

Shëndet
Roli që luajnë fibrat në funksionimin e rregullt të tretjes
Fibrat janë një formë e patretshme e karbohidrateve, që gjenden në ushqimet me bazë bimore.
Published
4 years agoon
By
UBT newsEkzistojnë dy lloje fibrash, të tretshme dhe të patretshme, ku secila ka vetitë e veta të dobishme.
Fibrat ndihmojnë sistemin e tretjes dhe ndikojnë në shpejtësinë me të cilën thithni disa lëndë ushqyese.
Megjithëse nuk sigurojnë asnjë vlerë ushqyese, ato lujanë një rol thelbësor dhe ofrojnë shumë përfitime shëndetësore.
AgroWeb.org në këtë artikull, ju njeh me llojet e fibrave, rolin që luajnë në organizëm dhe në cilat ushqime gjenden ato.
Fibrat e tretshme
Fibrat e tretshme, treten në lëngje. Kur konsumoni ushqime të pasura me fibra të tretshme, ato pasi përzihen me lëngun e stomakut kthehen në një masë xhelatinoze.
Fibrat e tretshme në përgjithësi ngadalësojnë procesin e tretjes, duke lejuar trupin të përfitojë plotësisht nga lëndët ushqyese.
Ato gjithashtu ngadalësojnë marrjen e kolesterolit në zorrën e hollë, duke ulur nivelet e kolesterolit në gjak.
Në veçanti, këto fibra minimizojnë rritjen e kolesterolit të keq, që rritet pasi konsumoni ushqime me kolesterol.
Fibrat e tretshme ngadalësojnë thithjen e sheqerit në zorrë, duke parandaluar rritjen e glukozës në gjak pas një vakti me karbohidrate.
Sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit, këto efekte mund të ulin rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve të zemrës dhe diabetit të tipit dy.
Burimet nga ku mund t’i merrni fibrat e tretshme
Disa fruta dhe perime janë veçanërisht të pasura me fibra të tretshme.
Disa prej tyre janë: portokalli, qitro, limoni, manaferrat, luleshtrydhet, boronicat, mjedrat, mollët, dardhët dhe bananet.
Legumet si bizelet, qiqrat, thjerrëzat dhe fasulet. Në këtë listë mund të shtojmë edhe elbin, tërshërën dhe krundet e tërshërës.
Fibrat e patretshme
Fibrat e patretshme nuk treten në lëngje. Përkundrazi, ato mbeten kryesisht të pandryshueshme teksa lëvizin nëpër sistemin tretës dhe dalin me jashtëqitjen.
Fibrat e patretshme stimulojnë aktivitetin e zorrëve tuaja, duke ndihmuar lëvizjen e ushqimit të tretur përgjatë sistemit tretës. Kjo lloj fibre, ju ndihmon dhe parandalon kapsllëkun.
Konsumimi i tyre mund t’ju ndihmojë të shmangni sëmundjen divertikulare. Një çrregullim inflamator i zorrëve që prek rreth një të tretën e amerikanëve të rritur.
Burimet nga ku mund t’i merrni fibrat e patretshme
Këtu përfshihen shumica e perimeve me gjethe jeshile, si spinaqi, lakra, brokoli, lulelakra dhe lakrat e Brukselit.
Buka, drithërat dhe produktet e pjekura të bëra me miell të plotë, janë burime të shkëlqyera të fibrave të patretshme
Po ashtu arrat, bajamet dhe arrat braziliane sigurojnë fibra të patretshme./AgroWeb.org
Shëndet
Shenjat e plakjes nuk lidhen gjithmonë me moshën, ja faktorët që shkaktojnë rrudha
Published
2 minutes agoon
October 8, 2025By
UBT News
Qeskat e syve dhe rrudhat shpesh perceptohen si shenja të plakjes natyrale. Me kalimin e kohës, lëkura humbet elasticitetin dhe shfaqen rrudha të mimikës dhe më pas ato më të thella.
Megjithatë, jo gjithmonë shenjat e plakjes lidhen me moshën. Faktorë tjerë mjedisorë dhe të stilit të jetesës mund të ndikojnë dukshëm në shfaqjen e rrudhave. Midis tyre përfshihen: ushqyerja e keqe, mungesa e gjumit, stresi kronik, dielli, ndotja dhe zakonet e përditshme.
Dielli
Ekspozimi i tepruar ndaj rrezeve UVA dhe UVB shkakton plakje të parakohshme të lëkurës dhe rrudha. Përdorimi i kremit me faktor mbrojtës më të lartë se 30 është i domosdoshëm jo vetëm për parandalimin e kancerit të lëkurës, por edhe për një pamje më të re.
Ndotja mjedisore
Shkakton dëme të mëdha për lëkurën përmes radikaleve të lira. Studimet tregojnë se gratë që jetojnë në zona urbane kanë më shumë rrudha dhe njolla se ato në zona rurale.
Mungesa e gjumit
I rëndësishëm për rigjenerimin e lëkurës. Pa gjumë të mjaftueshëm, pehashi i lëkurës prishet dhe aftësia e qelizave për të mbajtur lagështinë zvogëlohet. Ekspertët rekomandojnë 6-8 orë gjumë çdo natë.
Stresi
Rrit nivelet e kortizolit, hormonit që zvogëlon aftësinë e lëkurës për të ruajtur lagështinë. Nivelet e larta të sheqerit në gjak dëmtojnë kolagjenin dhe elasticitetin e lëkurës, duke nxitur formimin e rrudhave.
Sheqeri
Konsumimi i tepërt ul nivelin e kolagjenit dhe elasticitetin e lëkurës, duke favorizuar shfaqjen e rrudhave.
Mimika
Lëkura e fytyrës kontraktohet gjatë leximit në kompjuter ose përdorimit të mimikës të shpeshtë. Shprehjet e përsëritura, përdorimi i pipës për pijet e gazuara dhe lëvizjet e përsëritura të gojës mund të nxisin rrudha në zonën e syve dhe përreth gojës.
Duhani
Një nga shkaqet më të fuqishme të plakjes së lëkurës. Nikotina ngushton enët e gjakut, duke bërë lëkurën më të brishtë e penguar furnizimin me ushqyes të rëndësishëm. Për të ruajtur një lëkurë më të shëndetshme dhe të lëmuar, ekspertët rekomandojnë mbrojtje nga dielli, një gjumë të rregullt, një dietë të balancuar dhe shmangien e duhanit dhe stresit kronik. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Arsyet e fshehura të shtimit në peshë edhe kur ushqeheni shëndetshëm
Published
1 hour agoon
October 8, 2025By
UBT News
Një nga problemet më të përhapura të shëndetit sot është padyshim pesha e tepërt dhe kequshqyerja.
Ky është një fakt që e pranojnë mjekët dhe pacientët, shkaktohet nga ushqimi jo i shëndetshëm. Zgjidhja nis nga një dietë e ekuilibruar dhe e shëndetshme, por ekzistojnë disa përjashtime.
Edhe nëse keni një stil jetese të shëndetshëm dhe konsumoni pak ushqim, mund të vini re frymim ose shtim kilogramësh. Kjo mund të ketë shkaqe të fshehura shëndetësore.
Hormonet dhe shtimi në peshë:
Një nga shkaqet më të zakonshme të shtimit të papritur në peshë janë çrregullimet hormonale. Një hormon kryesor që ndikon është estrogjeni. Tek gratë, nivelet e ulëta të estrogjenit shkaktojnë shtim në peshë, që mund të shfaqet që nga adoleshenca deri në menopauzë.
Estrogjeni ndihmon në rregullimin e metabolizmit dhe peshës trupore, prandaj mungesa e tij mund të shkaktojë akumulim të dhjamit rreth barkut dhe kofshëve. Ky dhjam rreth organeve mund të rrisë rrezikun për sëmundje si diabeti, sëmundjet kardiovaskulare dhe ishemia.
Pse bie estrogjeni?
Ulja e estrogjenit nuk ndodh vetëm me moshën apo menopauzën. Mund të shkaktohet edhe nga:
Pas lindjes:
Probleme me vezoret
Çrregullime të të ushqyerit, si anoreksia
Si ta mbani estrogjenin në nivele të shëndetshme
Konsumoni fruta të pasura me vitamina, si bananet, luleshtrydhet dhe pjeshkët.
Arrorët janë një alternativë natyrale për rritjen e nivelit të estrogjenit.
Ndiqni një dietë të shëndetshme dhe të ekuilibruar.
Konsultohuni me një mjek specialist, për të monitoruar gjendjen hormonale dhe peshën trupore. Duke ndjekur këto këshilla të thjeshta, mund të ndihmoni trupin të funksionojë në mënyrë optimale dhe të shmangni shtimin e pashëndetshëm në peshë. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Kungulli, perimi i vjeshtës që sjell shëndet dhe energji
Published
2 hours agoon
October 8, 2025By
UBT News
Kungulli është një nga perimet më të dashura të vjeshtës. Ai është i pasur me vitamina, minerale dhe antioksidantë, ndërsa përmban pak kalori, duke e bërë një ushqim ideal për çdo regjimi ushqimor.
Përveç frutës, edhe farat, gjethet dhe lëngjet ofrojnë përfitime të shumta për shëndetin. Kungulli mund të konsumohet në mënyra të ndryshme: si supë, sallatë, komposto, ëmbëlsirë apo madje si zëvendësues për gjalpin në gatimet e pjekjes në formë pureje.
Kungulli përmban kalium, që ndihmon në rregullimin e tensionit të gjakut, antioksidantët e tij parandalojnë dëmtimet e shkaktuara nga radikalet e lira dhe të përmirësojnë shikimin. Kungujt e papërpunuar mund të ruhen në një vend të freskët dhe të errët për deri në dy muaj.
Pse kungulli është i dobishëm për shëndetin?
Shëndeti i syve dhe sistemi imunitar:
Falë vitaminës A, kungulli ndihmon në mbrojtjen e syve dhe forcimin e sistemit imunitar. Një racion i vetëm ofron deri në 200% të dozës ditore të rekomanduar të kësaj vitamine.
Shëndeti i zemrës: Kaliumi dhe antioksidantët e kungullit ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve të zemrës dhe disa llojeve të kancerit.
Kolesteroli: Sterolët bimorë të farave të kungullit ndihmojnë në uljen e kolesterolit të keq, ndërsa acidet yndyrore omega-3 reduktojnë trigliceridet dhe ndihmojnë në kontrollin e tensionit të gjakut.
Kontrolli i peshës trupore: Kungulli është ushqim i lehtë dhe i pakalorisë: një racion përmban vetëm 50 kalori dhe 3 gramë fibër, duke ndihmuar që të ndiheni të ngopur më gjatë.
Si ta konsumoni kungullin?
Piqeni në furrë dhe përdoreni në antipasta.
Shtoni pure kungulli në supa për të trashur strukturën e tyre ose për të zëvendësuar yndyrat e karbohidratet.
Përdoreni si zëvendësues të yndyrës në gatimet e brumit dhe ëmbëlsirat.
Shtoni kungull të gatuar në kos me mjalt për një shije të ëmbël dhe të pasur.
Përdoreni në lëngje frutash ose perimesh.
Farat e kungullit mund të piqen dhe të shtohen në sallata ose si garniturë për perimet e pjekura.
Kungulli është perim i shëndetshëm që mund të përfshihet lehtë në çdo dietë, duke sjellë përfitime të shumta për trupin dhe shëndetin tuaj. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Si të luftosh plakjen? Ushtrimet që forcojnë trupin dhe mendjen
Published
4 hours agoon
October 8, 2025By
UBT News
Nëse dikush dëshiron të plaket shëndetshëm, zakonisht mendon për ushqim të balancuar, ecje të rregullta dhe shoqëri aktive.
Megjithatë, ekspertët nënvizojnë se ekziston edhe një zakon tjetër, po aq i rëndësishëm për shëndetin afatgjatë: ushtrimet me peshëngritje.
Për dekada, ngritja e peshave shihej si aktivitet ekskluziv për sportistët e rinj. Por, sipas Time, studimet e 20 viteve të fundit kanë treguar se përdorimi i peshave apo i peshës së trupit si rezistencë është një nga mënyrat më të fuqishme për të ruajtur shëndetin me kalimin e viteve.
Përfitimet nuk lidhen vetëm me biceps më të mëdhenj ose bark të sheshtë, por me forcimin e eshtrave, ruajtjen e metabolizmit, parandalimin e rënieve dhe uljen e rrezikut nga sëmundjet kronike.
Eshtra më të forta dhe më pak fraktura
Eshtrat duken të forta, por janë struktura dinamike që reagojnë ndaj stresit. Ato forcohen kur përdoren dhe dobësohen kur lihet inaktiviteti.
“Çdo ushtrim si squat, push-up apo ngritje peshe dërgon një sinjal trupit për të forcuar skeletin,” shpjegon fizioterapistja Kristen Lettenberger nga New Yorku. Presioni nga ushtrimet aktivizon qelizat që krijojnë ind të ri, duke rritur dendësinë me kalimin e kohës.
Dendësia e tyre arrin kulmin në të 20-at, e fillon të bjerë pas të 30-ave. Tek gratë, menopauza ose periudhat me ulje të estrogjenit e përshpejtojnë këtë proces, duke rritur rrezikun e osteoporozës dhe frakturave.
Ushtrimet me peshë janë një nga mënyrat më efektive për t’u mbrojtur nga këto ndryshime, sipas kirurgut ortoped Rahul Shah.
Muskujt, motor i metabolizmit
Përveç eshtrave, ushtrimet me peshë mbrojnë edhe masën muskulore, e cila ka rol të madh në metabolizëm. Muskujt djegin më shumë kalori edhe në pushim, ndihmojnë në kontrollin e sheqerit në gjak dhe rrisin ndjeshmërinë ndaj insulinës.
Me kalimin e moshës, njeriu humb 3–8% të masës muskulore çdo dekadë, proces i njohur si sarkopeni. Kjo ngadalëson metabolizmin, lehtëson shtimin në peshë e rrit rrezikun nga diabeti. Ruajtja e muskujve nuk është vetëm për pamjen fizike, por për shëndetin afatgjatë.
Ekuilibri dhe pavarësia
Një nga sfidat më të mëdha për të moshuarit është parandalimi i rrëzimeve, që shkaktojnë dëmtime serioze dhe humbje të vetëbesimit.
Ushtrimet, veçanërisht ato që përfshijnë këmbët dhe pjesën e mesme, ndihmojnë në ndërtimin e muskujve e përmirësimin e ekuilibrit.
Trajneri Tom Connolly, thotë se ekuilibri i mirë varet nga sa shpejt reagon truri dhe sa shpejt muskujt e trupit rikthejnë pozicionin e duhur.
Ushtrimet e forcës përmirësojnë të dyja këto aftësi, duke zvogëluar ndjeshëm rrezikun e rrëzimeve.
Parandalimi i sëmundjeve dhe shëndeti i përgjithshëm
Peshëngritja ka përfitime edhe për shëndetin metabolik e kardiovaskular. Ajo ul rrezikun nga diabeti i tipit 2, sëmundjet e zemrës, demenca dhe disa lloje të kancerit. Muskujt ndihmojnë trupin të përdorë glukozën e rrit ndjeshmërinë ndaj insulinës.
Ushtrimet përmirësojnë qarkullimin e gjakut, zvogëlojnë inflamacionin dhe ndihmojnë ruajtjen e kujtesës. Aktiviteti i rregullt mund të ulë rrezikun e vdekjes me rreth 15%.
Rregullsia mbi intensitetin
Nuk është e nevojshme të ngresh peshat më të rënda. Çelësi është rregullsia, ndërtimi gradual i forcës e krijimi i një rutine të qëndrueshme. Edhe disa seanca të shkurtra në javë mund të sjellin ndryshime të mëdha për muskujt, metabolizmin dhe shëndetin e përgjithshëm.
“Shëndeti i eshtrave duhet të fillojë të merret seriozisht më herët. Muskujt janë dhurata më e madhe që mund t’i bësh vetes ndërsa plakesh,” përfundon Lettenberger. /A.Z/UBT News/

Shenjat e plakjes nuk lidhen gjithmonë me moshën, ja faktorët që shkaktojnë rrudha

Broja para përballjes me Serbinë: Më e rëndësishme se goli im, është fitorja e ekipit!

Meta përditëson algoritmin e Facebook për të treguar më shumë Reels

Përurohet rruga që lidh zonën e dytë ekonomike të Gllavicës me magjistralen mes Shtimes dhe Ferizajt

Gjermania do t’i lejojë policinë të rrëzojë dronët

Presidenti i FIFA-s, dekorohet nga Osmani

Nuk i mjaftoi as fama, restoranti luksoz i Salt Bae regjistron humbje milionëshe

Çmimi Nobel për Kimi iu dha tre shkencëtarëve për punën e tyre mbi kornizat metal-organike

Cristiano Ronaldo bëhet miliarderi i parë në histori të futbollit
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Vendi1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën