Lajmet

Sa gjatë mund të jetojë një person?

Shekulli XXI mund të thyejë rekorde.

Published

on

Numri i njerëzve që jetojnë mbi moshën 100 vjeç është në rritje prej dekadash, dhe sot këtë kufi e kanë kaluar janë gati gjysmë milioni njerëz në të gjithë botën. Megjithatë, ka shumë më pak njerëz që jetojnë në moshën 110 vjeçare ose edhe më gjatë.

Personi me moshë më të madhe Zhanë Kalme nga Franca ishte 122 vjeçe kur vdiq në vitin 1997. Aktualisht personi më i moshuar në botë është 118-vjeçarja Kane Tanaka nga Japonia. Sipas një studimi më të fundit nga Universiteti i Uashingtonit, një jetëgjatësi e tillë ekstreme ka të ngjarë të vazhdojë të rritet dalëngadalë deri në fund të këtij shekulli, dhe vlerësimet tregojnë se është e mundur një jetëgjatësi prej 125 apo edhe 130 vjetësh.

“Njerëzit janë të magjepsur nga ekstremet e njerëzimit, pavarësisht nëse ai shkon në Hënë, se sa shpejt vrapon dikush në Lojërat Olimpike, apo edhe sa gjatë mund të jetojë një njeri”- thotë autori kryesor i studimit Majkëll Pirs një doktorant në fushën e statistikave në këtë universitet.

Studimi i ri, i botuar në “Demographic Research”, përdor modelimin statistikor për të shqyrtuar ekstremet e jetës njerëzore. Me kërkimet e vazhdueshme mbi plakjen, perspektivat e zbulimeve të ardhshme mjekësore dhe shkencore, dhe numrin relativisht të vogël të njerëzve që kanë arritur vërtet moshën 110 vjeç ose më shumë, ekspertët kanë debatuar mbi kufijtë e mundshëm të asaj që referohen si mosha maksimale e raportuar e vdekjes.

Ndërsa disa shkencëtarë argumentojnë se sëmundjet dhe përkeqësimi i qelizave themelore çojnë në një kufi natyror të jetëgjatësisë së njeriut, të tjerët pohojnë se nuk ka një kufi, siç dëshmohet nga mbi 100 vjeçarët që po thyejnë rekorde.

Pirs dhe Adrian Rafteri, profesor i sociologjisë dhe i statistikave në Universitetin e Uashingtonit, përdorën një qasje tjetër. Ata shtruan pyetjen se cila mund të jetë jetëgjatësia më e gjatë individuale e njeriut në të gjithë botën deri në vitin 2100.

Duke përdorur statistikat Bayesian-e, një mjet i zakonshëm në statistikat moderne, studiuesit vlerësuan se rekordi botëror prej 122 vjetësh do të thyhet thuajse me siguri, me një gjasë të madhe që një njeri mund të jetojë diku midis 125 dhe 132 vjet.

Për të llogaritur probabilitetin e të jetuarit pas moshës 110 vjeç, Rafteri dhe Pirs iu drejtuan Bazës së të Dhënave Ndërkombëtare mbi Jetëgjatësinë, të krijuar nga Instituti Maks Plank për Kërkime Demografike. Kjo bazë të dhënash gjurmon personat mbi 100 vjeç nga 10 vende evropiane, plus Kanadaja, Japonia dhe Shtetet e Bashkuara.

Studiuesit vlerësuan se ka rreth 100 për qind probabilitet që rekordi aktual i moshës maksimale të raportuar, 122 vite e 164 ditë nga Zhanë Kalme të thyhet një ditë. Ndërkohë ka shumë mundësi që një person që jetojë më gjatë, për shembull 124 vjeç (99 për qind probabilitet) apo madje edhe 127 vjeç (68 për qind probabilitet).

Një jetëgjatësi edhe më e madhe është e mundur, por ka vetëm 13 për qind probabilitet që dikush të jetojë deri në moshën 130 vjeçare.“Është jashtëzakonisht e pamundur që dikush të jetojë deri në 135 vjeç brenda këtij shekulli”-thotë Rafteri.

Njerëzit që arrijnë një jetëgjatësi ekstreme janë ende mjaft të rrallë, saqë përfaqësojnë një popullatë të zgjedhur, shton ai. Edhe me rritjen e popullsisë dhe me përparimet e dukshme në aspektin e kujdesit shëndetësor, ekziston një rritje e madhe  e shkallës së vdekshmërisë pas një moshe të caktuar.

“Nuk ka rëndësi se sa vjeç janë. Pasi arrijnë moshën 110 vjeç, ata vdesin me të njëjtin ritëm. Ata kanë kaluar të gjitha gjërat e ndryshme që iu sjell jeta, siç janë për shembull sëmundjet. Dhe në fund vdesin për arsye që janë disi të pavarura nga ato që prekin më të rinjtë. Ky është një grup shumë i përzgjedhur i njerëzve me një fizik shumë të fortë”-thotë ai.

Continue Reading

Bota

Grupi i Punës për Ballkanin Perëndimor mbërrin për një vizitë dy-ditore në BiH

Published

on

Grupi i Punës për Ballkanin Perëndimor (COWEB) i Bashkimit Evropian ka nisur një vizitë dy-ditore në Bosnjë e Hercegovinë, e cila do të zgjasë nga 1 deri më 3 prill 2025. Ky grup, i përbërë nga përfaqësues të vendeve anëtare të BE-së, Shërbimit Evropian të Veprimit të Jashtëm (EEAS) dhe Drejtorisë së Përgjithshme të Komisionit Evropian për Zgjerimin dhe Fqinjësinë Lindore, ka për qëllim të fitojë njohuri të dorës së parë mbi situatën politike dhe kushtetuese të vendit, si dhe për rrugën e tij evropiane.

Vizita është një mundësi për të marrë informacion për situatën e krizës politike dhe kushtetuese që ka prekur BiH dhe për të mbështetur përpjekjet për përparimin e vendit në rrugën e integrimit evropian. Përfaqësuesit e COWEB do të takohen me institucione vendase, liderë politikë, shoqërinë civile, EUFOR dhe përfaqësues të komunitetit ndërkombëtar në BiH.

Kjo vizitë ndodh një vit pasi Këshilli Evropian dha dritën jeshile për hapjen e negociatave të pranimit të Bosnjës dhe Hercegovinës në BE, duke theksuar angazhimin për mbështetje të vazhdueshme në procesin e integrimit. Pritshmëritë janë që ky vizitë të kontribuojë në përcaktimin e hapave të ardhshëm për përparimin e vendit në rrugën evropiane dhe për implementimin e reformave të nevojshme për stabilitetin dhe prosperitetin afatgjatë./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

Vuçiq nis të mërkurën konsultimet për qeverinë e re

Published

on

Konsultimet për formimin e qeverisë së re serbe do të fillojnë të mërkurën dhe do të përfundojnë të premten, ka njoftuar presidenti serb, Aleksandar Vuçiq. Ai ka dërguar letra të gjithë liderëve të grupeve dhe listave përfaqësuese në Kuvendin e Serbisë, dhe ka konfirmuar se pesë ose gjashtë grupe kanë shprehur gatishmërinë për të marrë pjesë në këto konsultime.

Këto zhvillime vijnë pas dorëheqjes së kryeministrit Miloš Vučević në janar, pas protestave masive të studentëve, të cilat shpërthyen pas një incidenti tragjik në Novi Sad, ku një tendë e shembur shkaktoi vdekjen e 16 personave dhe dhunoi studentë. Pas dorëheqjes së Vučević, Kuvendi i Serbisë konfirmoi largimin e tij më 19 mars dhe e detyroi qeverinë të vazhdojë të punojë për një periudhë tjetër 30-ditore, deri në formimin e një qeverie të re.

Nëse qeveria e re nuk formohet brenda kësaj periudhe, presidenti Vuçiq do të jetë i detyruar të shpallë zgjedhje parlamentare. Sipas Vuçiq, nuk ka ndonjë mundësi për një qeveri tranzitore dhe ai pritet të bisedojë me liderët e grupeve për të diskutuar mundësitë për qeverinë e ardhshme të Serbisë./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Mianmari shpall javë zie ndërsa shpresat për gjetjen e të mbijetuarve zbehen

Published

on

Mianmari ka shpallur një javë zie kombëtare pas tërmetit shkatërrues të javës së kaluar, i cili ka marrë jetën e më shumë se 2800 njerëzve dhe ka lënë shumë të tjerë të plagosur e të zhdukur. Shpresa për gjetjen e të mbijetuarve nën rrënoja po zbehen pasi ka kaluar periudha kritike e 72 orëve pas tërmetit, kur shanset për të shpëtuar jetët janë më të mëdha.

Komiteti Ndërkombëtar i Shpëtimit ka theksuar nevojën urgjente për ndihma si strehim, ushqim, ujë dhe ndihmë mjekësore në zonat e prekura, veçanërisht në Mandalay, që ndodhet afër epiqendrës së tërmetit. Grupet e ndihmës po punojnë në kushte të vështira për të ofruar mbështetje, ndërkohë që qeveria ushtarake e Mianmarit ka shpallur një minutë heshtje dhe ka filluar javën e zie kombëtare në nder të viktimave të këtij tragjizmi.

Krahas dëmeve të mëdha, tërmeti ka ndikuar edhe në stabilitetin e brishtë të vendit, që është duke u përballur me një luftë civile katërvjeçare. Ndihma ndërkombëtare është e nevojshme për të përballuar krizën humanitare, dhe shumë grupe të ndihmës po angazhohen për të ofruar mbështetje të menjëhershme në zonat më të goditura./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

​44 vjet nga demonstratat e vitit 1981

Published

on

By

Pas demonstratave të 11 marsit dhe 26 mars, më 1 e 2 prill 1981, në Prishtinë u organizua demonstrata më e madhe politike nga rinia e asaj kohe, demonstrata këto që shënuan edhe fillimin e shkatërrimit të Federatës Jugosllave.

Me kërkesat Kosova Republikë, Duam Liri, Barazi, Drejtësi, Duam Bashkim, të lirohen të burgosurit politikë e me shumë kërkesa të tjera,  u solidarizua i gjithë populli shqiptar i Kosovës e më gjerë, duke u organizuar më pas demonstrata nga rinia edhe në qytetet e tjera të Kosovës.

Këto demonstrata po ashtu konsiderohen një frymë nacionaliste për krijimin e shteteve të pavarura kombëtare.

Demonstratat e vitit 1981, më 11 mars, mandej më 24 mars, si dhe më 1 e 2 prill, ndodhën me tërë masivitetin, duke inkuadruar më në fund në mesin e studentëve edhe klasën punëtore atë kohë.

Continue Reading

Të kërkuara