Lajmet
Pyjet më misterioze në planet ndodhen nën ujë
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNga Benji Jones
Disa kilometra në perëndim të San Diegos në ShBA, ndodhet një bregu i oqeanit që ndryshon shumë nga sipërfaqja. Uji është i ftohtë dhe ngjyrë blu. Ka disa alga deti jeshile që shkojnë deri në sipërfaqe. Por nëse zhytesh poshtë dallgëve, të shfaqet një mbretëri krejtësisht tjetër.
Poshtë gjendet një pyll shumë i bukur. Ai përbëhet jo nga pemët, por nga fijet e leshterikëve gjigantë, një specie algash që mund të rriten më shumë se një godinë 10-katëshe. Të lidhura me fundin e oqeanit, fijet e leshterikëve lëvizin ngadalë sipas rrymave. Tufat e peshqve, fokave dhe gjallesave të tjera ujore, kalojnë nëpër to si zogjtë nëpër kurorën e dendur të njëpylli mbi Tokë.
“Të zhytesh në një pyll të tillë nënujor, është si të futesh në një katedrale. Është thjesht diçka e mahnitshme”, thotë Xharret Birnes, ekolog detar në Universitetin e Masaçusets në Boston. Drita që hyn nga sipërfaqja filtron përmes leshterikëve, si të jenë xhama shumëngjyrëshe, i eksploron këtu pyje të veçantë prej më shumë se 20 vjetësh. Planeti ynë ka një sërë pyjesh të mëdhenj. Për shembull Amazonën apo pyjet borealë të Kanadasë dhe Rusisë.
Këto ekosisteme të famshme, përmbajnë jo vetëm një diversitet të jashtëzakonshëm kafshështë egra, por ruajnë sasi të mëdha karboni, që në të kundërt mund të ngrohnin akoma mëshumë planetin tonë. Nuk është e tepruar të thuhet se ekzistenca jonë varet prej tyre. Por po aq të rëndësishëm janë edhe pyjet e deteve.
Të ndodhura në ujërat e ftohta të afro 1/4 e brigjeve të botës, pyjet e leshterikëve janë baza mbështetëse e shumë ekosistemeve detare. Ato mbështesin peshkimin bregdetar, duke ndihmuar në ruajtjen e industrisë së ushqimeve të detit. Po ashtu thithin sasi të mëdha të ndotjes dhe ndihmojnë në kapjen e gazeve që ngrohin planetin.
Një studim i fundit, i vlerësoi këto përfitime në masën 500 miliardë dollarë në vit në mbarë botën. Por me gjithë vlerën e tyre të madhe, shkencëtarët dinë çuditërisht pak për pyjet e leshterikëve. Të paplota janë edhe të dhënat se si reagojnë ato ndaj ndryshimeve klimatike dhe kërcënimeve të tjera, si përhapja e specieve jo-vendase.
Gjithsesi ajo që dinë biologët, sugjeron se shumë prej këtyre pyjeve janë në telashe. Njëstudim i botuar së fundmi nga Kombet e Bashkuara, tregon se pyjet e leshterikëve kanë rënë në nivel global, dhe ndryshimi i klimës do ta përkeqësojë situatën. Pyjet e leshterikëve kanë shumë të përbashkëta me homologët e tyre në tokë.
Ato formojnë struktura tredimensionale, që u ofrojnë shtëpi shumë specieve. Ato kanëkurorën e gjetheve, trungun e butë dhe rrënjët. Por kanë edhe disa dallime kryesore. Për shembull, leshterikët nuk janë një bimë, por një lloj alge, një grup organizmash ujorë në një ambient krejtësisht të ndryshëm.
Po ashtu ato rriten shumë më shpejt sesa pemët – deri në gjysmë metri në ditë – në varësi të specieve. Disa lloje leshterikësh, si leshterikët gjigantë që janë të zakonshëm në brigjet e San Diegos, arrijnë në sipërfaqe për të formuar një kurorë. Këto pyje janë shumë të përhapura, duke mbuluar një sipërfaqe të oqeanit deri 5 herë më të madhe se ajo e të gjithë shkëmbinjve koralorë.
Ato mbështesin një diversitet mahnitës. Kështu, pjesa e tyre e ngjashme me rrënjët ofron strehë për peshqit e vegjël. Një studim zbuloi se një kërcell i vetëm leshteriku në Norvegji mbështeti afërsisht 80.000 organizma në 70 lloje të ndryshme. Mbi 1000 lloje bimësh dhe kafshësh gjenden në disa pyje leshterikësh në Kaliforni.
Kjo është veçanërisht e rëndësishme për njerëzit që konsumojnë rregullisht ushqim deti. Njëstudim ka zbuluar se 1 hektar pylli i tillë kontribuon mesatarisht me rreth 30.000 dollarë në vit për industrinë e peshkimit. Por përfitimet nuk ndalen këtu.
Ndërsa rriten, pyjet e leshterikëve, ashtu si ato në tokë, thithin shumë ndotje, duke përfshirë rrjedhjen e plehrave nga toka bujqësore dhe karbonin (shumica e të cilit hyn në oqean nga atmosfera). Kësisoj, ato po ndihmojnë në kompensimin e një pjese të madhe të emetimeve tona ndotëse që ndikojnë në ngrohjen globale.
Një studim i botuar në “Natyre”, vlerësoi se këto habitate sekuestrojnë të paktën 4.9 megaton karbon nga atmosfera çdo vit. Madje leshterikët largojnë më shumë karbon se sa ekosistemet e tjera. Por a janë në rrezik këto pyje? Përgjigja e thjeshtë është po.
Analiza më e fundit globale, e bazuar në të dhënat e vitit 2012, zbuloi se pyjet globale të leshterikëve po bien mesatarisht me një normë prej rreth 1.8 për qind në vit. Një nga arsyet kryesore është ndryshimi i klimës, që po i bën oqeanet më të ngrohta.
Ujërat e ngrohta kanë tendencën të bartin më pak lëndë ushqyese, gjë që e bën më të vështirë rritjen e pyjeve të tillë. Një arsye tjetër ka të bëjë me peshkimin e tepruar dhe pakësimin
e grabitqarëve detarë. Kur rrjetat e peshkimit kapin grabitqarët si iriqi, këta shumohen dhe kositin pyjet e leshterikëve. Lajmi i mirë është se nëse zhduken disa nga këto kërcënime, pyjet e leshterikëve mund të rikthehen me shpejtësi siç ishin më parë.
Marrë me shkurtime nga “Vox” – Bota.al
Lajmet
Spalletti për Zhegrovën: Është shkatërrues, por pati dhimbje
Published
16 minutes agoon
December 8, 2025By
UBT News
Luciano Spalletti pranoi se Juventusi reagoi më mirë në lojë vetëm pasi Jonathan David u fut në pjesën e parë dhe Yildiz u rikthye në pozicionin e tij natyral në krahun e majtë ku theksoi se pasimet e gabuara dhe balanca e dobët në fazën mbrojtëse e lanë ekipin të ekspozuar në disa momente.
Në mesin e analizës, Spalletti u ndal posaçërisht te Edon Zhegrova, një nga lojtarët që zakonisht sjell shpërthim në të tretën e fundit të fushës.
Ai e quajti kosovarin “shkatërrues” në zonat kreative, por zbuloi se gjendja fizike nuk e kishte lejuar të ishte në maksimum këtë javë.
“Edon Zhegrova është shkatërrues në të tretën e fundit, por ai pati dhimbje në stërvitje dhe do t’i duhet kohë që të kthehet në formë”, tha Spalletti, duke lënë të kuptohet se mungesa e tij në 100% ndikoi në mënyrën si u përball Juventusi me presionin e Napolit.
Trajneri theksoi se ekipi po vuan për të shënuar gola, por sipas tij problemet nuk ndodhen vetëm tek sulmuesit. Ai nënvizoi se lëvizjet në të gjithë fushën duhen përmirësuar, jo vetëm në pasimin e fundit apo në rastet para portës, duke kërkuar më shumë kohezion dhe qartësi lojtarësh në fazën organizative./S.K/KP/
Lajmet
Partitë politike në Kosovë publikojnë listat zgjedhore për 28 dhjetor
Published
27 minutes agoon
December 8, 2025By
UBTnews
Fushata zgjedhore për zgjedhjet parlamentare të 28 dhjetorit po hyn në një fazë të re, pasi të gjitha partitë kryesore politike në vend kanë publikuar listat e tyre të plota me nga 110 kandidatë për deputetë. Prezantimi i këtyre listave shënon edhe zyrtarisht nisjen e garës së brendshme për votën qytetare dhe përfaqësimin në legjislaturën e re të Kuvendit të Kosovës.
Kryetari i PDK-së, Bedri Hamza, prezantoi listën me 110 kandidatë, ku dhjetëshja e parë kryesohet pikërisht nga ai.
Në mesin e dhjetë kandidatëve të parë renditen figura me peshë politike dhe profesionale, si Uran Ismaili, Vlora Çitaku, Enver Hoxhaj, Arben Mustafa, Besa Kabashi Ramaj, Rrahman Rama, Eman Rrahmani, Sala Jashari dhe Kujtim Gashi.
Parti Demokratike e Kosovës në këto zgjedhje garon në fletëvotim me numrin 130.

Edhe Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) ka publikuar listën e saj të kandidatëve, e cila udhëhiqet nga kryetari i kësaj partie, Lumir Abdixhiku. Në top-10 gjenden emra të njohur të politikës dhe akademisë, si Kujtim Shala, Hykmete Bajrami, Doarsa Kica-Xhelili, Lutfi Haziri, Avdullah Hoti, Anton Quni, Jehona Lushaku Sadriu, Ferid Agani dhe Ukë Rugova.
Abdixhiku e cilësoi listën si një “kombinim përvoje, profesionalizmi dhe energjie të re”, duke e quajtur atë “listën e shpresës” për Kosovën.

AAK garon me listë të kryesuar nga Ramush Haradinaj, ndërsa në dhjetëshen e parë përfshihen emra si Besnik Tahiri, Time Kadrijaj, Bekë Berisha, Arber Tolaj, Albania Bytyqi, Pal Lekaj, Gani Dreshaj dhe Agim Çeku.
Haradinaj u shpreh se Kosovës i duhen “përfaqësues të guximshëm”, duke siguruar se secili kandidat në listë ka peshë të barabartë për votuesit.

Kryeministri në detyrë, Albin Kurti, prezantoi listën e Lëvizjes Vetëvendosje, të përbërë edhe nga kandidatët e Guxo, Alternativa dhe PSHDK. Dhjetëshja e parë përfshin figura qeveritare dhe partiake të profilit të lartë, si Glauk Konjufca, Donika Gërvalla, Avni Dehari, Albulena Haxhiu, Hekuran Murati, Xhelal Sveçla, Mimoza Kusari Lila, Hajrulla Çeku dhe Shqipe Mehmeti Selimi.
LVV garon në fletëvotim me numrin 116.

Kryetari Fatmir Limaj publikoi listën zgjedhore ku ai kryeson, të ndjekur nga Xhevahire Izmaku, Arbëreshë Krasniqi, Mevludin Krasniqi, Endrit Shala, Albulena Balaj Halimaj, Artan Nimani, Çerkin Dukolli, Jehona Rrafshi Lumi dhe Nehat Mustafa.
NISMA në këto zgjedhje garon me numrin 122, ndërsa Limaj e quajti listën “bashkë drejt fitores”.

Me publikimin e listave, partitë politike i kanë hapur rrugë fazës më të nxehtë të fushatës. Ato tashmë synojnë të bindin qytetarët se përfaqësuesit e tyre ofrojnë stabilitet, reformë dhe vizion të qartë për zhvillimin e vendit.
Në ditët në vijim, fokusi do të kalojë te prezantimi i programeve, takimet me qytetarë dhe debati publik, ndërsa qytetarët do të mbeten në qendër të çdo premtimi politik që synon marrjen e votës./UBTNews
Lajmet
Conte: Napoli po më mbush me krenari
Published
51 minutes agoon
December 8, 2025By
UBT News
Antonio Conte u shfaq shumë i lumtur dhe krenar pas fitores 2-1 të Napolit ndaj Juventusit, një ndeshje që skuadra e tij e dominoi edhe pse po kalon një periudhë me shumë lëndime.
Ai tha se lojtarët po bëjnë gjëra të jashtëzakonshme dhe po tregojnë karakter të madh, duke marrë përgjegjësi në një moment tepër të vështirë.
Juventusi shënoi me të vetmen goditje në portë, por Napoli reagoi dhe Rasmus Hojlund shënoi dy gola, duke i dhënë fund mungesës së tij të gjatë të realizimeve. Conte theksoi edhe lojën e mirë të McTominay dhe Eljif Elmas, ndërsa tregoi se Lobotka do të mungojë rreth dy javë për shkak të një problemi muskulor.
Me këtë fitore, Napoli e mbyll vitin 2025 pa humbje në shtëpi në Serie A, për herë të parë që nga viti 1987, dhe Juventusin e mund për herë të shtatë radhazi në kampionat. Conte tha se ekipi i tij po fiton energji nga uniteti, dëshira dhe sakrifica e lojtarëve, duke kaluar me sukses një seri ndeshjesh të vështira kundër Atalantës, Romës dhe Juventusit.
Trajneri shpreson që skuadra të pushojë disa ditë, pasi i pret udhëtimi në Portugali për ndeshjen e Ligës së Kampionëve kundër Benfikës, një sfidë që do të kërkojë përgatitje të kujdesshme për shkak të lodhjes së madhe të lojtarëve./S.K/KP/
Lajmet
Tajlanda nis sulme ajrore në Kamboxhia, mijëra njerëz largohen nga kufiri
Published
1 hour agoon
December 8, 2025By
UBT News
Tajlanda ka nisur sulme ajrore kundër Kamboxhias të hënën, 8 dhjetor, duke rritur ndjeshëm tensionet në kufirin mes dy vendeve dhe duke vënë në pikëpyetje marrëveshjen e paqes të ndërmjetësuar vetëm dy muaj më parë nga presidenti i SHBA-së, Donald Trump.
Sipas ushtrisë tajlandeze, goditjet kanë shënjestruar pozicione ushtarake kamboxhiane si përgjigje ndaj një sulmi që vrau një ushtar tajlandez më herët gjatë ditës. Autoritetet njoftuan gjithashtu se shtatë persona u plagosën.
Tajlanda akuzon Kamboxhian se ka mobilizuar armatim të rëndë dhe ka ripozicionuar forcat pranë kufirit, duke rrezikuar përshkallëzimin e konfliktit. Nga ana tjetër, Ministria e Mbrojtjes së Kamboxhias i ka quajtur akuzat të pavërteta, duke theksuar se vendi i saj po respekton marrëveshjet dhe po kërkon zgjidhje paqësore.
Të dy ushtritë akuzuan njëra-tjetrën për nisjen e sulmeve. Ushtria kamboxhiane deklaroi se Tajlanda kreu sulmin e parë pas ditësh provokimesh, ndërsa Tajlanda njoftoi se rreth 70% e civilëve në zonat kufitare janë evakuuar.
Konflikti i ri vjen pas armëpushimit të korrikut dhe marrëveshjes së zgjeruar të paqes të nënshkruar në tetor në Kuala Lumpur. Marrëveshja u vlerësua si një fitore diplomatike, por tensionet filluan të riktheheshin pas një shpërthimi mine që plagosi disa ushtarë tajlandezë.
Ndërkohë, kryeministri i Malajzisë, Anwar Ibrahim, u shpreh thellësisht i shqetësuar dhe u bëri thirrje palëve të tregojnë përmbajtje, duke paralajmëruar se rikthimi i luftimeve mund të dëmtojë përpjekjet e bëra deri tani për stabilizimin e rajonit.
Tajlanda dhe Kamboxhia kanë pasur prej vitesh mosmarrëveshje për kufirin e tyre, dhe përplasjet aktuale konsiderohen ndër më seriozet e viteve të fundit./S.K/KP/Rtsh/
Smartphone-i Edge 70 vjen me stil të sofistikuar dhe kristale Swarovski
Spalletti për Zhegrovën: Është shkatërrues, por pati dhimbje
Arsyet pse vezët duhet të jenë pjesë e mëngjesit tuaj
Partitë politike në Kosovë publikojnë listat zgjedhore për 28 dhjetor
Ivanka Trump zbulon librat për historinë shqiptare: Çfarë e tërheq?
Rita Ora shkëlqen në Festivalin e Detit të Kuq, jep mesazh fuqizues për gratë
Nga Kosova në Hannover, Jehona Kicaj rrëmben çmimin letrar “HANNA 2025”
Conte: Napoli po më mbush me krenari
Ushtrimi i shpejtë që redukton dhimbjet e shpinës
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Rajoni2 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Lajmet3 months agoUBT hap thirrjen për abstrakte në Konferencën Ndërkombëtare të Stomatologjisë
