Lajmet

Si të riciklojmë mbetjet hapësinore? NASA hap konkursin me çmime deri në 3 milionë dollarë

Published

on

NASA po sfidon publikun me një iniciativë inovative: të gjejë mënyra për të ricikluar mbetjet që krijohen në hapësirën e thellë. Për këtë, agjencia hapësinore është e gatshme të ofrojë deri në 3 milionë dollarë (2.74 milionë euro) për idetë më të mira që mund të transformojnë mbeturinat nga misionet hapësinore në produkte të përdorshme.

Me misionet e ardhshme hapësinore që do të zgjasin më shumë kohë dhe do të gjenerojnë mbetje si paketimet e ushqimit, veshjet e përdorura dhe materiale eksperimentale, NASA synon të gjejë zgjidhje që i kthejnë këto mbetje në burime të reja për eksplorim dhe shkencë.

Sfida e re, e quajtur LunaRecycle, ka për qëllim të zhvillojë teknologji që janë efikase në energji, kanë masë të ulët dhe ndikim minimal në mjedis, duke e bërë kështu eksplorimin hapësinor më të qëndrueshëm.

Amy Kaminski, një nga drejtueset e programit të NASA-s për çmimet dhe sfidat, theksoi se qëndrueshmëria është kyçe për çdo mision të ardhshëm: “Të operosh në mënyrë të qëndrueshme është një prioritet i madh për NASA-n, si për misionet në hapësirë, ashtu edhe për përparimet që bëjmë këtu në Tokë.”

Kjo sfidë përfshin dy kategori: njëra fokusohet në projektimin dhe zhvillimin e pajisjeve që mund të riciklojnë një ose më shumë lloje mbetjesh në sipërfaqen e Hënës, ndërsa tjetra përfshin krijimin e një sistemi virtual që mund të transformojë mbetjet në produkte të përdorshme për misionet e ardhshme, përcjellë UBTNews.

Kërkesa për menaxhimin e mbetjeve në hapësirë është e madhe. Astronautët gjenerojnë deri në 2,500 kilogramë mbeturina në vit, që mund të paraqesin rrezik për sigurinë e ekuipazhit. Aktualisht, në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës, astronautët kanë në dispozicion një reaktor që përpunon disa mbetje, por kjo zgjidhje nuk mund të përdoret për misionet përtej orbitës së ulët të Tokës, siç janë ato në Hënë apo më tej.

Në përgatitje për misionet Artemis, NASA po shikon përpara drejt zgjidhjeve të qëndrueshme për menaxhimin e mbetjeve. Artemis II, që pritet të nisë në shtator të vitit 2025, do të jetë misioni i parë me ekuipazh që do të dërgojë njerëz afër Hënës që nga vitet ’70. Ky mision është pararendësi i Artemis III, që planifikon të zbarkojë astronautët e parë – përfshirë gruan e parë dhe personin e parë me ngjyrë – pranë Polit të Jugut hënor në vitin 2026.

NASA shpreson që zgjidhjet e sjella nga sfida LunaRecycle jo vetëm që do të ndihmojnë misionet e ardhshme hapësinore, por edhe të frymëzojnë praktika më të mira riciklimi këtu në Tokë./UBTNews/

Aktualitet

​Papa shpreh shqetësime rreth pabarazive ekonomike, përmend edhe Elon Musk

Published

on

Papa Françesku, i njohur si Leo XIV në librin e ri të intervistave, ka shprehur shqetësime të thella rreth pabarazive ekonomike globale, duke përmendur drejtpërdrejt Elon Musk dhe mundësinë që ai të bëhet trilioneri i parë në botë.

Papa thekson se nëse arritja e këtij statusi është e vetmja gjë me vlerë sot, atëherë jemi në telashe.

“Lexova lajmin se Elon Musk do të bëhet trilioneri i parë në botë. Çfarë do të thotë kjo dhe për çfarë bëhet fjalë? Nëse kjo është e vetmja gjë me vlerë sot, atëherë jemi në telashe.”, tha ai.

Këto komente vijnë në kuadër të një interviste të gjatë për librin “León XIV: qyteti i botës, misioneri i shekullit XXI”, ku Papa diskuton një sërë temash, duke përfshirë nevojën për paqe, rolin e OKB-së, dhe sfidat e demokracisë.

Papa Leo XIV vë në dukje hendekun gjithnjë e në rritje midis niveleve të të ardhurave të klasës punëtore dhe atyre të më të pasurve, duke krahasuar fitimet e drejtorëve ekzekutivë të sotëm me ato të punëtorëve, të cilat sipas tij, janë gjashtëqind herë më të mëdha. Ai gjithashtu shpreh rezerva për demokracinë si një zgjidhje universale, duke sugjeruar se demokracia nuk është domosdoshmërisht një zgjidhje e përsosur për gjithçka.

Duke folur për konfliktin në Ukrainë, Papa u bëri thirrje aktorëve të ndryshëm të ushtrojnë presion për t’i dhënë fund luftës dhe për të gjetur mënyra paqësore për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, transmeton RTSH.

Pastaj Leo XIV shton drejtpërdrejt: “Njerëzit duhet të zgjohen dhe të thonë: ka një mënyrë tjetër për ta bërë këtë”, domethënë, t’i japin fund konfliktit midis Rusisë dhe Ukrainës”.

“Unë besoj se aktorë të ndryshëm duhet të ushtrojnë presion të mjaftueshëm që palët në konflikt të thonë: mjaft, le të gjejmë një mënyrë tjetër për të zgjidhur mosmarrëveshjet tona.”

Ai gjithashtu pranoi se ende ka shumë për të mësuar në rolin e tij si Papë, veçanërisht në aspektin e udhëheqjes botërore.

Në fund të intervistës, Papa shprehu mbështetjen e tij për Perunë në Kupën e Botës, megjithëse është tifoz i Italisë./S.K/KP/

Continue Reading

Aktualitet

Studentët e PMF: Policia në Novi Sad përdori gazin e rrezikshëm CN në kampusin e universitetit

Published

on

Studentët e Fakultetit të Shkencave (PMF) në Novi Sad njoftuan se një analizë e pavarur laboratorike tregoi se më 5 shtator, policia përdori gazin e rrezikshëm CN në kampusin e universitetit atje kundër studentëve, profesorëve dhe qytetarëve, prandaj ata po kërkojnë një hetim kundër atyre që janë përgjegjës për përdorimin e atij agjenti.

Studentët në bllokadën e PMF-së njoftuan në rrjetet sociale se rezultatet e analizave laboratorike konfirmuan se policia përdori gazra CS (2-klorobenziliden malononitril) dhe CN (kloroacetofenon).

Ata deklaruan se gazi CN mund të jetë i rrezikshëm për sytë, të shkaktojë dëmtime në kornea dhe gjithashtu në mushkëri sepse është më toksik, prandaj është hequr nga përdorimi në pothuajse të gjitha vendet. U sintetizua për herë të parë në vitin 1871 në Gjermani, Japonia e përdori atë kundër kinezëve gjatë pushtimit të Tajvanit në vitin 1930 dhe më pas, për shkak të toksicitetit të tij të lartë, u zëvendësua nga gazi CS, shkruan N1.

“Për shkak të toksicitetit të lartë dhe pasojave serioze shëndetësore, gazi CN u zëvendësua plotësisht nga gazi CS në vitet 1970, i cili u bë një mjet standard i kontrollit masiv në praktikën policore dhe ushtri. Mesazhi ynë është i qartë: përdorimi i gazit CN nuk është një mjet kontrolli, por helmim i qytetarëve të vet”, thuhet në deklaratë.

Prandaj, studentët kërkojnë një hetim dhe përgjegjësi penale të atyre që lejuan përdorimin e një gazi kaq të rrezikshëm, dhe u rekomanduan qytetarëve dhe oficerëve të policisë të përdorin maska me filtra, sepse vetëm ato ofrojnë mbrojtje kundër gazrave CN dhe CS.

“Ne u themi anëtarëve të MUP-it dhe të gjitha autoriteteve përkatëse se jemi gati të dorëzojmë një pjesë të mostrave tona të mbledhura për analiza shtesë. Ne nuk kemi frikë nga e vërteta dhe qëndrojmë pas rezultateve tona. A do të tregoni më në fund guxim dhe transparencë apo do të vazhdoni të fshihni atë që publiku ka të drejtë të dijë?”, pyetën studentët në njoftim.

Studentët dyshuan se diçka e pazakontë po ndodhte pasi panë anëtarë të policisë, pas protestës dhe përdorimit të forcës më 5 shtator, duke përdorur fenerë për të mbledhur bombola të shkrepura me agjentë kimikë, thanë studentët e PMF-së.

Ata shtuan se për shkak të kësaj, u vendos që të mblidhen të gjitha provat e disponueshme në mënyrë të organizuar, përfshirë bombolat e gjetura të agjentëve kimikë të hedhur, në mënyrë që t’i nënshtrohen një analize të pavarur dhe në këtë mënyrë të sqarohet nëse është përdorur gaz lotsjellës i zakonshëm apo mjete të tjera me qëllime të paligjshme dhe potencialisht të rrezikshme.

U mblodhën disa dhjetëra bombola pa shenja, disa bombola tregojnë qartë gjurmë të heqjes së shenjave, specifikuan ata në njoftim.

Ata shtuan se të gjitha analizat u kryen duke përdorur të njëjtën metodë të përdorur në të gjitha laboratorët e akredituar në të gjithë botën, duke përdorur kromatografinë e gazit me spektrometri masive (GC-MS).

Gjatë protestës në mbrëmjen e 5 shtatorit, policia ndërhyri brutalisht kundër demonstruesve në kampusin e universitetit në Novi Sad, dhe përveç demonstruesve, disa policë u panë gjithashtu duke vjellë pas gazit lotsjellës. /S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

City mposht bindshëm Unitedin

Published

on

Manchester City e ka fituar derbin e qytetit ndaj rivalit të përbetuar Manchester Unitedit me një fitore bindëse 3:0, në “Etihad Stadium”.

Golin e parë të ndeshjes e shënoi Phil Foden në minutën e 18-të të ndeshjes. Me këtë rezultat, përfundoj pjesa e parë, teksa në të dytë në skenë doli Erling Haaland.

Norvegjezi shënoi dy gola tjerë, duke i dhuruar skuadrës së tij një fitore prej 3:0.

Skuadra e Pep Guardioles, i kthehet fitores pasi kishin dy humbje radhazi në tri xhirot hapëse të sezonit.

Ndërkohë, kjo është humbja e dytë e Unitedit këtë sezon./S.K/EO/

Continue Reading

Bota

Ukraina sulmon me dronë rafinerinë kryesore ruse

Published

on

Ukraina ka nisur një sulm të madh me të paktën 361 dronë që synonin Rusinë gjatë natës, duke shkaktuar një zjarr të shkurtër në rafinerinë e madhe të naftës Kirishi në veriperëndim të Rusisë, thanë zyrtarët rusë të dielën.

Ata kanë raportuar se nuk ka të lënduar, por Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha se të paktën 361 dronë ishin rrëzuar nga sistemet ruse të mbrojtjes ajrore, duke përfshirë katër bomba ajrore të drejtuara dhe një raketë HIMARS të prodhuar në SHBA.

Ndërsa fuqitë botërore flasin se si t’i japin fund konfliktit më vdekjeprurës në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore, lufta e dronëve është përshkallëzuar, me dronë rusë të rrëzuar në Poloninë anëtare të NATO-s dhe sulme nga Ukraina kundër rafinerive dhe tubacioneve të naftës në Rusi, eksportuesi i dytë më i madh i naftës në botë.

Guvernatori i rajonit të Leningradit, Aleksandër Drozdenko, tha se tre dronë u shkatërruan në zonën Kirishi dhe një zjarr i shkaktuar nga rënia e mbeturinave ishte shuar.

Komanda e dronëve të Ukrainës konfirmoi se sulmoi rafinerinë dhe tha se kishte kryer një sulm të suksesshëm, shkruan Reuters./S.K/EO/

Continue Reading

Të kërkuara