Mënyra si rritemi ka ndikim në formimin e personalitetit, stilin e komunikimit dhe mënyrën si i qasemi autoritetit.

Fëmijët e rritur në mjedise të rrepta mësohen të respektojnë rregullat dhe disiplinën, por shpesh bartin me vete modele emocionale që vazhdojnë edhe në jetën e të rriturve.

Edhe pse një edukim i tillë buron nga qëllime të mira, si sigurimi i rendit dhe përgjegjësisë pasojat e tij reflektohen më vonë në mënyrën se si një person shprehet, vendos kufij dhe përjeton afërsinë emocionale.

Sipas këshilltarëve familjarë dhe terapistëve të marrëdhënieve, disa tipare dallohen tek ata që janë rritur në ambiente tepër të rregullta dhe autoritare.

1. Kufizim emocional

Personat që janë rritur në një familje të rreptë ndihen të detyruar të jenë “nën kontroll”. Ata e kanë të vështirë të shprehin ndjenjat, sepse në fëmijëri u është mësuar se emocionet janë shenjë dobësie. Në pamje të parë duken të qetë e të qëndrueshëm, por fshihet frika nga gabimet apo nga mospranimi nga të tjerët.

2. Frika nga dështimi

Ekspertët e shëndetit mendor theksojnë se fëmijët që ndëshkohen apo kritikohen shpesh për gabime, më vonë zhvillojnë frikë nga dështimi. Si të rritur, ata vendosin standarde të larta për veten dhe e kanë të vështirë të pranojnë dobësitë e tyre. Kjo frikë mund t’i pengojë të marrin iniciativa të reja, nga droja se mund të përjetojnë sërish ndjesinë e turpit ose zhgënjimit.

3. Vështirësi në shprehjen e emocioneve

Në një mjedis të rreptë, fëmijët mësohen të shtypin emocionet për të shmangur ndëshkimin ose konfliktin. Kjo ndikon në moshë madhore, duke e bërë të vështirë shprehjen e ndjenjave në mënyrë të sinqertë. Shumë individë ndihen emocionalisht të izoluar e përballen me sfida në krijimin e marrëdhënieve të ngushta.

4. Vetëbesim i ulët

Rregullat e tepërta dhe kërkesa e vazhdueshme për përsosmëri dëmtojnë vetëvlerësimin e një fëmije. Kur ai ndien se kurrë nuk është “mjaftueshëm i mirë”, kjo ndjenjë e ndjek në moshë madhore. Këta individë dyshojnë në aftësitë e tyre e ta kenë të vështirë të pranojnë lavdërime apo dashuri pa kushte.

5. Vështirësi në besim

Nëse një fëmijë mësohet se gabimet nuk falen, rritet me ndjenjën se të tjerët do ta gjykojnë ashpër. Në moshë madhore, kjo shndërrohet në vështirësi për të besuar njerëzit përreth. Në vend që të relaksohen në marrëdhënie, mbajnë distancë e analizojnë çdo veprim të të tjerëve.

6. Nevoja për miratim

Psikologët theksojnë se individët që janë rritur në mjedis disiplinor kërkojnë vazhdimisht miratim e vlerësim nga të tjerët, qofshin figura autoriteti, partnerë apo miq. Ata janë mësuar me idenë se dashuria duhet “fituar” dhe jo dhënë pa kushte, gjë që mund të sjellë lodhje emocionale dhe ndjenjë tensioni të përhershëm. /A.Z/UBT News/

Sipas studimeve të fundit, njeriu mund të përjetojë deri në 28 emocione të ndryshme, nga gëzimi te turpi apo irritimi.

Asnjë emocion nuk është “i mirë” ose “i keq”; secili ka rol të rëndësishëm në jetën tonë dhe në mënyrën se si kujtojmë ngjarjet.

Emocionet ndikojnë në kujtesë. Ato mund të forcojnë ose dobësojnë mënyrën se si ruajmë dhe rikthejmë informacionin. P.sh ndjenja të forta si gëzimi, frika apo zemërimi rrisin fokusin tonë ndaj detajeve të rëndësishme, duke i bërë më të lehta për t’u mbajtur mend.

Ngjarjet emocionale shpesh mbahen mend më qartë se ato neutrale, pasi aktivizojnë pjesë të trurit si amigdala dhe hipokampusi, të cilat janë përgjegjëse për ruajtjen e kujtimeve.

Atresi mund të ketë efekt të dyfishtë. Nivelet e larta të kortizolit, hormoni i stresit, mund të ndihmojnë në ruajtjen e kujtimeve afatshkurtra, por stresi kronik lodh neuronet e kujtesës dhe e vështirëson ruajtjen e informacionit afatgjatë. Për shembull, ankthi para një provimi përmirëson përqendrimin në minutat e fundit, por stresi i vazhdueshëm gjatë ditës mund të pengojë rikthimin e informacionit.

Psikologët sugjerojnë strategji për menaxhimin e emocioneve: reduktimi i stresit, praktika e mindfulness-it, shkrimi në ditar, aktiviteti fizik dhe gjumi i mjaftueshëm. Ushtrime të vogla për rikujtim të kujtimeve pozitive, si ato të falënderimit ose të humorit, janë të dobishme.

Kur kujtesa ndikohet nga shqetësime emocionale, ndihma profesionale nga terapistë apo psikiatër mund të jetë vendimtare. Trajtimi i ankthit, depresionit ose traumës jo vetëm përmirëson gjendjen emocionale, por ndihmon në rikthimin e kujtimeve dhe stabilizimin e trurit.

Në fund, emocionet janë thelbësore për kujtesën. Menaxhimi i tyre në mënyrë të qëllimshme jo vetëm që ndihmon në ruajtjen e kujtimeve, por kontribuon edhe në mirëqenien tonë të përgjithshme. /A.Z/UBT News/