

Kuriozitete
Sekreti i çuditshëm i lumturisë në Butan: Mendo për vdekjen 5 minuta në ditë!
Published
4 years agoon
By
UBT newsNga Eric Weiner, BBC
Në një vizitë në Thimphu, në kryeqytetin e Butanit, e gjeta veten të ulur përballë një burri të quajtur Karma Ura. Ndoshta prej faktit që quhej Karma, apo ajri, ose udhëtimi. Por vendosa t’i rrëfej atij diçka shumë personale. Jo shumë kohë më parë, përjetova disa simptoma shqetësuese: gulçim, marramendje, mpirje tek duart dhe këmbët. Në fillim, pata frikë nga ndonjë atak në zemër, ose se po çmendesha. Ndoshta të dyja. Kështu që shkova tek mjeku, i cili më tha të bëja sërë testesh dhe gjeti …
-“Asgjë”, tha Ura. Edhe para se unë të përfundoja fjalinë time, ai e dinte se frika ime ishte e pabazë. Unë nuk isha duke vdekur, të paktën jo aq shpejt sa unë druhesha. Kisha një krizë paniku. Ajo që unë doja të dija ishte: pse tani kur jeta ime ishte duke shkuar mirë dhe çfarë mund të bëja për këtë?
“Ju duhet të mendoni për vdekjen pesë minuta çdo ditë,”- m’u përgjigj Ura. “Kjo do të të shërojë”.
“Si?”, i thashë unë i shtangur.
“Është kjo gjë, kjo frikë nga vdekja para se ne kemi arritur atë që duam apo pa parë fëmijët tanë të rriten. Kjo është ajo që po të shqetëson”.
“Por, pse duhet që të mendoj për diçka kaq të dëshpëruar?”, i thashë.
“Njerëzit e pasur në Perëndim, nuk kanë prekur ndonjëherë trupat e të vdekurve, plagë të freskëta, gjëra të kalbura. Ky është një problem. Kjo është gjendja e njeriut. Ne duhet të jemi të gatshëm për momentin kur do të pushojmë së ekzistuari”.

Vendet, si njerëzit, kanë një mënyrë për të na habitur me kusht që ne jemi të hapur për mundësinë e të papriturës. Mbretëria Himalayan është e njohur për politikat e saj për ” Gross National Happiness”. Është një vend ku supozohet se mbretëron kënaqësia dhe ku është mohuar depërtimi i dhimbjes. Butani është me të vërtetë një vend i veçantë (dhe Ura, drejtor i Qendrës për Studime të Butanit, një person i veçantë), por që veçantia është më me nuanca dhe, sinqerisht, me më pak diell se imazhi që projektojmë mbi ëndrrën Shangri-L.
Në fakt, duke më sugjeruar që të mendoja për vdekjen një herë në ditë, Ura po tregohej i “kursyer” me mua. Në kulturën Bhutanese, një njeri pritet që të mendojë për vdekjen pesë herë në ditë. A është fshehtazi ky një vend me errësirë dhe dëshpërim?
Jo domosdoshmërish. Disa studime të kohëve të fundit tregojnë se, duke menduar për vdekjen aq shpesh, Bhutanese mund ta kenë mirë për diçka. Në një studim të vitit 2007, psikologët Nathan DeWall dhe Roy Baumeister University of Kentucky i ndanë disa studentë në dy grupe. Një grupi iu tha të mendonte një vizitë të dhimbshme tek dentisti, ndërsa grupi tjetër ishte udhëzuar që të mendonte mbi vdekjen e tyre.

Në fund doli se grupi i dytë, që kishte menduar për vdekjen kishte shumë më shumë gjasa për të ndërtuar fjalë pozitive, të tilla si “gëzim”. Kjo çoi studiuesit në përfundimin se “vdekja në fakt është psikologjikisht e rrezikshme, por kur njerëzit mendojë për të, mesa duket sistemi automatik fillon për të kërkuar për mendimet e lumtura”.
Asnjë nga këto, jam i sigurt, se nuk habiste Ura-n, apo ndonjë Butanez tjetër. Ata e dinë se vdekja është një pjesë e jetës, pavarësisht nëse na pëlqen neve apo jo dhe, injorimi i kësaj të vërtete thelbësore, shkakton një kosto të rëndë psikologjike.
Veç faktit që ky qytet shpesh duket si i rrethuar nga shkaqet që shkaktojnë vdekjen, një arsye tjetër mbi këtë koncept lumturie është besimi budist i vendit, sidomos rimishërimi.
Nëse ti e di se do të vish në një jetë tjetër, ke më pak frikë nga përfundimi i jetës aktuale. Siç thonë budistët, nuk duhet ta kesh frikë vdekjen më shumë sesa kur mendon se do hedhësh rrobat e vjetra poshtë./Dritare.net
Kuriozitete
Studim i ri: Mikroplastikat lidhen me dobësimin e kockave
Published
3 hours agoon
September 30, 2025By
UBT News
Mikroplastikat janë bërë tashmë kaq të pranishme në jetën tonë sa që i pimë, i hamë dhe i thithim çdo ditë. Si rezultat, ato janë gjetur në jashtëqitje, në placenta, në organet riprodhuese dhe madje edhe në tru.
Sipas Science Alert, këto grimca mikroskopike, të cilat vijnë nga përpunimi i lëndëve djegëse fosile, tashmë janë zbuluar edhe në eshtrat e njeriut. Një rishikim i 62 studimeve ka treguar se mikroplastikat dhe nanoplastikat ndikojnë në shëndetin e kockave në disa forma.
“Një pjesë e madhe e provave sugjeron se këto grimca depërtojnë deri në indet më të thella të kockave, përfshirë palcën, dhe potencialisht prishin metabolizmin”, shpjegon Rodrigo Bueno de Oliveira, shkencëtar mjekësor në Universitetin Shtetëror të Kampinas, Brazil.
Studimet te njerëzit kanë treguar se grimcat plastike arrijnë në kocka përmes gjakut pasi gëlltiten, eksperimentet te kafshët sugjerojnë se ato ngadalësojnë rritjen e kockave. Dëmtimi i osteoklasteve, qelizave që ndihmojnë në rritjen dhe riparimin e kockave – dobëson strukturën e tyre dhe i bën më të ndjeshme ndaj frakturave dhe deformimeve.
Analizat e thelluara kanë treguar se mikroplastikat ulin qëndrueshmërinë qelizore, përshpejtojnë procesin e plakjes e nxisin inflamacionin.
Edhe pse efektet te njerëzit nuk janë të konfirmuara, ekspertët paralajmërojnë se rritja globale e rasteve të osteoporozës mund të ketë lidhje edhe me praninë e mikroplastikave, përveç faktorëve të njohur si mosha apo përdorimi i alkoolit.
Rreziku është në rritje çdo vit prodhohen mbi 400 milionë tonë plastikë, duke gjeneruar 1.8 miliardë tonë gazra serrë, shkencëtarët kërkojnë më shumë mbështetje për të studiuar ndikimet e mikroplastikave në trupin e njeriut.
Ndërkohë, ekspertët sugjerojnë disa hapa praktikë për të ulur ekspozimin: filtrimi i ujit të pijshëm dhe kufizimi i përdorimit të produkteve plastike, si shishet plastike apo veshjet sintetike. Studimi është publikuar në revistën Osteoporosis International. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Çfarë ndodhi me vëllezërit nga Gaza që prekën botën? Historia e Jadoua dhe Khaled
Published
22 hours agoon
September 29, 2025By
UBT News
Në tragjedinë e përditshme që përjeton Palestina, mes rrënojave dhe dhimbjes së pashuar, historia e dy fëmijëve të kapur nga objektivi i fotoreporterit Ahmed Younis është bërë një simbol shprese.
Pak ditë më parë, një fotografi e tij preku botën dhe u bë virale në rrjetet sociale. Ajo tregon një djalë të vogël me lot në sy, që mbante mbi supe vëllain më të vogël, duke u larguar nga shtëpia e tyre e shkatërruar në Gaza.
Ky moment rrëqethës ilustron peshën e padurueshme të luftës mbi supet e pafajshme të fëmijëve.
Ahmed Younis shkroi për atë skenë: “Një fëmijë mban vëllain e tij më të vogël në rrugën e gjatë të zhvendosjes nga Gaza Veriore në Jug, një pamje që tregon koston e tmerrshme humanitare të luftës mbi civilët.”
Disa ditë më vonë, Younis publikoi një tjetër fotografi, ku të njëjtit fëmijë shihen duke qeshur dhe duke luajtur së bashku. Ky kontrast i fortë me imazhin e parë dëshmon fuqinë e jetës dhe aftësinë për të gjetur momente lumturie edhe në mes vuajtjes.
“Jadoua dhe Khaled nga zhvendosja, tek një moment i këndshëm,” shkroi Younis.
Në foton e parë, Jadoua mbante vëllain mbi supe, përmes rrugëve të ashpra të zhvendosjes, një pamje që preku zemrat e njerëzve në të gjithë botën dhe u bë simbol i fëmijërisë që mban barrën e luftës.
Në imazhin e dytë, ata buzëqeshin si çdo fëmijë tjetër, duke na kujtuar se çdo fëmijë meriton të jetojë fëmijërinë e tij pa frikë.
Midis dy imazheve shtrihet historia e një brezi që mbijeton përmes dashurisë dhe solidaritetit, një mësim i fuqishëm për humanitetin. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Si u krijua reklama më e shtrenjtë në historinë e televizionit?
Published
1 day agoon
September 29, 2025By
UBT News
Gati dy dekada më parë, bota e modës dhe ajo e filmit u takuan në një mënyrë që la gjurmë të përjetshme.
Në vitin 2004, Chanel publikoi “No. 5 The Film”, një reklamë ikonike për parfumin legjendar Chanel No. 5, me protagoniste aktoren fituese të çmimit Oscar, Nicole Kidman, nën regjinë e të jashtëzakonshmit Baz Luhrmann.
Sa kushtoi dhe si u realizua?
E njohur si reklama televizive më e shtrenjtë e të gjitha kohërave, prodhimi kushtoi 33 milionë dollarë, shifër që sot korrespondon me rreth 52 milionë dollarë.
Spoti zgjat vetëm 3 minuta, që do të thotë se çdo sekondë kushtoi mesatarisht midis 275,000 dhe 288,000 dollarë. Megjithatë, çdo qindarkë rezultoi e justifikuar.
Estetika e reklamës ishte kombinim i luksit karakteristik të Chanel e stilit romantik e teatror të “Moulin Rouge!”, një vizion i Luhrmann.
Nicole Kidman luan rolin e një ylli të famshëm të filmit, i cili përpiqet të largohet nga bota e dritave për të përjetuar një histori dashurie të ndaluar me një të panjohur, rol që interpretohet nga aktori brazilian Rodrigo Santoro.
Kidman u pagua midis 3 dhe 3.7 milionë dollarë për pjesëmarrjen, duke veshur një krijim magjepsës të modës së lartë, stiluar nga Karl Lagerfeld, atëherë drejtor artistik i Chanel dhe përgjegjës për drejtimin artistik të gjithë fushatës.
Kolona zanore e reklamës përdori një pjesë nga Claude Debussy, duke shtuar hijeshi dhe elegancë këtij produksioni kinematografik të jashtëzakonshëm. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Cilat janë 10 vendet që prodhojnë më shumë ar në botë?
Published
1 day agoon
September 29, 2025By
UBT News
Ari mbetet një nga asetet më të çmuara në botë, si për përdorim në industrinë e bizhuterive, ashtu edhe si mjet ruajtjeje vlere në periudha pasigurie ekonomike.
Sipas të dhënave të Këshillit Botëror të Arit, prodhimi global më 2024 arriti në 3,661 tonë, nga të cilat rreth 53% (1,936 tonë) u prodhuan vetëm nga 10 shtetet kryesore.
Rritja e çmimit të arit vitet e fundit ka nxitur shtetet prodhuese të rrisin investimet në sektorin minerar, duke e kthyer këtë burim në faktor kyç për ekonominë e tyre.
1. Kina – 380 tonë
Kina kryeson për të 17-in vit radhazi, duke mbajtur pozicionin e liderit absolut në prodhimin e arit. Investimet e mëdha në teknologji dhe rezervat e pasura i kanë garantuar vendit një epërsi të pakonkurrueshme.
2. Rusia – 330 tonë
Rusia e ka rritur prodhimin si një strategji për t’u përballur me sanksionet ndërkombëtare, duke e përdorur arin si një burim të rëndësishëm për stabilitet financiar dhe valutë të fortë.
3. Australia – 284 tonë
E njohur për rezervat e saj të mëdha, Australia vazhdon të jetë një nga eksportuesit më të mëdhenj botërorë. Sektori minerar është një nga shtyllat kryesore të ekonomisë së saj.
4. Kanadaja – 202 tonë
Kombinon teknologjinë moderne me praktikat në miniera, duke e bërë prodhimin e saj të qëndrueshëm dhe me ndikim të ulët në mjedis.
5. Shtetet e Bashkuara – 198 tonë
Nevada është zemra e prodhimit amerikan të arit, duke siguruar pjesën dërrmuese të këtij metali të çmuar për SHBA-të.
6. Gana – 141 tonë
Si prodhuesi më i madh i arit në Afrikë, Gana ka rol jetik në ekonominë e kontinentit. Ari përbën një burim kryesor të ardhurash për vendin.
7. Meksika – 140 tonë
Me traditë të gjatë minerare, Meksika mbetet një nga prodhuesit më të rëndësishëm të arit në Amerikën Latine, duke e kombinuar prodhimin e arit me atë të mineraleve të tjera të vlefshme.
8. Indonezia – 140 tonë
Falë mbështetjes së qeverisë dhe kostove më të ulëta të prodhimit, Indonezia po forcon pozitat e saj në tregun global të arit.
9. Peruja – 137 tonë
Pavarësisht pasigurive politike, Peruja ruan nivel të lartë prodhimi, duke u renditur mes fuqive të sektorit minerar në Amerikën e Jugut.
10. Afrika e Jugut – 124 tonë
Dikur prodhuesi më i madh botëror, Afrika e Jugut ka parë një rënie të lehtë për shkak të kostove të larta të operimit dhe sfidave infrastrukturore, por mbetet një lojtar i rëndësishëm në treg.
Këto vende dominojnë më shumë se gjysmën e prodhimit botëror të arit, duke ndikuar në çmimin dhe stabilitetin e tregjeve ndërkombëtare.
Ndërsa kërkesa për ar mbetet e lartë si në industrinë e bizhuterive ashtu edhe për rezervat valutore të bankave qendrore, roli i tyre do të mbetet vendimtar në vitet që vijnë. /A.Z/UBT News/

Studimi: Edhe pse e ëmbël, mangoja ul rrezikun e diabetit

Bashkimi kërkon suksesin historik në Evropë

UBT hap thirrjen për pjesëmarrje në Konferencën Ndërkombëtare të Gazetarisë, Medias dhe Komunikimit 2025

Madonna rrëfen përvojën tronditëse me infeksionin bakterial

Portieri 42 vjeçar kthehet për kualifikueset e Botërorit

Publikohet punimi i profesorëve të UBT-së rreth efekteve të stërvitjes së strukturuar në futboll në revistën ndërkombëtare Human Movement

Ndryshohet lokacioni, derbi Prishtina-Ballkani luhet në Hajvali

Premiera e “Bukuria e gomarit” në Festivalin e Filmit në Cyrih

Kushtetuesja vendos për ankesën e Listës Serbe, Kuvendi s’është konstituuar
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega