

Kuriozitete
Qentë e Çernobilit po përjetojnë evolucion të shpejtë, sugjeron studimi
Hulumtimi u publikua në revistvn Science Advances.
Published
2 years agoon
By
UBT newsMë 26 prill 1986, reaktori bërthamor i Çernobilit në Ukrainën veriore – në atë kohë pjesë e Bashkimit Sovjetik – shpërtheu, duke dërguar një shtëllungë tymi masive rrezatimi në qiell. Gati katër dekada më vonë, termocentrali i Çernobilit dhe shumë pjesë të zonës përreth mbeten të pabanuara—të paktën nga njerëzit.
Kafshët e të gjitha llojeve kanë lulëzuar në mungesë të njerëzimit. Ata jetojnë mes faunës rezistente ndaj rrezatimit, janë mijëra qen të egër, shumë prej të cilëve janë pasardhës të kafshëve shtëpiake të mbetura pas evakuimit të shpejtë të zonës vite më parë.
Ndërsa fatkeqësia më e madhe bërthamore në botë po i afrohet 40 vjetorit të saj, biologët tani po hedhin një vështrim më të afërt të kafshëve të vendosura brenda Zonës së Përjashtimit të Çernobilit (CEZ), dhe po hetojnë sesi ekspozimi ndaj rrezatimit me dekada mund të ketë ndryshuar gjenomin e kafshëve – dhe madje, ndoshta, të përshpejtojë evolucionin.
Shkencëtarët nga Universiteti i Karolinës së Jugut dhe Instituti Kombëtar i Kërkimeve të Gjenomit Njerëzor kanë filluar të ekzaminojnë ADN-në e 302 qenve të egër të gjetur në ose përreth CEZ për të kuptuar më mirë se si rrezatimi mund të ketë ndryshuar gjenomin e tyre. Rezultatet e tyre u publikuan në revistën Science Advances në fillim të këtij muaji.
“A kanë ata mutacione që kanë fituar që i lejojnë ata të jetojnë dhe të rriten me sukses në këtë rajon?” Bashkautorja Elaine Ostrander, u shpreh për New York Times. “Me çfarë sfidash përballen dhe si e kanë përballuar gjenetikisht?”
Ideja e rrezatimit që përshpejton evolucionin natyror nuk është një ide e re. Praktika e rrezatimit të qëllimshëm të farave në hapësirën e jashtme për të nxitur mutacione të dobishme, për shembull, tani është një metodë e përdorur mirë për zhvillimin e të korrave të përshtatshme për një botë që po shkon drejt ngrohjes.
Shkencëtarët kanë analizuar disa kafshë që jetojnë brenda CEZ prej vitesh, përfshirë bakteret, brejtësit dhe madje edhe zogjtë. Një studim në vitin 2016 zbuloi se bretkosat e pemëve lindore (Hyla orientalis), të cilat zakonisht kanë një ngjyrë jeshile, ishin më të zeza brenda CEZ. Biologët teorizojnë se bretkosat përjetuan një mutacion të dobishëm në melaninë – pigmente përgjegjëse për ngjyrën e lëkurës – që ndihmoi në jonizimin e rrezatimit përreth.
Kjo i bëri shkencëtarët të mendojnë: a mund të ndodhë diçka e ngjashme me qentë e egër të Çernobilit?
Ky studim i ri zbuloi se qentë e egër që jetonin pranë termocentralit të Çernobilit patën dallime të veçanta gjenetike nga qentë që jetonin vetëm rreth 10 milje larg në qytetin e afërt të Çernobilit. Ndërsa kjo mund të duket se nënkupton shumë se këta qen kanë pësuar një lloj mutacioni ose evolucioni të shpejtë për shkak të ekspozimit ndaj rrezatimit, ky studim është vetëm një hap i parë në vërtetimin e kësaj hipoteze.
Megjithatë, ky studim ofron një shabllon për hetime të mëtejshme mbi efektet e rrezatimit te gjitarët më të mëdhenj, pasi ADN-ja e qenve që bredhin në termocentralin e Çernobilit dhe qytetin aty pranë mund të krahasohet me qentë që jetojnë në zona jo të rrezatuara. Pavarësisht mungesës aktuale të konkluzioneve të qëndrueshme, studimi ka treguar edhe një herë se një zonë që – me të gjitha të drejtat – duhet të jetë një djerrinë është bërë një mundësi e pashembullt shkencore për të kuptuar rrezatimin dhe ndikimin e tij në evolucionin natyror./UBTNews/
Kuriozitete
Çfarë funksioni ka butoni i vogël në rripin e sigurimit?
Published
2 weeks agoon
February 11, 2025
Butoni i vogël në rripin e sigurimit, i cili zakonisht ndodhet afër lidhëses së rripit, ka një funksion të thjeshtë, por të rëndësishëm.
Ky buton përdoret për të rregulluar tensionin e rripit dhe për të parandaluar që ai të bëhet shumë i lirshëm gjatë udhëtimit.
Kur ky buton shtypet, lejon që rripi të shtrëngohet në mënyrë automatike për t’u përshtatur me trupin e pasagjerit, duke ofruar një mbrojtje më të mirë në rast aksidenti.
Në disa automjete moderne, ky buton është pjesë e sistemit të sigurisë që ndihmon në mbajtjen e pasagjerëve të lidhur ngushtë, duke minimizuar lëvizjen gjatë një freni të papritur ose në një përplasje.
Po ashtu, ndihmon që rripi të mbetet i ngushtë edhe kur pasagjeri është i ulur në pozita të ndryshme.
Kuriozitete
Shkencëtarët: Tharja e rrobave brenda në shtëpi mund të jetë e rrezikshme!
Published
2 weeks agoon
February 11, 2025
Tharja e rrobave në shtëpi është e rrezikshme dhe kjo e ka konfirmuar studim nga shkencëtarët nga Universiteti i Mançesterit, i cili theksoi të gjitha rreziqet ndaj të cilave jemi të ekspozuar kur thajmë rrobat në ambiente të mbyllura.
Sipas autorëve, rreziku rritet ndjeshëm nëse vendosim rroba në radiatorë ose në afërsi të tyre. Problemi kryesor është se niveli i lagështisë në ajër më pas rritet ndjeshëm, duke krijuar një mjedis ideal për mbarështimin e mykut të rrezikshëm.
Nëse thithim sporet që lëshojnë, mund të marrim inflamacion të rëndë të mushkërive. Veçanërisht të rrezikshme janë sporet e kërpudhave Aspergillus. Ky myk mund të sulmojë njerëzit, por në rrethana normale, sistemi imunitar është i fortë për ta përballuar pa pasoja serioze.
Për njerëzit me astmë ose një sistem imunitar të dobësuar, qoftë për shkak të sëmundjes ose terapive, rreziku është i lartë e çon në aspergillozë pulmonare. Myku përhapet përmes sporeve që thithim dhe përqindja e lartë e lagështisë e kombinuar me ajrosjen e pamjaftueshme krijon kushte ideale për riprodhimin e tyre.
Ekspertët rekomandojnë të mos i thani rrobat në ambiente të mbyllura. Mënyra më e mirë është të thaheni jashtë, por kjo është e vështirë të arrihet në dimër ose kur bie shi. Një opsion janë tharëset e rrobave, të cilat janë shumë efikase dhe praktike, por edhe të shtrenjta.
Nëse duhet të thani rrobat brenda, ajroseni dhomën rregullisht. Përveç kësaj, përdorni dehumidifikues, por ata duhet të ndizen vetëm gjatë tharjes së rrobave. Në muajt e dimrit, radiatorët e thajnë ajrin, është e rëndësishme të ruani një nivel optimal të lagështisë në shtëpi.
Vlerat ideale për lagështinë e brendshme janë midis 40-60 përqind, në varësi të temperaturës dhe ajrosjes.
Në një temperaturë dhome prej 20 gradë, niveli optimal i lagështisë është rreth 50 përqind. /UBT News/

Një sërë studimesh kanë vërtetuar se, vitamina C lehtëson me 23% intensitetin e simptomave të rrufës dhe gripit, si: dhembjen e muskujve, hundët që rrjedhin dhe kollën. Vitamina C ka treguar që ul kohëzgjatjen e rrufës nga disa ditë deri në një javë. Por, nëse e parandalon rrufën dhe gripin, kjo është e vështirë të përcaktohet.
Efektet e dobishme të vitaminës C janë demonstruar në segmentin e shkurtimit të kohëzgjatjes së ftohjes dhe të lehtësimit të simptomave.
Megjithëse kërkimet tregojnë që se parandalon, një studim zbuloi që atletët e garave të gjata, sistemet imunitare të të cilëve kanë tendencën të jenë më të dobët pas një gare, që kanë pirë 600 miligramë vitaminë C në ditë si zinte shpesh gripi sa që nuk e merrnin fare vitaminën.
Këshillë: Nuk ju dëmton marrja e një vitamine C në ditë, veçanërisht nëse ndieni se po ju zë gripi. Nëse ju zë gripi, është e mundshme të shëroheni më shpejt dhe të mos bezdiseni nga simptomat e tij. Marrja e 200 miligramëve është e mjaftueshme, sepse një pjesë e saj sekretohet me urinën.
Edhe pse lëngu i portokallit është i pasur në vitaminë C, mos u varni vetëm tek ai. Përmbajtja e vitaminës C ndryshon në varësi të portokalleve të përdorura dhe se sa kohë lëngu ka qëndruar në karton. Vitamina C është jostabile dhe shpejt humbet gjatë ngrirjes dhe ruajtjes së ushqimeve në frigorifer. Ajo gjithashtu zhduket nga procesimi termik dhe nga gatimi me ujë.
Kuriozitete
Kjo është mosha kur njerëzit shpenzojnë më shumë
Published
4 weeks agoon
January 29, 2025
E dini se në çfarë moshe njerëzit shpenzojnë më shumë? Kompania ClearScore bëri një studim ku intervistuan 3,000 njerëz dhe një pjesë e mirë e tyre kishin shpenzuar më shumë para në të njëjtën moshë, 31 vjeç.
Çdo vit mund të duket i shtrenjtë dhe më i shtrenjtë se viti paraardhës. Kjo pasi njerëzve u duhet të përballojnë çmimet në rritje të qirave, rritjen e inflacionit të produkteve ushqimore përfshirë dhe koston e jetesës.
Por, studimi zbuloi se një britanik mesatar, shpenzon më shumë se 43 000 £ për të mbuluar të gjitha shpenzimet e moshës 31-vjeçare.
Për të arritur në këtë 3 000 njerëz u pyetën për të treguar gjërat për të cilat kanë shpenzuar më shumë në jetën e tyre.
Nga përgjigjet u zbulua se shpenzimet më të mëdha janë bërë në moshën 31-vjeçare, pasi kjo moshë përfshin disa momente që tentojnë të tkurrin trasësinë e portofolit tuaj dhe janë 4 faktorë që ndikojnë në këtë:
-Pagesa e martëses 27%
-Blerja e një shtëpie 48%
-Të kesh një fëmijë 20%
-Të bësh muaj mjalti 14%
Mënyra më e zakonshme për të paguar të gjitha këto shpenzime të këtij viti të shtrenjtë të jetës janë kursimet, por ka edhe nga ata që preferojnë të marrin kredi në bankë. Prandaj, nëse ende nuk e keni arritur këtë vit të jetës suaj, studiuesit këshillojnë nisjen e kursimeve.

Ish-udhëheqësi i Hezbollah do të varroset të dielën

Shteti mbështet kinematografinë, 800 mijë euro për tri projekte filmi

Izraeli do të lirojë 602 të burgosur palestinezë të shtunën sipas marrëveshjes së shkëmbimit

Arrestohet ish-kryetarja e Nishit, Dragana Sotirovski

KQZ: Votat me kusht dhe ato nga Diaspora numërohen javën e ardhshme

Kremlini mohon se ka kërkuar që NATO-ja të tërheqë trupat nga krahu lindor

Abdixhiku pas takimit me ambasadorët: LDK e respekton vullnetin qytetar, as nuk dëshiron e as nuk pretendon ta anashkalojë

Trump: Kanadaja mund të mbajë himnin e saj si shteti i 51-të amerikan

Çfarë dihet nga operacionet e fshehta të CIA-s në Meksikë
Të kërkuara
-
Magazinë2 months ago
Ky mendohet se është djali 20 vjeçar i Parashqevi Simaku, Luke Nohfe
-
Bota4 weeks ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota4 weeks ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota4 weeks ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt