

Kuriozitete
Shoqëria Mbretërore në Angli: Katër objekte që bënë historinë e shkencës
Shoqëria Mbretërore një nga organizatat kryesore shkencore në botë ka mijëra objekte të tjera të mbledhura.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiNjë nga gjetjet e para shkencore që u nënshkrua nga një grua është tashmë për herë të parë e qasshme në internet për publikun.
Përshkrimet e Martha Gerrish për yjet në vitin 1734 bashkohen me zbulimet nga Isaac Newton, gjuetarët e fosileve viktoriane dhe fotografët pionierë. Dokumentet janë digjitalizuar nga institucioni shkencor Royal Society në Londër.
Në rreth 250 mijë dokumente tani mund të keni qasje në internet duke mbuluar gjithçka nga vëzhgimet e klimës, historia e ngjyrave, mënyra e përcjelljes së energjisë elektrike dhe kafshët.
Letra e parë e nënshkruar nga një grua
Në vitin 1734, një grua që jetonte në New England e quajtur Martha Gerrish i shkroi Shoqërisë Mbretërore se kishte parë një pamje të rrallë astronomike të quajtur Parhelion, një fenomen optik që shfaqet në qiell si dy aureolë pranë diellit.
Kjo ishte dhe letra e parë në arkivin e revistës së Shoqatëse quajtur Transaksionet Filozofike, që dihet se është dërguar nga një grua në emrin e saj pasiqë shumica e grave në atë kohë kishin qasje të kufizuar në arsimin formal dhe nuk konsideroheshin intelektualisht të barabarta me burrat.

Një vizatim nga Martha Gerrish e cila nënshkroi letrën drejtuar Shoqërisë Mbretërore me emrin e saj. Zonja Gerrish e pranon se ka çekuilibër në letrën të cilën e shkroi: “Nëse kjo do të vinte nga një dorë mashkullore, besoj se do të ishte një dhuratë e pranueshme për Shoqërinë Mbretërore”.
Në letër thuhet se gratë kanë kontribuar në shkencë me shekuj të tërë edhe kur puna e tyre nuk ishte publike, shpjegon historiania e Shoqërisë Mbretërore, Louisiane Ferlier.
Dinozaurët viktorianë
Gjuetari i dinosaurëve, Gideon Mantell dërgoi vizatime të detajuara nga zbulimet që ai bëri në vitin 1849 1849 nga fosilet e dinosaurëve në bregun Jurasik, në Anglinë jugore. Në fakt, disa nga vizatimet u realizuan nga gruaja e tij, shpjegon bibliotekari i Shoqërisë Mbretërore, Keith Moore, dhe ato ishin thelbësore për t’u treguar shkencëtarëve të tjerë atë që ishte zbuluar para se të shpiket fotografia.

Vizatimet e fosileve të dinosaurëve ishin thelbësore si për koleksionistët ashtu edhe për anatomistët, të cilët u përpoqën të kuptojnë se si kockat përshtaten për të formuar një kafshë.
Zbulimi i Uranit
Hidhni një sy kësaj letre origjinale që u shkrua nga shkencëtari i cili zbuloi planetin Uran. Në vitin 1782, William Herschel i shkroi një letër Shoqërisë duke i thënë se ka zbuluar një planet të ri të rëndësishëm të sistemit diellor.

Herschel përdori një teleskop të ri të fuqishëm dhe “papritmas ai gjeti diçka të re, planetin e parë të zbuluar në historinë moderne”. Por nëse Herschel do të kishte të drejtë, ne do ta quanim planeti Uran, diçka krejtësisht ndryshe. Ideja ishte ta emëronte atë “Georgium Sidus”, sipas mbretit George III.
Eksperimentet e hershme të fotografisë
Shumë kohë para se telefonët inteligjentë dhe kamerat digjitale të shfaqeshin kudo, shpikësit në vitet 1830 dhe 1840 po eksperimentonin me ide të reja. Disa nga këto përpjekje për të realizuar imazhe të reja u dërguan në Shoqërinë Mbretërore.
Një novator, William Henry Fox Talbot, shkroi në vitin 1839 se ai mendoi se kishte zbuluar diçka që mund të kishte “shumë aplikime të dobishme dhe të rëndësishme”.

Gjithashtu, kjo është dëshmi se si shpikjet ndonjëherë mund të ndodhin përmes dështimit, shpjegon biblitekari Moore.
I frustruar nga aftësitë e tij të dobëta në vizatim, Talbot u përpoq të shpikte një mënyrë të re për të kapur fotografi. Krahas këtyre katër gjetjeve, Shoqëria Mbretërore një nga organizatat kryesore shkencore në botë ka mijëra objekte të tjera të mbledhura qëkur u themelua në vitin 1660./UBTNews/
Kuriozitete
Koleksioni 100 milionë dollarësh i monedhave del në ankand
Published
4 days agoon
March 28, 2025
Një grumbull monedhash, shumica e të cilave ishin groposur nëntokë për më shumë se 50 vjet, pritet të arrijnë shumën prej 100 milionë dollarësh në ankand, sipas ekspertëve.
Koleksioni “The Traveller”, që mendohet se është koleksioni më i shtrenjtë i monedhave ndonjëherë, do të shitet përgjatë tri vjetëve të ardhshme – me shitjen e parë që bëhet më 20 maj.
Cilido qoftë rezultati, është historia e origjinës së monedhave që vlerësohet e mahnitshme.
Janë monedha nga mbi 100 territore përreth globit, duke nisur nga kohët e lashta te epoka moderne. Por, gjëja më e jashtëzakonshme është se shumica e monedhave ishin të groposura për gjysmë shekulli, shkroi CNN.
Koleksionuesi ka filluar t’i blejë monedhat që në vitin 1929. Ai kishte interes për monedhat, historinë prapa tyre dhe sa të rralla ishin. Përgjatë kohës ai kishte në pronësi të veten rreth 15,000 monedha.
Ai udhëtoi nga Amerika në Evropë dhe monedhat i mori me vete kudo. Gjatë regjimit nazist të Hitlerit në Gjermani, koleksionisti duket se e ndjeu kërcënimin dhe monedhat e paketuara me kujdes i groposi në tokë – ku mbetën për pesë dekada.
Kur më në fund ato u morën nga pasardhësit e tij, monedhat u prezantuan te një shtëpi ankandesh.

Frigoriferi, ashtu si shumë pajisje tjera shtëpiake, luan rol të rëndësishëm në ruajtjen e ushqimeve dhe organizimin e hapësirës në kuzhinë.
Megjithatë, ndonjëherë përballemi me një problem të zakonshëm, por të bezdisshëm: aromat e pakëndshme.
Një eksperte ka ndarë një truk, të cilin mund të mos e dini, që ju ndihmon të largoni çdo aromë të padëshiruar në frigorifer.
Për të luftuar aromat e padëshiruara, influencerja e njohur si Georgia ndau një truk të thjeshtë që përdor vetëm një përbërës natyral.
Ajo pohon se soda e bukës është zgjidhja juaj më e mirë. Thjesht shtoni një sasi të madhe sode buke në një tas dhe vendoseni në frigorifer.
Soda e bukës është konsiderohet si një nga mjetet më të mira natyrore për pastrimin e sendeve të ndryshme në shtëpinë tuaj, por gjithashtu funksionon si deodorant i fuqishëm.
Si një substancë alkaline, soda e bukës ndihmon në eliminimin e çdo ere të keqe ose të padëshiruara duke neutralizuar aromat acidike.
Kjo bëhet përmes një reaksioni kimik, duke ndryshuar nivelin e pH të erës dhe duke lëshuar komponime më me pak aromë.
Me fjalë të tjera, soda e bukës funksionon njësoj si shumë freskues të ajrit.
Kuriozitete
Fenomen i pazakontë në brigjet e Floridas, pse uji i detit kthehet në ngjyrë të kuqe?!
Published
1 week agoon
March 24, 2025
Një studim i ri ka hedhur dritë mbi shkakun e baticave të kuqe që për vite kanë prekur bregdetin e Floridës, duke shkaktuar dëme mjedisore dhe kosto të mëdha për autoritetet lokale.
Për herë të parë, shkencëtarët kanë identifikuar me dhjetëra viruse të lidhur me këto fenomene e kanë zbuluar se shkaktohen nga rritja masive e algave.
Ngjyra e kuqe e ujit vjen si rezultat i kombinimit të rrymave të detit, lëndëve ushqyese dhe temperaturave të larta, të cilat stimulojnë shumimin e algave.
Baticat e kuqe janë shqetësim i madh për Floridën, pasi shkaktojnë probleme shëndetësore tek peshqit, shpendët dhe njerëzit. Për pasojë, shumë plazhe janë detyruar të mbyllen në vitet e fundit.
Jean Lim, studiuese në Kolegjin e Shkencave Detare në Universitetin e Floridës Jugore, e cilësoi këtë zbulim si një përparim të madh, që mund të ndihmojë shkencëtarët të parashikojnë kur do të ndodhin këto fenomene.
“Ne e dimë se viruset luajnë një rol kyç në dinamikën e lulëzimit të algave të dëmshme, por nuk kishim informacion mbi viruset e lidhura me Karenia brevis,” tha ajo për The Independent. “Tani që kemi identifikuar disa viruse në baticat e kuqe, mund të studiojmë ndikimin e tyre në këto fenomene.”
Florida përjeton baticat e kuqe pothuajse çdo vit, në fund të verës dhe në fillim të vjeshtës. Sipas Komisionit të Peshkimit dhe Kafshëve të Egra në Florida, këto fenomene zgjasin nga tre deri në pesë muaj dhe mund të shtrihen në qindra kilometra katrorë.
Studimi, përdori teknikën e metagjenomikës virale për të analizuar ADN-në e mostrave të mbledhura nga baticat e kaluara.
Shkencëtarët shpresojnë që ky zbulim të ndihmojë në parashikimin dhe kontrollin e këtij fenomeni në të ardhmen.
Kuriozitete
Sot është dita e parë e pranverës: A e dini pse ka vite që vjen më herët?
Published
2 weeks agoon
March 21, 2025
Sot është ekuinoksi pranveror, kur sipas astronomisë shënohet dita e parë e pranverës.
Në kohën e ekuinoksit, dy hemisferat e Tokës marrin rrezet e diellit në mënyrë të barabartë. Shpesh thuhet se nata dhe dita janë të barabarta në gjatësi. Në fakt, fjala ekuinoks vjen nga latinishtja aequus (e barabartë) dhe nox (natë).
Edhe pse shumë njerëz mësuan në shkollë se pranvera fillon më 21 mars, në dy dekadat e fundit pranvera na vjen më 20 mars.
Ekspertët kanë zbuluar se pranvera ka ardhur një ditë më herët për njëzet vjet, për shkak të dy metodave të ndryshme për përcaktimin e fillimit dhe fundit të stinëve: meteorologjike dhe astronomike.
Meteorologët vëzhgojnë uljen dhe ngritjen e temperaturës dhe gjendjen e atmosferës dhe stina meteorologjike është e koordinuar sipas kalendarit dhe çdo stinë zgjat tre muaj. Me këtë metodë pranvera zgjat nga 1 marsi deri më 31 maj.
Metoda e dytë bazohet në stinët astronomike dhe i referohet pozicionit të orbitës së Tokës në raport me Diellin.
Kalendari astronomik përcakton stinët sipas asaj se kur boshti i rrotullimit të Tokës është në 23,5 gradë në raport me orbitën rreth Diellit, kështu që vitet e fundit pranvera erdhi më 20 mars, e simbolizon rilindjen e Hemisferës Veriore të Tokës kur gjithçka në natyrë po zgjohet.
Shumë kultura kanë festivale pranverore, por Japonia, India dhe Nepali dallohen. Ardhja e pranverës festohet me valle e këngë dhe pjesëmarrësit e festivalit i hedhin ngjyra të ndryshme njëri-tjetrit. Festat shënojnë gjithashtu fitoren e së mirës mbi të keqen.

Zjarr në dyqanin e Teslas në Romë, digjen 17 automjete

Filmi për Beatles, zbulohen aktorët që do të luajnë legjendarët

Konjufca bënë homazhe në Lybeniq: Na mundon shumë fakti që edhe pas 26 vitesh nuk ka drejtësi

Rama: Më 11 maj t’i japim mesazh Brukselit se e “duam anëtarësimin tani”

Humbjet që sollën “lëkundje” te Prishtina në fazën vendimtare

Putin fillon thirrjen më të madhe ushtarake ruse në vite, thirren 160mijë rekrutë

Osmani cakton 15 prillin si datë për seancën konstituive të Kuvendit

Po vjen sezoni i pestë i serialit “You”: Një prej prodhimeve më të njohura të Netflix po përfundon

Katër ushqime që ju bëjnë të humbni peshë
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota2 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota3 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë