Lajmet

Shqipëri: Fushata risi në formë, jo në përmbajtje

Publikuar

Fushata elektorale në Shqipëri është në kulmin e saj, por diskursi politik zhvillohet jo me përballje konceptesh politike, por mbetet në nivelin e sulmeve të personalizuara mes kundërshtarëve politik, sipas ekspertëve.

Shqipëria është në prag të Zgjedhjeve Parlamentare 2021, që do të zhvillohen pas 10 ditësh, më 25 prill. Partia Socialiste (PS) e drejtuar nga kryeministri Edi Rama, kërkon një mandat të tretë qeverisës. Partia Demokratike, (PD) e drejtuar nga Lulzim Basha, që kryeson koalicionin opozitar, kërkon ta marrë ajo drejtimin  e vendit, pas 8 vitesh në opozitë.

Në Komisionin Qendor të Zgjedhjeve (KQZ) janë regjistruar për të garuar 46 subjekte politike dhe tre koalicione, mes të cilave “Aleanca për Ndryshim” me 12 parti, e kryesuar nga PD. Procesi zgjedhor për Parlamentaret 2021 po zhvillohet me një Kod Zgjedhor, që ka pësuar  ndryshime dhe është përmirësuar, sipas rekomandimeve të OSBE/ODIHR-it.

Fushatë në kohë pandemie

Fushata zgjedhore për Parlamentaret 2021 ka arritur në pikun e vet dhe ka shpalosur tanimë  karakteristikat e saj. Eksperti për sistemet zgjedhore, Kristaq Kume thotë për DW, se kjo fushatë ka risi në formë, por jo në përmbajtje. “Në kushtet e pandemisë COVID-19, mungojnë takimet dhe mitingjet e mëdha të subjekteve politike me votuesit, gjë që ka sjellë risi në mënyrën sesi kjo fushatë po zhvillohet. Po përdoret gjerësisht teknologjia e informacionit dhe komunikimit, sidomos media dhe rrjetet sociale nga lidershipi i dy forcave kryesore në garë. Por kjo risi nuk shoqërohet me risi në përmbajtje, në sjelljen e subjekteve politike në garë në raport me votuesin. Votuesi po bombardohet me informacione për kundërshtarin politik jo për programet qeverisëse të subjektit politik, që kërkon votën e tij. Fushata po karakterizohet nga varfëri idesh, objektivash për mirëqeverisjen dhe tepri deklaratash: maxhoranca socialiste për mbajtjen me ꞔdo kusht të pushtetit, PD për ardhjen me çdo kusht në pushtet,” thotë për DW, Kristaq Kume.

Pritshmëritë  e votuesve

Në këtë synim, dy partitë kryesore, PS dhe PD kanë edhe përqasje të ndryshme për të fituar votën e zgjedhësve: PS fokusohet në prezantimin e arritjeve në rindërtimin e banesave të shkatërruara nga tërmeti i 26 nëntorit 2019, vaksinimi masiv anti COVID-19, të projekteve të mëdha në infrastrukturë, porte, aeroporte, autostrada me premtimet se këto të fundit do të nxisin fuqishëm zhvillimin dhe punësimin. PD fokusohet në situatën e vështirë social – ekonomike, papunësinë, ekonominë jo të shëndetshme, emigrimin e rinisë, besimin e pakët në sistemin e drejtësisë dhe premtimet se vetëm ajo mund ta ndryshojë situatën për mirë.

Por a u përgjigjen këto përqasje pritshmërive të votuesve për alternativa qeverisëse që përmirësojnë jetën e tyre, që i japin perspektiva jete rinisë për të mos braktisur vendin? “Jo, nuk u përgjigjen”, thotë eksperti Aleksander Çipa për DW. “Votuesit janë përballë zgjedhjes së imponuar të një force të majtë me shumë probleme në 8 vitet e qeverisjes së saj por me kapacitete negociuese, lojë në tregun rajonal të pandemisë, ekonomisë së izolimeve të befta, tronditjeve gjeo – diplomatike në rajon. Nga ana tjetër kanë një forcë të djathtë politike, që kapacitetin e saj e destinon më shumë për konstatime dhe pohime dhe jo për një ofertë bindëse projekti dhe ndryshimi strukturor,” thotë për DW, Aleksandër Çipa.

Ai thekson, se vendi “ka nevojë për rotacion politik. Por opozita nuk ka ende kredibilitet si qeverisje e re për ndryshim, pasi në mënyrë thelbësore nuk është as e re, as e aftë për të sjellë ndryshimin.”

Rotacionin e pushtetit përmes votës së qytetarëve në Shqipëri, prej 29 vitesh, e kanë kryer në 8 zgjedhje parlamentare dy forcat e mëdha politike: PS dhe PD. Që të dyja  kanë qeverisur me dy mandate katërvjeꞔare dhe kanë qenë në opozitë secila për 8 vite rrjesht.

“Elitat politike në Shqipëri, historikisht, qarkullojnë me shumë ngadalësi. Në turin aktual elektoral dy partitë kryesore më shumë po orientohen kah forca e ballafaqimit të aktorëve të kandiduar sesa nga nevoja për risi dhe ndryshim të thellë të lidershipit. Konservatorizmi i lidershipeve politike lidhet me status quo-në dhe kapjen e sistemit prej interesave private  në dëm të atyre publike, që është një problem i kahershëm në Shqipëri,” thotë Aleksandër Çipa.

Sipas ekspertit Kume: “Shqipëria ka nevojë për qarkullim të elitave politike. Jemi në momentin kur në procesin e zhvillimit demokratik të vendit dhe shoqërisë duhet të realizohet një hop cilësor. Këtë e kanë të vështirë ta bëjnë kryesisht dhe vetëm partitë që kanë rreth tridhjetë vite që funksionojnë në Shqipëri. Ka nevojë të madhe për forca dhe energji të reja politike”.

Forcat e reja politike

Prurjet e reja në politikë i kanë mundësuar listat e hapura, një nga ndryshimet shumë të rëndësishme në Ligjin Zgjedhor të  Shqipërisë, në zbatim të rekomandimeve të OSBE/ODIHR-it. Në skenën politike dhe pjesëmarrjen në zgjedhjet parlamentate të 25 prillit kanë hyrë katër parti të reja: Nisma ” Thurrja”, “Lëvizja për Ndryshim”, “Lëvizja Demokratike Shqiptare”, “Bindja Demokratike”. Krahas tyre lëvizja “Vetëvendosja” në Tiranë, që vazhdon të jetë organizatë jo fitimprurëse  e shoqërisë civile, merr pjesë në zgjedhje me tre kandidatë të pavarur.

Analisti Aleksandër Çipa thotë për DW, se pritshmëritë e zgjedhësve nuk mund t’i plotësojnë këto parti, sepse “ato po shfaqen me një pjesëmarrje anemike në fushatën zgjedhore, nuk paraqesin valenca të larta politike dhe ligjërimore.”

Listat e hapura krijojnë mundësi edhe që zgjedhësit të shprehen për kandidatët për deputetë me vota parapëlqyese. “Përfitimi nga kjo mundësi është e papërfillshme. Listat e hapura do të duhej të sillnin edhe garën elektorale mes vetë kandidatëve për deputetë të të njëjtit subjekt politik jo vetëm mes subjekteve politike. Zhvillimi i fushatës, ku lidershipi i forcave politike kryesore në garë është  në mënyrë ekskluzive aktori kryesor, e bën të pamundur garën mes kandidatëve të së njëjtës forcë politike. Kjo mënyrë, që pamundëson garën elektorale mes kandidatëve të së njëjtës forcë politike, nuk është në linjë me standardet e zhvillimit të fushatës zgjedhore në një shoqëri demokratike,” thotë për DW, Kristaq Kume.

Ai thekson se ndryshimet në Ligjin Zgjedhor nuk mbështesin kandidatët e pavarur për deputetë. “Kandidatët e pavarur, që garojnë vetëm në një njësi zgjedhore, për të marrë mandatin e deputetit u duhet të kapin një prag të dyfishtë: atë lokal dhe kombëtar, pra të marrin mbi 13 mijë vota,” thotë për DW, Kristaq Kume.

Boiken Abazi, drejtues i Lëvizjes “Vetëvendosja” në Tiranë, thotë për DW se ”kapja e pragut lokal dhe kombëtar nga kandidatët e pavarur është absurde. Kjo do të thotë që secili kandidat të marrë 16 mijë vota në një njësi zgjedhore, gjë është e vështirë, por gjithsesi jo e pamundur”.

Parlamentaret 2021: më pak rini në listat e kandidatëve për deputetë

Sipas të dhënave zyrtare nga Instituti i Statistikave, të rinjtë dhe të rejat në Shqipëri përbëjnë 1/3 e popullsisë me të drejtë vote. Por prania e tyre në lisat e kandidatëve për deputetë të subjekteve politike në zgjedhjet parlamentare të 25 prillit nuk i përgjigjet këtij realiteti.

Në një studim të organizatës jo fitimprurëse “Qëndresa Qytetare” me seli në Tiranë, konstatohet që përfaqësimi i rinisë në listat e kandidatëve për deputetë të tri partive kryesore politike, PS, PD dhe Lëvzja Socialiste për Integrim, (LSI) është ulur pothuajse me 50%, nga 104 kandidatë në zgjedhjet parlamentare 2017 në 54 në zgjedhjet parlamentare 2021, kur mosha mesatare për rininë në listat e partive politike rezulton të jetë 26 vjeç.

PD konstatohet të jetë forca politike me më pak të rinj dhe të reja në listat e saj të kandidatëve për deputetë,  vetëm me 3.2 %,  kurse LSI me më  shumë nga  të gjitha, me 22.2 %. PS nuk ka asnjë kandidat për deputet në listat e saj që të jetë në moshën e rinisë. Një reduktim i tillë i rinisë e bën edhe më të vështirë daljen e elitave të reja politike. (DW)

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Eskalon protesta në Tiranë, kërkohet dorëheqja e Erion Veliajt

Publikuar

nga

Molotov, tym dhe flakë edhe në protestën e sotme para bashkisë së Tiranës të nga “Aleanca për Teatrin” e mbështetur dhe nga një pjesë e opozitës.

Në sheshin përpara Bashkisë së Tiranës u mblodhën dhjetëra protestues, teksa e pranishme është edhe Argita Malltezi, vajza e ish-kryeministrit Sali Berisha.

Po ashtu, në shesh ishin dhe nënkryetari i këshillit bashkiak të Tiranës nga radhët e opozitës Dorian Teliti. Po ashtu, në protestë janë dhe përfaqësues të Partisë së Lirisë.

Kjo është protesta e gjashtë e thirrur pas arrestimit me urdhër të SPAK të disa ish-drejtorëve të kësaj bashkie. Protestuesit kërkojnë dorëheqjen e kryebashkiakut Erjon Veliaj, pas arrestimeve të disa ish-zyrtarëve të këtij institucioni.

Në drejtim të bashkisë protestuesit kanë hedhur molotovë, fishekzjarrë dhe tymuese.

Gjatë protestës, në fjalimin e tij, ish-kandidati për kryebashkiak të Tiranës, Belind Këlliçi u shpreh se sot ka nënshkruar kallëzim të ri në SPAK ndaj Erion Veliajt.

“Jemi kundër kreut të bandës 5D dhe pronari faktik i inceneratorit. Do mbahet mend si i vetmi kryebashkiak që vuri policinë për të mbrojtur veten. I takon SPAK të ngrihet në lartësinë e detyrës e t’i përgjigjet një drejtësie pa regji”, tha Këlliçi.

“I bëj thirrje SPAK; sot keni damkën e madhe në kurriz, mbi shpatulla të burgosjes, pa asnjë fakt, pa asnjë provë të arrestit të liderit të opozitës”, tha Këlliçi.

Ndërsa Dorian Teliti, nënkryetar i Rithemelimit u shpreh se kjo protestë është pranë fitores së madhe.

“Jemi afër arritjes së objektivit tonë madhor, dorëheqjes përfundimtare të Erion Veliajt dhe më pas, dorëheqjes edhe të kryeministrit të Shqipërisë. Është rezistenca juaj që sot bëri të mundur që Edi Rama të bëjë disa hapa pas. Ai që para disa javëve i jepte mbështetjen e pakushtëzuar Erion Veliajt, sot u distancua nga ai”, tha Teliti.

Sekretari i Përgjithshëm i Partisë së Lirisë, Tedi Blushi iu drejtua protestuesve duke thënë se “ne nuk do ta lejojmë kurrë Erion Veliajn të bëjë gjumin e qetë, deri ditën që do të japë llogari një më një, për të gjitha krimet që i ka bërë qytetarëve të Tiranës, për të gjitha krimet që i ka bërë Tiranës dhe deri ditën kur ai t’ua kthejë ju dhe të gjithë qytetarëve të kryeqytetit edhe qindarkën më të fundit që ka vjedhur nga xhepat tuaj”.

Gjatë protestës, veç molotovit, protestuesit shtynë gardhin e sigurisë të vendosur nga Policia, duke u përpjekur të hyjnë në godinë çka ka sjellë edhe përplasje fizike me forcat e rendit.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Këto janë dhjetë shtetet në botë me shpenzimet më të larta ushtarake

Publikuar

nga

Dhjetë shtetet e botës me shpenzimet më të larta për ushtri për vitin 2023 janë: Shtetet e Bashkuara të Amerikës me 916 miliardë dollarë, Kina me 296 miliardë dollarë, Rusia me 109 miliardë dollarë, India me 83.5 miliardë dollarë, Arabia Saudite 75.8 miliardë dollarë, Mbretëria e Bashkuar me 74.9 miliardë dollarë, Gjermania me 66.8 miliardë dollarë, Ukraina me 64.7 miliardë dollarë, Franca ka shpenzuar 61.3 miliardë dollarë dhe Japonia 50.1 miliardë dollarë.

Faqja “World of Statistics” ka publikuar në platformën X statistikat e shteteve botërore për shpenzimet ushtarake në vitin 2023.

Sipas faqes “World of Statistics”, shteti pas Japonisë me shpenzime ushtarake vijon Koreja e jugut me 47.9 miliardë dollarë, Italia 35.5 miliardë dollarë, Australia 32.3 miliardë, Polonia 31.6 miliardë, Izraeli 27.5 miliardë, Kanada 27.2 miliardë dollarë, Spanja 23.7 miliardë, Brazili me 22.8 miliardë dollarë, Holanda 16.6 miliardë dollarë, Turqia 15.8 miliardë, Meksika 11.8 miliardë, Kolumbia 10.7 miliardë dollarë, Irani 10.2 miliardë, Indonezia 9.4 miliardë, Suedia 8.7 miliardë, Norvegjia 8.6 miliardë dollarë, Pakistani 8.5 miliardë dollarë, Danimarka 8.1 miliardë dollar dhe Zvicra me 6.3 miliardë dollarë për shpenzimet në ushtri për vitin 2023.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Borrell thotë se ofensiva në Rafah do të sjellë shumë viktima

Publikuar

nga

Ofensiva e Izraelit në Rafah, kundër së cilës liderët ndërkombëtarë e paralajmëruan kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu, do të sjellë “shumë viktima”, tha shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell.

Ofensiva e Rafahut ka filluar sërish, pavarësisht nga thirrjet e komunitetit ndërkombëtar, SHBA-së, vendeve anëtare të Bashkimit Evropian ndaj Netanyahut të mos sulmojë”, u tha gazetarëve Josep Borrell.

“Kam frikë se kjo do të shkaktojë sërish shumë viktima, viktima civile”, tha ai ndërsa shtoi se në Gaza nuk ka zona të sigurta.

Bombardimet e vazhdueshme izraelite në Rafah kanë vazhduar brenda natës, disa orës pasi Izraeli refuzoi marrëveshjen e Hamasit pë armëpushim./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​QKRMT: Kosova nuk ka institucion të veçantë për paraburgimin e personave me çrregullime mendore

Publikuar

nga

Kosova nuk ka institucion të veçantë për paraburgimin e personave me çrregullime mendore. Institucioni më i ngarkuar është Qendra e Paraburgimit në Prishtinë, për shkak të afërsisë me Gjykatën Themelore në Prishtinë. Kështu thuhet në raportin për vitin 2023 të Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës. Në bazë të monitorimit të kësaj organizate thuhet se gjatë vitit të kaluar ka pasur rritje të numrit të rasteve të lëndimeve e vetëlëndimeve.

Drejtoresha e Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT), Feride Rushiti përmendi rastin e parë të kompensimit të dhunimit seksual në burgun e Dubravës në vitin 2014.

“Këtë vit kemi dëshmuar një rast historik të suksesit, ku gjykata për herë të parë e bën përgjegjës institucionet shtetëror për shkeljen e të drejtave të të burgosurve. E kam fjalën për një viktimë, fatkeqësisht të vitit 2014, i cili kishte përjetuar dhunë seksuale brenda burgut të Dubravës dhe që nga ai vit e kemi mbështetur dhe përfaqësuar në procese gjyqësore, por njëkohësisht rasti si i tillë natyrisht që ka qenë traumatizues dhe përveç që është përcjellur në procedura gjyqësore, i është nënshtruar rehabilitimit në organizatë dhe intervenimeve shëndetësore varësisht nga nevoja që i ka paraqitur rasti në fjalë. Në shtator të vitit 2023 Gjykata Themelore në Prishtinë kishte aprovuar pjesërisht kërkesë-padinë e viktimës dhe e detyron Ministrinë e Drejtësisë të jep kompensimin për dëme. Pas plotfuqishmërisë së këtij aktgjykimi Ministria e Drejtësisë e kompenson viktimën, ashtu siç është e paraparë me aktgjykim. Ky është rasti i parë i këtij lloji, ku Gjykata e bën përgjegjës institucionin shtetëror për shkeljen e të drejtave të të burgosurve”, deklaroi Rushiti.

Ky raport i monitorimit, Rushiti shtoi se shërben për gjenerimin e veprimeve konkreteve nga institucionet vendimmarrëse.

Në prezantimin e këtij raporti, Fatmire Haliti nga QKRMT, tha se kanë zhvilluar 19 vizita monitoruese.

“Ne si vend nuk kemi institucione të veçanta për paraburgimin e personave me çrregullime mendore, kështu që ata janë të shpërndarë në të gjitha qendrat e paraburgimit duke i vendosur në situata ndoshta sfiduese vet institucionet korrektuese për trajtimin e këtyre kategorive. Si institucion më i ngarkuar me persona me çrregullime mendore është Qendra e Paraburgimit në Prishtinë, për shkak të afërsisë që ka edhe me Gjykatën Themelore në Prishtinë, e cila është gjykata që e trajton më së shumti raste edhe po ashtu gjendet në afërsi të Institutit të Forenzikës së Kosovës…Në bazë të të dhënave zyrtare të Ministrisë së Shëndetësisë përveç monitorimit që e kemi marrë nga monitorimi i institucioneve korrektuese, shihet që numri i përdoruesve (të substancave narkotike) është në rritje. Përqindja nga 14 që ishte në vitet e kaluara tashmë ka kaluar 16 për qind”, u shpreh ajo.

Rritje ka pasur edhe të numrit të lëndimeve dhe vetëlëndimeve të të burgosurve në qendrat korrektuese.

“Vërehet që ka tendencë në rritje të rasteve të lëndimeve dhe vetëlëndimeve. Nëse marrim në mënyrë periodike nga viti në vit, prej vitit 2022 në vitin 2023 ka pasur një rritje prej 40 rasteve më tepër, 341 raste janë evidentuar në rastin 2022 të lëndimeve, ndërsa në vitin 2023 kanë qenë 381 raste të lëndimeve. Për këto raste gjatë vizitave monitoruese kur i kemi pyetur të burgosurit na kanë raportuar për mënyra të ndryshme të lëndimeve të cilat ndodhin qoftë përmes konflikteve në mes të burgosurve apo gjatë lëndimeve aksidentale në punë apo shëtitore apo edhe gjatë sportit. E po ashtu ka pasur edhe raste të tilla që janë raportuar që kanë qenë nga përdorimi i forcës fizike prej stafit korrektues. Edhe numri i vetëlëndimeve ka shënuar një rritje, ku nga 125 vetëlëndime që kanë qenë të evidentuara zyrtarisht në vitin 2022, në vitin 2023, Departamenti Shëndetësor i Burgjeve raporton që numri ka qenë 189….Kemi pasur një vetëvrasje në vitin 2023”, tha Haliti teksa shtoi se numri i tentim vetëvrasjeve kanë qenë 24 raste.

Lidhur me trajtimin e personave të privuar nga liria, zëvendësministri i Drejtësisë, Blerim Sallahu tha se është e rregulluar në përputhje me standardet ndërkombëtare të drejtësisë penale dhe të drejtave të njeriut. Ai tha se po punojnë për krijimin e kushteve ligjore që personat e burgosur të trajtohen me dinjitet.

“Kemi punuar në tri ligje bazë për menaxhimin e institucioneve korrektuese, përkatësisht në Ligjin për Ekzekutimin e Sanksioneve Penale, Ligjin për Shërbimin Korrektues dhe Ligjin për Shërbimin Sprovues. Këto ligje i kemi bërë të mundur që të dënuarve të ju njihen disa të drejta shtesë, përkatësisht të ju kthehen disa nga të drejtat që ju ishin hequr me ndryshimet ligjore të bëra nga qeveritë e kaluara…Kemi shtuar aktivitetet për luftimin dhe parandalimin e kontrabandës dhe për raste të kontrabandës kemi suspenduar zyrtarë korrektues dhe zyrtarë të tjerë të përfshirë. Kemi bashkëpunuar me organizata”, deklaroi ai.

Drejtori i Shërbimit Korrektues të Kosovës, Ismail Dibrani theksoi se ka rritje substanciale të buxhetit të Kosovës.

“Ka rritje substanciale të buxhetit nga ajo që nuk ka qenë as afër një milion euro buxheti, sot kemi buxhetin prej tetë milionë euro. Kemi kërkuar mbështetje në pajisje teknologjike më të avancuara, po ashtu edhe në pajisje të sigurisë të cilat do të na mundësonin avancimin tutje edhe përafrimin e standardeve ndërkombëtare….Si asnjëherë më parë vitin e kaluar kemi hapur konkurse, ku janë punësuar dhe janë në proces të punësimit afër 200 oficerë korrektues. Për herë të parë është hapur konkursi vetëm për gra ku janë punësuar 50 gra në institucionet tona korrektuese”, theksoi ai.

Në raportin e QKRMT-të për të drejtat e njeriut në institucionet korrektuese thuhet se të burgosurit e intervistuar u shprehën kryesisht të kënaqur me ushqimin që ju shërbehet. Po ashtu, theksohet se tri vaktet e ushqimit shërbehen nëpër salla të përbashkëta.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara