Shëndet
Shenjat e para të Alzheimerit
Më shumë se 80% e amerikanëve nuk janë të familjarizuar me këtë gjendje që prek 18% të njerëzve.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiNëse nuk jeni të familjarizuar me termin “dëmtim i lehtë i sistemit njohës”, nuk jeni i vetmi. Më shumë se 80% e amerikanëve nuk janë të familjarizuar me këtë gjendje që prek 18% të njerëzve të moshave 60-vjeçare dhe më të vjetër dhe mund të çojë drejt sëmundjes së Alzheimerit, thotë studimi.
Dëmtimi i lehtë kognitiv është një fazë e hershme e humbjes delikate të kujtesës ose humbje të tjera të aftësive njohëse, të tilla si gjuha ose perceptimi vizual/hapësinor, sipas hulumtimit të botuar të martën në raportin e fakteve dhe shifrave të sëmundjes Alzheimer 2022 të Shoqatës së Alzheimerit. Shenjat mund të jenë mjaft serioze për t’u vënë re nga personi i prekur, por mjaft të lehta për t’i luftuar.
Shumë njerëz e ngatërrojnë këtë dëmtim, shpesh të quajtur MCI, me plakjen normale, por është ndryshe – rreth një e treta e njerëzve me dëmtim të lehtë njohës mund të përballen me demencë për shkak të sëmundjes së Alzheimerit brenda pesë viteve, sipas hulumtimit.
Në varësi të llojit të MCI-së që kanë njerëzit, ata mund të kenë vështirësi në kujtimin e bisedave, kryerjen e detyrave të përditshme, të tilla si pagimi i një fature.
Për të kuptuar më mirë ndërgjegjësimin, diagnozën dhe trajtimin e MCI në Shtetet e Bashkuara, Shoqata e Alzheimerit realizoi një anketë me më shumë se 2 mijë e 400 të rritur dhe 801 mjekë të kujdesit parësor në fund të vitit të kaluar. Më shumë se 80% e pjesëmarrësve fillimisht kishin pak ose aspak njohje me MCI; më pas, kur u tha se çfarë ishte MCI, më shumë se 40% thanë se ishin të shqetësuar për zhvillimin e gjendjes në të ardhmen.
Çfarë e shkakton dëmtimin e lehtë kognitiv?
Faktorë të shumtë mund të kontribuojnë në MCI, kështu që MCI është më shumë një term ombrellë sesa një kusht specifik, sipas hulumtimit.
“Ai mund të shkaktohet nga mungesa e vitaminave ose gjendje mjekësore si mosfunksionimi i tiroides”, tha Dr. Richard Isaacson, drejtor i Klinikës së Parandalimit të Alzheimerit në Qendrën për Shëndetin e Trurit në Kolegjin e Mjekësisë Schmidt të Universitetit Atlantik të Floridës.
Shkaqe të tjera të mundshme përfshijnë efektet anësore të ilaçeve; privimi i gjumit; ankthi; çrregullime neurologjike ose psikiatrike; gjenetikë; çrregullime sistemike si presioni i lartë i gjakut; goditje në tru ose sëmundje të tjera vaskulare; dhe lëndime traumatike të trurit.
Në përgjithësi, shumëllojshmëria e faktorëve, simptomat e gjera dhe mungesa e një testi MCI mund ta bëjnë diagnostikimin e MCI të vështirë dhe të pakëndshëm për shumë mjekë, gjë që treguan gjetjet./UBTNews/
Shëndet
Ushqimet që duhen shmangur pas të 30-ave!
Published
8 minutes agoon
November 14, 2025By
UBT News
Ushqimi i tepërt shkakton sëmundje në çdo moshë, por pasi të kalojmë të 30-tat trupat tanë bëhen në mënyrë progresive më pak të aftë për të toleruar ushqimin jo të shëndetshëm.
Do të ishte mirë të kujdeseshim që tani për këtë. Këto janë ushqimet që duhet të ndaloni së ngrëni pas të 30-tave.
– Kosi me fruta: Ne blejmë kos me fruta në supermarket si zgjidhje të lehtë dhe të shëndetshme por kanë sasi sheqeri të tepruar.
Më shumë sheqer se sa duhet të hamë në një ditë të tërë
Soja: Këtu është një tjetër përbërës që është menduar të jetë i shëndetshëm, por nuk është më mirë se mishi që po përpiqeni të zëvendësoni.
Ne thjesht nuk e dimë efektet afatgjata të kësaj. Në afat të shkurtër, soja mund të ndërhyjë në funksionin e tiroides. Një tjetër problem i sojës është që imiton estrogjenin në trup. Për këtë arsye soja sidomos nuk duhet t’u jepet fëmijëve që janë ende në rritje.
Peshqit e kultivuar: Për fat të keq, deri në 70% të peshkut që do të gjeni në treg është peshk i kultivuar. Ata ushqehen me një dietë plot me antibiotikë, si dhe me ushqime të ngjyrosur që i bën të duken më të shëndetshme.
– Bukë e bardhë: Kur ishit fëmijë, buka e bardhë ishte i vetmi lloj që ju pëlqente. Por, jeni një i rritur, e buka është në thelb pa veti ushqyese. Substancat që i japin asaj bardhësinë nuk mban asnjë nga vitaminat dhe mineralet e pranishme që janë në grurë. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Si ta kuptoni nëse keni mungesë të vitaminës D?
Published
1 hour agoon
November 14, 2025By
UBT News
Trupi ka nevojë për vitaminën D për të mbajtur kockat të forta dhe të shëndetshme.
Vitamina ndihmon në përthithjen e kalciumit, luan rol të rëndësishëm në rritjen dhe zhvillimin e qelizave, redukton rreziqet e inflamacionit.
Kur vitamina D mungon, trupi jep disa sinjale të dukshme:
Djersit më shumë seç duhet
Edhe gjatë dimrit, djersitja e tepërt lidhet me mungesën e vitaminës D. Kjo ndodh sepse trupi përpiqet të rregullojë temperaturën, edhe pse ambienti nuk është i nxehtë.
Ndihesh i/e lodhur pa arsye
Mungesa e vitaminës shkakton lodhje, edhe kur ke fjetur mjaftueshëm. Studimet tregojnë se kjo mungesë shkakton edhe marrje mendsh.
Ndihesh i/e trishtuar
Vitamina D luan rol në disa funksione të trurit dhe ndikon në hormonet e lumturisë, si dopamina dhe serotonina. Mungesa e saj lidhet shpesh me depresionin dhe ndjenjat e trishtimit.
Dhimbje në kocka dhe muskuj
Personat me artrit ose dhimbje të kyçeve kanë nivel të ulët të vitaminës D. Nëse ke përjetuar dhimbje të vazhdueshme në muskuj ose kocka, mund të jetë momenti të kontrollosh nivelin e kësaj vitamine.
Si të furnizosh trupin me vitaminë D?
Ekspozimi në diell: Kërkohet për prodhimin natyral të vitaminës, por përdor kremin me SPF për mbrojtje nga rrezet e dëmshme.
Ushqimet e pasura me vitaminë D: Salmon, sardele, ton, vezë, djathë, kërpudha, qumësht, kos, drithëra dhe lëng portokalli.
Suplemente: Vitamina D mund të merret edhe përmes medikamenteve specifike, gjithmonë pas konsultimit me mjekun.
Furnizimi i rregullt me vitaminë D ndihmon trupin të funksionojë në mënyrë optimale, duke mbështetur shëndetin e kockave, energjinë, humorin dhe imunitetin. /A.Z.UBT News/
Shëndet
Marramendja e papritur mund të jetë shenjë e goditjes në tru!
Published
22 hours agoon
November 13, 2025By
UBT News
Truri reagon ndaj mungesës së oksigjenit me shenja të imta, shpesh të ngatërruara me lodhje ose stres. Njohja e tyre në kohë mund të parandalojë dëmtimin e përhershëm të qelizave nervore.
Marramendja, e shoqëruar me ndjenja si humbje ekuilibri, përzierje ose ndjesi se gjithçka rrotullohet, mund të jetë pasojë e dëmtimit të trungut të trurit ose të trurit të vogël, pjesë përgjegjëse për koordinimin e lëvizjeve dhe stabilitetin trupor.
Kur marramendja është shenjë alarmi
Marramendja qendrore që shoqëron goditjen në tru zgjat më shumë se 20 minuta deri 24 orë e shoqërohet me simptoma tjera, si:
Shikim të dyfishtë ose humbje të shikimit
Dobësi ose mpirje në njërën anë të trupit
Vështirësi në të folur
Paqëndrueshmëri gjatë ecjes
Dhimbje koke e fortë dhe konfuzion
Ky lloj marramendjeje ndryshon nga ai i shkaktuar nga çrregullime të veshit ose nga sulmet ishemike kalimtare (TIA), që zgjatin më pak dhe nuk lënë dëmtime të përhershme.
Faktorët e rrezikut
Presioni i lartë i gjakut, diabeti, nivelet e larta të yndyrave e duhanpirja rrisin rrezikun. Marramendja e papritur që pengon ecjen kërkon vlerësim urgjent mjekësor, pasi diagnostikimi i shpejtë mund të shpëtojë jetën dhe të parandalojë dëmtimet e përhershme.
Në çdo rast, çdo minut është e çmuar. Njohja e shenjave të goditjes në tru dhe reagimi i shpejtë rrit shanset për shërim. /A.Z/UBT News/
Lajme të mira për gjithë adhuruesit e kafesë, sidomos ata të cilët bëjnë rregullisht ushtrime fizike dhe duan të shkrijnë sa më shumë dhjam.
Sipas një studimi të fundit të publikuar në gazetën e Shoqërisë Ndërkombëtare të Dietave Sportive, bëhet e ditur se dy prej periudhave kohore më të përshtatshme për të konsumuar kafe janë, gjatë orës 10 të mëngjesit dhe orës 2 deri në 5 pasdite.
Kjo është koha kur hormoni juaj kortizol nuk është në kulmin e tij dhe ju mund ta shfrytëzoni sa më shumë marrjen e kafeinës.
Por nëse jeni person që ushtron rregullisht e po kërkoni të përfitoni sa më shumë nga stërvitjet, u sugjerohet një tjetër orar kur duhet të pini kafe: para se të ushtroni.
Për më tepër, që është një lajm i shkëlqyeshëm për adhuruesit e kafesë – duhet të jetë kafe e fortë.
Studiuesit tregojnë se ka kufizime për përfitimet e djegies së dhjamit në kafeinë. /A.Z/UBT News/
Ushqimet që duhen shmangur pas të 30-ave!
Sa ka fituar Maluma nga muzika, marka dhe bizneset e tij?
OSHP konfirmon shkeljet për kontratën “Shërbime me ushqim për nevojat e Policisë së Kosovës”
Hetimet për atentatin në Rinas, zbulohet arsenal armësh në Fushë-Krujë
Aksident tragjik në SHBA, humbin jetën dy të rinj shqiptarë
FIFA lartëson Kosovën: Ngritje historike, tani janë në prag të Botërorit
Bitcoin bie në nivelin më të ulët për shkak të pasigurisë ekonomike në SHBA
Si ta kuptoni nëse keni mungesë të vitaminës D?
Tokio shpallet qyteti më i fuqishëm ekonomikisht në botë për vitin 2025
Të kërkuara
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet3 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
