

Teknologji
Si mund të influencohen zgjedhjet përmes sulmeve kibernetike?
Problemi tek lehtësia e përhapjes së lajmeve të rreme.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiEkspertët shpjegojnë, se për të kuptuar se me çfarë lloj kërcënimesh kibernetike mund të përballen zgjedhjet, mjafton t’i klasifikosh ato në tri kategori.
Në nivelin 1, procesi është më i dukshëm, hakerimi. Atakuesit mund të hakerojnë direkt kompjuterat që përdoren për eventet e fushatës elektorale ose edhe zgjedhjet drejtpërdrejt. Në janar 2021, kur zhvillohej kongresi i partisë konservatore kristiandemokrate të Angela Merkelit pati për herë të parë një eksperiencë të tillë. Takimi zhvillohej online për zgjedhjen e kryetarit të partisë. Hakerat sulmuan faqen përkatëse duke u përpjekur përmes trafikut në internet derisa ajo pësoi kolaps. Por vetëm pas një ore, partia arriti ta menaxhojë këtë ndërhyrje duke i bllokuar ata që kishin depërtuar në faqen e internetit. Kësisoj faqja u riaktivizua dhe vazhdoi funksionimi normal online.
Por kjo nuk është e gjitha. Sepse edhe masat më të mira për sigurinë kibernetike pak ndihmojnë për të shmangur nivelin e dytë të hakerimit të zgjedhjeve.
Problemi tek lehtësia e përhapjes së lajmeve të rreme
Niveli 2 konsiston në disinformim, dëmtim të informacionit, përhapje të qëllimshme të informacioneve të rreme për të irrituar opinionin publik ndaj kandidatëve dhe partive të caktuara. Në prill 2021, disa orë pasi partia ekologjiste Të Gjelbërit shpalli, se kë do të nxirrte në garën për postin e kancelarit, filluan të qarkullojnë fotografi online. Ato tregonin kandidaten Annalena Baerbock duke përqafuar kolegët në kulmin e pandemisë – pa maskë.
Por fotografitë ishin të rreme. Ato ishin fotografi të marra vite përpara se të fillonte pandemia. Më pas online u shfaqën deklarata të Baerbock duke sugjeruar që të ndalohet mbajtja e kafshëve për fëmijët në shtëpi. Por në fakt partia e konfirmoi zyrtarisht, që nuk do të ndalojë kafshët shtëpiake për fëmijë dhe se në rrjetet sociale po qarkullojnë njoftime të rreme. Këto shembuj ilustrojnë se sa e thjeshtë është sot të përhapësh për këdo disinformacione. Për këtë e gjitha që nevojitet është të njohësh bazat e përdorimit të photoshop-it dhe të llogarive në rrjetet sociale. Por megjithëse mund të hidhen poshtë të tilla “cheap fakes” me një kërkim në Google, ato megjithatë shkaktojnë dëm.

Kurse niveli 3 i hakerimit të zgjedhjeve është i sofistikuar. Fjala është për të ashtuquajturin sistemi “hybrid cyber operations”: Sulmet e hakerimit shoqërohen njëkohësisht edhe me fushata e disinformimit. Rëndom operacione të tilla zhvillohen në mënyrë simultane.
Kërcënimi i fushatave të ngjashme mbetet real, sipas kreut të shërbimit të brendshëm të inteligjencës në Gjermani, Thomas Haldenwang: “Ne vërejmë interesin e shteteve të caktuara, që duan të influencojnë zgjedhjet për Bundestagun.” Vëzhgues nga vendi fqinj i Gjermanisë, Holanda, – ku zgjedhjet u zhvilluan në fillim të këtij viti, thonë, se autoritetet gjermane kanë arsye për t’u shqetësuar.
Sulmet kibernetike vijnë në qindra forma dhe mënyra të ndryshme. Edhe nëqoftëse disinformacioni demaskohet, gjurmët e dyshimit mbeten. Me kalimin e kohës, këto dyshime bëhen brejtëse duke e gërryer ngadalë besimin në demokraci.DW
You may like
Teknologji
Një nga kompjuterët më të rrallë në histori, Apple-1 shitet për 475 mijë dollarë
Published
2 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Një nga kompjuterët më të rrallë dhe më ikonik në historinë e teknologjisë, modeli Apple-1, është shitur për një shumë marramendëse prej 475 mijë dollarësh amerikanë në një ankand të mbajtur në Boston.
Ky kompjuter është pjesë e grupit të parë prej vetëm 50 njësish, të prodhuara me dorë nga bashkëthemeluesit e Apple, Steve Jobs dhe Steve Wozniak, në vitin 1976.
Sot, ekzistojnë nëntë ekzemplarë funksionalë të këtij modeli, duke e bërë të rrallë dhe të kërkuar nga koleksionistët. Modeli i shitur, i njohur si “Byte Shop Apple-1”, përfshin një kabinetë prej druri të ngurtë dhe është në gjendje të plotë pune një faktor kyç që ndikoi në çmimin përfundimtar.
Fillimisht ishte vlerësuar se do të shitej për 300 mijë dollarë, por interesi i madh dhe gjendja e shkëlqyer e pajisjes bënë që ai të shitej shumë mbi këtë pritshmëri.
Kompjuteri i njohur si “Moore Apple-1” i përkiste June Blodgett Moore, e cila është njohur si gruaja e parë që ka diplomuar në Fakultetin e Drejtësisë në Universitetin Stanford.
Apple-1 erdhi në ankand me komponentët tastierën, interfejsin për kaseta dhe softuerin Apple BASIC.
Një video demonstruese e funksionimit të tij, e realizuar një ditë para ankandit, i shtoi vlerë të konsiderueshme ofertës.
Në kohën kur u lansua, Apple-1 shitej për 666.66 dollarë, ai përfaqëson pikë kthese në historinë e kompjuterëve personalë, konsiderohet si gurthemeli mbi të cilin u ndërtua perandoria e teknologjisë. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Spotify surprizon përdoruesit me një risi të madhe
Published
2 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Në selinë qendrore të Spotify duket se po ndodhin ndryshime të mëdha. Brenda më pak se një jave, kompania ka sjellë një tjetër lajm të mirë për përdoruesit.
Tani, dëgjuesit mund të zgjedhin dhe të dëgjojnë çdo këngë që duan, pa pagesë.
Ky ndryshim vjen pasi Spotify prezantoi përmirësime për shërbimin Premium dhe vendosi të ofrojë një avantazh të ri për përdoruesit e planit falas, pa rrezikuar humbjen e abonentëve.
Llogaritë me planin falas kanë mundësi të zgjedhin çdo këngë dhe ta dëgjojnë, një opsion që ishte i rezervuar vetëm për abonentët Premium.
Ky funksion do të jetë i disponueshëm globalisht duke filluar që sot. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Google shkaktoi kaos, gati 77 për qind e faqeve u prekën
Published
2 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Në mes të shtatorit 2025, Google pa paralajmërim hoqi parametrin e URL-së “&num=100”, i cili lejonte që në një faqe kërkimi të shfaqeshin 100 rezultate njëherësh.
Edhe pse duket ndryshim teknik i vogël, ky veprim shkaktoi trazira të mëdha në komunitetin SEO, ndikoi në funksionimin e mjeteve të ndjekjes së renditjes dhe deformoi të dhënat statistikore. Mendohet se ka ndikuar në rreth 77% të faqeve.
Parametri “&num=100” ishte baza e softuerëve që monitoronin pozicionet në Google, lejon skanimin e 100 rezultateve me kërkesë të vetme.
Pas heqjes së tij, mbledhja e të dhënave u bë dhjetë herë më komplekse:
Para: 1 kërkesë = 100 rezultate
aPas: 10 kërkesa = 100 rezultate
Kjo sjell më shumë kërkesa për serverat e Google, rritje të kostove infrastrukturore dhe më shumë kompleksitet në mbledhjen e të dhënave. Pasojat përfshijnë panelet e kontrollit të prishura, të dhëna të humbura për renditjen dhe raporte të paplota të SERP-it. Disa mjete kanë kufizuar ndjekjen në 20 rezultatet kryesore për të zbutur kostot e rritura, pritet që kosto të transmetohen tek përdoruesit përmes rritjes së çmimeve të abonimeve.
Efektet në Google Search Console (GSC)
Ndryshimi ka ndikuar edhe në të dhënat e GSC-së. Shumë pronarë faqesh kanë vënë re ulje të shikimeve në desktop, pozicioni mesatar i faqeve ka pësuar rritje, se botët që ndjekin renditjen nuk mund të regjistrojnë më shikime për pozicionet 11-100 në të njëjtën faqe. Përpara, parametrin aktiv mundësonte që edhe faqet në pozicione të largëta të regjistronin shikime, duke kontaminuar të dhënat e mëparshme.
Arsyet e ndryshimit:
Google nuk ka dhënë shpjegim, por ekspertët e SEO sugjerojnë disa motive: Vështirësimi i scraping-ut: pengon mbledhjen automatike të të dhënave nga SERP. Mbrojtja e infrastrukturës: ul ngarkesën e serverave. Kontrolli i të dhënave: inkurajon përdorimin GSC e API zyrtare.
Mbrojtja ndaj konkurrencës së AI: redukton mundësitë që mjete ose modelet AI të përdorin indeksin e Google për krijimin automatik të përgjigjeve. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Apple konfirmon: iOS 26 mund të ndikojë në baterinë e iPhone
Published
2 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Apple ka lëshuar një njoftim të rëndësishëm lidhur me përditësimin e fundit të sistemit operativ, iOS 26.
Kompania pranon se instalimi i versionit më të ri mund të shkaktojë një rritje të përkohshme të konsumit të baterisë, diçka që përdoruesit e kanë vënë re pas çdo përditësimi të madh.
Arsyeja kryesore është se pas instalimit, shumë procese në sfond fillojnë të funksionojnë, si indeksimi i të dhënave, shkarkimi i burimeve shtesë për funksione të reja dhe përditësimi automatik i aplikacioneve.
Apple siguron përdoruesit se kjo është normale dhe se bateria do të kthehet në performancën e saj normale brenda disa ditësh, pasi këto procese përfundojnë.
Edhe pse funksionet e reja rrisin ngarkesën mbi procesorin, ndikimi në performancë dhe konsum energjie është minimal.
Kompania këshillon përdoruesit të mos shqetësohen për ngrohjen fillestare të pajisjes dhe shpejtësinë e shtuar të konsumit të baterisë.
Për ata që janë më skeptikë, Apple sugjeron të presin përditësimet e para me rregullime gabimesh para se të instalojnë versionin e ri të iOS. /A.Z/UBT News/

Gjykata spanjolle liron Dani Alves-in

Caktohet data, Pogba rikthehet në fushë

Aksident me fatalitet në Blagaj të Pejës

Legjenda e Barcelonës njofton pensionimin nga futbolli

Osmani takohet me presidentin e Senegalit

Arrestohet një i dyshuar për sulm seksual ndaj një të miture në Podujevë

Nis Superliga e Kosovës në futsall këtë fundjavë

Sean ‘Diddy’ Combs rikthehet në gjykatë për të kërkuar një gjykim të ri

18 nga librat më të mirë të vitit sipas gazetarëve të BBC
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26