Një arritje e jashtëzakonshme në fushën e teknologjisë është përdorimi i inteligjencës artificiale (IA) për të deshifruar tekstet e lashta, një sfidë që ka përballuar shkencëtarët dhe kërkuesit për shekuj me radhë. Suksesi më i madh deri tani është deshifrimi i papirusëve të Ercolanos në Napoli, të cilët, pavarësisht se janë të karbonizuar dhe të dëmtuar, po bëhen të lexueshëm për herë të parë në histori. Ky avancim ka bërë të mundur që IA të lexojë dhe interpretojë jo vetëm shkronjat dhe fjalët, por edhe tekste të plota që deri tani ishin të padëshiruara dhe të paprekshme.

Për herë të parë, mund të zbërthehen dokumente të rëndësishme historike, si napave të përdorura për të mbështjellë mumiet egjiptiane, kodifikime mikenase nga Kreta e lashtë, simbole greke të gjetura në Sicili dhe arkiva që përmbajnë informacion për 27 mbretëritë koreane, të shkruara në sistemin antik Hanja. Kjo përparësi në teknologji ka hapur mundësi të reja për studimin dhe kuptimin e kulturave të lashta, duke përfshirë edhe libra mesjetarë dhe dokumente historike të rëndësishme.

Sipas një studimi të “Oxford”, deri tani, IA ka arritur të deshifrojë 62% të këtyre teksteve. Megjithatë, kur kombinohet me ekspertizën e studiuesve njerëzorë, ky proces arrin një saktësi prej 72%. Ky avancim hap mundësi të reja për të zbuluar sekrete të botës antike, të cilat deri tani kanë mbetur të padëshiruara dhe shumë të vështira për t’u kuptuar. Shumë prej këtyre teksteve janë ende të paçmuara dhe vetëm një pjesë e vogël është deshifruar deri tani.

Ministria e Punëve të Brendshme, Ministria e Drejtësisë dhe Ministria e Punëve të Jashtme, janë ndër institucionet të cilat prijnë sa i përket rasteve të korrupsionit. Ndërkaq, Posta dhe Telekomi i Kosovës, është më i cenueshmi nga korrupsioni nga ndërmarrjet publike. Kështu bënë të ditur drejtori i Agjencisë për Parandalimin e Korrupsionit (APK), Yll Buleshkaj.

Buleshkaj, flet edhe për rastin e ministres së Punëve të Jashtme, Donika Gërvalla dhe numrin e zyrtarëve publik që nuk e kanë deklaruar pasurinë, si dhe gjobat e shqiptuara.

“Kemi bërë një vlerësim të 140 institucioneve se cila nga to janë më të cenueshme nga korrupsioni, duke përdorur metodologji dhe indikatorë të zhvilluar nga Këshilli i Evropës…Si të tillë kemi evidentuar disa nga institucionet qendrore të Kosovës të cilat janë më të cenueshme nga korrupsioni. Kryesisht janë ato që besojmë që të gjithë edhe pajtohemi pa një hulumtim të tillë. Këtu kemi nëse nuk gaboj Ministrinë e Punëve të Brendshme, Ministrinë e Drejtësisë, Ministrinë e Punëve të Jashtme, kemi ndërmarrjet publike si Postën dhe Telekomin. Ndërsa, të tjerat qëndrojnë pak më mirë…Hulumtimi i ka ndarë institucione administrative dhe ndërmarrjet publike, sepse është e padrejtë që të futën të gjitha në një thes. Për sa i përket institucioneve administrative kanë prirë këto ministri”, thotë Buleshkaj.

Lidhur me rastet e korrupsionit, 25 të tilla janë dërguar në prokurori dhe se janë duke u shqyrtuar.

“Këtë vit nuk janë dërguar shumë raste. Nëse nuk gaboj është rreth 20 ose 25 si total sepse jemi kujdesur ose të paktën kemi besuar që ato që dërgojmë janë më mirë të përgatitura dhe ka bazë të mjaftueshme për t’u ngritur aktakuzë…Këto të gjitha janë në shqyrtim. Nuk e besoj që ndonjëra nga këto që janë dërguar këtë vit ka arritur fazën finale të hetimeve”, tha ai.

Ndërkaq, APK-ja ka dërguar mbi 15 raste në prokurori për mosdeklarim të saktë të pasurisë.

Buleshkaj tregon se kanë shqiptuar rreth 100 gjoba për vonesa në deklarimin e pasurisë.

“Kemi rreth 12 mijë zyrtarë publik të cilët janë të obliguar ta kryejnë deklarimin e pasurisë. Nga këta 12 mijë kemi pasur më pak se 100 të cilët nuk e kanë deklaruar në kohë dhe nuk e kemi asnjë që nuk e ka deklaruar brenda afatit shtesë që jep ligji prej 15 ditëve. Kemi pasur rreth 100 gjoba, më saktë 98 gjoba të cilat i kemi shqiptuar për vonesa…Përveç kësaj, ne kemi mbi 15 raste që i kemi dorëzuar deri më tash e që lidhen direkt për deklarim të pasurisë. Kemi edhe raste të tjera që nuk ndërlidhen me deklarim të pasurisë që janë dërguar në prokurori. Këto raste janë dërguar në prokurori sepse nuk ka qenë i saktë deklarimi i pasurisë. Sipas nesh ka pasur tentativë për t’u fshehur pasuria e caktuar”, potencon Buleshkaj.

Buleshkaj thekson se prin një trend jopozitiv ku zyrtarët e caktuar lirohen nga gjyqësori nga përgjegjësia penale duke u thirrur në një bazë jo të qartë.

Ai thotë se rasti i Gërvallës ka qenë më kompleks për shkak se pasuria e cila është menduar se nuk është deklaruar plotësisht, ka qenë jashtë Kosovës.

“Agjencia e ka kryer punën e vetë për këtë rast dhe e ka përcjellur rastin në prokurori. Prokuroria ka ngritur aktakuzë dhe tashmë e kemi një vendim të gjykatës, i cili është një vendim lirues për zonjën Gërvalla për përgjegjësinë e saj penale në mos eklarimin e plotë të pasurisë. Si e keni parë këtë vendim? Fillimisht, ne nuk e kemi analizuar ende. Për neve është e rëndësishme që secili rast që dërgohet nga ne në prokurori të ketë një vendim dënues. Do ta studiojmë fillimisht se çka ka qenë arsyetimi i gjyqtarit kur e ka liruar zonjën Gërvalla nga përgjegjësia e saj. Ne kemi një trend të fundit që është jo shumë pozitiv për ne, ku zyrtarët e caktuar lirohen nga gjyqësori, nga përgjegjësia penale duke u thirrur në një bazë jo të qartë…Ky rast ka qenë pak më kompleks, sepse pasuria që është menduar që nuk është deklaruar plotësisht, nuk ka qenë në Kosovë dhe ka qenë verifikimi i saj jashtëzakonisht i vështirë, nëse jo i pamundur”, thekson Buleshkaj.

Ndër të tjera, Buleshkaj shpreh shqetësimin se prokuroria e Kosovës i hedhë poshtë një numër të madh të kallëzimeve penale të APK-së, ku më pas nuk u lejohet ankimi i këtyre vendimeve, e siç thotë ai mund të jenë edhe të padrejta.

Rreth 1 mijë e 200 euro dhe dënimi me burg me kusht janë dënimet më të mëdha sipas Buleshkaj që ka shqiptuar prokuroria në rastet e korrupsionit.

Sipas numërimit zyrtar të përditësuar deri sot, 446 emigrantë të parregullt kanë mbërritur në Bashkimin Evropian nëpërmjet ujërave greke që nga fillimi i vitit. Prej tyre, 315 emigrantë u kapën në gjashtë varka që udhëtonin në jug të ishullit turistik të Kretës. Ata deklaruan se ishin larguar nga Libia, sipas njoftimeve të shërbimeve të rojes bregdetare.

Përveç kësaj, të paktën 131 emigrantë të tjerë, përfshirë të rritur dhe fëmijë, kaluan bregdetin turk për në ishujt grekë të Symit, Kios dhe Farmakonisi. Fillimisht, nuk është bërë e ditur nga cilat shtete vinin këta emigrantë.

Numri i emigrantëve të sjellë në Greqi nga bandat e kontrabandës është rritur ndjeshëm gjatë vitit 2024. Sipas të dhënave paraprake nga Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët (UNHCR), rreth 54,000 emigrantë kanë mbërritur në Greqi me varka të vogla. Ministri grek i Imigracionit, Nikos Panagiotopoulos, ka deklaruar se shumica e emigrantëve kishin synuar të udhëtonin drejt Gjermanisë.