

Lajmet
Si t’i dalloni lajmet e rreme në rrjetet tuaja sociale
Keqinformimet përhapen 6 herë më shpejt në rrjetet sociale sesa informacioni i besueshëm.
Published
3 years agoon
By
UBT.NewsSi mund të shmangim mashtrimin nga lajmet e rreme? Rrjetet tona sociale janë të bombarduara nga informacionet, dhe është gati e pamundur të dalloni se çfarë është njëinformacion i vërtetë dhe çfarë jo. Problemi nuk është dhe aq për shkak të përmbajtjes së tij të rreme, por sepse aktorët keqdashës përpiqen ta përdorin psikologjinë kundër nesh.
Kjo shpjegon edhe arsyen se përse keqinformimet përhapen 6 herë më shpejt në rrjetet sociale sesa informacioni i besueshëm. Si të mos mjaftonte kjo, keqinformimi krijohet në sasi më të madhe (problemi i volumit), në shumë tipologji (problemi i shumëllojshëmrisë) dhe më shpejt (problemi i shpejtësisë) sesa aftësia jonë për të kundërshtuar përmbajtjen e tij.
Pavarësisht kësaj, ka disa të dhëna që mund të na tregojnë nëse autori i një artikulli po përpiqet të na mashtrojë duke përfituar nga psikologjia jonë. Duke analizuar teoritë e njohjes njerëzore dhe shkencat sjelljes, ne mund të llogarisim masën sasiore dhe të zbatojmë teknika të përpunimit të gjuhës, që mund të na ndihmojmë të dallojmë lajmet e rreme.
Për shembull, modeli i kapacitetit të kufizuar të përpunimit të mesazheve të motivuara e të ndërmjetësuara, propozon se tipare të ndryshme strukturore dhe funksionale të një teksti,kërkojnë përpjekje të ndryshme njohëse për t’u përpunuar nga truri ynë. Kjo do të thotë, se jo të gjitha tekstet janë njëlloj komplekse.
Për shembull, një libër për fëmijë të vegjël, ka një strukturë më të thjeshtë se sa një artikull shkencor. Problemi është se tek rrjetet sociale, njerëzit priren të minimizojnë përpjekjet që bëjmë për përpunimin e informacionit. Kjo shpjegon arsyen pse përmbajtja më e thjeshtë,është njëkohësisht më virale.
Megjithatë psikologjia jonë, është e ndjeshme dhe ndikohet nga emocionet. Studimet tregojnë se përmbajtja me një nivel të lartë emocional është më virale, gjë që shpjegon arsyen pse rrjetet sociale konsiderohen si burime të “infektivitetit emocional në shkallë të gjerë”.
Kur ekspozohemi ndaj informacioneve me përmbajtje të lartë emocionale, psikologjia jonë bëhet më pak racionale, dhe kjo zvogëlon aftësinë tonë për të dalluar atë që është e vërtetë nga ajo që është e rreme. Duke e ditur këtë gjë, krijuesit e përmbajtjeve të rreme përpiqen t’ishfrytëzojnë emocionet kundër nesh.
Në një studim të fundit, ne u përpoqëm të zbulonim strategjitë e ndjekura nga lloje të ndryshme njerëzish që merren me përhapjen e keqinformimeve, pra ato që ne i quajmë “gjurmët e gishtave të keqinformimit”.
Për këtë arsye, përdorëm më shumë se 92.000 pjesë të përmbajtjes së lajmeve të rreme të ndara në 7 kategori:lajme të rreme me synim klikimet, teori konspirative, lajme mashtruese, ato me një gjuhë urrejtjeje, lajme shkencore të rreme, burime të besueshme dhe thashethemet. Më pas i krahasuam këto me lajmet reale, për sa i përket provokimit të emocioneve dhe përpjekjeve njohëse.
“Gjurmët e gishtërinjve” të keqinformimit
Duke përdorur përpunimin e gjuhës natyrore, ne llogaritëm se deri në çfarë mase ndryshojnë kategoritë e ndryshme të keqinformimit nga lajmet reale, sa i përket evokimit ndaj emocioneve (analiza e ndjenjave dhe apelimi ndaj vlerave morale) dhe përpjekjes njohëse të nevojshme për përpunimin e përmbajtjes (kompleksiteti gramatikor dhe diversiteti leksikor). Rezultatet tregojnë se ekzistojnë dallime të mëdha midis përmbajtjes së rreme dhe asaj reale. Gati të gjitha llojet e keqinformimeve kanë një strukturë gramatikore më të thjeshtë sesa lajmet e besueshme. Kjo i bën ato më të lehta për t;u përpunuar, pasi kërkojnë më pak përpjekje njohëse nga përdoruesi. Po ashtu, ato janë të gjitha 15 për qind më pak të ndryshme në aspektin leksikor, duke e reduktuar më tej përpjekjen njohëse të nevojshme për t’i përpunuar ato.
Nëse shohim evokimin e emocioneve, rezultatet tregojnë se keqinformimi është shumë më emocional sesa lajmi real. Në fakt, lajmet e rreme janë 10 herë më negative sa i përket ndjenjës që provokojnë. Përveç kësaj, dhe kjo është e rëndësishme, ata i bëjnë thirrje 37 për qind më shumë moralit të lexuesit. Pra përpiqen të ndikojnë psikologjikisht tek përdoruesi përmes ideve që përcjellin një sulm ndaj identitetit social individual (gjini, fe, kombësi, etj.) të lexuesit.
Jini dyshues ndaj përmbajtjeve që kanë strukturë të dobët gramatikore dhe leksikore
Krijuesit e keqinformimeve e dinë se kur shfletoni rrjetet sociale, nuk do t’i kushtoni gjithë mundin që do të bënit në situata të tjera. Tek e fundit ju i hapni ato për t’u informuar ose për t’u argëtuar, dhe jo për të punuar. Prandaj, ata përpiqen të shmangin vështirësitë nëpërpunimin e përmbajtjes. Kjo e bën atë më tërheqës për trurin tuaj, dhe ka më shumë gjasa që ta besoni atë raportim, dhe ta ndani me anëtarët e tjerë në rrjet.
Mos u besoni lajmeve që përpiqen të gjenerojnë disa emocione apo t’u referohen vlerave tuaja morale
Të gjitha kërkimet në shkencat e sjelljes, tregojnë se njerëzit nuk janë aq racionalë sa mendojmë. Emocionet tona ndikojnë fuqishëm në proceset tona mendore dhe në vendimmarrjen tonë. Kjo është arsyeja pse krijuesit e përmbajtjeve të rreme, përpiqen t’i shfrytëzojnë ato në mënyrë që ne të mos jemi në gjendje të dallojmë në mënyrë racionale nëse përmbajtja që po lexojmë është e vërtetë apo jo.
Ata u bëjnë thirrje emocioneve tona duke u përpjekur të gjenerojnë zemërim, frikë ose pikëllim për ta errësuar racionalitetin tonë. Po ashtu përdorin strategji që na bëjnë të ndiejmë se identiteti ynë social – kombësia jonë, gjinia jonë, opinionet tona – janë në rrezik, duke krijuar ndjesinë e armiqve jashtë grupit tonë që kërcënojnë vetë ekzistencën tonë.
Dhe kjo ndjenjë e të qenit të sulmuar, aktivizon mekanizma në psikologjinë tonë që na bëjnë të sillemi më pak racionalë dhe e zvogëlojnë aftësinë tonë për të dalluar atë që është e vërtetë dhe ajo që është e rreme. Pra, rezultatet e studimit tregojnë se është e rëndësishme të jemi vigjilentë kur lundrojmë në internet, veçanërisht në rrjetet sociale, dhe të jemi në gjendje të zbulojmë kur dikush po përpiqet të përfitojë nga psikologjia jonë kundër nesh.
Për këtë ka punë individuale por edhe punë si shoqëri. Para së gjithash, kompanitë e mediavesociale duhet të jenë të vetëdijshme se platformat e tyre krijojnë akses në informacione të pa parë më parë në historinë njerëzore – gjë që është tepër e dobishme. Por gjithashtu se platformat e tyre po përdoren nga aktorë keqdashës, që shfrytëzojnë psikologjinë e përdoruesve për qëllime ekonomike apo qëllime politike.
Nga ana tjetër, rezultatet janë një apel për vendimmarrësit publikë, që të jenë më të shqetësuar për nivelet alarmante të ulëta të arsimimit mediatik tek popullata. Shpejtësia me
të cilën po përparon teknologjia është shumë më e madhe se psikologjia jonë, sistemet tona arsimore apo politikë–bërja. Dhe kjo do të krijojë probleme për shoqëritë tona, nëse nuk punojmë më shumë për të zgjidhur sfidat që kemi tashmë dhe ato që janë përpara.
Lajmet
Osmani pranoi letrat kredenciale nga ambasadori i ri i Hungarisë në Kosovë
Published
1 day agoon
May 30, 2025By
UBTnews
Presidentja Vjosa Osmani ka pranuar sot letrat kredenciale nga ambasadori i ri i Hungarisë në Prishtinë Laszlo Istvan Dux.
Gjatë ceremonisë, presidentja Osmani i uroi mirëseardhje ambasadorit Dux, duke theksuar faktin se Hungaria ka qenë ndër vendet e para që e ka njohur pavarësinë e Kosovës.
Osmani vlerësoi marrëdhëniet ndërmjet dy shteteve dhe shprehu përkushtimin për zgjerimin e mëtejshëm të bashkëpunimit në fusha me interes të përbashkët, veçanërisht në arsim dhe ekonomi, raporton KosovaPress.
Lajmet
Punëtorët e “Pastrimit” në ditën e nëntë të grevës
Published
1 day agoon
May 30, 2025By
UBTnews
Punëtorët e ndërmarrjes “Pastrimi” kanë hyrë në ditën e nëntë të grevës para Komunës së Prishtinës, duke kërkuar pagesën e borxhit prej 2.7 milionë euro që komuna i detyrohet ndërmarrjes.
Pavarësisht ndryshimeve klimatike, ata qëndrojnë në tenda ditë e natë dhe paralajmërojnë se nuk do të tërhiqen pa u realizuar kërkesat.
Nënkryetari i Sindikatës, Shpend Qosa, në një intervistë për Ekonomia Online tha se janë në pritje të një takimi vendimtar me zyrtarët komunalë, ndërsa theksoi se kërkesat kryesore janë sigurimi i naftës, pagave dhe stabilizimi i kompanisë.
“Sot kemi hyrë në ditë e nëntë të grevës, ne e kemi pasur një takim me zyrtarët komunal jemi në shqyrtim të kërkesave tona edhe sot jemi në pritje të një takimi. Deri sa të gjejmë një zgjidhje për kërkesat tona. Diçka konkrete nuk kemi që do të arrijmë një zgjedhje ne vazhdojmë punën dhe dalim në punë. Ato kërkesa tona që i kemi në takim kemi folur, edhe komuna ka dhënë disa zgjidhje të saj të cilat i kemi shqyrtuar. Sot i presim në takim për të arrijmë një marrëveshje, realisht kërkesat tona janë me pasur naftë paga dhe me stabilizuar gjendja e kompanisë. Punëtorët pagat i kanë marr”, ka thënë Qosa.
Punëtori Blerim Hajdini, i cili punon prej 16 vitesh në këtë ndërmarrje, tha se greva nuk do të ndalet pa u plotësuar kërkesat.
Ai shprehu shqetësimin për pagat e ulëta dhe borxhet personale, duke theksuar se paga mujore prej 425 euro është e pamjaftueshme për të përballuar jetesën.
“Jemi në grevë deri të na plotësohet kërkesat tona dhe kushtet tona nuk e kemi ndërmend ta ndalim grevën. Unë punoj që 16 vite këtu të gjithë kanë kredi të majme, unë i kam 15 euro kredi nuk mund t’ia dal assesi për arsye se paga është shumë vogël, e kemi 425 euro në kontratë. Kërkesa jonë është të na kthej borxhin 100 për qind dhe ta ndërpresin privatin menjëherë”, shtoi ai.
Lajmet
Ministria e Shëndetësisë paralajmëron 100 inspektorë të rinj për luftën kundër duhanit
Published
1 day agoon
May 30, 2025By
UBTnews
Ministria e Shëndetësisë po planifikon t’i punësojë edhe 100 inspektorë me qëllim të rritjes së kontrollit të përdorimit të duhanit në Kosovë, kështu tha ministri në detyrë i Shëndetësisë, Arben Vitia gjatë një konference për media në prag të Ditës Botërore Kundër Duhanit.
Ministri i Shëndetësisë, Arben Vitia tha se është lajm i mirë që në Kosovë ka rënie të përdorimit të duhanit për shkak të politikave të ndërmarra, por shtoi se ende duhet punë.
Vitia theksoi se miratimi dhe zbatimi i udhëzimit administrativ për vërejtjet e kombinuara shëndetësore në pakot e duhanit ka dhënë rezultatet e tij.
“Në Kosovë sipas STEPS përdorimi i duhanit është në rënie krahasuar me vitin 2011 apo hulumtimin paraprak, që natyrisht kjo është një lajm i mirë, ky është trend inkurajues që dëshmon efektivitetin e politikave të deritanishme, por një trend i pamjaftueshëm për qëllimet që ia kemi bërë vetes,” tha ai.
Ministri në detyrë i Shëndetësisë, Arben Vitia tha se me Ministrinë e Financave po shohin mundësinë t’i shtojnë kapacitetet inspektuese edhe për 100 inspektorë me qëllim të rritjes më të madhe të kontrollit të duhanit.
“Rritja e akcizës në 65 euro për kilogram sipas vendimit të qeverisë së Kosovës është tjetër sinjal që politikat fiskale po japin efekt… Kemi fuqizuar edhe kapacitetin inspektues përmes rekrutimit të rreth 30 inspektorëve të rinj që kanë ndihmuar në zbatim të ligjit, por natyrisht kjo akoma nuk është e mjaftueshme dhe vazhdon të mbetet sfidë serioze, prandaj kohëve të fundit në bashkëpunim me ministrinë e Financave po përgatisim një plan për angazhimin e rreth 100 vetave shtesë që ky ligj të zbatohet në përpikëri në të gjitha vendet ku nuk duhet të pihet duhani,” theksoi Vitia.
Lajmet
PDK-ja dorëzoi zyrtarisht në ZRRE kundërshtimin për daljen e bizneseve në tregun e lirë
Published
1 day agoon
May 30, 2025By
UBTnews
Partia Demokratike e Kosovës (PDK) ka dorëzuar sot në mënyrë zyrtare kundërshtimin e saj ndaj vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE) për daljen e bizneseve në tregun e lirë, duke e cilësuar këtë vendim si të paligjshëm dhe të papërballueshëm për qytetarët.
Në një konferencë për media, deputeti i PDK-së, Abelard Tahiri, bëri të ditur se partia ka ndërmarrë hapa ligjorë për ta sfiduar këtë vendim brenda afateve të përcaktuara.
“Ngritja e çmimit e ka bërë të pamundur përballimin e kësaj kostoje të lartë nga rritja e çmimeve që do të pasojë nga vendimet e paligjshme të ZRRE-së. Ne sot, duke ndjekur hapat ligjorë, e kemi dorëzuar kundërshtimin tonë administratës në ZRRE. Jemi të bindur që qëndrimet e tyre do të jenë të njëjta. Ne do të presim 15 ditë për ta anuluar këtë. Nëse brenda 15 ditëve ata nuk e anulojnë, ne do ta procedojmë në departament,” tha Tahiri.

Lajm i mirë për pronarët e automjeteve elektrike

“Ëndrra pa kufi, Opera pa mure” – publikohen datat e Ramë Lahaj International Opera Festival

Këto zakone po ju pengojnë të jeni më inteligjent, ja cilat duhen shmangur

UBT International Smart Schools diplomon nxënësit e brezit të ri teknologjik – Ceremonia mbahet këtë të shtunë në Parkun Shkencor

Vitamina D mund të ngadalësojë plakjen

Von der Leyen: Evropa duhet të forcojë mbrojtjen, të pranojë Ukrainën në BE

Profesorët e UBT-së prezantuan projektin COWEB në takimin “Cluster” të organizuar nga Erasmus Plus Kosova

Studentët e programit Inxhinieri e Ndërtimit dhe Infrastrukturë në UBT realizojnë vizitë studimore në kuadër të moduleve “Mekanika e Dherave” dhe “Siguria në Punë”

Studentët e vitit të tretë në Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT përfundojnë me sukses trajnimin praktik “Micro Business Game”
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Kulturë2 months ago
Shkëlqeu me rolin e tij në ‘Kontesha Arduini’, intervistë me Mirsad Ferati
-
Kulturë2 months ago
27 marsi/Dita Ndërkombëtare e Teatrit! Mitrovica sjell shfaqjen “Kontesha Arduini”, histori magjepëse që nuk duhet humbur