

Kuriozitete
Si e përshkruhet Ferri nga religjionet e ndryshme?
Ka shumë keqkuptime mbi atë që thonë fetë e ndryshme mbi Ferrin.
Published
3 years agoon
By
UBT newsShumë besime fetare kanë një pikëpamje mbi jetën e përtejme, e cila përfshin një anë të errët. Por ka shumë keqkuptime mbi atë që thonë fetë e ndryshme mbi Ferrin. Është e rrallë të gjesh një konsensus midis ndjekësve të një feje me ata që e kanë braktisur fare besimin në të.
A është Ferri një ide e frikshme, e krijuar enkas për të kontrolluar njerëzit përmes frikës, apo ai siguron atë ndjenjën e drejtësisë që mungon shpesh në botën tonë fizike? Nëse po, a është ai një dënim i përjetshëm, apo një vend nga ku mund të shpëtohet përmes veprave të mira? A shërben frika nga ndëshkimi hyjnor për t’i nxitur njerëzit të veprojnë në një mënyrë më etike? Ja cilat janë disa nga mënyrat sesi e përshkruajnë Ferrin fetë kryesore të botës:
Ferri sipas feve të lashta
Ideja e një mbretërie të ndëshkimit të përjetshëm, vjen nga mitologjia egjiptiane që nga mijëvjeçari IV Para Krishtit. Ferri ose “Duat”, shihej si një vend që mbështjell tokën, i mbikëqyrur nga një hyjni me kokë çakalli, Anubis. Rruga drejt ditës së gjykimit ishte e gjatë dhe e mundimshme.
Të vdekurit duhej të kalonin nëpër 12 rajone të Ferrit, dhe një mori gjarpërinjsh dhe demonësh që merrnin frymë nga zjarri përpara se të arrinin në vendin gjykimit, pra nëse mbijetonin apo jo. Ata që nuk ia dilnin mund të shkatërroheshin pa shpresë për t’u falur. Gjatë procesit të gjykimit, shpirtrat e tyre viheshin në një peshore kundrejt peshës së një pende.
Rezultati përcaktonte nëse jeta e tyre ka qenë e drejtë apo e gabuar. Zemra e njerëzve të këqij copëtohej nga demonët, ndërsa të mirët dërgoheshin në “Shtëpinë e lumturisë”. Mitologjia greke e përshkruante jetën e përtejme si botën e nëndheshme, Hades, një labirint i errësirës dhe dëshpërimit i ruajtur nga qeni i frikshëm Cerberus. Mitologjia romake flet për shpirtrat e të vdekurve që kalonin nëpër lumin Stiks. Njerëzit e këqij shkonin në fushat e torturës, Tartarus, ndërsa të mirët në Fushat Eliziane.
Krishterimi
Shumica e përfytyrimeve tradicionale të krishtera rreth Ferrit, nuk vijnë nga Bibla por nga letërsia mesjetare. Si për shembull nga kryevepra e Dantes, nga libri “Parajsa e humbur” e Xhon Miltoni dhe nga artistë të mëvonshëm si Hieronim Boch dhe Mikelanxhelo. Dhjata e Re përmban pak referenca për Ferrin.
Të krishterët konservatorë si teologu Daniel Streinxh, thonë se përmendja nga Jezusi e Gehenas, një vend real në periferi të Jeruzalemit ku ndodhnin sakrificat e fëmijëve dhe ku zjarret ishin gjithnjë të ndezura, i referohet një vendi në jetën e përtejme ku përfundonin njerëzit e ligj, përfshirë ata që e kanë refuzuar Krishtin.
Të krishterët janë në përgjithësi të ndarë nëse Ferri është apo jo një vend i vërtetë, apo nëse fokusi kryesor i Jezusit ishte te rëndësia e jetës së njerëzve në Tokë. Të krishterët liberalë priren ta përshkruajnë Ferrin si një gjendje shpirtërore që përfaqëson distancimin nga Zoti, me njerëz që zgjedhin të largohen nga parajsa. Por mundësia e ribashkimit me Perëndinë është gjithmonë aty, dhe Ferri perceptohet si një vend ri–edukimi dhe jo një vend i ndëshkimeve të pafundme.
Katolikët, e përshkruajnë Purgatorin si një vend ku ata që nuk konsiderohen mjaftueshëm mëkatarë për të përfunduar në Ferr, ndërmarrin rrugën e pendesës, derisa të shlyhen mëkatet e tyre, dhe të hyjnë përfundimisht në Parajsë. Shumë të krishterë përparimtarë, si Unitarianët dhe Universalistë, thonë se Ferri nuk ekziston dhe se të gjithë do të hyjnë përfundimisht në Parajsë.
Ferri sipas Judaizmit (Tevratit dhe Talmudit)
Brenda teologjisë hebraike ka një debat mbi konceptin e Ferrit dhe jetës së përtejme. Shumë hebrenj nuk kanë një besim të fortë për atë që ndodhë pas vdekjes, ndërsa disa këmbëngulin se Ferri nuk ekziston. Por tekste të ndryshme të shenjta në Judaizëm i referohen ferrit si një mbretëri e pendimit dhe ndëshkimit.
Pasazhet nga Samueli dhe Ezekieli i referohen një dite kur Zoti do të “nxjerrë” trupat nga varret dhe kur në “kockat e thata” të të vdekurve do të rritet sërish mish dhe lëkurë me urdhër të tij. Cilido që vdes për lavdinë e emrit të Perëndisë duhet të marrë shpërblimin e tij, dhe kjo do të thotë se të gjitha qenieve të drejta do t’u jepet jetë e re në fund të kohës, kur Ai të ringjallë njerëzit nga vdekja.
Talmudi, libri i ligjit judaik, i referohet një jete të përtejme që i sheh të gjithë, përveç më të ligjve, të dërgohen në një vend plot zjarre, ku njerëzit digjen dhe pastrohen përkohësisht përpara se të çohen në Parajsë nga Abrahami. Diku tjetër, teksti Talmudi përshkruan se si në vend që të shkojnë në Parajsë, njerëzit nuk ekzistojnë më pasi shlyejnë mëkatet e tyre.
Përshkrimet e Ferrit në Talmud përshkruajnë një vend të quajtur Gehinnom, ku shpirti kalon 12 muaj duke u pastruar përpara se të lëshohet në Olam Ha-Ba, në botën që do të vijë. Të ligjtë e pandreqshëm ose dënohen me ndëshkime ose asgjësohen fare. Për më tepër, Talmudi flet për një të ardhme ku të vdekurit rikthehen në jetë, dhe e përshkruan sjelljen e tyre në Gan Eden, një vend barazie dhe drejtësie ku ata gëzojnë një pozitë të lartësuar në praninë e hyjnores.
Islami
Shkollat kryesore të dijes islame rreth jetës së përtejme, promovojnë idenë se qeniet njerëzore do të përballen një ditë me gjykimin, kur Allahu t’i sjellë të gjithë para tij. Në atë moment do të ringjallen të vdekurit, mëkatarët do të përballen me hedhjen në zjarr kur të kalojnë urën hyjnore, dhe të drejtët do të dërgohen në Parajsë.
Gjykimi i tij është menduar të jetë përfundimtar, por ai mund të tregojë mëshirë nëse ndërhyn profeti Muhamed. Sipas Islamit, Ferri ka 7 porta, secila e rezervuar për një grup të caktuar mëkatarësh, bazuar në veprat e tyre të këqija në jetë.
Hinduizmi
Hinduizmi mëson se në vend që të jetë një vend i mundimit të përhershëm, Ferri është një mbretëri e përbërë nga 28 shtresa, ku individët shlyejnë krimet e kryera në një jetë të mëparshme. Ky proces njihet si “Naraka” ose “Yamaloka” dhe mbikëqyret nga Yama, Zoti i Vdekjes. Mëkatarët mund të torturohen, ndërsa pas pastrimit nga mëkatet, shkojnë përfundimisht në Parajsë ose “Moksha”.
Budizmi
Sipas Budizmit ekzistojnë 6 sfera të ekzistencës, njëra prej të cilave është një mbretëri që vepron si një Ferr. Brenda saj ka 8 Ferre. Aty shpirtrat priten, digjen dhe gllabërohen, përpara se të kthehen në jetë për të kaluar të njëjtat mundime, sërish nga e para, nëpërmjet ri-mishërimit.
Marrë me shkurtime nga Grunge – Bota.al
Kuriozitete
146 vjet nga suksesi i parë i llambës elektrike të Thomas Edisonit
Published
1 day agoon
October 22, 2025By
UBT News
Në tetor 1879, shpikësi Thomas Edison arriti suksesin e tij të parë të madh me llambën elektrike ndriçuese, duke shënuar një moment historik në zhvillimin e teknologjisë së ndriçimit.
Pas mijëra përpjekjesh të pasuksesshme në laboratorin e tij në Menlo Park, New Jersey, Edison filloi testimet me një filament karboni tepër të hollë sa një fije floku, i cili arrinte të ndriçonte pa u shkrirë nga nxehtësia e elektricitetit.
Rezultati ishte mbresëlënës: llamba qëndroi ndezur për 40 orë, duke u bërë eksperiment i parë i suksesshëm i këtij lloji.
I entuziazmuar, Edison deklaroi para bashkëpunëtorëve: “Nëse arrita ta bëj të ndriçojë për 40 orë, mund ta bëj të ndriçojë për 100 orë.”
Ky zbulim shënoi fillimin e punës për sistemin e parë praktik të ndriçimit elektrik, i cili më vonë do të furnizonte me energji 85 shtëpi në qytetin e New Yorkut, të pajisura me qarqe elektrike dhe llamba ndriçuese nga kompania e Edisonit.
Pra, para 146 vitesh, nisi epoka e ndriçimit modern, një arritje që ndryshoi përgjithmonë mënyrën se si njerëzimi jeton dhe punon. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Grabitja ndodhi brenda më 7 minutash, hajdutët në Luvër marrin bizhuteri me vlerë milionëshe
Published
2 days agoon
October 21, 2025By
UBT News
Persona të panjohur hynë me forcë në Luvër të dielën dhe synuan Galerinë Apollo, një nga pjesët më të vlefshme të muzeut.
Plaçka e tyre përfshinte bizhuteri historike që datojnë nga koha e Napoleonit dhe vlerësohen në miliona dollarë.
Hajdutët kishin planifikuar grabitjen me kujdes dhe u fokusuan në dy vitrina të Galerisë Apollo, e cila ndodhet në katin e parë dhe strehon disa nga ekspozitat më të çmuara të muzeut.
Nëntë bizhuteri të vjedhura
U vodhën nëntë bizhuteri nga koleksioni i Napoleonit dhe Perandoreshës Eugénie, përfshirë një gjerdan, një brosh, vathë dhe një diademë.
U përmendën edhe dy kurora, nga të cilat kurora e Perandoreshës Eugénie u gjet e thyer pas grabitjes.
Një objekt tjetër i marrë ende nuk është identifikuar.
Xhevahiret e Kurorës Franceze në Luvër
Galeria Apollo strehon jo vetëm orendi madhështore, por edhe pjesët më të rëndësishme të xhevahireve të kurorës franceze.
Në vitin 1887, Republika e Tretë Franceze shiti shumicën e xhevahireve mbretërore për të parandaluar një grusht shteti, duke përjashtuar vetëm ato me rëndësi historike. Nga ato mbetura, 23 bizhuteritë u ekspozuan në Galerie d’Apollon dhe u vendosën në vitrina së bashku me objekte të tjera të vlerësuara nga koleksionet e Luvrit.
Vitrina të reja u shtuan më 1985 dhe 2020.
Ndër xhevahiret më të shquara janë kurorat e Luigjit XV dhe Napoleonit, diamanti Hydrangea, një diamant portokalli-rozë me 20 karat i blerë nga Luigji XIV, dhe diamanti Regent me 140 karat, një nga diamantet më të pastër të njohura ndonjëherë.
Po ashtu, gjendet edhe Sancy, një diamant i verdhë i çelët me 55 karat që dikur ishte pjesë e xhevahireve të kurorës së Mbretërisë së Bashkuar.
Autoritetet po kërkojnë katër të dyshuar, ndërsa grabitja ndodhi brenda më pak se 7 minutash. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Studimi tregon: Truri i burrave tkurrret më shpejt se ai i grave gjatë plakjes
Published
2 days agoon
October 21, 2025By
UBT News
Një studim i ri i botuar në revistën PNAS, që përfshiu 4,726 pjesëmarrës me funksione njohëse normale, ka zbuluar dallime të moderuara, por të qëndrueshme mes gjinive në mënyrënsi truri humbet masë me kalimin e viteve, raporton ScienceAlert.
Truri i njeriut tkurrret natyrshëm me moshën, ndërsa tek personat me Alzheimer, kjo humbje është më e madhe. Megjithatë, edhe pse gratë diagnostikohen me Alzheimer dyfish më shpesh se burrat, pak dihet për ndikimin e gjinisë në ndryshimet e trurit gjatë plakjes.
Truri i grave humbet më ngadalë masën e lëngut gri dhe të bardhë, pjesë të rëndësishme për kujtesën, të menduarit dhe kontrollin e trupit.
“Nëse truri i grave do të degjeneronte më shpejt, kjo mund të shpjegonte pse ato preken më shumë nga Alzheimeri,” thotë Anne Ravndal, neuroshkencëtare në Universitetin e Oslos.
Ekipi analizoi mbi 12,000 skanime të trurit nga persona të moshës 17–95 vjeç, me dy rezonanca magnetike secili, me një interval mesatar trevjeçar. Edhe pse truri i burrave është më i madh, studiuesit vunë re se burrat kishin tkurrje më të gjerë, duke përfshirë shumë pjesë të korteksit. Gratë, nga ana tjetër, humbnin masë më pak dhe trashësia e korteksit ndryshonte më pak me moshën.
Rezultatet tregojnë dallime biologjike reale mes gjinive në plakje, por autorët theksojnë se kërkime të mëtejshme janë të nevojshme për të kuptuar këto ndryshime. Historikisht, shkenca e trurit ka pasur mungesë barazie gjinore: në vitin 2019, vetëm 5% e studimeve në neuroshkencë apo psikiatri kishin marrë në konsideratë ndikimin e gjinisë.
Një gjetje interesante është se nuk u gjetën dallime në tkurrjen e hipokampusit, pjesa e trurit që lidhet me kujtesën që ndikohet nga demenca. Tek gratë, humbja e masës u shfaq vetëm në moshë të avancuar, ndoshta për shkak të jetëgjatësisë më të madhe, jo për shkak të rrezikut më të madh për Alzheimer. Kur u krahasuan burra dhe gra me jetëgjatësi të barabartë, ndryshimet pothuajse u balancuan.
Ndarja e ndikimit të gjinisë nga faktorët gjenetikë e mjedisorë mbetet e vështirë për shkak të mungesës së studimeve afatgjata.
Kjo mungesë barazie “ka pasoja serioze për mirëqenien” dhe vendos “barrë të padrejtë mbi shëndetin e grave”.
Ravndal përfundon: “Studimi i plakjes së trurit tek gratë është vonuar prej kohësh. Ky është vetëm një hap drejt kuptimit më të qartë se si plakja ndikon ndryshe tek burrat dhe gratë.” /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Një grua në SHBA fitoi çështjen e dëbimit duke përdorur ChatGPT
Published
3 days agoon
October 20, 2025By
UBT News
Një grua në Kaliforni ka arritur të përmbysë një vendim dëbimi dhe të shmangë dhjetëra mijëra dollarë gjoba, duke përdorur inteligjencën artificiale, përfshirë ChatGPT si “avokat” digjital, raporton Futurism, duke iu referuar NBC News.
Lynn White, e cila ishte prapa me pagesën e qirasë, humbi fillimisht një gjyq me juri dhe mori një njoftim dëbimi. Por në vend që të kërkonte ndihmë nga organizatat lokale të qiramarrësve, ajo vendosi të konsultohej me mjetet e AI-së për të përfaqësuar veten në apel.
ChatGPT e ndihmoi të identifikonte gabime procedurale në vendimin e gjykatës, i dha udhëzime hap pas hapi për veprimet që duhej të ndërmerrte dhe madje hartoi përgjigje zyrtare për t’i dorëzuar në gjykatë.
“Nuk mund ta theksoj mjaftueshëm sa shumë më ndihmoi AI. Kurrë nuk do ta kisha fituar këtë apel pa të,” – tha White për NBC.
Ajo nuk është e vetmja që ka përdorur inteligjencën për t’u përfaqësuar vetë me sukses në gjykatë. Një tjetër rast është ai i Staci Dennett, pronare e një biznesi fitnesi në shtëpi nga New Mexico, e cila përdori ChatGPT për të negociuar një marrëveshje për borxhin e papaguar.
“I kërkoja ChatGPT-së të sillej si profesor i drejtësisë në Harvard e të shqyrtonte argumentet derisa të ishin të përsosura,” – rrëfeu ajo.
“Në fund, edhe avokatët e palës tjetër më thanë se kisha bërë punë profesionale.”
AI, ndihmës apo rrezik ligjor?
Ekspertët paralajmërojnë se përdorimi i mjeteve të AI në proceset ligjore mbart rreziqe serioze. Chatbotët si ChatGPT mund të krijojnë “halucinacione” — informacione të sajuara që duken të besueshme, por janë plotësisht të rreme.
Një shembull i tillë është ai i Jack Owoc, themelues i një kompanie pijesh energjike, i cili u sanksionua pasi paraqiti një mocion me citime të sajuara nga AI. Ai u urdhërua të kryente 10 orë punë komunitare.
Në raste të tjera, edhe avokatë profesionistë janë gjobitur për përdorim të papërgjegjshëm të inteligjencës artificiale. Një avokat nga Nju Jorku u kap duke dorëzuar një dokument të gjeneruar dhe më pas përdori sërish AI për të shpjeguar gabimin, duke e përkeqësuar situatën.
“Ky rast shton një kapitull të ri në historinë e keqpërdorimit të inteligjencës artificiale në drejtësi,” shkroi gjykatësi në vendimin e tij.
Në një tjetër rast në Kaliforni, një avokat u gjobit me 10,000 dollarë pasi paraqiti një ankesë me 23 citime, prej të cilave 21 ishin plotësisht të sajuara nga një mjet AI. /A.Z/UBT News/

Studim i përbashkët UBT – Universiteti i Mynhenit publikohet në revistë ndërkombëtare shkencore

UBT organizon ligjëratë ndërkombëtare dhe hap Panairin e Materialeve në Arkitekturë dhe Konstruksione

Brigitte Bardot reagon ndaj raportimeve të rreme për vdekjen e saj

Kina dhe ShBA do zhvillojnë bisedime në Malajzi

Britani e Madhe: Arrestohen tre të dyshuar për ndihmë ndaj shërbimit rus të inteligjencës

Përfundon rinumërimi i 16 kutive të votimit nga 12 vendvotime

Studimi: Njerëzit inteligjentë vuajnë më shumë nga dhimbjet e kokës!

Thierry Henry kritikon Juventusin

Profesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
Të kërkuara
-
Lajmet2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni4 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months ago
Profesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës