Lajmet

Shtatë ekonomistët më të mëdhenj të historisë, dhe si ndikojnë ende sot idetë e tyre

Adam Smith është njëri prej tyre.

Published

on

Ekonomia ka imazhin e një “shkence” të mërzitshme. Por në mënyrën më elegante dhe bazike, ajo mund të jetë e paçmueshme, madje shumë zbuluese. Ja cilët janë disa nga ekonomistët e mëdhenj të të gjitha kohërave, dhe si gjenialiteti i tyre zbuloi mekanizmat shoqërorë që na lidhin të gjithëve.

Adam Smith

Ekonomist dhe filozof skocez i shekullit XVIII-të. I konsideruar gjerësisht si “Babai i Ekonomisë”, libri i tij “Studim mbi natyrën dhe shkaqet e pasurimit të kombeve” është padyshim libri më me ndikim në historinë e kësaj fushe. Ai e shihte ndarjen e punës si shtytësin kryesor të produktivitetit, që nga ana e tij ishte i nxitur nga konkurrenca.

Ndërsa ishte skeptik për virtytet e interesit vetjak , ai pohoi se në një sistem tregu, e ashtuquajtura “dora e padukshme” priret të drejtojë kanalizimin e qëllimeve egoiste drejt së mirës së përbashkët. Ai trajtoi konceptet bazë të ofertës dhe kërkesës, tendencën e tregjeve për të ecur drejt ekuilibrit dhe teorinë e vlerës së punës.

Dejvid Rikardo

Ishte ekonomist britanik dhe deputet i parlamentit. Plotësoi konceptin e Smith se vlera e një produkti ishte e lidhur ngushtë me sasinë e punës që kryhej për prodhimin e tij, por duke theksuar rëndësinë e faktorëve të tjerë, si vështirësia e punës së përfshirë dhe mjetet e nevojshme për të realizuar punën.

Ai këshillonte vendet të maksimizonin prodhimin në industritë ku kishin disa avantazhe, dhe të importonin gjërat e tjera që u nevojiteshin, duke ilustruar teorinë e tij me shembullin e tregtisë së rrobave dhe verës midis Anglisë dhe Portugalisë. Ky argument është përpunuar, kritikuar dhe ri–interpretuar gjatë 2 shekujve të fundit. Por ideja bazë, pra që tregtia është përgjithësisht e mirë edhe kur dy vendet e përfshira nuk janë shumë të ngjashme, pranohet gjerësisht.

Karl Marks

“Babai” i komunizmit ishte filozof, ekonomist, gazetar, historian dhe revolucionar. Vepra e tij kryesore “Kapitali: Një kritikë e ekonomisë politike” , u fokusua kryesisht tek ekonomitë kapitaliste. Ai shkroi rreth 10.000 faqe për ekonominë, por si rezultat i metodave të tij të punës shpeshherë rastësore dhe i projekteve të papërfunduara, vetëm një pjesë e ideve të tij kanë mbijetuar deri më sot.

Ai e zgjeroi teorinë e punës së vlerës në mënyra që shkuan përtej ideve të Rikardo dhe Smith. Marksi thoshte se disa nga problemet që preknin në atë kohë kapitalizmin – përqendrimi i pasurisë në pak duar, pagat e ulëta, recesionet e mëdha pas lulëzimit dhe kushtet e tmerrshme në vendet e punës – ishin veçori dhe jo defekte të sistemit. Disa nga idetë e tij, si qëndrimet ndaj ciklit të biznesit, janë rishikuar dhe shihen si përshkrues të dobishëm të funksionimit të kapitalizmit, ndonëse ekonomistët marksistë nuk janë sot dhe aq popullorë.

Xhon Mejnard Kejnes

Është e pamundur të flitet për ekonominë moderne kapitaliste pa u ndalur tek Xhon MejnardKejnes. Shumë aktiv gjatë Depresionit të Madh, ai u përpoq të shpjegonte se çfarë kishte shkuar keq me ekonominë globale, dhe si dilej nga kriza. Për pasojë, Revolucioni Kejnesiannë ekonomi ndihmoi në dhënien fund të krizës së madhe dhe në nxitjen e bumit të pasluftës që zgjati disa dekada.

Kejnes thoshte se ishte kërkesa agregate – pra i gjithë shpenzimi për mallra dhe shërbime në një shoqëri – forca kryesore që e çonte përpara një ekonomi. Përpara tij, shumica e ekonomistëve shqetësoheshin për ofertën, me idenë se rritja e ofertës do të ulte çmimet dhe do të stimulonte kërkesën ndërsa mallrat do të bëheshin më të lira. Ai u bë i famshëm edhe sepse u fokusua pothuajse ekskluzivisht në ekonominë në terma afatshkurtër. Sepse siç e deklaroi me një batutë të tijën: ”Në planin afatgjatë, ne të gjithë do të kemi vdekur!”.

Pol Samuelson

Është ekonomist amerikan, fitues i Çmimin Nobel në Ekonomi në vitin 1970. Samuelsonndihmoi në hedhjen e themeleve matematikore moderne për ekonominë. Qasja e tij matematikore ndaj ekonomisë, ndihmoi në përmirësimin e nivelit të analizës përmes mënyrave për të përfaqësuar teoritë dhe problemet.

Po ashtu ai nxiti dhe e zgjeroi idenë e Kurbës së Filipsit, pra vëzhgimit që normat e inflacionit dhe të papunësisë priren të lëvizin në drejtime të kundërta. Shkolla neokejnesianee mendimit u shkri me ide të ndryshme neoklasike për t’u bërë sot teoria kryesore e ekonomisë.

Milton Fridman

Bashkë–fitues i Çmimit Nobel në Ekonomi në vitin 1976, këshilltar i dy presidentëve dhe injë kryeministri, dhe përkrahësi kryesor i Shkollës Ekonomike të Çikagos, Milton Fridmanështë më i famshëm për teorinë e tij monetariste. Ai dhe pjesëtarët e tjerë të kësaj shkolle,argumentojnë se madhësia e ofertës monetare, është aspekti më i rëndësishëm që ndikon në normën e inflacionit dhe kërkesën agregate.

Sipas Fridman ekziston një “normë natyrore papunësie”, nën të cilën inflacioni i lartë ështëkrejtësisht i pashmangshëm. Po ashtu ai dha një shpjegim për stagflacionin (kombinimi i inflacionit të lartë dhe papunësisë). Tezat e tij u bënë shumë popullore pas dështimit të ekonomistëve më konservatorë për të shpjeguar krizën ekonomike globale të viteve 1970.

Edhe pse gjatë dekadës së fundit ka një tendencë drejt mendimit kejnesian, idetë e tij mbeten me ndikim. Po ashtu, Fridman propozoi versionin e tij të një plani mbi të ardhurat egarantuara.

Amartja Sen

Ekonomist dhe filozof indian. Sen bashkë-krijoi Qasjen e Kapacitetit në ekonomi me filozofen Marta Nusbaum. Kjo metodë shqyrton jo vetëm mënyrën se si lëvizin paratë në një ekonomi, por çfarë mund të bëjnë njerëzit në atë ekonomi me to. Në këtë mënyrë, ideja e tij ezhvendos fokusin e ekonomisë nga burimet tek njerëzit.

Sen përdor shembullin e dy individëve që fitojnë të njëjtën shumë parash, por me dy nivele të ndryshme aftësie fizike. Ndërsa ata mund të jenë të barabartë në disa mënyra, shoqëria e tyre mund t’i bëjë ata të pabarabartë në të tjerat, për shembull duke mos siguruar rampa për karriget me rrota.

Mendimi i Sen ka të bëjë me atë lloj jete që një person mund të shpresojë të jetojë, dhe jo vetëm sesa të ardhura raporton. Kjo teori është baza e Indeksit të Zhvillimit Njerëzor, tëbashkë-hartuar nga Sen dhe Mahbub ul Ha, i cili përdoret nga Kombet e Bashkuara për të vlerësuar vendet për karakteristika të tilla si jetëgjatësia, arsimi dhe standardi i jetesës. / BigThink – Bota.al

Lajmet

​Stadiumi ikonik botëror del në shitje për shkak të krizës financiare

Published

on

Një nga stadiumet më të famshme në botë, Maracana në Rio de Janeiro, është vënë në shitje nga autoritetet braziliane për shkak të problemeve financiare të shtetit.

Sipas raportimeve nga “Marca”, qeveria e Rio de Janeiros e ka përfshirë stadiumin ndër 62 asetet shtetërore që pritet të shiten, për të mbledhur fonde dhe për të shlyer një borxh prej rreth 1.7 miliardë paund ndaj administratës qendrore të Brazilit.

Maracana, që ka pritur dy finale të Kupës së Botës: një në vitin 1950 dhe në vitin 2014 i kushton shtetit afro 140 mijë paund për ndeshje në mirëmbajtje.

Presidenti i komisionit që mbikëqyr propozimin, Rodrigo Amorim, tha se shitja mund të sjellë mbi 279 milionë paund të ardhura dhe se mirëmbajtja e stadiumit është bërë e papërballueshme për buxhetin publik.

Stadiumi me kapacitet 78,838 vende, që përdoret nga klubet Flamengo dhe Fluminense, është pjesë e identitetit sportiv të Rios dhe ka pritur gjithashtu ceremonitë olimpike dhe koncerte të mëdha.

Megjithatë, vendimi për ta privatizuar ka shkaktuar zemërim të madh publik, pasi shumë e shohin Maracana-n si një simbol kombëtar të futbollit brazilian.

Propozimi për shitjen e tij pritet të votohet nga Asambleja Legjislative e Rios në javët e ardhshme./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Ky pritet të jetë trajneri i ri i Zhegrovës te Juventusi

Published

on

Juventusi është pranë emërimit të Luciano Spallettit si trajneri i ri, pas shkarkimit të Igor Tudor, me një strukturë kontrate që tashmë po merr formë.

Sipas informacionit të raportuar nga “La Gazzetta dello Sport” marrëveshja pritet të jetë afatshkurtër, por me bonuse stimuluese.

Spalletti thuhet se është pranë arritjes së një akordi që do ta lidhte me klubin deri në qershor në fund të sezonit aktual.

Elementi kyç i marrëveshjes do të ishte një klauzolë e qartë: rinovim automatik i kontratës nëse Spalletti arrin ta kualifikojë Juventusin në Ligën e Kampionëve (duke përfunduar sezonin në katër vendet e para). Kjo strukturë pasqyron prioritetin e menjëhershëm të klubit-shpëtimin e sezonit dhe sigurimin e futbollit evropian fitimprurës, ndërsa njëkohësisht ruan fleksibilitetin për planifikimet afatgjata.

Një takim midis Damien Comolli dhe trajnerit pritet të zhvillohet sot, dhe nëse gjithçka shkon mirë, italiani do të jetë shumë afër emërimit zyrtar./S.K/EO/

Continue Reading

Lajmet

Xhaka vrapon më së shumti në Premier League, Reinildo e quan ëndërr paraqitjen përkrah tij

Published

on

Futbollisti i Sunderlandit nga Mozambiku, Reinildo ka thënë se është ëndërr e realizuar paraqitja e tij përkrah mesfushorit Granit Xhaka.

Të hënën mbrëma Sunderlandi ka prezantuar të dhënën se Xhaka është lojtari që ka vrapuar më së shumti këtë edicion në Premier League.

Mesfushori shqiptar tashmë ka arritur shifrën e 100.83 kilometrave të kaluara. Ai po ashtu nuk ka munguar në asnjërën nga nëntë ndeshjet e deritashme.

Bashkëlojtari i Xhakës, Noah Sadiki, është i dyti në listë me 100.14 kilometra. Të tjerët kanë më pak se 100 kilometra.

Për të veçantat e Xhakës, ku nuk përfshihet vetëm vrapimi, ka folur 31-vjeçari Reinildo, që ka bërë karrierë edhe tek Atletico Madridi e Lille.

“Graniti është lojtar shumë i madh dhe të flas për të është e veçantë. Ai ka mendësi aq të mirë. Është ndryshe, në nivel shumë të lartë. Ai ka aq shumë kualitete, jo vetëm në fushë por edhe jashtë saj. Ai na shtyn para në stërvitje. E ndan me ne përvojën, është e veçantë. Jam shumë krenar që luaj me të, është ëndërr”, ka thënë Reinildo./S.K/EO/

Continue Reading

Lajmet

Rusia bën ofertë për ta organizuar EURO 2032, pas shqetësimeve rreth stadiumeve në Itali

Published

on

Në shtatë vjet, Kampionati Evropian i Futbollit për meshkuj 2032 do të mbahet në Itali dhe Turqi, dhe së fundmi raportohet se Rusia ka bërë një ofertë surprizë për të organizuar EURO 2032.

Megjithatë, së fundmi janë shfaqur dyshime për stadiumet italiane, për frikën se stadiumet italiane nuk do të jenë gati për shkak të infrastrukturës së vjetër.

Për shkak të këtyre shqetësimeve, është bërë e ditur se Rusia po e vendos veten si kandidat për të marrë rolin e një prej vendeve pritëse.

Sipas “Gazzetta dello Sport”, presidenti i Federatës së Futbollit të Moskës, Alexander Dyukov, i tha faqes ruse “Sport.ru”:

“Italia ka një problem me stadiumet. Nëse humbin organizimin e stadiumeve, ne jemi këtu. Rusia është e gatshme të organizojë Euro 2032 në vend të Italisë”, ka thënë ai.

Është sugjeruar se vetëm një nga 10 stadiumet e propozuara në Itali është miratuar nga UEFA.

Megjithatë, pas pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022, UEFA dhe FIFA pezulluan të gjitha ekipet kombëtare dhe klubet ruse nga të gjitha garat.

Rusia bëri gjashtë ankesa ndaj vendimit, por të gjitha u hodhën poshtë nga Gjykata e Arbitrazhit Sportiv (CAS).

Në gusht, presidenti i organit qeverisës të ligës italiane, Ezio Simonelli, shprehu shqetësimet e tij se vendi mund të humbasë të drejtën e organizimit.

“Jam shumë i shqetësuar për Euro 2032. A rrezikohet kandidatura? Shpresoj të jetë vetëm shqetësimi im, por kur presidenti i UEFA-s thotë se stadiumet tona janë në gjendje koma dhe EURO është pas gjashtë vitesh, rrezikojmë të mos bëjmë një përshtypje të mirë ndërkombëtare. Është turp, megjithatë, që përveç Udine, Bergamo dhe Torinos, pjesa tjetër e stadiumeve tona janë në gjendje koma. Ceferin i kritikoi fuqishëm stadiumet italiane dhe unë pajtohem me të”, tha ai.

Muajin e kaluar, presidenti i UEFA-s, Aleksander Ceferin, foli po ashtu për ndalimin aktual.

“Ndalimi për ekipet ruse, mendimi im është tre e gjysmë vjet. A ka përfunduar lufta? Jo. Pra për tani, nuk e di. Duhet të them se me situatën në Rusi dhe Ukrainë, ka pasur një presion politik shumë të fortë. Tani është më shumë presion nga shoqëria civile sesa nga politikanët, sepse politikanët, kur bëhet fjalë për luftëra dhe viktima, janë shumë pragmatikë. Nuk mund të them se çfarë do të ndodhë. Ka bisedime për gjithçka, por personalisht, jam kundër përjashtimit të sportistëve”, tha ai/S.K/EO/

Continue Reading

Të kërkuara