Lajmet

Rebusi i gazit në Evropë

Nga Daniel Gros

Publikuar

Brenda disa muajsh, Bashkimi Evropian e ka reduktuar aq shumë varësinë e tij nga nafta ruse, saqë tani është gati të vendosë një embargo ndaj saj. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula Von der Leyen, ka njoftuar planin e ndalimit të importeve të naftës së papërpunuar ruse në pjesën më të madhe të BE-së brenda 6 muajve të ardhshëm, dhe të produkteve të naftës së rafinuar deri në fund të këtij viti.

Por për të pasur një ndikim domethënës në buxhetin e Rusisë, Evropa duhet gjithashtu që t’i japë fund varësisë së saj nga gazi rus. Dhe kjo do të jetë shumë më e vështirë për t’u arritur. Evropa ka arritur ta reduktojë shpejt nevojën e saj për naftë ruse për disa arsye.

Nafta mund të dërgohet lehtësisht me cisterna, dhe jo vetëm përmes tubacioneve. Po ashtu, është relativisht e lehtë të gjesh furnizime të reja në tregun botëror. Por problemi është se është gjithashtu relativisht e lehtë të gjesh mjaftueshëm blerës të rinj – dhe Rusia ka mjaft të tillë – për të kompensuar një pjesë të madhe të humbjeve nga një embargo e BE-së.

Me gazin ndryshon puna. Evropa ka nevojë për gaz natyror për të siguruar ngrohjen e qytetarëve në dimër, dhe për ta përdorur atë si një lëndë ushqyese për industrinë kimike më të madhe në botë, e cila përbën një pjesë të konsiderueshme të eksporteve të BE-së. Dhe disa veçori të tregut të gazit natyror, do ta bëjnë shumë më të vështirë dhe më të kushtueshëm gjetjen e alternativave ndaj furnizimeve ruse, sesa për naftën.

Së pari, për shkak se shumica e prodhuesve të gazit natyror operojnë me kontrata afatgjata me blerësit, jashtë Rusisë ka pak kapacitete prodhuese. Ndërsa ka disa tregje, ku mund të blihen apo shiten sasi të kufizuara gazi, qëllimi i tyre është ta rishpërndajnë ofertën ose kërkesën ekzistuese nëpër rajone, sipas nevojës, dhe jo të ofrojnë furnizim shtesë.

Ministrat evropianë të energjisë, kanë vizituar prodhues të ndryshëm globalë të gazit, me shpresën e bindjes së tyre për të rritur prodhimin. Dhe prodhuesit kryesorë të gazit, janë të lumtur që ta bëjnë këtë. Por ata paralajmërojnë se do të duhen deri 4 vite për të zbatuar projektet e reja, dhe këto kanë leverdi vetëm nëse klienti është i gatshëm të nënshkruajë një kontratë 20-vjeçare.

Në një periudhë afatshkurtër, kjo do të thotë se furnizimi me gaz natyror është afër garantimit. Pra, mënyra e vetme për të kompensuar mungesën e gazit rus, është përmes një kombinimi të kursimeve të energjisë dhe rritjes së importeve. Por Evropa do të përballet me një sfidë tjetër.

Gazi natyror është i kushtueshëm për t’u transportuar, dhe i vështirë për t’u ruajtur. Gazi natyror i lëngshëm (LNG), që mund të transportohet, ofron alternativën kryesore ndaj gazit rus që transportohet përmes tubacioneve, megjithëse krijon sfidat e veta.

Pasi gazi lëngëzohet dhe ngarkohet në një cisternë speciale, disa mijëra km udhëtim shtesë, nuk bëjnë ndonjë diferencë të madhe. Është kjo arsyeja kryesore, pse tregjet aziatike dhe ato evropiane të LNG-së janë të integruara, dhe çmimet në të dyja kontinentet janë afër njëri-tjetrit.

Çmimet e gazit arritën nivele shumë të larta që në vjeshtën e vitit kaluar, pra disa muaj përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën. Kjo për shkak të rritjes së kërkesë nga rimëkëmbja e fortë ekonomike në Azi.

Para se të niste lufta në Ukrainë, Evropa importonte pothuajse po aq LNG sa gaz përmes  tubacioneve tokësore. Por në rast se Evropa dëshiron t’i japë fund varësisë së saj nga gazi rus, ajo duhet të rrisë në nivele të jashtëzakonshme importet e LNG-së.

Kjo do të jetë e kushtueshme, pasi nënkupton devijimin drejt Evropës të dërgesave të SHBA-së të drejtuara fillimisht për në Azi. Fatmirësisht, kjo gjë do të jetë teknikisht e mundur për shkak të një asimetrie të madhe në tregtinë e LNG-së:kërkon shumë më tepër kohë ndërtimi i impianteve të lëngëzimit të gazit, sesa diversifikimi i furnizimeve me gazin natyror.

Kur mbërrin gazi LNG, vendet importuese duhet ta ngrohin atë në cisterna. Specialistët e energjisë e theksojnë shpesh faktin, se shumë vende nuk kanë mjaftueshëm objekte magazinimi të LNG-së për të rritur importet. Por një opsion janë terminalet lundruese të LNG-së.

Dhe vende si Gjermania, Franca dhe Italia po përfitojnë tashmë prej tyre. Këto objekte fleksibël të gazifikimit, së bashku me një rrjet të dendur tubacionesh që lidhin shumicën e furnitorëve të BE-së, ofrojnë njëfarë mbrojtjeje ndaj përpjekjeve të Rusisë për të zgjedhur vende të veçanta.

Evropa ka treguar tashmë solidaritet mbi këtë çështje. Kur gjiganti energjetik rus “Gazprom” ndaloi ditët e fundit dërgesat e gazit në Poloni dhe Bullgari, tubacionet nga Gjermania dhe Greqia siguruan që të dyja vendet të merrnin sasinë për të cilën kishin nevojë.

Çështja është nëse Evropa do të tregojë të njëjtën vendosmëri, kur nën presion të jenë të gjitha vendet. Nga ana tjetër objektet e magazinimit të LNG-së, janë shumë më të vështira për t’u arritur dhe kërkojnë shumë më shumë kohë për t’u ndërtuar, pasi kërkojnë frigoriferë gjigantë që e ftohin gazin në -160 °Celsius.

Kjo ka dy pasoja të rëndësishme në aspektin politik. Disa shpresojnë se Shtetet e Bashkuara mund të ofrojnë LNG-në shumë të nevojshme për Evropën. Por SHBA-ja i ka aktualisht me kapacitet të plotë impiantet e saj ekzistuese të lëngëzimit të gazit, dhe do të duheshin disa vite për të ndërtuar impiante të reja.

Për sa kohë që kapaciteti i eksportit i SHBA-së është i kufizuar, ri-orientimi i dërgesave amerikane të gazit nga Azia në Evropë, nuk do të bëjë asgjë për të reduktuar kërkesën e tepërt në tregun e kombinuar BE-Azi për LNG. Për SHBA-në kjo sjell avantazhin, se çmimet vendase të gazit natyror kanë mbetur shumë më të ulëta se në Evropë ose Azi.

Ndërkohë sfida e ndërtimit të impianteve të lëngëzimit të gazit, rrit ndjeshëm kostot për Rusinë, e cila do të përpiqet të eksportojë gjetiu gazin që Evropa nuk po e blen më. Për disa vite, Rusia nuk do të ishte në gjendje të shiste 140 miliardë metra kub gaz natyror, që më parë shkonin çdo vit në Evropë.

Nëse Evropa është e gatshme të paguajë koston e importeve të shtrenjta të LNG-së, kjo mund ta dëmtojë shumë rëndë aftësinë e Rusisë për të fituar valutë të fortë, nëpërmjet eksporteve të gazit. Prandaj ajo do t’i shkaktonte një dëm real buxhetit të luftës së Vladimir Putinit.

Shënim: Daniel Gros, anëtar bordi në Qendrën për Studimet e Politikave Evropiane./“Project Syndicate” – Bota.al

Lajmet

Ish-zëvendësministri i Brendshëm kërkon koordinim me partnerët ndërkombëtarë për aksionet në veri, në të kundërtën paralajmëron pasoja

Publikuar

nga

Këto janë pamjet e së hënës të një aksioni policor në komunat veriore të Kosovës. Aksioni u zhvillua në bashkëpunim me Adiministratën Tatimore të Kosovës dhe me autorizim të prokurorit.

Me këtë rast policia mbylli gjashtë njësi të Bankës Postare Kursimore, që u konsiderua se vepron ilegalisht në Republikën e Kosovës. Aty u konfiskuan rreth 1 milion e 600 mijë euro dhe 74 milionë dinarë.

Ky aksion zgjoi reagime të shumta nga partnerët ndërkombëtarë duke e thënë është bërë pa koordinim me ta.

Reagimet për UBTneës i komentoj, ish-zëvendësministri i Punëve të Brendshme, Valdet Hoxha. Ai thotë se përkundër së drejtës legjitime të insituticioneve të Kosovës që ta ndërmarrin këso hapash, koordinimi me partnerët ndërkombëtarë duhet të ndodhë.

“E vlerësoj që reagimi i partnerëve tanë ndërkombëtarë ishte mjaft i ashpër dhe meqë të njëjtit e vlerësuan që këto aksione janë të njëanshme, pra në cilësim mjaft i ashpër, atëherë besoj që Qeveria e Republikës së Kosovës duhet të ketë kujdes sepse përkundër së drejtës legjitime për t’i ndërmarrë këto aksione, situata gjeopolitike është specifike, po vlon gjithandej, prandaj vendimet sado që janë ligjore në dukje duhet të jenë edhe në fazën strategjike dhe që kjo nënkupton një koordinim të ngushtë me partnerët ndërkombëtarë”, deklaroi ai.

Sipas Hoxhës, Kosova duhet pasur kujdes që si pasojë e aksioneve të paakoordinuara të mos pësojë masa të tjera ndëshkuese, sikurse ato aktuale që i ka nga Bashkimi Evropian.

“Ne jemi nën masat e BE-së, pikërisht për moskoordinim të këtyre aksioneve në pjesën veriore të vendit, prandaj pasojat mund të jenë; në një mosheqja e atyre masave të cilat kemi pritur që këto ditë të tërhiqen dhe nën dy mund të ketë edhe pse jo, mund të ketë edhe masa të tjera, shpresoj që jo, por reagimi i secilës sidomos i BE-së ishte mjaft i ashpër dhe në deklaratën e tyre ata e potencojnë që Kosova e ka prioritet vetëm moskoordinimin. Pra është një deklaratë tejet e ashpër, më e ashpra deri më tani. Është pësuar edhe me deklarimin e DASH-it nga KFOR-i, Ambasadat e Mbretërisë së Bashkuar po ashtu edhe Gjermania, prandaj duhet të jemi më të kujdesshëm, pasojat po i bartim mbi shpinë mos të krijojmë pasoja tjera”, shtoi ai.

Aksioni erdhi një javë pasi Banka Qendrore e Kosovës njoftoi se ka përfunduar afati transitor për rregulloren e saj, që ndalon përdorimin e dinarit serb për kryerjen e pagesave. Rregullorja e BQK-së që parasheh euron si monedhën e vetme për kryerjen e pagesave, është kundërshtuar nga Serbia./UBTNews/

Realizoi: Dea Berisha

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Të ardhurat globale nga çmimi i karbonit arrijnë rekord më 2023

Publikuar

nga

Të ardhurat globale nga çmimi i karbonit arritën një rekord prej 104 miliardë dollarësh vitin e kaluar, njoftoi Banka Botërore të martën në një raport.

Aktualisht ekzistojnë 75 instrumente të çmimit të karbonit në funksionim në mbarë botën, ndërsa më shumë se gjysma e të ardhurave të mbledhura është përdorur për financimin e programeve të lidhura me klimën dhe natyrën, sipas raportit State and Trends of Carbon Pricing 2024.

“Çmimi i karbonit mund të jetë një nga mjetet më të fuqishme për të ndihmuar vendet të reduktojnë emetimet”, tha në një deklaratë Drejtori i Lartë Menaxhues i Bankës Botërore, Axel van Trotsenburg.

“Kjo është arsyeja pse është mirë që këto instrumente të zgjerohen në sektorë të rinj, të bëhen më të adaptueshëm dhe plotësojnë masat e tjera”, shtoi ai.

Banka Botërore tha se ka përcjellë tregjet e karbonit për rreth dy dekada. Çmimi i karbonit redukton emetimet duke trajtuar ngrohjen globale dhe ndihmon në zbutjen e problemeve shëndetësore dhe mjedisore.

Përveç kësaj, çmimi i karbonit mbështet zgjidhjet për energji të pastër duke nxitur inovacionin dhe investimet në kërkimin dhe zhvillimin me karbon të ulët. /AA

 

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Prokuroria po zhvillon hetime për masakrën në Dubravë, 40 të pandehur

Publikuar

nga

Prokuroria Speciale është duke zhvilluar hetime në lidhje me njërën ndër masakrat më të tmerrshme të kryera ndaj shqiptarëve gjatë kohës së luftës në Kosovë, atë në Dubravë dhe deri më tash është ngritur një aktakuzë dhe janë 40 të pandehur të tjerë.

Ministrja e Drejtësisë Albulena Haxhiu në 25-vjetorin e masakrës në burgun e Dubravës, ka thënë se institucionet e drejtësisë në vend do të angazhohen në maksimum për sjelljen e autorëve të kësaj masakre para drejtësisë.

“Masakra e Dubravës është trajtuar vetëm në procedurën gjyqësore kundër Sllobodan Millosheviqit, i cili vdiq pa u dënuar. Me lejoni t’ju informoj që në lidhje me masakrën e Dubravës tashmë po zhvillohen hetime nga Prokuroria Speciale dhe në këtë moment janë 40 të pandehur dhe në fund të vitit të kaluar Prokuroria Speciale ka ngritur aktakuzë kundër një të dyshuar për pjesëmarrjen në masakrën në Burgun e Dubravës. Nga këtu do të zotohemi që të ketë drejtësi”, ka thënë Haxhiu.

Njëri nga të mbijetuarit e masakrës Njazi Kryeziu thotë se e ka ende të freskët momentet e tmerrit të përjetuar.

“Kemi përjetime të rënda dhe momente që nuk do t’i harrojmë kurrë. Ne kemi përjetuar një nga masakrat më të tmerrshme që ka bërë pushteti serb… Është këtu dera kryesore, na kanë pritur policë, paraushtarakë, të burgosur serbë që kanë qenë të veshur, ushtarë dhe na kanë rrahur me një kordon dy krahësh”, ka thënë Kryeziu.

Ish-deputeti Daut Haradinaj masakrën në Dubravë e ka cilësuar ndër më të rëndat nga regjimi serb ndaj popullit shqiptar.

“Ne në asnjë rrethanë nuk duhet ta mohojmë dhe ta fshehim të vërtetën e krimeve makabre serbe mbi popullin tonë. Edhe këtu para këtyre heronjve që jemi mbledhur sot për t’i nderuar. Duhet bërë thirrje që në raport me Serbin të jemi unikë, të jemi të bashkuar, të jemi njëzëri sikurse në luftë pasi vetëm ashtu mund t’ia japim hakun edhe këtyre burrave që sot përkujtojmë dhe rreth 13 mijë shqiptarëve që rënë në luftën e fundit”, ka thënë Haradinaj.

I mbijetuari i masakrës së Dubravës Nait Hasani, ka thënë se autorët e krimit të kryer ndaj shqiptarëve të pafajshëm duhet të përballen me drejtësinë.

“Në këtë masakër mbetën 117 të vrarë e 300 të plagosur. Kjo vrasje është gjenocid i shteti serb mbi të burgosurit politik shqiptarë, është hakmarrje mbi të burgosurit e UÇK-së dhe vrasje e të burgosurve shqiptarë si shqiptarë. Mendojmë se kjo masakër është krim lufte dhe kryerësit duhet te gjykohen dhe dënohen nga gjykata e Kosovës”, ka thënë Hasani.

Masakra në Burgun e Dubravës është kryer prej datës 19-24 maj 1999. Brenda burgut të Dubravës gjendet një pllakë përkujtimore me emrat e të vrarëve në këtë masakër, që konsiderohet si një nga masakrat më të mëdha të regjimit serb të kryer ndaj shqiptarëve. Ende për këtë masakër nuk është dënuar askush.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Kurti udhëton për në Mbretërinë e Bashkuar, merr pjesë në Konferencën e Mbrojtjes në Londër

Publikuar

nga

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka udhëtuar për në Mbretërinë e Bashkuar, ku do të marrë pjesë në Konferencën e Mbrojtjes në Londër, ku edhe do të jetë folës kryesor.

Sipas njoftimit të zyrës për media të Qeverisë, aty, Kurti do të zhvillojë një takim bilateral me Sekretarin e Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Bashkuar, David Cameron, i cili gjithashtu do të marrë pjesë në këtë konferencë.

“Gjatë qëndrimit në Mbretërinë e Bashkuar, kryeministri Kurti do të zhvillojë takime edhe në Parlamentin britanik, si dhe do të ketë një bashkëbisedim me Drejtuesen Ekzekutive të Institutit ODI (Overseas Development Institute), Sara Pantuliano, për 25-vjetorin e përfundimit të luftës dhe çlirimit të Kosovës”, thuhet në njoftim.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara