Lifestyle
Studim: Mendimet negative lidhen me rënien e aftësive njohëse te të moshuarit
Published
1 month agoon
By
UBT NewsNjë këshillë që vjen nga të moshuarit – “mendoni pozitivisht” – tani mbështetet edhe nga shkenca. Një studim i ri i publikuar nga Times of India tregon se mendimet e vazhdueshme negative mund të dëmtojnë seriozisht shëndetin mendor dhe aftësitë njohëse te të rriturit më të moshuar.
Studiuesit në Wuhan të Kinës analizuan 424 persona mbi 60 vjeç dhe zbuluan një lidhje të fortë mes mendimeve të përsëritura negative dhe performancës më të dobët në testet e kujtesës, vëmendjes dhe arsyetimit. Vlerësimet u kryen me pyetësorin RNT dhe metodën Montreal Assessment Scale, duke treguar se ata që kishin më shumë mendime negative, shfaqnin funksione njohëse dukshëm më të dobëta.
Ky rezultat mbeti i pandryshuar edhe kur u morën parasysh faktorë si mosha, arsimi, të ardhurat apo sëmundjet kronike.
Sipas studiuesve, grupmosha 60–79 ishte më e prekura, tek të moshuarit mbi 80 vjeç ose tek ata me arsim të ulët, ndikimi ishte më i dobët.
Ky nuk është studimi i vetëm që arrin në këtë përfundim, kërkime të ngjashme në Universitetin e Kalifornisë dhe në Universitetin e Barcelonës kanë dalë me rezultate të njëjta. Shkencëtarët shpjegojnë se mendimet negative shkaktojnë stres afatgjatë, rritje të kortizolit, inflamacion dhe tension të lartë gjaku – faktorë që, me kalimin e kohës, dëmtojnë trurin.
Përveç kësaj, ndryshimet biologjike, edukimi dhe mosha përforcojnë efektet negative.
Ekspertët theksojnë rëndësinë e masave parandaluese: kontrolle të rregullta shëndetësore, terapi për menaxhimin e stresit, gjumë të mirë, aktivitet fizik, përfshirje në shoqëri dhe ushqim të shëndetshëm. Po aq e rëndësishme është nxitja e mendimeve pozitive.
Studimi kinez ka kufizime: mungesë të pjesëmarrësve nga kultura të ndryshme e vështirësi në raportimin e saktë të mendimeve negative.
Studiuesit sugjerojnë se duhen të dhëna afatgjata për të kuptuar më qartë si mendimet ndikojnë në funksionin njohës me kalimin e viteve.
Lifestyle
Njolla çaji në rroba? Ja 5 zgjidhje natyrale që japin rezultat
Published
8 hours agoon
October 29, 2025By
UBT News
Ka shumë mënyra të thjeshta për të hequr njollat e çajit pa përdorur kimikate të forta apo pastrim profesional.
Ja disa metoda natyrale që mund t’i provoni në shtëpi:
1. Ujë i ngrohtë dhe detergjent rrobash
Lajeni zonën e njollosur me ujë të ngrohtë (rreth 30°C) dhe shtoni disa pika detergjent në të dy anët e njollës. Fërkojeni lehtë derisa të shkumëzojë, shpëlajeni dhe nëse është e nevojshme, futeni rrobën në lavatriçe.
2. Uthull e bardhë dhe sodë buke
Për njollat më të forta, përzieni nga dy lugë uthull të bardhë, ujë dhe sodë buke (ose detergjent). Përdorni një furçë të butë dhëmbësh për ta fërkuar mbi njollë, shpëlajeni dhe lajeni rrobën.
3. Pastë dhëmbësh
Vendosni pak pastë dhëmbësh (pa zbardhues) mbi njollë, lëreni 5–10 minuta, më pas shpëlajeni dhe lajeni normalisht.
4. Lëng limoni
Hidhni pak lëng limoni mbi njollë, shpëlajeni me ujë të ngrohtë dhe futeni në larje. Acidet natyrale të limonit ndihmojnë në zbehjen e njollave.
Mos përdorni ujë të nxehtë pastaj provoni metodën në një cep të vogël të rrobës, për të shmangur dëmtimin e ngjyrës. Nëse njolla nuk largohet, kërkoni ndihmë profesionale. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Sekreti për geta që nuk grisen, dy truke që duhet t’i provoni
Published
9 hours agoon
October 29, 2025By
UBT News
Shumë njerëz hasin në problemin e getave që grisen ose dëmtohen shpejt, sidomos pas përdorimit dhe larjeve të shpeshta.
Megjithatë, disa truke të thjeshta mund të ndihmojnë që këto çorape të zgjasin shumë më tepër.
Ja disa mënyra për të rritur jetëgjatësinë e getave tuaja: Truku i parë konsiston në zierjen e shkurtër të getave në ujë të nxehtë përpara përdorimit të parë.
Ky proces ndihmon që fibrat të forcohen dhe të bëhen më rezistente ndaj shtrirjes apo grisjes.
Pas kësaj, rekomandohet që getat të vendosen në frigorifer për 24 orë, gjë që i forcon më tej dhe redukton ndjeshëm mundësinë e dëmtimit.
Një tjetër mënyrë praktike është përdorimi i llakut të flokëve. Një spërkatje e lehtë në pjesën e brendshme të getave ndihmon në fiksimin e përkohshëm të fibrave, duke parandaluar grisjen, veçanërisht tek modelet e holla ose delikate.
Përveç këtyre trukeve, është e rëndësishme të respektoni edhe rregullat bazë të larjes: shmangni temperaturat e larta dhe shpejtësitë e forta të centrifugës, dhe thajini getat mbi një sipërfaqe të sheshtë, në mënyrë që të ruajnë formën dhe elasticitetin e tyre për më gjatë. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Si të bëni radiatorët të ngrohin më shumë me një veprim të thjeshtë?
Published
1 day agoon
October 28, 2025By
UBT News
Kur fillon moti i ftohtë, mbajtja e shtëpisë ngrohtë bëhet prioritet. Edhe ndryshimet më të vogla mund të bëjnë diferencë, prandaj ia vlen të sigurohesh që sistemi yt i ngrohjes funksionon si duhet – duke filluar nga radiatorët.
Sipas inxhinierit të kompanisë Boxt, Will Scholfield, nëse radiatorët nuk ngrohin siç duhet ose punojnë me pengesa, duhet t’i çliron nga ajri i bllokuar (një proces i njohur si “bleeding”). Ky proces do të thotë të lejosh që ajri i mbetur brenda radiatorëve të dalë jashtë.
Nëse ajri ngelet brenda, ngrohja nuk shpërndahet si duhet e radiatorët bëhen më pak efikasë. Nëse kjo nuk bëhet për kohë të gjatë, ajri i bllokuar shkakton edhe gërryerje në sistemin e ngrohjes. Kjo është detyrë e thjeshtë që duhet bërë rregullisht, që shtëpia të jetë e ngrohtë e sistemi të funksionojë optimalisht.
Scholfield këshillon: “Nëse çliron radiatorët nga ajri rreth dy herë në vit, sistemi i ngrohjes do të punojë më me efikasitet dhe do të ndihmosh edhe në uljen e faturave të energjisë.”
Çfarë të duhet për të çliruar radiatorët nga ajri?
Një çelës për radiator ose një kaçavidë, në varësi të llojit të valvulës.
Një leckë ose enë e vogël për të mbledhur ujin që mund të rrjedhë.
Si ta bësh?
Fike ngrohjen dhe lëre sistemin të ftohet plotësisht. Vendos një peshqir ose leckë poshtë radiatorit për të mbrojtur dyshemenë.
Gjej valvulën e ajrit, ndodhet në krye të radiatorit, në njërën anë; është e rrumbullakët e ka vrimë për çelësin ose një prerje për kaçavidë.
Fut çelësin në valvul dhe ktheje ngadalë në drejtim të kundërt të akrepave të orës derisa të dalë ajri. Kur fillon të dalë uji, ktheje përsëri në drejtim të akrepave të orës për ta mbyllur valvulën. Përsërite këtë proces për të gjithë radiatorët në shtëpi.
Në fund, kontrollo presionin e ujit në bojlerin e ngrohjes, ai duhet të jetë midis 1 dhe 2 bar. Nëse nuk është, rregulloje sipas nevojës. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Disa nga gabimet prindërore që fëmijët nuk i falin kurrë
Published
2 days agoon
October 27, 2025By
UBT News
Fëmijët mund t’u falin prindërve shumë gabime, disa menjëherë, disa me kalimin e kohës. Megjithatë, ka gabime që mbeten të pafalshme, ose falen vetëm në raste të rralla.
Prindërit përpiqen të rrisin fëmijët në mënyrën më të mirë të mundshme, por gabimet janë të pashmangshme. Disa korrigjohen me kohën, të tjerat lënë gjurmë të thella që ndikojnë në zhvillimin emocional të fëmijës.
Kontrolli i tepruar dhe mungesa e besimit
Ekzistojnë stile të ndryshme prindërimi, disa janë tepër mbrojtës, ndërsa të tjerë u japin fëmijëve më shumë liri që në moshë të vogël.
Nuk ka një mënyrë të saktë për të rritur një fëmijë, besimi është thelbësor në çdo rast. Fëmijët e ndërtojnë vetëbesimin përmes besimit që u japin prindërit.
Kur një prind kontrollon çdo hap e nuk i lejon fëmijës hapësirë për të marrë vendime apo për të bërë gabime, i dërgon mesazhin se nuk është i aftë të menaxhojë vetë jetën. Kjo sjellje mund të vazhdojë të ketë pasoja edhe në moshë madhore.
Një i ri që është mësuar të kontrollohet vazhdimisht mund të ketë vështirësi të marrë përgjegjësi, të ketë frikë të ndërmarrë iniciativa a të mendojë në mënyrë të pavarur. Kur prindërit tregojnë besim, ata ndihmojnë fëmijën të zhvillojë pavarësi, të marrë vendime dhe të përballet me sfidat me siguri.
Edhe kur fëmija largohet nga shtëpia për të jetuar apo punuar diku tjetër, mbështetja dhe besimi i prindërve mbeten thelbësore për suksesin e tij.
Krahasimi me të tjerët
Një tjetër gabim që fëmijët e mbajnë mend është krahasimi me të tjerët. Mënyra si prindërit i trajtojnë gjatë fëmijërisë ka ndikim në mënyrën si do ta shohin veten në të ardhmen. Fëmijët që nuk krahasohen rriten si të sigurt në vetvete, që matin përparimin e tyre në raport me versionin e djeshëm të vetes, jo me të tjerët.
Ata mësojnë se çdo njeri ka rrugën, aftësitë dhe kushtet e veta. Por, fëmijët që krahasohen vazhdimisht me të tjerët mund të zhvillojnë ndjenja pasigurie, xhelozie apo inferioriteti. Ky presion i vazhdueshëm i ndjek edhe në moshën e rritur, duke ndikuar në vetëvlerësim dhe mirëqenie emocionale.
Prindërit duhet të krahasojnë fëmijën vetëm me versionin e tij të djeshëm. Kjo e ndihmon të kuptojë se është unik dhe se përparimi matet me forcat e veta.
Kontrolli i tepruar dhe krahasimi me të tjerët janë dy nga gabimet më të dëmshme që bëjnë prindërit. Ato mund të dëmtojnë vetëbesimin dhe të pengojnë zhvillimin emocional të fëmijës për shumë vite. Ndërtimi i një marrëdhënieje të bazuar në besim, respekt dhe mirëkuptim për individualitetin e fëmijës është çelësi për ta ndihmuar të rritet si i rritur, i sigurt dhe i pavarur. /A.Z/UBT News/
Roli dhe rëndësia e vitaminës F në trup
Victoria Beckham: Një grua duhet të jetë budallaqe e vërtetë për të mos u marrë vesh me mua
Punë për dhjetë, e bërë nga një! Revolucioni i inteligjencës artificiale po vrapon pa e kuptuar fare
Paga minimale, Murati thërret në takim përfaqësuesit e bizneseve
Siria njeh Kosovën
Meghan dhe Harry surprizojnë tifozët, një mbrëmje mbretërore në ndeshjen e Dodgers
Si të zgjidhni mandarinat më të ëmbla dhe më të lëngshme?
Galeria Kombëtare fton publikun në një mbrëmje plot ngjyra dhe krijimtari
Uragani Melissa godet Kubën, skena të tmerrshme në Xhamajka
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Aktualitet6 days agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
