Published
4 years agoon
By
Betim GashiBrenda disa muajsh, Bashkimi Evropian e ka reduktuar aq shumë varësinë e tij nga nafta ruse, saqë tani është gati të vendosë një embargo ndaj saj. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula Von der Leyen, ka njoftuar planin e ndalimit të importeve të naftës së papërpunuar ruse në pjesën më të madhe të BE-së brenda 6 muajve të ardhshëm, dhe të produkteve të naftës së rafinuar deri në fund të këtij viti.
Por për të pasur një ndikim domethënës në buxhetin e Rusisë, Evropa duhet gjithashtu që t’i japë fund varësisë së saj nga gazi rus. Dhe kjo do të jetë shumë më e vështirë për t’u arritur. Evropa ka arritur ta reduktojë shpejt nevojën e saj për naftë ruse për disa arsye.
Nafta mund të dërgohet lehtësisht me cisterna, dhe jo vetëm përmes tubacioneve. Po ashtu, është relativisht e lehtë të gjesh furnizime të reja në tregun botëror. Por problemi është se është gjithashtu relativisht e lehtë të gjesh mjaftueshëm blerës të rinj – dhe Rusia ka mjaft të tillë – për të kompensuar një pjesë të madhe të humbjeve nga një embargo e BE-së.
Me gazin ndryshon puna. Evropa ka nevojë për gaz natyror për të siguruar ngrohjen e qytetarëve në dimër, dhe për ta përdorur atë si një lëndë ushqyese për industrinë kimike më të madhe në botë, e cila përbën një pjesë të konsiderueshme të eksporteve të BE-së. Dhe disa veçori të tregut të gazit natyror, do ta bëjnë shumë më të vështirë dhe më të kushtueshëm gjetjen e alternativave ndaj furnizimeve ruse, sesa për naftën.
Së pari, për shkak se shumica e prodhuesve të gazit natyror operojnë me kontrata afatgjata me blerësit, jashtë Rusisë ka pak kapacitete prodhuese. Ndërsa ka disa tregje, ku mund të blihen apo shiten sasi të kufizuara gazi, qëllimi i tyre është ta rishpërndajnë ofertën ose kërkesën ekzistuese nëpër rajone, sipas nevojës, dhe jo të ofrojnë furnizim shtesë.
Ministrat evropianë të energjisë, kanë vizituar prodhues të ndryshëm globalë të gazit, me shpresën e bindjes së tyre për të rritur prodhimin. Dhe prodhuesit kryesorë të gazit, janë të lumtur që ta bëjnë këtë. Por ata paralajmërojnë se do të duhen deri 4 vite për të zbatuar projektet e reja, dhe këto kanë leverdi vetëm nëse klienti është i gatshëm të nënshkruajë një kontratë 20-vjeçare.
Në një periudhë afatshkurtër, kjo do të thotë se furnizimi me gaz natyror është afër garantimit. Pra, mënyra e vetme për të kompensuar mungesën e gazit rus, është përmes një kombinimi të kursimeve të energjisë dhe rritjes së importeve. Por Evropa do të përballet me një sfidë tjetër.
Gazi natyror është i kushtueshëm për t’u transportuar, dhe i vështirë për t’u ruajtur. Gazi natyror i lëngshëm (LNG), që mund të transportohet, ofron alternativën kryesore ndaj gazit rus që transportohet përmes tubacioneve, megjithëse krijon sfidat e veta.
Pasi gazi lëngëzohet dhe ngarkohet në një cisternë speciale, disa mijëra km udhëtim shtesë, nuk bëjnë ndonjë diferencë të madhe. Është kjo arsyeja kryesore, pse tregjet aziatike dhe ato evropiane të LNG-së janë të integruara, dhe çmimet në të dyja kontinentet janë afër njëri-tjetrit.
Çmimet e gazit arritën nivele shumë të larta që në vjeshtën e vitit kaluar, pra disa muaj përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën. Kjo për shkak të rritjes së kërkesë nga rimëkëmbja e fortë ekonomike në Azi.
Para se të niste lufta në Ukrainë, Evropa importonte pothuajse po aq LNG sa gaz përmes tubacioneve tokësore. Por në rast se Evropa dëshiron t’i japë fund varësisë së saj nga gazi rus, ajo duhet të rrisë në nivele të jashtëzakonshme importet e LNG-së.
Kjo do të jetë e kushtueshme, pasi nënkupton devijimin drejt Evropës të dërgesave të SHBA-së të drejtuara fillimisht për në Azi. Fatmirësisht, kjo gjë do të jetë teknikisht e mundur për shkak të një asimetrie të madhe në tregtinë e LNG-së:kërkon shumë më tepër kohë ndërtimi i impianteve të lëngëzimit të gazit, sesa diversifikimi i furnizimeve me gazin natyror.
Kur mbërrin gazi LNG, vendet importuese duhet ta ngrohin atë në cisterna. Specialistët e energjisë e theksojnë shpesh faktin, se shumë vende nuk kanë mjaftueshëm objekte magazinimi të LNG-së për të rritur importet. Por një opsion janë terminalet lundruese të LNG-së.
Dhe vende si Gjermania, Franca dhe Italia po përfitojnë tashmë prej tyre. Këto objekte fleksibël të gazifikimit, së bashku me një rrjet të dendur tubacionesh që lidhin shumicën e furnitorëve të BE-së, ofrojnë njëfarë mbrojtjeje ndaj përpjekjeve të Rusisë për të zgjedhur vende të veçanta.
Evropa ka treguar tashmë solidaritet mbi këtë çështje. Kur gjiganti energjetik rus “Gazprom” ndaloi ditët e fundit dërgesat e gazit në Poloni dhe Bullgari, tubacionet nga Gjermania dhe Greqia siguruan që të dyja vendet të merrnin sasinë për të cilën kishin nevojë.
Çështja është nëse Evropa do të tregojë të njëjtën vendosmëri, kur nën presion të jenë të gjitha vendet. Nga ana tjetër objektet e magazinimit të LNG-së, janë shumë më të vështira për t’u arritur dhe kërkojnë shumë më shumë kohë për t’u ndërtuar, pasi kërkojnë frigoriferë gjigantë që e ftohin gazin në -160 °Celsius.
Kjo ka dy pasoja të rëndësishme në aspektin politik. Disa shpresojnë se Shtetet e Bashkuara mund të ofrojnë LNG-në shumë të nevojshme për Evropën. Por SHBA-ja i ka aktualisht me kapacitet të plotë impiantet e saj ekzistuese të lëngëzimit të gazit, dhe do të duheshin disa vite për të ndërtuar impiante të reja.
Për sa kohë që kapaciteti i eksportit i SHBA-së është i kufizuar, ri-orientimi i dërgesave amerikane të gazit nga Azia në Evropë, nuk do të bëjë asgjë për të reduktuar kërkesën e tepërt në tregun e kombinuar BE-Azi për LNG. Për SHBA-në kjo sjell avantazhin, se çmimet vendase të gazit natyror kanë mbetur shumë më të ulëta se në Evropë ose Azi.
Ndërkohë sfida e ndërtimit të impianteve të lëngëzimit të gazit, rrit ndjeshëm kostot për Rusinë, e cila do të përpiqet të eksportojë gjetiu gazin që Evropa nuk po e blen më. Për disa vite, Rusia nuk do të ishte në gjendje të shiste 140 miliardë metra kub gaz natyror, që më parë shkonin çdo vit në Evropë.
Nëse Evropa është e gatshme të paguajë koston e importeve të shtrenjta të LNG-së, kjo mund ta dëmtojë shumë rëndë aftësinë e Rusisë për të fituar valutë të fortë, nëpërmjet eksporteve të gazit. Prandaj ajo do t’i shkaktonte një dëm real buxhetit të luftës së Vladimir Putinit.
Shënim: Daniel Gros, anëtar bordi në Qendrën për Studimet e Politikave Evropiane./“Project Syndicate” – Bota.al
Rajoni
Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut
Published
13 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.
Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.
Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.
Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST
Lajmet nga UBT
Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë
Published
16 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.
Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.
Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.
Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.
Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.
Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.
Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.
Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.
Vendi
Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja
Published
16 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).
Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.
Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.
Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.
Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.
Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.
UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.





Lajmet nga UBT
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave
Published
17 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.
“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.
Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.
“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.
Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.
Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut
Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë
Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave
Ambasada amerikane e quan sukses të madh ushtrimin e përbashkët me Policinë
Simboli i Ujkut, FSK dëshmon nivelin e lartë të përgatitjes profesionale
Fotot më të fuqishme të vitit 2025
Këshilli i Evropës do të vëzhgojë zgjedhjet në Kosovë
Elezi: Për tri ditë janë shpërndarë me sukses 93% e pakove me fletëvotime për votimin me postë të diasporës
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Rajoni3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Vendi3 months agoNë UBT diplomon ushtaraku i FSK-së, Major Vilson Musaj
