Lajmet

Qentë e Çernobilit po përjetojnë evolucion të shpejtë, sugjeron studimi

Hulumtimi u publikua në revistvn Science Advances.

Published

on

Më 26 prill 1986, reaktori bërthamor i Çernobilit në Ukrainën veriore – në atë kohë pjesë e Bashkimit Sovjetik – shpërtheu, duke dërguar një shtëllungë tymi masive rrezatimi në qiell. Gati katër dekada më vonë, termocentrali i Çernobilit dhe shumë pjesë të zonës përreth mbeten të pabanuara—të paktën nga njerëzit.

Kafshët e të gjitha llojeve kanë lulëzuar në mungesë të njerëzimit. Ata jetojnë mes faunës rezistente ndaj rrezatimit, janë mijëra qen të egër, shumë prej të cilëve janë pasardhës të kafshëve shtëpiake të mbetura pas evakuimit të shpejtë të zonës vite më parë.

Ndërsa fatkeqësia më e madhe bërthamore në botë po i afrohet 40 vjetorit të saj, biologët tani po hedhin një vështrim më të afërt të kafshëve të vendosura brenda Zonës së Përjashtimit të Çernobilit (CEZ), dhe po hetojnë sesi ekspozimi ndaj rrezatimit me dekada mund të ketë ndryshuar gjenomin e kafshëve – dhe madje, ndoshta, të përshpejtojë evolucionin.

Shkencëtarët nga Universiteti i Karolinës së Jugut dhe Instituti Kombëtar i Kërkimeve të Gjenomit Njerëzor kanë filluar të ekzaminojnë ADN-në e 302 qenve të egër të gjetur në ose përreth CEZ për të kuptuar më mirë se si rrezatimi mund të ketë ndryshuar gjenomin e tyre. Rezultatet e tyre u publikuan në revistën Science Advances në fillim të këtij muaji.

“A kanë ata mutacione që kanë fituar që i lejojnë ata të jetojnë dhe të rriten me sukses në këtë rajon?” Bashkautorja Elaine Ostrander, u shpreh për New York Times. “Me çfarë sfidash përballen dhe si e kanë përballuar gjenetikisht?”

Ideja e rrezatimit që përshpejton evolucionin natyror nuk është një ide e re. Praktika e rrezatimit të qëllimshëm të farave në hapësirën e jashtme për të nxitur mutacione të dobishme, për shembull, tani është një metodë e përdorur mirë për zhvillimin e të korrave të përshtatshme për një botë që po shkon drejt ngrohjes.

Shkencëtarët kanë analizuar disa kafshë që jetojnë brenda CEZ prej vitesh, përfshirë bakteret, brejtësit dhe madje edhe zogjtë. Një studim në vitin 2016 zbuloi se bretkosat e pemëve lindore (Hyla orientalis), të cilat zakonisht kanë një ngjyrë jeshile, ishin më të zeza brenda CEZ. Biologët teorizojnë se bretkosat përjetuan një mutacion të dobishëm në melaninë – pigmente përgjegjëse për ngjyrën e lëkurës – që ndihmoi në jonizimin e rrezatimit përreth.

Kjo i bëri shkencëtarët të mendojnë: a mund të ndodhë diçka e ngjashme me qentë e egër të Çernobilit?

Ky studim i ri zbuloi se qentë e egër që jetonin pranë termocentralit të Çernobilit patën dallime të veçanta gjenetike nga qentë që jetonin vetëm rreth 10 milje larg në qytetin e afërt të Çernobilit. Ndërsa kjo mund të duket se nënkupton shumë se këta qen kanë pësuar një lloj mutacioni ose evolucioni të shpejtë për shkak të ekspozimit ndaj rrezatimit, ky studim është vetëm një hap i parë në vërtetimin e kësaj hipoteze.

Megjithatë, ky studim ofron një shabllon për hetime të mëtejshme mbi efektet e rrezatimit te gjitarët më të mëdhenj, pasi ADN-ja e qenve që bredhin në termocentralin e Çernobilit dhe qytetin aty pranë mund të krahasohet me qentë që jetojnë në zona jo të rrezatuara. Pavarësisht mungesës aktuale të konkluzioneve të qëndrueshme, studimi ka treguar edhe një herë se një zonë që – me të gjitha të drejtat – duhet të jetë një djerrinë është bërë një mundësi e pashembullt shkencore për të kuptuar rrezatimin dhe ndikimin e tij në evolucionin natyror./UBTNews/

Lajmet

​KB Bora emëron trajnerin e ri

Published

on

Klubi i basketbollit Bora ka njoftuar zyrtarisht se trajneri malazez Zoran Kašćelan është emëruar në krye të ekipit.

Në njoftimin e klubit thuhet se Kašćelan sjell me vete një përvojë të gjerë në basketbollin rajonal, një filozofi moderne loje dhe qasje profesionale që pritet të sjellin energji të re në skuadër.

Gjatë karrierës së tij, trajneri Kašćelan ka udhëhequr disa ekipe të njohura si Podgorica, Spars Sarajevo dhe Borac, ndërsa në sezonin 2024/2025 ai ishte pjesë e klubit Bosna Sarajevo, pjesëmarrës në ABA Ligë.

“Welcome Zoran Kašćelan!”, përfundon komunikata e klubit Bora Basketball./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Pritet takim i nivelit të lartë në dialog “sapo të krijohen kushtet”

Published

on

By

I dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialog, Peter Sorensen, ka bërë thirrje për zbatim të plotë të marrëveshjeve të dala nga dialogu, në takimin që ka pasur me presidentin serb. 

Ai dhe Aleksandër Vuçiq u takuan në Bruksel ku diskutuan Marrëveshjen e Ohrit dhe hapat konkretë në një sërë  çështjesh teknike të dialogut. Nga BE-ja thanë për KOHËN se përfaqësuesja e Lartë e BE-së, Kaja Kallas, do të thërrasë takim të nivelit të lartë në dialog.

Sorensen bëri thirrje për zbatimin e plotë të të gjitha marrëveshjeve të dialogut dhe përsëriti pritshmërinë e Bashkimit Evropian për angazhim konstruktiv nga të dyja palët – Kosova dhe Serbia – në procesin e normalizimit të marrëdhënieve të tyre. Përfaqësuesja e lartë Kallas do të thërrasë një takim të nivelit të lartë të dialogut sapo të krijohen kushtet e përshtatshme për këtë”, thuhet në përgjigjen e BE-së.

Vuçiq pas takimit kishte shprehur gatishmëri për zbatim të plotë dhe konsistent të marrëveshjeve. Megjithëqë Serbia pati refuzuar ta nënshkruante dhe zbatonte Marrëveshjen bazë për normalizim të raporteve me Kosovën, Vuçiqi ka njoftuar se në takimin me Sorensenin ka shprehur interesimin për të bërë hapa konkretë në zbatimin e marrëveshjeve dhe se ka gatishmëri për kompromise.

Që nga shtatori i vitit 2023 nuk ka pasur takim të nivelit të lartë në dialog./EO

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Gazetarja Vjosa Çerkini ligjëron në UBT për propagandën dhe rreziqet ndaj sigurisë kombëtare

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe profesionale të Fakultetit të Shkencave Politike dhe të Studimeve të Sigurisë, gazetarja investigative me renome ndërkombëtare dhe fituese e disa çmimeve prestigjioze të gazetarisë, Vjosa Çerkini, mbajti një ligjëratë tematike para studentëve të programit Siguri dhe Mbrojtje, me temën: “Propaganda dhe rreziqet që paraqet për sigurinë kombëtare”.

E ftuar nga Prodekani i Fakultetit, Dr. Arian Kadriu, gazetarja Çerkini ndau përvojën e saj shumëvjeçare në terren, duke analizuar mënyrat se si propaganda, dezinformimi dhe lufta mediatike mund të ndikojnë në stabilitetin politik, sigurinë publike dhe perceptimin e qytetarëve.

Gjatë ligjëratës, ajo solli shembuj konkretë nga rajoni dhe skena ndërkombëtare, duke shpjeguar se si aktorë të ndryshëm përdorin propagandën si mjet për të ndikuar në opinionin publik, për të manipuluar narrativat dhe për të cenuar sigurinë kombëtare.

Në diskutim u theksua rëndësia e gazetarisë së përgjegjshme dhe të bazuar në fakte, si një nga mburojat kryesore kundër manipulimeve mediatike dhe ndikimeve të jashtme.

Prodekani Dr. Arian Kadriu vlerësoi pjesëmarrjen e gazetares Çerkini, duke theksuar se takime të tilla u japin studentëve perspektiva reale mbi lidhjen midis komunikimit, medias dhe sigurisë kombëtare, si dhe i ndihmojnë ata të zhvillojnë mendim kritik dhe profesionalizëm në fushën e sigurisë.

Ky aktivitet përbën një shembull të përkushtimit të UBT-së për të afruar ekspertë të njohur vendorë dhe ndërkombëtarë, duke pasuruar përvojën akademike të studentëve përmes praktikës, debatit dhe dijes bashkëkohore.

Continue Reading

Kronikë e zezë

Ngjarje e rëndë në Malishevë: Vriten dy vëllezër

Published

on

By

Një ngjarje e rëndë ka ndodhur sot në fshatin Glluboc të Malishevës ku për pasojë kanë mbetur të vrarë dy vëllezër.

Ngjarja ka ndodhur rreth orës 11:30, teksa pas plagëve të marra viktimat janë dërguar në QMF-në e Kijevës ku është konstatuar vdekja e tyre.

Lajmin e ka konfirmuar zëdhënësi i Policisë së Kosovës, Sheremet Elezaj i cili tha se është identifikuar edhe personi i dyshuar për veprën.

Rreth orës 11:30, jemi njoftuar se dy persona të gjinisë mashkullore, të moshës madhore (vllezër), janë dërguar në QMF-në e Kijevës si pasojë e plagëve të marra nga arma e zjarrit në fshatin Golluboc të Malishevës. Personeli mjekësor në QMF ka konstatuar vdekjen e viktimave. Njësitë e nevojshme policore i janë përgjigjur menjëherë rastit dhe kanë dalë në vendin e ngjarjes. Lidhur me rastin, deri më tani është identifikuar një person i dyshuar, gjithashtu mashkull i moshës madhore. Në koordinim me prokurorin e shtetit, janë duke u ndërmarrë të gjitha veprimet e nevojshme hetimore lidhur me rastin dhe arrestimin e të dyshuarit”, thuhet në përgjigjjen e Elezajt./KP

Continue Reading

Të kërkuara