Lajmet

Serbia gjithnjë e më afër energjisë bërthamore

Ekuilibër energjetik mes Lindjes dhe Perëndimit

Published

on

Serbia është duke u orientuar drejt energjisë bërthamore pas disa dekadash të moratoriumit për ndërtimin e centraleve bërthamore.

Drejtoria për Sigurinë Bërthamore dhe Rrezatim e Serbisë ka njoftuar se ka marrë pjesë në një stërvitje ndërkombëtare më 26 dhe 27 tetor në Emiratet e Bashkuara Arabe. Në këtë ushtrim u simulua një aksident në termocentralin bërthamor Baraka.

Stërvitja u organizua nga Agjencia Ndërkombëtare për Energji Bërthamore (IAEA) dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Qëllimi i saj ishte rritja e aftësisë së reagimit ndaj një aksidenti bërthamor ose radiologjik.

Që nga viti 1989 në Serbi është në fuqi një moratorium për ndërtimin e termocentraleve bërthamore.

Vendimi kishte pasuar katastrofën bërthamore në Çernobil të Ukrainës së sotme që atëbotë ishte pjesë e ish-Bashkimin Sovjetik.

Megjithatë, disa në Serbi po e shohin si zgjidhje energjinë bërthamore në kuadër të detyrimeve që ka marrë vendi për integrim evropian. Evropa po bën plane konkrete për kalimin në burime më të pastra të energjisë duke shmangur qymyrin në mënyrë që të kontribuojë në zgjidhjen e problemeve klimatike.

Përmes një deklarate më 23 tetor, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se Serbia është e gatshme të jetë pjesë e ndërtimit të një termocentrali bërthamor në Paksh të Hungarisë dhe se për këtë kishte diskutuar tashmë me kryeministrin hungarez, Viktor Orban.

“Jemi të gatshëm që të kemi një pjesë të vogël të aksioneve, në mënyrë që të garantojmë sigurinë tonë energjetike ”, deklaroi Vuçiq në Beograd pas një takimi me anëtarin serb të Presidencës së Bosnje dhe Hercegovinës, Millorad Dodik.

Çfarë dihet për termocentralin e Hungarisë?

Ndërtimi i termocentralit bërthamor në Paksh të Hungarisë filloi në vitin 1969, pasi tre vjet më parë kishin nënshkruar marrëveshje Hungaria dhe Bashkimi Sovjetik i atëhershëm.

Funksionimi i tij filloi 13 vjet më vonë, përkatësisht në vitin 1982.

Termocentrali bërthamor në Paksh aktualisht operon me katër reaktorë 500 megavat, dhe siguron gjysmën e prodhimit vendas të energjisë elektrike. Një marrëveshje për zgjerimin e termocentralit bërthamor u nënshkrua në janar të vitit 2014 në Novo-Ogarjevo të Rusisë.

Sipas marrëveshjes, Korporata Ruse e Energjisë Atomike (ROSATOM) do të ndërtojë pa tender dy reaktorë 1200 megavat në Paksh, me vlerë rreth 12 miliardë euro. Pjesa më e madhe e projektit është paraparë të financohet përmes një kredie ruse në vlerë 10 miliardë euro me një normë interesi prej katër deri në pesë për qind për 21 vjet.

Pjesa tjetër do të financohet nga Hungaria.

Marrëveshja ka nxitur debate në Hungari, një vend anëtar i Bashkimit Evropian, për disa arsye, përfshirë mungesën e diskutimit publik për projektin dhe koston e dyshimtë. Shqetësime ka pasur gjithashtu për çështjen e mbrojtjes së mjedisit dhe të sigurisë.

Projekti po shkon shumë ngadalë. Dërgesat e para ishin planifikuar për vitin 2023. Ky afat është zhvendosur në vitin 2030. Në tetor të këtij viti, Agjencia Kombëtare e Energjisë Atomike (OAH) refuzoi një kërkesë për licencimin e reaktorëve të rinj për arsye sigurie.

Shumica e punimeve ndërtimore dhe përgatitore u janë dhënë kompanive me lidhje të ngushta me Qeverinë e Hungarisë duke ngritur shqetësime për rreziqet e korrupsionit në nivel të lartë.

Pavarësisht sanksioneve të BE-së kundër Rusisë nga viti 2014 për shkak të aneksimit rus të Krimesë në Ukrainë, presidenti rus, Vladimir Putin, dhe kryeministri hungarez, Viktor Orban, po intensifikojnë bashkëpunimin mes dy vendeve. Ata mbajnë takime të rregullta çdo vit dhe ndikimi rus në Hungari është rritur gradualisht.

Ndër të parët që bëri thirrje për ndërtimin e termocentralit bërthamor ishte drejtori i Ndërmarrjes Publike “Elektranat e Beogradit”, Rade Basta.

Përmes një letre të hapur të datës 13 tetor, ai bëri thirrje për heqjen e moratoriumit për ndërtimin e centraleve bërthamore dhe u bëri thirrje kompanive dhe fondeve amerikane dhe evropiane të energjisë që të investojnë në ndërtimin e një termocentrali bërthamor në Serbi.

“Centralet bërthamore janë një burim i qëndrueshëm dhe i besueshëm i energjisë. Në shtetet anëtare të Bashkimit Evropian (BE), ka 106 reaktorë bërthamorë që ofrojnë 104 gigavat energji elektrike, që është 26 për qind e totalit të energjisë elektrike të prodhuar në BE”, shpjegoi Basta në një përgjigje me shkrim për Radion Evropa e Lirë.

Duke marrë parasysh që kalimi në prodhimin e formave të pastra të energjisë, siç janë ato përmes paneleve diellore dhe erës, merr shumë kohë, mbase me dekada, Basta e sheh ndërtimin e një termocentrali bërthamor në Serbi si një zgjidhje kalimtare.

Ekuilibër energjetik mes Lindjes dhe Perëndimit

Basta thotë se ndërtimi i një termocentrali bërthamor kërkon teknologji shumë komplekse dhe është një projekt i vështirë dhe se vendet e vogla, siç është Serbia, e kanë të vështirë të realizojnë me forca vetanake një projekt të tillë.

“Në Ballkan po merr hov një konkurrencë e re e fuqive të mëdha, kësaj radhe në ndërtimin e termocentraleve bërthamore, gjë që i ndërlikon edhe më shumë problemet, me të cilat përballen tashmë këto vende”, thotë Basta.

I pyetur se pse ftesa e tij iu bë kompanive amerikane dhe evropiane dhe jo atyre nga Kina dhe Rusia, vende këto që kanë rritur ndikimin në Serbi gjatë viteve të fundit, Basta tha se kjo është bërë për të ruajtur ekuilibrin energjetik dhe politik.

“Rusia ka një prani të madhe në sektorin energjetik në Serbi, ndërsa Kina në ndërtimin e infrastrukturës dhe për këtë arsye nevojitet ekulibri i Serbisë në marrëdhëniet ndërkombëtare si një vend neutral dhe i pavarur duke synuar t’u bashkohet kompanive të BE-së për të marrë pjesë në një projekt të tillë“, tha ai.

Serbia është plotësisht e varur nga gazi rus dhe të dhënat nga Komuniteti i Energjisë, organi rregullator i BE-së, tregojnë se me kyçjen e vendit në gazsjellësin e ri Rrjedha Turke, varësia nga Rusia është rritur është më shumë.

Sipas Bastas, shumë vende evropiane varen nga importi i gazit rus dhe në këtë mënyrë, ky vend kontrollon çmimet dhe rrit ndikimin.

Sa i takon Kinës, ai tregon për rreziqet e mundshme të bashkëpunimit eventual ndërmjet Serbisë dhe atij vendi në ndërtimin e një termocentrali bërthamor.

“Ata (kinezët) janë kritikuar për projekte të tilla qoftë përmes kompanive shtetërore, apo përmes subvencionimit të kompanive vendore, borxhe kreditore, sepse në këtë mënyrë e deformojnë konkurrencën e lirë dhe kushtet e tregut për të përmbushur qëllimet e tyre. Qëllimet e tyre janë më shumë të karakterit gjeostrategjik sesa ekonomik”, shpjegon Basta.

Ai thotë se Shtetet e Bashkuara (SHBA) kanë zhvilluar një reaktor që përdor uranium më pak të pasuruar dhe i cili, sipas tij, e ul ndjeshëm rrezikun e përdorimit derisa Kina dhe Rusia përdorin reaktorë të cilët funksionojnë me uranium shumë më të pasuruar.

“Ekspertët thonë se reaktorët kinezë dhe rusë nuk kontribuojnë në mospërhapjen e armëve, dhe rrjedhimisht në paqen botërore”, përfundon Basta.

Lidhur me ftesën për kompanitë amerikane të drejtorit të termocentraleve të Beogradit, Radio Evropa e Lirë e ka pyetur Ambasadën amerikane, zyrtarët e së cilës kanë thënë se deri më tash nuk ka pasur bisedime konkrete për investime të mundshme në termocentrale bërthamore.

Ambasadat e Kinës dhe Rusisë, deri në publikimin e këtij teksti nuk u janë përgjigjur pyetjeve të Radios Evropa e Lirë.

Ministria: Nuk jemi kontaktuar nga asnjë kompani

Autoritetet serbe vlerësojnë se që nga vendosja e moratoriumit 25 vjet më parë dhe deri më tani ka ndryshuar shumëçka.

Kështu thuhet në një përgjigje me shkrim për Radion Evropa e Lirë nga Ministria e Minierave dhe Energjetikës e Serbisë.

Tani për tani, sipas kësaj ministrie, nuk ka interes të shteteve dhe kompanive të huaja për ndërtimin e termocentralit bërthamor në Serbi.

“Ministria nuk ka pranuar asnjë interesim të kompanive për ndërtimin e termocentraleve bërthamore”, thuhet në përgjigje.

Përveç aspekteve ligjore, kjo ministri thotë se duhet plotësuar edhe disa parakushte tjera të rëndësishme, siç janë kuadri profesional dhe të tjera.

“Qëllimi kryesor në ministri është të garantojë sigurinë energjetike dhe një furnizim të qëndrueshëm me energji me çmime të qëndrueshme dhe ndikim të vogël në mjedis”, thuhet në përgjigje.

Termocentralet bërthamore e përdorin një reaksion kimik brenda reaktorit bërthamor si burim të energjisë.

Serbia në masë të madhe është e varur nga qymyri si burim i energjisë, sipas të dhënave të Agjencisë së Energjisë së Serbisë.

Rreth 70 për qind e energjisë elektrike më 2020 është prodhuar përmes termocentraleve me qymyr.

Me nënshkrimin e Deklaratës për Agjendën e Gjelbër për Ballkanin Perëndimor në nëntor të vitit 2020 në Sofje të Bullgarisë, Qeveria e Serbisë mori përsipër që të heqë nga përdorimi plotësisht qymyrin deri në vitin 2050.

Sipas raportit të rrjetit të organizatave joqeveritare me seli në Pragë “Bankwatch” nga viti 2021, emetimet totale të dioksidit të sulfurit nga termocentralet me qymyr në Serbi në vitin 2019 ishin 5,6 herë më të larta se sa lejohej.

Continue Reading

Lajmet

KFOR-i as pohon e as mohon nëse policët e Kosovës hynë në Serbi

Published

on

By

Misioni paqeruajtës i NATO-s në Kosovë (KFOR) nuk e ka demantuar as konfirmuar pretendimin e Ministrisë së Mbrojtjes së Serbisë se më 21 nëntor një grup policësh të Kosovës të armatosur rëndë kanë kaluar në mënyrë të paautorizuar vijën kufitare në fshatin Çirkoviq, në territorin e komunës së Leposaviqit.

KFOR-i në përgjigjen dërguar Radios Evropa e Lirë tha se situata përgjatë kufirit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është e qetë dhe se po vazhdojnë të ndjekin zhvillimin e ngjarjeve.

Ne kemi një prani të dukshme dhe fleksibile dhe jemi të pozicionuar mirë për t’u përgjigjur për çdo skenar të sigurisë, në përputhje me mandatin tonë shumëvjeçar që bazohet në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara të vitit 1999”, tha KFOR-i.

Në fund të përgjigjes së tij, KFOR-i tha se për këtë çështje specifike, pra nëse Policia e Kosovës ka kaluar ose jo vijën kufitare, “drejtojuni autoriteteve serbe për komente të tjera”.

Pas kësaj, REL i është drejtuar sërish KFOR-it për të specifikuar se përse vetëm autoritetet serbe janë kompetente të japin përgjigje për këtë çështje, por REL-i nuk ka marrë ende përgjigje.

Policia e Kosovës të enjten, më 21 nëntor, i cilësoi si të pavërteta pretendimet e Serbisë se policët e Kosovës kaluan në mënyrë të paautorizuar vijën kufitare me Serbinë.

Shkrimet e tilla të referuara në njoftimin e Ministrisë së Mbrojtjes së Serbisë, janë të pavërteta dhe nuk qëndrojnë. Andaj këto shkrime dhe njoftimi i publikuar si i tillë, është një dezinformat që ka për qëllim të krijojë pasiguri te qytetarët e asaj zone dhe të njollosë punën e Policisë së Kosovës”, u tha në reagimin e Policisë së Kosovës.

Ministria serbe e Mbrojtjes tha se “kalimi i paautorizuar i vijës administrative” mes Serbisë dhe Kosovës paraqet “provokim të rrezikshëm dhe kërcënim për paqen” dhe shtoi se se Ushtria e Serbisë po ndjek situatën në terren dhe është e gatshme të reagojë në përputhje me Marrëveshjen Ushtarako-Teknike të Kumanovës.

Ministria e Mbrojtjes e Serbisë gjithashtu ka kërkuar nga KFOR-i, “si e vetmja forcë ushtarake ligjore dhe legjitime” në territorin e Kosovës, që “të marrë masa në përputhje me mandatin e tij dhe të parandalojë autoritetet përkohshme të Prishtinës në përpjekjet për të shkaktuar një përshkallëzim të dhunës”.

Ndërkaq, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, deklaroi më 21 nëntor se pret reagimin e Shteteve të Bashkuara sepse “ata e dinë që ishte [kryeministri i Kosovës, Albin] Kurti ai që e urdhëroi këtë me qëllim”.

Ai kërkoi nga SHBA-ja që të njoftojnë Serbinë nëse ka të drejtë “kur thotë se Kurti personalisht urdhëroi provokimin dhe hyrjen e forcave të tij të armatosura në territorin e Serbisë”.

Ai priste që këta individë të likuidoheshin dhe kjo të ishte arsyeja për të përfshirë NATO-n në një konflikt me Serbinë. Herën tjetër, ne do të reagojmë në përputhje me rregullat e plota të shërbimit ushtarak”, tha Vuçiq për transmetuesin publik serb.

Radio Evropa e Lirë i është drejtuar Ambasadës së SHBA-së në Prishtinë dhe Departamentit amerikan të Shtetit me kërkesën për të komentuar këto pohime të presidentit serb, por këto dy institucione ende nuk janë përgjigjur.

Kosova dhe Serbia kanë një linjë kufitare prej rreth 350 kilometrash, dhe më shumë se 60% e kësaj linje kalon nëpër komunat në veri të Kosovës, të banuara kryesisht nga serbë.

Kosova dhe Serbia ndajnë një vijë kufitare të gjatë rreth 350 kilometra dhe mbi 60 për qind e kësaj vije përfshin komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe.

Në vitet e fundit, Kosova shpesh ka akuzuar Serbinë se sjellë pranë kufirit ushtrinë. Ndërkaq, në qershor të vitit 2023, Kosova tha se tre policë të saj u arrestuan brenda territorit të shtetit, afër kufirit, por Serbia pretendoi se ata kishin kaluar vijën kufitare. Disa ditë më vonë, policët u liruan nga autoritetet serbe.

Për Kosovën vija kufitare është kufi, për Serbinë vijë administrative.

Për sigurinë e kufijve të Kosovës me Serbinë është përgjegjës misioni i NATO-s në Kosovë, KFOR, ndërsa për pjesën tjetër të vijës kufitare Policia e Kosovës.

Megjithatë, sipas një vendimi të vitit 2014 të komandantit të atëhershëm të KFOR-it, Policia mund të patrullojë në vijën kufitare Kosovë-Serbi deri në 1 kilometër afër vijës ndarëse.

Aktualisht KFOR-i ka mbi 4.400 trupa ushtarake në Kosovë./REL/

 

Continue Reading

Bota

Planet për dëbimet e emigrantëve, Teksasi i ofron Trumpit gati 567 hektarë tokë

Published

on

Zyrtarët e Teksasit kanë ofruar një hapësirë prej 567 hektarësh në jug të shtetit për ekipin e ri të tranzicionit të presidentit të ardhshëm, Donald Trump, për t’u përdorur në implementimin e planeve të administratës së re për deportime masive të emigrantëve. Ky veprim është pjesë e angazhimit të Trump për të intensifikuar politikën e deportimeve, një premtim që ai kishte bërë gjatë fushatës zgjedhore.

Komisioneri shtetëror i Teksasit, Dawn Buckingham, tha se është dërguar një ofertë zyrtare për të ofruar Konteja Starr, një zonë e ndodhur në jug të Teksasit, si vend të mundshëm për të implementuar këto plane. Në këtë ofertë, Buckingham i ka bërë të ditur ekipit të Trump se Teksasi disponon edhe shumë më tepër tokë 13 milionë hektarë që mund të përdoren për projekte të mëtejshme të administratës për menaxhimin e emigracionit.

Konteja Starr, që ndodhet në kufirin SHBA-Meksikë, është një zonë që ka qenë në fokusin e politikës së emigracionit të Trump gjatë fushatës së tij, e cila përfshin ndalimin dhe deportimin masiv të emigrantëve të paligjshëm. Sipas informacionit të shpërndarë, ky hap është pjesë e përpjekjeve të Teksasit për të mbështetur administratën e ardhshme në krijimin e mundësive për të forcimin e kontrollit të kufirit dhe zbatimin e ligjeve të emigracionit.

Për këtë qëllim, Tom Homan, i cili është emëruar për të mbikëqyrur politikat e emigracionit në administratën e ardhshme, pritet të vizitojë Teksasin më 26 nëntor, ku do të takohet me Guvernatorin e Teksasit, Greg Abbott. Ende nuk është e qartë nëse Homan dhe Abbott do të shqyrtojnë mundësinë për të inspektuar tokën në Konteja Starr.

Për më tepër, Teksasi ka marrë hapa të mëdhenj për të forcuar sigurinë e kufirit me Meksikën. Që nga korriku 2024, shteti ka ndihmuar në financimin dhe ndërtimin e një muri prej 54 kilometrash në kufirin SHBA-Meksikë, një projekt që është gjithashtu pjesë e angazhimeve të Trump për të frenuar emigracionin e paligjshëm.

Sipas të dhënave të fundit, sipas censit të vitit 2020, Konteja Starr ka një popullsi ku 97% e banorëve janë hispanikë ose latinë, një informacion që mund të ketë ndikim në zhvillimin e politikave të reja për menaxhimin e emigracionit dhe kontrollin e kufirit në këtë zonë./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Suedia i shpërndan popullsisë broshura: Si të reagojmë në raste lufte?

Published

on

Qeveria suedeze ka shpërndarë një broshurë të re me udhëzime për qytetarët, duke i përgatitur ata për situata emergjente ose lufte. Ky veprim vjen në kuadër të rritjes së tensioneve ndërkombëtare, për shkak të konfliktit të vazhdueshëm midis Rusisë dhe Ukrainës.

Broshurat, të cilat janë shpërndarë në 5 milionë kopje, ofrojnë këshilla praktike për jetesën gjatë periudhave krize, përfshirë furnizimet themelore që duhen ruajtur në shtëpi, si dhe udhëzime për trajtimin e situatave të ndryshme emergjente. Ato gjithashtu përfshijnë lista të dobishme dhe informacione për mënyrën e reagimit në rast sulmesh të mundshme ose situatash të tjera të rrezikshme.

Në tekstin e broshurës thuhet: “Nëse Suedia sulmohet, ne nuk do të dorëzohemi kurrë”, një mesazh që thekson qëndrueshmërinë dhe angazhimin për të mbrojtur vendin në çdo rrethanë.

Ky është botimi i pestë i një broshure të tillë, e para e cila u publikua gjatë Luftës së Dytë Botërore, dhe dy të tjera u shpërndanë gjatë Luftës së Ftohtë në vitet 1960. Broshura e fundit është një përditësim i informacionit të shpërndarë më herët, duke reflektuar ndryshimet e rrethanave ndërkombëtare dhe kërcënimet e mundshme ndaj sigurisë kombëtare.

Carl-Oskar Bohlin, Ministri i Mbrojtjes Civile, theksoi rëndësinë e këtij informacioni të përditësuar, duke deklaruar: “Me ndryshimin e situatës së sigurisë që nga botimi i broshurës së fundit në 2018, është e nevojshme të përditësojmë informacionin dhe udhëzimet për familjet suedeze, për t’i përgatitur ato më mirë për mundësitë e krizave.”

Kjo përpjekje e qeverisë është pjesë e një iniciative më të gjerë për të siguruar që popullsia suedeze të jetë e përgatitur për çdo skenar të mundshëm të kërcënimit të sigurisë, duke përfshirë edhe luftën./UBTNews/

 

Continue Reading

Lajmet

Kurti: Perëndimi po gabon duke e quajtur Serbinë partnere të besueshme

Published

on

By

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, gjatë një diskutimi në Zvicër të organizuar nga Shoqëria Zvicerane për Politikë të Jashtme, ka kritikuar qëndrimet e Serbisë ndaj rajonit dhe rolin e saj në politikën ndërkombëtare. Kurti e akuzoi Beogradin se vijon të ndjekë politikën e projektit “Serbia e Madhe” dhe se mashtron Perëndimin me veprimet e saj.

Sipas Kurtit, Serbia vazhdon të përfaqësojë interesat e Rusisë dhe Kinës në Ballkan, duke e cilësuar atë si një “portë” për ndikimin rus dhe kinez në Evropë. “Perëndimi po gabon duke gjykuar Serbinë si një partnere të besueshme,” tha Kurti, duke kritikuar qasjen e vendeve perëndimore ndaj Beogradit.

Kryeministri i Kosovës theksoi se presidenti serb, Aleksandar Vuçiç, nuk ka hequr dorë nga qëllimi i tij për të pasur ndikim në Kosovë, dhe se ideja e “Serbisë së Madhe” vazhdon të jetë një projekt i gjallë në politikën e Beogradit, edhe pse në forma të tjera.

Kurti bëri thirrje që vendet e Evropës dhe Ballkanit të jenë të përgatitura për mundësinë e një hakmarrjeje nga Serbia. Në lidhje me zgjedhjet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ai theksoi se fitorja e Donald Trump nuk përbën asnjë rrezik për Kosovën.

Continue Reading

Të kërkuara