Lajmet

Reformë apo revolucion në shëndetin global?

Iinfrastruktura aktuale shëndetësore globale, nuk është në lartësinë e detyrës për të menaxhuar.

Published

on

Nga Precious Matsoso, Paulo Buss & Leigh Kamore Haynes

Trupa drejtuese e Organizatës Botërore të Shëndetësisë i ministrave të shëndetësisë i është përgjigjur thirrjes së dhjetëra udhëheqësve botërorë për hartimin dhe miratimin e një traktati të ri ndërkombëtar për gatishmërinë dhe reagimin ndaj pandemive.

Ajo do të organizojë një samit të posaçëm në nëntor të këtij viti, pikërisht për të diskutuar dhe miratuar një dokument të tillë. Ky është një hap vërtet pozitiv. Por reagimi global ndaj pandemisë së Covid-19, dhe përgatitja e duhur për pandemitë e ardhshme, kërkon shumë më tepër.

Siç e ka treguar edhe kriza e Covid-19, infrastruktura aktuale shëndetësore globale, nuk është në lartësinë e detyrës për të menaxhuar – dhe lëre më të parandalojë- një pandemi. Por pandemia ka treguar gjithashtu,se nuk duhet të fokusohemi vetëm tek shpërthimet epidemike të sëmundjeve infektive.

Ne duhet të reagojmë gjithashtu edhe ndaj pandemisë së pabarazisë, të cilën e ka nxjerrë më në pah kriza aktuale. Çdo vit, më shumë se 16 milionë njerëz në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme vdesin nga shkaqe të parandalueshme.

Shumica dërrmuese e tyre janë relativisht të varfër, kanë qasje të kufizuar në sistemin arsimor, janë të margjinalizuar ose jetojnë në vende me të ardhura të ulëta. Pra siç e theksoi Komisioni i OBSH-së për Përcaktuesit Socialë të Shëndetit, më shumë se 12 vjet më parë, “padrejtësia sociale po vret njerëzit në një shkallë të gjerë”.

“Vaksina” e vetme kundër kësaj pandemie është një infrastrukturë globale shëndetësore, e ndërtuar mbi parimet e barazisë dhe të drejtave të njeriut. Përveç zvogëlimit dramatik të vdekjeve të parandalueshme, një qasje e tillë do të plotësonte në mënyrë jetësore traktatin e propozuar për të forcuar gatishmërinë dhe reagimin global të pandemisë.

Kjo është arsyeja pse ne mbështesim miratimin e Konventës në Kuadër të Shëndetit Global (FCGH), një tjetër traktat i propozuar, i bazuar mbi të drejtën për shëndetin. E drejta për shëndetin shkon përtej reagimit ndaj emergjencave si pandemia e koronavirusit, për të përfshirë përgjegjësinë për sigurimin e qasjes universale në elementët themelorë të shëndetit si produktet me vlera ushqimore të larta dhe kujdesin shëndetësor parandalues.

Për sa kohë që nuk merren parasysh këta faktorë, popullatat e varfra dhe të margjinalizuara do të vazhdojnë të vuajnë në mënyrë disproporcionale nga sëmundje si diabeti dhe hipertensioni, të cilat rrisin rrezikun e komplikimeve dhe vdekjes nga sëmundje të tjera siç është dhe Covid-19.

E drejta për shëndetin kërkon ndërkohë përgjegjshmëri, përfshirë monitorimin e pavarur, korrigjimin e shkeljeve dhe zgjidhen e politikave të duhura për të parandaluar përsëritjen e tyre. Kjo gjë do të zvogëlonte korrupsionin, dhe do të çonte në sisteme më të forta shëndetësore që mbrojnë si punonjësit e sistemit të shëndetësisë ashtu edhe publikun, që i përdorin financimet në mënyrë efikase dhe që ndajnë në mënyrë të barabartë shërbimet dhe burimet.

Pika e fundit është thelbësore. Popullatat e margjinalizuara, siç janë emigrantët, ka të ngjarë të mbështeten tek sistemet e kujdesit shëndetësor publik. Por këto të fundit janë shpesh të papërgjegjshme ose kanë pak burime në dispozicion. Në një sistem të bazuar në të drejtën për të pasur një shëndet të mirë, burimet do të alokohen sipas nevojës, dhe jo sipas pasurisë apo lidhjeve, duke çuar në rezultate më të drejta shëndetësore.

Drejtësia dhe përgjegjshmëria janë thelbësore për besimin e publikut, që nga ana tjetër është jetik për të zvogëluar hezitimin e publikut ndaj vaksinave, dhe për të siguruar një pajtueshmëri të gjerë të popullatës mbi masat e shëndetit publik, si mbajtja e maskave dhe distancimi social gjatë shpërthimeve epidemike.

Vendimmarrja gjithëpërfshirëse dhe ndjenja e pronësisë publike mbi sistemet shëndetësore, do të forcojmë akoma më shumë besimin. FCGH do të mbështeste krijimin e sistemeve të tilla shëndetësore, duke vendosur standarde të qarta dhe kuptimplota, dhe përfshirjen e plotë të popullatave të lëna pas dore.

Ai do t’u siguronte gjithashtu vendeve mjete dhe udhëzime të dobishme, përfshirë programe kombëtare të veprimit dhe vlerësime të ndikimit. Dhe do të përfshinte ndërkaq edhe angazhime konkrete që vendet të shënojnë përparim në ndërtimin e sistemeve shëndetësore bazuar në të drejtën për shëndetin.

Këto angazhime do të llogarisnin gjithashtu angazhimin e sektorit privat. Për shembull, FCGH mund t’i detyrojë qeveritë të nënshkruajnë kontrata me subjekte private që sigurojnë qasje universale në teknologjitë mjekësore (të tilla si vaksinat) që ato zhvillojnë.

Kjo mund të arrihet përmes çmimeve të përballueshme, ndarjes së teknologjisë së të dhënave dhe licencimit. Një kornizë ligjore për financimin kombëtar dhe ndërkombëtar, e përshtatur në kontekstin kombëtar përmes proceseve pjesëmarrëse, do të ndihmonte në sigurimin e burimeve të mjaftueshme.

Një traktat i tillë do të forcohej nga një regjim gjithëpërfshirës i llogaridhënies, duke përfshirë monitorimin dhe raportimin e pavarur, strategjitë për të kapërcyer mangësitë e zbatimit dhe stimuj kreativë si favorizimi i shtetasve të vendeve me performancë të lartë duke u dhënë mundësinë që të kenë pozicione drejtuese globale në këtë sektor.

Gjithashtu do të ishin të nevojshme Sanksionet reale – përfshirë devijimin e ndihmës ndërkombëtare shëndetësore nga qeveritë tek OJQ-të që janë më aktive. Një traktat i përqendruar enkas në gatishmërinë dhe reagimin ndaj pandemisë, mund të përmirësojë sigurinë globale të shëndetit, madje edhe barazinë.

Për shembull në qasjen ndaj vaksinave. Pra, është një lajm i mirë që bashkësia ndërkombëtare po lëviz në këtë drejtim. Por kriza e Covid-19 ekspozoi më shumë sesa vetëm mungesën tonë të gatishmërisë ndaj pandemisë. Ajo nxori në pah edhe shkallën e pabarazive sistematike shëndetësore, dhe mënyrën sesi këto pabarazi mund ta përkeqësojnë një krizë të shëndetit publik, duke i vendosur të gjithë në rrezik.

Duke forcuar bashkëpunimin, llogaridhënien dhe barazinë, FCGH do të përmirësonte sigurinë globale të shëndetit, dhe jo vetëm duke ndihmuar në parandalimin e kërcënimeve të reja të shëndetit publik. Kjo është arsyeja pse udhëheqësit botërorë duhet të fillojnë urgjentisht përpjekjet për krijimin e FCGH.Siç e theksoi në mars edhe kreu i OBSH TedrosAdhanom Ghebreyesus, një traktat mbi reagimin ndaj pandemive do të forconte infrastrukturën ndërkombëtare të shëndetit. Por FCGH do ta transformonte tërësisht atë.

Shënim: Precious Matsoso, ish-drejtor i përgjithshëm i Departamentit të Shëndetit në Afrikën e Jugut dhe ish-kryetar i Bordit Ekzekutiv të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, është anëtar i Panelit të Pavarur për Përgatitjen dhe Reagimin Pandemik. Paulo Buss, drejtori i Qendrës për Shëndetin Global në Fundação Oswaldo Cruz (Fiocruz), Brazil). Leigh Kamore Haynes, profesor në Universitetin Simmons, dhe drejtues i Konventës Kuadër të Aleancës Globale të Shëndetit. /

“Project Syndicate”

Lajmet

Aktori Christian Bale duket thuajse i panjohur rrugëve të Atlantas, teksa po xhiron filmin e ri

Published

on

Një nga yjet më të mëdhenj të Hollywood-it është shfaqur i paidentifikueshëm në xhirimet e filmit të ri biografik me temë sportive por a mund ta dalloni kush është?

Aktori 51-vjeçar është parë i veshur me një xhaketë të zezë prej lëkure, me flokë të lëmuar pas dhe duke mbajtur tre unaza të Super Bowl-it në xhirimet e filmit të tij më të ri, shkruan The Sun.

Ky fitues i çmimit Oscar kishte një pamje ndryshe nga ajo me të cilën jemi mësuar ta shohim si zemërthyes klasik, teksa po xhironte të mërkurën në Atlanta.

Ylli i njohur është fotografuar duke shëtitur në setin e filmit me një shprehje goje të hapur në fytyrë.

Por, a e zbuluat se për cilin aktor bëhet fjalë? As më pak e as më shumë, është ylli i filmit Batman, Christian Bale.

Aktori i famshëm është duke xhiruar skena për filmin e tij të ri të titulluar Madden, ku luan përkrah yllit tjetër amerikan, Nicolas Cage, në një projekt shumë të përfolur të regjisorit David O. Russell. Në rolin e tij, Christian Bale i ngjan shumë personazhit real që portretizon – të ndjerit Al Davis, pronari dhe menaxheri legjendar i ekipit Oakland Raiders. Bale shihej me një pamje të zbehtë dhe me fytyrë të skuqur, karakteristike për Davis.

Ndërkohë, Nicolas Cage është parë në set i veshur me një kostum special që e bënte të dukej më i shëndoshë, me flokë të gjatë, duke interpretuar trajnerin e famshëm të Raiders dhe më pas transmetuesin legjendar të NFL-it, John Madden.

Në film marrin pjesë edhe komediani John Mulaney në rolin e Trip Hawkins, themeluesit të Electronic Arts, si dhe aktorja britanike Sienna Miller, e cila luan Carol Davis, bashkëshorten e Al Davis.

Sipas një deklarate nga Amazon, “Filmi ndjek rrugëtimin e jashtëzakonshëm të Madden – nga partneriteti i suksesshëm në Super Bowl me Al Davis dhe ekipin Raiders, te krijimi i lojës së famshme Madden NFL, e deri tek shndërrimi në një nga zërat më ikonë në historinë e futbollit amerikan”.

Fansat e NFL-it kanë reaguar me habi ndaj transformimit të Christian Bale dhe Nicolas Cage për rolet e tyre.

“Prisni pak, a është kjo e vërtetë?”, shkroi një përdorues. “Ata s’duken aspak si vetja e tyre e vërtetë”, komentoi një tjetër. “Jo, nuk ka mundësi që ky të jetë John Madden!”, shtoi dikush tjetër i habitur.

Filmi Madden është i drejtuar nga David O. Russell, i cili ka qenë i nominuar për çmimin Oscar me filmat si The Fighter dhe Silver Linings Playbook.

Ai gjithashtu ka shkruar skenarin e këtij filmi, i cili është i bazuar në jetën e vërtetë të John Madden – nga koha si trajner i NFL-it, tek karriera si komentator dhe më pas fytyra ikonë e lojërave video Madden NFL të EA Sports.

Madden ndërroi jetë në dhjetor të vitit 2021, në moshën 85-vjeçare. Në film përfshihet edhe jeta e Al Davis – pronarit karizmatik të Raiders, i njohur për moton e tij të famshme: “Fitoni, thjesht fitoni, baby.” Davis ndërroi jetë në tetor të vitit 2011, në moshën 82-vjeçare për shkak të dështimit të zemrës.

Në prill të kaluar, u bë e ditur se roli i Madden do t’i besohej Nicolas Cage, ndërsa më vonë u konfirmua se Christian Bale do të portretizonte Al Davis. /

Continue Reading

Lajmet

Tërnava u uron besimtarëve Kurban Bajramin

Published

on

By

Myftiu i Kosovës, Naim Tërnava, ka uruar besimtarët për Festën e Kurban Bajramit, duke u bërë thirrje për më shumë mirësi mes tyre.

Në urimin e tij tradicional në prag të Festës së Bajramit të Vogël, Tërnava tha se kjo festë është përkujtim i sakrificës të profetit Ibrahim, “i cili ishte i gatshëm të flijonte më të dashurin e tij për hir të Zotit të madhërishëm, e i cili na mësoi se besimi i vërtetë nuk njeh kufi e as frikë nga sprovat, por gjen kuptimin e lartë pikërisht në dorëzimin ndaj vullnetit hyjnor të Zotit”.

Në këtë ditë, zemrat e besimtarëve mbushen me mirënjohje dhe përkushtim, ndërsa duart e tyre shtrihen në ndihmë dhe bujari, ngase kjo festë është një akt që mishëron në frymën e afërsisë me Zotin dhe përgjegjësisë ndaj shoqërisë”, tha ai.

Myftiu Tërnava tha se Kurban Bajrami është festë fetare, por bart edhe mesazhe të thella shoqërore dhe atdhetare.

Festa e Bajramit nuk kufizohet vetëm me adhurim, por ajo kontribuon në forcimin e vlerave që ndërtojnë shoqërinë dhe forcojnë atdheun”, u shpreh ai.

Festa e Kurban Bajramit karakterizohet me therjen e kubanit dhe kryerjen e haxhillëkut.

Sot, kur miliona besimtarë janë në tokën e shenjtë të Mekës dhe ku do ta kalojnë këtë ditë në rrafshnaltën e Arafatit dhe në mesin e tyre gjenden edhe haxhilerët nga Kosova, të cilët janë duke e përjetuar haxhillëkun – udhëtimin e jetës – me lutjet e tyre drejtuar krijuesit për falje gabimesh, shëndet dhe mirëqenie për familjet e tyre, për popullin tonë dhe siguri për vatanin tonë”, tha Tërnava.

Haxhillëku ka nisur më 4 qershor dhe besimtarët myslimanë do të kryejnë rite fetare në Mekë deri më 8 qershor. Këtë vit, më shumë se 1.5 milion pelegrinë po marrin pjesë në ritualin më të rëndësishëm të Islamit./REL/

Continue Reading

Lajmet

​Bajrami: Nuk kemi nevojë që ta përsërisim një proces zgjedhor

Published

on

By

Deputetja e Lidhjes Demokratike të Kosovës, Hykmete Bajrami deklaroi se nuk ka nevojë që të përsëritet sërish një proces zgjedhor. Sipas tij, qëndrimi i LDK-së është që ketë konstituim të institucioneve pas zgjedhjeve të 9 shkurtit, teksa shtoi se bashkimi i dy palë zgjedhjeve do të shkaktonte probleme të mëdha.

Kështu u shpreh deputetetja Bajrami, pas dështimit për herë të 27-të për konstituim të legjislaturës së nëntë të Kuvendit të Kosovës.

Unë mendoj që ne veç sa e kemi kaluar një proces të zgjedhjeve nacionale, në fakt edhe si parti e kemi të njëjtin qëndrim dhe duhet të bëhet konstituimi i institucioneve të dala nga zgjedhjet e 9 shkurtit. Nuk kemi nevojë që ta përsërisim një proces zgjedhor, sepse nuk mund të priten as edhe ndryshime të mëdha. Në ndërkohë ne e dimë të gjithë procesin tejet të ndërlikuar dhe kohën që e ka marrë për numërim të votave nga ana e KQZ-së. Bashkimi i dy palë zgjedhjeve në një periudhë të caktuara do të shkaktonte probleme të mëdha dhe ka shumë mundësi që zgjedhje të tilla mandej edhe të mos pranohen nga ndonjë subjekt”, u shpreh Bajrami.

Deputetja e Lidhjes Demokratike të Kosovës tha se degët e LDK-së në komuna janë në procesin konsulatativ për paraqitjen e kandidaturave për kryetar komunash.

Nuk janë përcaktuar emrat, janë mbajtur takime të përbashkëta me kryesinë dhe kryetarët e degëve, gjithashtu me kryetarin dhe kryetarët e degëve, e kemi ndarë procesin në tri faza. Dhe tani janë komunat, degët e LDK-së në gjitha komunat në Kosovë të cilat janë në fazën e procesit konsultativ, disa prej tyre veç i kanë paraqitur kandidaturat, disa të tjera janë në proces”, shtoi Bajrami.

Continue Reading

Lajmet

Kryeziu-Hyseni: Qëllimi i partive opozitare nuk është zgjidhja por vazhdimi i bllokadës

Published

on

By

Deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje, Arbëreshë Kryeziu-Hyseni ka thënë se qëllimi i partive që deri tani ishin në opozitë nuk është formimi i institucioneve të reja pas zgjedhjeve të 9 shkurtit, mirëpo vazhdimi i bllokadës dhe krizës politike.

Pas dështimit të sotëm të seancës konstituive të Kuvendit për herë të 27-të, ajo tha se këto parti parlamentare qëllimshëm nuk po marrin pjesë në votim për formimin e komisionit verifikues për zgjedhjen në mënyrë të fshehur të kryeparlamentarit.

Qëllimi i partive opozitare nuk është zgjidhja por vazhdimi i bllokadës që ata vet e kanë krijuar qysh në fillim të sagës së këtyre seancave të vazhdueshme. Fillmimisht kanë refuzuar komisionin për verifikimin e mandateve dhe më pastaj duke refuzuar të marrin pjesë në votim për komisionin verifikues për votim të fshehtë të kryeparlamentarit”, tha ajo.

Madje, Kryeziu-Hyseni para gazetarëve tha se në procesin e zgjedhjes së nënkryetarëve ata nuk do të votojnë për asnjë deputetë të LDK-së, kurse për ata të PDK-së tha se votojnë vetëm Nait Hasanin dhe Sala Jasharin.

Është qëndrim i joni që nuk do të votojmë asnjë emër tjetër nga radhët e PDK-së përveç Nait Hasanit dhe Sala Jasharit. Ndërkohë që edhe ne kemi vendosur reciprocitet ndaj LDK-së dhe nuk pranojmë asnjë propozim nga ana e tyre. Nëse duam që të hyjmë në ciklin e dëshirave dhe të shndërrojmë Kuvendin në vend të dëshirave, e jo në vend të numrave atëherë le të vendosim këso lloj kriteresh”, tha ajo./KosovaPress/

Continue Reading

Të kërkuara