Shëndet

Si të dalloni ftohjen, gripin dhe pneumoninë?

Simptomat e zakonshme të ftohjes.

Published

on

Pas lehtësimit të kufizimeve të koronavirusit, imuniteti ynë ndaj viruseve të zakonshme është “më i ulët se kurrë”.

Me rastet e ftohjes në rritje, shefi farmacist i Boots ndan këshilla se si të dalloni dallimin midis të ftohtit, gripit dhe pneumonisë.

Boots kanë parë një rritje prej 125 për qind në shitjet e trajtimeve të kollës dhe të ftohtit në fillim të muajit, ndërkohë që Britania po përjeton një rritje të papritur të numrit të njerëzve që vuajnë nga i ashtuquajturi “super i ftohtë”.

Për shkak të ngjashmërisë së simptomave midis të ftohtit, gripit dhe pneumonisë, mund të jetë e vështirë të dallosh se cila gjendje po ju shqetëson. Këtu janë këshilla nga Marc Donovan.

Simptomat e zakonshme të ftohjes

Ftohja është një infeksion i butë viral i hundës, fytit, sinuseve dhe rrugëve të sipërme të frymëmarrjes, sipas NHS.

“Zakonisht përfshin teshtitjen dhe kollën, së bashku me dhimbje fyti, dhimbje koke dhe ndonjëherë humbje të shijes dhe nuhatjes,” tha Donovan.

I ftohti zakonisht largohet vetë brenda një ose dy javësh. Donovan sugjeron përdorimin e ilaçeve kundër dhimbjeve dhe sprej për hundë, për të lehtësuar simptomat.

Simptomat e gripit

Gripi shkaktohet nga një grup i ndryshëm virusesh sesa ftohja e zakonshme dhe simptomat priren të jenë më të rënda dhe të zgjasin më gjatë.

Simptomat e gripit mund të jenë shumë të ngjashme me ftohjen e zakonshme; megjithatë, temperatura është shumë më e zakonshme.

Kolla është zakonisht më e thatë, dhe dhimbjet, dhimbjet dhe lodhja mund të jenë shumë më të rënda, ndonjëherë që zgjasin deri në tri javë.

Nëse simptomat tuaja nuk fillojnë të përmirësohen brenda shtatë ditëve ose janë vërtet të rënda, duhet të flisni me mjekun tuaj të përgjithshëm.

Simptomat e pneumonisë

Pneumonia është ënjtja e indit në njërën ose të dyja mushkëritë e shkaktuar nga një infeksion bakterial ose viruse duke përfshirë koronavirusin.

Pneumonia është ënjtja e indeve në një ose të dy mushkëritë.

“Simptomat e pneumonisë mund të zhvillohen papritmas gjatë 24 deri në 48 orë, ose ato mund të zhvillohen më ngadalë brenda disa ditësh,” shpjegoi farmacisti i Boots.

“Simptomat e zakonshme të pneumonisë përfshijnë ethe, një kollë e cila mund të jetë e thatë, ose me mukozë, djersitje dhe dridhje ose vështirësi në frymëmarrje”, shtoi ai.

Vështirësia në frymëmarrje është një nga simptomat kryesore që mund t’ju ndihmojë të dalloni midis kushteve.

Pneumonia është e zakonshme gjatë muajve të vjeshtës dhe të dimrit.

Si gjithmonë, nëse jeni të shqetësuar për simptomat tuaja të pneumonisë, duhet të flisni me mjekun tuaj.

Për shkak të ngjashmërive midis këtyre tre kushteve, mund të kontaktoni mjekun tuaj të përgjithshëm.

Kur bëhet fjalë për parandalimin, mund të përpiqeni të shmangni kontaktin me njerëz të sëmurë dhe rekomandohet larja e shpeshtë e duarve.

Lënia e duhanit mund të jetë gjithashtu e dobishme pasi dëmton mushkëritë tuaja dhe rrit mundësinë e infeksionit.TCH

Continue Reading

Shëndet

E vërteta e fshehur pas infarkteve tek të rinjtë

Published

on

Një studim i ri nga Klinika Mayo ka hedhur dritë mbi sulmet në zemër tek të rriturit më të rinj, veçanërisht tek gratë, duke ofruar të dhëna që mund të ndryshojnë mënyrën se si kuptohen dhe trajtohen këto ngjarje serioze shëndetësore.

Kërkimi, i botuar në Journal of the American College of Cardiology, analizoi mbi 15 vite të dhëna nga Projekti i Epidemiologjisë së Rochester dhe zbuloi disa modele të pazakonta mbi shkaqet e infarkteve tek të rinjtë.

Rezultatet treguan se ateroskleroza, bllokimi i arterieve nga pllaka – mbetet shkaku kryesor i atakeve në zemër. Dallimi ishte i theksuar mes gjinive: tek burrat nën 65 vjeç shkaktonte 75% të rasteve, ndërsa tek gratë vetëm 47%.

Kjo tregon se më shumë se gjysma e infarkteve tek gratë vijnë nga shkaqe të tjera, më pak të njohura.

Një prej tyre është diseksioni spontan i arteries koronare, një gjendje kur krijohe çarje e papritur në një arterie koronare, duke bllokuar qarkullimin e gjakut pa praninë e pllakave. SCAD është më e shpeshtë tek gratë e reja dhe shpesh ngatërrohet me infarktet tipike.

Trajtimi me stenta ose ndërhyrje tjera sjellë më shumë rrezik sesa përfitim. Studimi theksoi se SCAD është gjashtë herë më e zakonshme tek gratë krahasuar me burrat. Një tjetër shkak janë infarktet e lidhura me stresin, të provokuara nga gjendje si anemia ose infeksionet e rënda.

Këto përbënin shkakun e dytë më të zakonshëm dhe shoqëroheshin me shkallën më të lartë të vdekshmërisë pesëvjeçare – rreth 33%.

Pra, pacientët me këto forma të infarkteve shpesh kishin prognozë më të rëndë sesa ata me sëmundje klasike të arterieve koronare.

Lajmi i mirë është se infarktet “të pashpjegueshme” rezultuan të rralla më pak se 3% e rasteve, duke nënkuptuar se në shumicën e situatave mjekët mund të identifikojnë një shkak të qartë dhe të përshtatin trajtimin.

Ky studim nënvizon rëndësinë e përcaktimit të saktë të shkakut rrënjësor të një sulmi në zemër. Vetëm duke ditur arsyen e vërtetë, mjekët mund të ofrojnë trajtime efektive dhe të shmangin ndërhyrjet që në disa raste mund të jenë të rrezikshme. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Aktualitet

Nga fillimi i vitit deri më tash janë regjistruar rreth 330 raste të reja me kancer të gjirit

Published

on

Numri i rasteve të reja me kancer të gjirit në periudhën janar-shtator 2025 është 330, numër ky i përafërt me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Drejtori i Klinikës së Onkologjisë, Ilir Kurtishi, vlerësoi se Kosova shënoi për herë të parë një stabilitet sa i përket numrit të rasteve të reja me kancer të gjirit, duke e quajtur zhvillim pozitiv.

“Këtë vit në Kosovë, në nëntëmujorin e parë 2025, ne kemi regjistruar në regjistrin klinik të kancerit rreth 330 femra me kancer të gjirit, që është numër i njëjtë përafërsisht me vitin 2024. Shpresojmë që deri në fund të vitit të mos jetë më i lartë sesa që ishte në vitin 2024. Me këto shifra, Kosova shënon për herë të parë një stabilitet sa i përket numrit të rasteve të reja me kancer të gjirit. Shpresojmë që viteve në vazhdim ky trend të mbahet dhe ,normalisht, së fundi të mund të diagnostikohen sa më herët, në mënyrë që format e hershme të sëmundjes të jenë suksesi i mjekimit më të madh”, tha Kurtishi.

Ai tek flet për rëndësinë e diagnostikimit të hershëm bën thirrje për më shumë vetëdijesim dhe kontrolle të rregullta, sidomos mamografi një herë në vit.

Ai vë në dukje se grupmosha më e prekur mbetet 50–60 vjeç, por vërehet një rritje e rasteve edhe te moshat nën 50 vjeç.

“Për sëmundjet malinje ka një vetëdijesim më të mirë, por në përgjithësi duhet të bëhet edhe më shumë, në mënyrë që sëmundjet të diagnostikohen mbi 50–60 për qind në stadin e parë dhe të dytë që trajtimi të jetë më i lehtë, më pak i kushtueshëm dhe më efikas. Grupmoshat e atakuara me këtë sëmundje malinje janë dhe mbesin në Kosovë mosha 50–60 vjeç, por ajo që është problematikë në rritje janë grupmoshat e reja dhe grupmoshat e personave nën 50 vjeç, që vitet e fundit kanë një tendencë në rritje, por si diagnostifikim numër më të madh të personave nën moshën 50-vjeçare në krahasim me vitet paraprake. Por, është trend në gjithë botën, edhe në Kosovë dhe kjo nuk e rrit numrin total të të sëmurëve, por rrit numrin e pacientëve të rinj, të cilët nga viti në vit kanë tendencë në rritje”, tha ai.

Simptomat e sëmundjes zakonisht shfaqen në faza të avancuara dhe përfshijnë ndryshime në ngjyrë, formë apo madhësi të gjirit, rrjedhje nga gjiri, dhimbje apo inflamacion.

Nga sot fillon gjithashtu zyrtarisht edhe fushata e sensibilizimit për kancerin e gjirit në Kosovë, si pjesë e muajit ndërkombëtar të ndërgjegjësimit për këtë sëmundje./S.K/EO/

Continue Reading

Shëndet

Studimi: Edhe pse e ëmbël, mangoja ul rrezikun e diabetit

Published

on

Edhe pse shpesh shihet si një frutë e ëmbël, mangoja mund të ofrojë përfitime të rëndësishme për personat që rrezikojnë të zhvillojnë diabet.

Një studim i gjatë nga Universiteti George Mason, i publikuar në revistën Foods, zbuloi se individët me para-diabet që konsumuan mango të freskët çdo ditë kishin kontroll më të mirë të sheqerit në gjak e pak yndyrë trupore sesa ata që konsumuan ushqime me më pak sheqer.

“E rëndësishme nuk është vetëm sasia e sheqerit, por e gjithë përmbajtja ushqyese e frutës,” theksoi autorja kryesore e studimit, Raedeh Basiri, profesoreshë asistente në Departamentin e Studimeve të Ushqimit në këtë universitet.

Studimi – i pari i këtij lloji në periudhë të gjatë – tregoi se ndonëse mangot përmbajnë mbi 30 gramë sheqer, ato ofrojnë fibra, vitamina dhe lëndë ushqyese që ndihmojnë trupin të përpunojë sheqerin në mënyrë më të shëndetshme sesa ushqimet me sheqer të shtuar.

Pjesëmarrësit u ndanë në dy grupe:

një grup konsumoi çdo ditë një mango të freskët (32 g sheqer),

ndërsa grupi tjetër hante një ëmbëlsirë me drithëra me pak sheqer (11 g).

Pas gjashtë muajsh, grupi që konsumonte mango tregoi përmirësim në:

kontrollin e glukozës në gjak,

ndjeshmërinë ndaj insulinës,

reduktimin e yndyrës trupore.

Sipas Basiri, rezultatet duhet të shërbejnë si inkurajim që frutat e plota, përfshirë mangon, të bëhen pjesë e planeve ushqimore për parandalimin e diabetit.

“Individët që janë në rrezik nuk duhet të fokusohen te sasia e sheqerit, por te mënyra se si ushqimet përpunohen në organizëm,” shtoi ajo.

Studimi u financua nga National Mango Board, por autorët theksuan se financuesit nuk patën rol në analizën a interpretimin e të dhënave. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Qumështi i plotë rikthehet në qendër të debatit: luks apo pjesë e një diete të shëndetshme?

Published

on

Me rreth 152 kalori dhe 8 gramë yndyrë për një gotë, qumështi i plotë dikur shihej si i pashëndetshëm.

Sot, ekspertët theksojnë se tabloja është shumë më komplekse. Madje, në SHBA po diskutohet edhe rikthimi i tij në menytë shkollore, duke hapur një debat të gjerë mbi vlerat e tij ushqyese (Food & Wine).

Çka e dallon nga qumështi me pak yndyrë?

Sipas Kathy Brown, dietologe dhe presidente e Këshillit Kombëtar për Produktet e Qumështit, përbërja ushqyese e qumështit nuk ndryshon ndjeshëm nga versionet me pak yndyrë – ndryshon vetëm përmbajtja e yndyrës dhe kalorive:

Qumësht i plotë: 152 kalori, 8 g yndyrë

2% yndyrë: 122 kalori, 4 g yndyrë

1% yndyrë: 106 kalori, 2 g yndyrë

Qumështi i skremuar: 84 kalori, pa yndyrë

Lauren Twig sqaron se qumështi ka 3.25% yndyrë, identike me përbërjen natyrale të qumështit të freskët, gjë që i jep shijen dhe teksturën karakteristike.

Pse u konsiderua problematik?

Në vitet ’80 dhe ’90, qumështi u kritikua për përmbajtjen e yndyrnave të ngopura, që mendohej se rrisnin rrezikun e sëmundjeve të zemrës.

Një hulumtim i 2025, botuar në The American Journal of Clinical Nutrition, nuk gjeti dallime të rëndësishme në rrezikun kardiovaskular mes konsumuesve të qumështit dhe atij me pak yndyrë. Ekspertët theksuan se më e dëmshme për zemrën është dieta e pasur me ushqime të ultraprocesuara, jo lloji i qumështit.

Edhe sipas Harvard Health, yndyrnat e ngopura nga produkte natyrale si qumështi nuk kanë të njëjtin efekt negativ si yndyrnat e marra nga ushqime të shpejta apo industriale.

Përfitimet ushqyese:

ruajtjen e ngopjes,

sigurimin e energjisë,

rigjenerimin e muskujve.

Sipas Dr. Angela Holliday-Bell, këto përfitime janë të rëndësishme tek fëmijët. Gjatë 1000 ditëve të para të jetës, nga shtatzënia deri në moshën 2 vjeç qumështi i lopës ofron 7 nga 14 lëndët ushqyese kyçe për zhvillimin e trurit.

Përmbajtja natyrale e elektroliteve e bën qumështin pije efektive për hidratim, shpesh më të mirë se pijet sportive.

Ai është gjithashtu një nga burimet më të lira të kalciumit dhe vitaminës D.

Është zgjedhja më e mirë?

rrit ndjesinë e ngopjes,

mund të ndihmojë në kontrollin e peshës,

përmirëson metabolizmin.

Studimet tregojnë se fëmijët që konsumojnë qumësht të plotë kanë më pak gjasa të bëhen obezë, ndërsa tek të rriturit ai lidhet me një rrezik më të ulët për diabetin tip 2.

Sa rekomandohet të pimë?

Ekspertët këshillojnë moderim dhe zgjedhjen e qumështit të pasterizuar, pa sheqer apo aroma artificiale

Fëmijët deri 2 vjeç: deri 2 gota në ditë

Fëmijët 2–3 vjeç: 2–2.5 gota

Fëmijët 4–8 vjeç: 2.5 gota

Fëmijët më të mëdhenj & të rriturit: 3 gota (përfshirë kos dhe djathë)

Qumështi i plotë nuk është më “armik” i shëndetit siç shihej dikur. Me konsum të moderuar, ai mund të jetë pjesë e një diete të balancuar dhe të shëndetshme. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara