Lajmet

Sekreti i fisit bolivian

Kanë zemrën dhe trurin më të shëndetshëm në botë.

Publikuar

Sekreti i një shëndeti të mirë mund të gjendet i fshehur në thellësitë e Amazonës boliviane. Atje, studiuesit kanë zbuluar se njerëzit e fisit Tsimane e kanë zemrën dhe trurin jashtëzakonisht më të shëndetshme në krahasim me qytetarët e vendeve të zhvilluara perëndimore.

Shkencëtarët kishin tashmë informacione se Tsimane, një fis me rreth 16.000 banorë, gëzonin një shëndet të shkëlqyer. Një studim i vitit 2017, tregoi se ata kishin zemrën më të shëndetshme në botë. Tani, një studim i këtij viti ka konfirmuar se banorët e këtij fisi të madh, nuk kanë vetëm zemrën të shëndetshme, por edhe truri i tyre është gjithashtu shumë më i fortë se i njerëzve të tjerë.

Studimi i këtij viti shqyrtoi 746 të rritur të fisit Tsimane midis moshave 40-94 vjeç. Banorët që udhëtuan për 2 ditë në këmbë nga fshatrat e tyre të izoluar në Trinidad të Bolivisë, iu nënshtruan skanimeve CT në mënyrë që studiuesit të mund të shihnin gjendjen e trurit e tyre.

Pasi realizuan skanimet e trurit të tyre, studiuesit i krahasuan ato me skanimet e trurit të të rriturve nga Gjermania, Shtetet e Bashkuara dhe Holanda. Gjetjet e tyre konfirmuan gjetjet e  studimit të vitit 2017, sefisi Tsimané kishte një tru shumë më të shëndetshëm sesa perëndimorët. Kur studiuesit analizuan vëllimin e trurit midis dy popullatave, ata zbuluan se ndryshimi në vëllimin e trurit midis moshës së mesme dhe moshës së vjetër ishte 70 për qind më i vogël tek truri i fisit Tsimane sesa i atyre të vendeve të zhvilluara perëndimore.

Edhe pse një nivel i caktuar i atrofizimit së trurit është normal, një përshpejtim i tij mund të çojë në dëmtime të aftësive njohëse, rënie funksionale dhe demencë. “Fisi Tsimane na ka siguruar një eksperiment të mahnitshëm natyror mbi efektet potencialisht të dëmshme të stileve moderne të jetës mbi shëndetin tonë”- thotë autori i studimit Andrei Irimia, asistent profesor i gerontologjisë, neuroshkencës dhe inxhinierisë biomjekësore në USC Leonard Davis School of Gerontology.

“Këto zbulime sugjerojnë se atrofia e trurit mund të ngadalësohet ndjeshëm nga të njëjtët faktorë jetese që lidhen me një rrezik shumë të ulët të sëmundjeve të zemrës”-thekson ai.

Në disa aspekte, këto rezultate nuk janë dhe aq të habitshme.

Njerëzit e fisit Tsimane janë fizikisht aktivë dhe jetojnë me bujqësi, gjueti dhe peshkim.

Ata kanë një dietë ushqimore me shumë fibra dhe që përfshin perime, peshk dhe mish pa shumë dhjamë. Ndërkohë, perëndimorët kanë në përgjithësi një stil jetese sedentare (qëndrojnë shumë kohë ulur) dhe konsumojnë më shumë yndyrna të ngopura.

Por studiuesit nuk ishin të sigurt nëse stili i shëndetshëm i jetës së njerëzve të fisit Tsimane, do të përkthehej domosdoshmërisht në një tru më të shëndetshëm. Megjithëse banorët e këtij fisi hanë mirë dhe janë fizikisht aktivë, atyre u mungon kujdesi shëndetësor dhe ilaçet moderne.

Për këtë arsye, ata janë përgjithësisht më të prekshëm ndaj sëmundjeve infektive dhe niveleve të larta të inflamacionit. Për shkak se inflamacioni shoqërohet me një atrofizim të trurit, studiuesit dyshuan se tek këta njerëz truri mund të atrofizohet më shpejt.

Në vend të kësaj, ata zbuluan se e kundërta ishte e vërtetë. Kjo gjë sugjeron se shëndeti i mirë kardiovaskular, mund t’i tejkalojë efektet anësore të inflamacionit. Por i rëndësishëm është edhe lloji i inflamacionit. Ndërsa inflamacioni tek njerëzit e këtij fisi bolivian shkaktohet nga infeksionet e rrugëve të frymëmarrjes, gastrointestinale dhe parazitare, inflamacioni tek perëndimorët shkaktohet nga mbipesha dhe shkaqet metabolike.

“Stili ynë i jetës sedentare dhe dieta e pasur me sheqerna dhe yndyrna, mund të përshpejtojë humbjen e indeve të trurit me kalimin e moshës,duke na bërë kësisoj më të prekshëm ndaj sëmundjeve të tilla si Alzheimeri”- tha autorja tjetër e studimit Hilard Kaplan, profesore e ekonomisë shëndetësore dhe antropologjisë në Universitetin Çapman, që ka shpenzuar vite duke studiuar këtë fis.

“Fisi Tsimane mund të shërbejë si një shembull i shkëlqyer i plakjes së shëndetshme të trurit”- mendon ajo. Gjithsesi, disa shkencëtarë mendojnë se nevojiten më shumë kërkime. Rebeka Edelmajer, drejtoreshë e angazhimit shkencor në“Shoqatën e Alzheimerit”, vuri në dukje se studimi më i fundit i trurit mbi njerëzit e fisit Tsimane nuk vlerësoi kujtesën apo aftësitë e tyre të të menduarit.

Ai nuk mori parasysh faktorë si ekspozimi ndaj mjedisit ose gjenet, të cilët mund të ndikojnë në plakjen e trurit dhe demencën. Sidoqoftë, studimi duket se provon diçka shumë bazike:të ngrënit mirë dhe lëvizja e shpeshtë mund të çojë në një shëndet më të mirë.“Gjetjet e këtij studimi, sugjerojnë mundësi të shumta për ndërhyrje për të përmirësuar shëndetin e trurit. Madje edhe në popullata me nivele të larta të inflamacionit”-vuri në dukje Kaplan.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Një grua raporton në polici se u ngacmua seksualisht nga një i moshuar

Publikuar

nga

Një grua ka raportuar në Policinë e Kosovës se është ngacmuar seksualisht nga një i moshuar në Lipjan. Sipas policisë, i dyshuari është larguar me veturë të panjohur.

“Ankuesja femër kosovare ka raportuar se është ngacmuar seksualisht nga një person i moshuar, i cili më pas është larguar me një veturë në drejtim të panjohur”, thuhet në raportin 24-orësh të policisë.

Rasti është regjistruar më 29.05.2024, rreth orës 12:25 dhe i njëjti është në procedurë hetimore.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Deri me tani shtatë të arrestuar në rastin “Albkings”, në mesin e tyre edhe një femër

Publikuar

nga

Prokuroria Themelore e Prishtinës ka dhënë detaje rreth rastit të grupit “Albkings”, që shpërndante fotografi dhe ua merrte identitetet qytetarëve të Kosovës.

Kryeprokurori i Prokurorisë Themelore të Prishtinës, Zejnullaj Gashi, ka bërë të ditur se është mbyllur përfundimisht ky grup dhe deri me tani lidhur me këtë rast, janë arrestuar shtatë persona.

“Ju njoftoj se Prokuroria Themelore në Prishtinë në bashkëpunim me Policinë e Kosovës, Drejtorinë e Hetimeve të Krimeve Kibernetike ka arritur me sukses të gjurmojë, zbulojë dhe t’i arrestojë të gjithë kryerësit e veprës penale të vjedhjes së identitetit dhe kredencialeve nga neni 277 të Kodit Penal të Kosovës. Andaj, falë bashkëpunimit të ngushtë me qytetarët e Republikës së Kosovës kemi arritur që këtë rast delikat sa i përket identifikimit të kryerësve të veprës penale, kemi arritur t’i arrestojmë brenda një afati të shkurtër kohor dhe ky rast si i tillë, target i së cilës kanë qenë qytetarët e Republikës së Kosovës, duke cenuar rëndë integritetin moral të tyre sa i përket shpërndarjes së fotove, video-incizimeve intime të cilat kanë krijuar pasiguri tek qytetarët e Republikës së Kosovës. Sot i kemi diku shtatë persona të cilët i kemi në ndalim dhe jemi në fazën tjetër të vazhdimit edhe të zgjerimit të hetimit edhe për personat tjerë”, ka thënë Gashi në një konferencë për media.

Ndërsa edhe zëvendëskryeprokurorja, Elza Bajrami-Kastrati, e cila ka qenë edhe prokurore e këtij rasti, ka dhënë detaje rreth hetimeve dhe arrestimin e personave përgjegjës.

“Me 14 prill është lëshuar aktvendim për ndalimin e njërit prej administratorëve të AlbKings. I njëjti dyshohet për veprën penale vjedhja e identiteteve dhe kredencialeve. Me 23 prill, është ndaluar edhe personi i dytë i gjinisë femër, e përfshirë në këtë rast, duke qenë njëra nga administratoret e këtij grupi, ka kryer të njëjtën vepër si personi i parë. Me 23 maj, pas hetimeve të vazhdueshme, prokuroria ka arritur të lëshojë aktvendim për ndalimin e personit të tretë, saktësisht administratorit kryesor dhe themeluesit të grupit. Ndaj të njëjtit prokuroria ka parashtruar kërkesë për paraburgim dhe kjo është miratuar nga Gjykata. Me lejoni të theksoj se në saje të bashkëpunimit të Prokurorisë, Policisë dhe qytetarëve kemi arritur t’i identifikojmë dhe arrestojmë shtatë persona të përfshirë në këtë rast penal”, theksoi Bajrami-Kastrati.

Ajo theksoi se Prokuroria Themelore në Prishtinë është duke hetuar edhe në pista tjera këtë rast.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Suedia njofton 1.23 miliard dollarë ndihmë ushtarake për Ukrainën

Publikuar

nga

Qeveria suedeze thotë se do të dhurojë 13 miliardë korona (1.23 miliardë dollarë) ndihmë ushtarake për Ukrainën, ndërsa Kievi po përballet me vonesa të shumta të ndihmës ushtarake perëndimore në vitin e tretë të pushtimit të plotë të Rusisë.

Zëvendëskryeministrja suedeze, Ebba Busch tha të mërkurën se paketa e ndihmës “përbëhet nga pajisje që janë në krye të listës prioritare të Ukrainës” si mbrojtja ajrore, municionet e artilerisë dhe automjetet e blinduara.

Ministri i Mbrojtjes, Pal Jonsson përsëriti se Suedia për momentin e ka përjashtuar mundësinë e dërgimit të ndonjë aeroplani JAS 39 Gripen të prodhimit suedez në Ukrainë, duke thënë se fokusi nga pala ukrainase është në zbatimin e një programi të avionëve luftarakë F-16.

Dhurimi përfshin gjithashtu dy avionë paralajmërues të hershëm dhe kontrollues SAAB ASCC të prodhimit suedez, të cilët Jonsson tha se do të kishin “efektin më të madh në mbrojtjen ajrore të Ukrainës”, sepse do të plotësonin dhe përforconin donacionet e premtuara të F-16-ve amerikanë./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Izraeli thotë se lufta në Gaza ka gjasa të zgjasë edhe shtatë muaj të tjerë

Publikuar

nga

Këshilltari i sigurisë kombëtare i Izraelit thotë se lufta e vazhdueshme në Gaza mund të zgjasë deri në fund të vitit.

Në një intervistë për transmetuesin publik izraelit Kan, të mërkurën Tzachi Hanegbi tha se “ne presim edhe shtatë muaj të tjerë luftë” për të shkatërruar aftësitë ushtarake dhe qeverisëse të Hamasit dhe grupit më të vogël të Xhihadit Islamik Palestinez (PIJ).

Deklaratat e tij erdhën pasi Izraeli po izolohet çdoherë e më shumë në skenën botërore. Hanegbi mbrojti operacionet e vazhdueshme të Izraelit në Rafah, në kufirin e Gazës me Egjiptin, duke thënë se kufiri është bërë një “mbretëri kontrabande” që nga viti 2007, kur Hamasi filloi të qeverisë Gazën.

“Çdo raketë, çdo mjet shpërthyes, çdo e shtënë ndaj Izraelit është për shkak se ai kufi është thyer”, tha ai.

Të mërkurën mbrëma, një zëdhënës ushtarak i Izraelit tha se ushtria ka marrë “kontrollin operacional” mbi korridorin e ngushtë të aksit të Filadelfisë, një zonë tampon midis Egjiptit dhe Gazës që u krijua si pjesë e traktatit të paqes të vitit 1979 midis Izraelit dhe Egjiptit./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara