Kulturë

Sinagoga e Potsdamit: Udhëheqëse e rinisjes për komunitetin hebre

Published

on

Potsdami është i fundit nga 16 kryeqytetet e shteteve të Gjermanisë që hap një sinagogë. Procesi i gjatë i ndërtimit ka përfunduar me një ngjarje të shumëpritur dhe përfshin një model unik pronësie.

Sinagoga e Potsdamit po hap dyert e saj për publikun për herë të parë të enjten, vetëm disa qindra metra nga ndërtesa e parlamentit të shtetit të Brandenburgut në zemër të qendrës historike të qytetit.

Është një ndërtesë mbresëlënëse, me një fasadë tullash në ngjyrë rëre që ngrihet një lartësi prej katër katesh. Shtatë dritaret dalluese të harkuara që hapen në shenjtërore në katin e parë dhe të dytë duken si një vepër e artit gotik modern. Potsdami është i fundit nga 16 kryeqytetet shtetërore të Gjermanisë që tani ka një sinagogë të shquar; Ndërtimi i ndërtesës ka bërë gati 20 vjet.

 

Sinagoga e re ‘një shenjë e fortë’ për jetën hebreje

Në fillim të janarit 2005, qeveria e shtetit nënshkroi një marrëveshje me Komunitetin Hebraik të Shtetit të Brandenburgut, e cila përfshinte një premtim nga shteti për të mbështetur përpjekjet e komunitetit për të ndërtuar një sinagogë. Megjithatë, gjërat nuk lëvizën aq shpejt sa kishte planifikuar qeveria e shtetit.

Një konkurs arkitekturor u mbajt në vitin 2008 dhe u fitua nga arkitekti nga Berlini Jost Haberland dhe ekipi i tij. Megjithatë, si politikanët ashtu edhe përfaqësuesit e komunitetit hebre vazhduan me diskutimet, duke hedhur poshtë planet për projektin, duke bërë hetime të reja dhe duke rinegociuar.

Ajo që u bë e qartë nga ky proces ishte se grupet e përfshira përfaqësonin disa shkolla konkurruese të judaizmit. Këto grupe kanë kohë që kryejnë adhurim në hapësira të ndryshme të përkohshme.

Judaizmi nuk është një monolit, por përbëhet nga një sërë lëvizjesh të ndryshme. Ashtu siç nuk ka vetëm një përfaqësues të komunitetit hebre në qytetin e Potsdamit, po ashtu ka prej disa vitesh jo një, por dy shoqata shtetërore.

Për këtë arsye, Ministria e Shkencës, Kërkimit dhe Kulturës në Brandenburg zgjodhi një model të pazakontë, i cili në fakt është i një lloji në Gjermani, kur zgjodhi organizatën me qendër në Frankfurt, Bordin Qendror të Mirëqenies së Hebrenjve në Gjermani (ZWST) si një partner bashkëpunimi për ndërtimin e godinës.

Ceremonia e themelimit u zhvillua në vitin 2021, me Zyrën Shtetërore të Brandenburgut për Pasuri të Paluajtshme dhe Ndërtim (BLB) si zhvillues të projektit. Disa javë më parë, BLB ia dorëzoi ndërtesën e përfunduar ZWST-së, e cila do të operojë sinagogën në mirëbesim për tre vjet, shkruan DW.

Sipas shifrave zyrtare, ndërtimi ka kushtuar rreth 16.5 milionë euro (17.9 milionë dollarë). Kreu i ZWST, Abraham Lehrer tha se inaugurimi zyrtar shënon “një moment historik për komunitetin hebre në Potsdam dhe Brandenburg. Qendra e re e sinagogës është një shenjë e fortë se jeta hebraike është e dukshme dhe e ankoruar fort në zemër të shoqërisë – veçanërisht në këto kohë sfiduese për hebrenjtë .”

Sipas statistikave më të fundit nga ZWST, kishte 1,691 anëtarë të komunitetit hebre të regjistruar në Brandenburg në fund të vitit 2022. Vlerësimet tregojnë se deri në 1,200 jetojnë në Potsdam./UBTNews/

Kulturë

Galeria Kombëtare e Kosovës – Restaurimi dhe modernizimi për një hapësirë bashkëkohore artistike

Published

on

Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, vizitoi punimet që po zhvillohen në Galerinë Kombëtare të Kosovës, e cila po kalon një proces të thellë restaurimi dhe modernizimi.

Sipas ministrit Çeku, projekti ka për qëllim ta transformojë këtë institucion në një hapësirë bashkëkohore, funksionale dhe inspiruese, si për artistët, ashtu edhe për publikun.

Përveç rinovimit të plotë të ndërtesës ekzistuese, po krijohen gjithashtu 400 metra katrorë hapësira të reja nëntokësore.

Ato do të shërbejnë për ruajtjen dhe inventarizimin e koleksionit shtetëror të veprave të artit, duke i përmbushur standardet moderne muzeale.

Ky investim, që kap vlerën prej 1.5 milionë euro, pritet të përfundojë në fillim të vitit të ardhshëm, dhe do të hapë rrugën për një etapë të re për artin pamor në Kosovë.

“Galeria Kombëtare po kthehet në një hapësirë moderne, funksionale dhe frymëzuese për artistët dhe publikun,” tha Çeku, duke theksuar angazhimin e ministrisë për përmirësimin e infrastrukturës kulturore në vend. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Gazeta Rilindja, nga printi në digjital

Published

on

Falë bashkëpunimit mes Bibliotekës Kombëtare të Kosovës dhe Arkivit Shtetëror të Kosovës, gazeta historike Rilindja po plotësohet në formë digjitale.

Numrat që mungonin në fondin e Bibliotekës për periudhën 1945–1963 gjenden në Arkivin Shtetëror.

Sipas marrëveshjes dypalëshe, Arkivi po i digjitalizon këto numra, duke mundësuar që koleksioni digjital i Rilindjes të jetë i plotë.

Ky projekt synon ruajtjen dhe aksesimin e trashëgimisë mediatike shqiptare, duke ofruar një mundësi të jashtëzakonshme për studiues, historianë dhe lexues të interesuar.

Gazetën Rilindja mund ta shfletoni në platformën digjitale të Bibliotekës Kombëtare: https://bibliotekadigjitale-ks.org/documents?query=Rilindja.

/A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Robert De Niro vjen në ekran si babai i Fitim Krasniqit në film historik për Kosovën

Published

on

Një film ndërkombëtar mbi luftën e Kosovës pritet të sjellë në një ekran të madh disa nga emrat më të njohur të Hollywood-it, përfshirë legjendën e kinemasë, Robert De Niro.

Lajmin e ka bërë të ditur producenti kosovar Fitim Krasniqi, i cili konfirmoi se De Niro do të luajë rolin e babait të tij në një histori të bazuar në ngjarje reale, duke përfshirë masakrën e Reçakut dhe zhvillimet kryesore të luftës nga fillimi deri në fund.

“Ky është tregimi i babait tim dhe i luftës që ndodhi në Kosovë. Babai im u plagos dhe më pas u dogj për së gjalli.

Ky film është një homazh për të dhe për të gjithë ata që u flijuan”, rrëfeu Krasniqi në një intervistë me gazetarin Blendi Fevziu.

Producenti bëri të ditur se në projekt do të përfshihen 71 aktorë nga Hollywood-i, të cilët kanë nënshkruar kontratat.

Xhirimet pritet të nisin vitin e ardhshëm, pasi janë shtyrë për arsye organizative.

Filmi do të jetë një dramë me mesazh të fuqishëm human, që synon të pasqyrojë tragjedinë dhe qëndresën e popullit të Kosovës përmes një rrëfimi personal, por me rezonancë universale. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

David Szalay fiton Çmimin Booker 2025 për romanin “Flesh”

Published

on

Autori hungarezo-britanik David Szalay është shpallur fitues i Çmimit Booker 2025 për romanin e tij të gjashtë, “Flesh”.

Vepra ndjek jetën e një burri të quajtur István, nga fëmijëria deri në mesomoshë, duke trajtuar tema të ndjeshme si maskiliteti, klasa shoqërore, migrimi, trauma, seksualiteti dhe pushteti.

Juria e çmimit, e kryesuar nga shkrimtari Roddy Doyle, e cilësoi romanin si “të errët në shumë aspekte, por një kënaqësi për t’u lexuar”.

Doyle theksoi se Szalay ka zgjedhur të vendosë në qendër të rrëfimit një burrë të klasës punëtore, një figurë që rrallë herë portretizohet në mënyrë kaq të ndërlikuar në letërsinë bashkëkohore.

“Flesh” nis me një ngjarje në fëmijërinë e Istvánit e ndjek jetën gjatë shërbimit ushtarak e më vonë në Londër, ku punon për familje të pasura. Me një stil të përmbajtur dhe të kthjellët, romani depërton në shtresat më të thella fizike e emocionale të personazhit kryesor.

Ceremonia e ndarjes së çmimit u mbajt në Old Billingsgate në Londër, ku Szalay mori shpërblimin prej 50,000 paundësh. Ai kishte qenë më parë në listën e ngushtë të Booker-it në vitin 2016 me romanin All That Man Is.

Paneli gjykues i këtij viti përfshinte edhe aktorën Sarah Jessica Parker dhe shkrimtarët Chris Power, Ayọ̀bámi Adébáyọ̀ dhe Kiley Reid.

“Flesh” triumfoi përballë finalistëve tjerë, përfshirë Andrew Miller me The Land in Winter dhe Kiran Desai me The Loneliness of Sonia and Sunny, ndërsa në listën e shkurtër ishin Flashlight e Susan Choi, Audition e Katie Kitamura, dhe The Rest of Our Lives e Ben Markovits. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara