Kuriozitete

Psikologjia e narcisizmit

Psikologët njohin dy forma të narcisizmit: narcisizmin madhështor dhe të brishtë.

Published

on

Keith Campbell

Shumë përpara se të shkrepej selfie i parë, grekët dhe romakët e lashtë kishin një mit për dikë që ishte paksa shumë i fiksuar pas imazhit të tij. Sipas rrëfimit, Narcisi ishte një djalë i pashëm që endej nëpër botë në kërkim të dikujt për ta dashuruar. Pasi refuzoi një nimfë të quajtur Echo, ai hodhi sytë mbi reflektimin e vetes në ujin e një lumi dhe ra në dashuri me të. Në pamundësi për t’ia shqitur sytë vetes, Narcisi u mbyt. Një lule mbiu në vendin ku ai vdiq, dhe ne e quajmë atë lule Narcisi.

Kjo legjendë rrok idenë bazë të narcisizmit, vetëpërfshirjes së tepruar dhe ndonjëherë të dëmshme. Por nuk është vetëm një lloj personaliteti që shfaqet në artikujt e këshillave. Në fakt është një grup tiparesh të klasifikuara dhe të studiuara nga psikologët. Përkufizimi psikologjik i narcisizmit është një imazh i fryrë, madhështor mbi veten.

Në shkallë të ndryshme, narcisistët mendojnë se duken më mirë, më të zgjuar dhe më të rëndësishëm se njerëzit e tjerë dhe se meritojnë trajtim të veçantë. Psikologët njohin dy forma të narcisizmit si një tipar personaliteti: narcisizmin madhështor dhe të brishtë. Ekziston edhe çrregullimi i personalitetit narcisist, një formë më ekstreme.

Narcisizmi i madhështisë është lloji më i njohur, i karakterizuar nga ekstroversioni, dominimi dhe kërkimi i vëmendjes. Narcizistët shkojnë pas vëmendjes dhe pushtetit, ndonjëherë si politikanë, të famshëm ose udhëheqës kulturorë. Sigurisht, jo të gjithë ata që ndjekin këto pozicione pushteti janë narcisistë. Shumë e bëjnë këtë për arsye shumë pozitive, si arritja e potencialit të tyre të plotë ose ndihma për të përmirësuar jetën e njerëzve. Por individët narcisistë kërkojnë pushtet, për statusin dhe vëmendjen që e shoqëron atë.

Ndërkohë, narcisistët e brishtë mund të jenë të qetë dhe të rezervuar. Ata kanë një ndjenjë të fortë të së drejtës, por kërcënohen ose nënvlerësohen kollaj.

Në secilin rast, ana e errët e narcizismit shfaqet në një afat të gjatë. Narcisistët priren të veprojnë në mënyrë egoiste, kështu që udhëheqësit narcisistë mund të marrin vendime të rrezikshme ose joetike, dhe partnerët narcisistë mund të jenë të pandershëm ose të pabesë. Kur pikëpamja e tyre rozë për veten sfidohet, ata mund të bëhen të zemëruar dhe agresivë. Është si një sëmundje ku të sëmurët ndihen mjaft mirë, por njerëzit rreth tyre vuajnë.

E çuar në ekstrem, kjo sjellje klasifikohet si një çrregullim psikologjik i quajtur çrregullim i personalitetit narcisist. Prek një deri në dy përqind të popullsisë, më shpesh meshkujt. Është gjithashtu një diagnozë e rezervuar për të rriturit. Të rinjtë, veçanërisht fëmijët, mund të jenë shumë të përqendruar te vetja, por kjo mund të jetë thjesht një pjesë normale e zhvillimit.

Edicioni i pestë i Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Shoqatës Psikiatrike Amerikane përshkruan disa tipare që lidhen me çrregullimin e personalitetit narcisist. Ato përfshijnë një pikëpamje madhështore për veten, probleme me ndjeshmërinë, ndjenjën e të drejtës dhe nevojën për admirim ose vëmendje. Ajo që i bën këto tipare një çrregullim të vërtetë personaliteti është se ato marrin përsipër jetën e njerëzve dhe shkaktojnë probleme të rëndësishme. Imagjinoni që në vend që të kujdeseni për bashkëshortin ose fëmijët, t’i përdorni ata si burim vëmendjeje ose admirimi. Ose imagjinoni që në vend që të kërkoni reagime konstruktive për performancën tuaj, t’u thoni të gjithëve që u përpoqën t’ju ndihmojnë se e kishin gabim.

Atëherë, çfarë e shkakton narcisizmin? Studimet e shumta flasin për një komponent të fortë gjenetik, megjithëse nuk e dimë se cilat gjene janë të përfshira. Por mjedisi gjithashtu ka rëndësi. Prindërit që e vendosin fëmijën e tyre në një piedestal mund të nxisin narcizismin e madhështisë, dhe prindërit e ftohtë dhe kontrollues mund të kontribuojnë në narcizismin e brishtë.

Narcisizmi gjithashtu duket të jetë më i lartë në kulturat që vlerësojnë individualitetin dhe vetëpromovimin. Në Shtetet e Bashkuara, për shembull, narcizismi si tipar personaliteti është rritur që nga vitet 1970, kur fokusi bashkësor i viteve ’60 i la vendin lëvizjes së vetëvlerësimit dhe rritjes së materializmit. Kohët e fundit, mediat sociale kanë shumëfishuar mundësitë për vetëpromovim, megjithëse vlen të përmendet se nuk ka asnjë provë të qartë që mediat sociale shkaktojnë narcizisëm. Përkundrazi, ajo u ofron narcizistëve një mjet për të kërkuar statusin dhe vëmendjen shoqërore.

Atëherë, a munden t’i përmirësojnë narcisistët këto tipare negative? Po! Çdo gjë që nxit reflektimin e ndershëm mbi sjelljen e tyre dhe kujdesin për të tjerët, si psikoterapia ose praktikimi i dhembshurisë ndaj të tjerëve, mund të jetë e dobishme. Vështirësia është se mund të jetë sfiduese për njerëzit me çrregullim të personalitetit narcizist që të vazhdojnë të punojnë për të përmirësuar veten. Për një narcizist, vetë-reflektimi është i vështirë nga një këndvështrim jo i këndshëm. / TED Talks – Bota.al

Continue Reading

Kuriozitete

Skandal në Kullën e Londrës! Protestuesit hedhin krem mbi Kurorën Mbretërore, arrestohen katër persona

Published

on

Një mëngjes turistik në Kullën e Londrës u shndërrua në incident kur protestuesit hodhën thërrime dhe krem pastiçerie mbi vitrinën ku ekspozohen Kurorët Mbretërorë.

Katër persona u arrestuan nga autoritetet britanike, në bashkëpunim me Policinë e Qytetit të Londrës dhe ekipin e sigurisë së Kullës.

Ata i përkasin grupit Take Back Power, që kërkon krijimin e një asambleje të përhershme qytetare dhe taksimin më efektiv të pasurive të mëdha. Shtëpia e Xhevahireve u mbyll përkohësisht për publikun për shkak të hetimeve.

Kurora Perandorake, e krijuar më 1937 për kurorëzimin e Mbretit George VI, është e zbukuruar me mijëra diamante, perla, safirë dhe smeralde. Incidenti nuk shkaktoi dëme, por ngriti shqetësime mbi sigurinë e trashëgimisë mbretërore.

Protestuesit mbajtën një tabelë me mbishkrimin: “Demokracia ka rënë. Taksoni të pasurit”, ndërsa një punonjës i Kullës ndërhyri menjëherë, duke lejuar arrestimin e tyre para se situata të përshkallëzohej.

Hetimet vazhdojnë dhe seksioni i ekspozitës do të mbetet i mbyllur deri në përfundimin e tyre. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Çfarë është stërvitja e mendjes, si ta praktikoni?

Published

on

Sipas të dhënave, gjatë pandemisë Covid-19, 4 në 10 të rritur raportuan simptoma të depresionit ose ankthit.

Ky numër është rritur ndjeshëm krahasuar me vitin 2019, kur raportoheshin vetëm 1 në 10.

Pandemia duket të ketë qenë një nga arsyet kryesore të kësaj rritjeje.

Mënyrat për të trajtuar këto çrregullime mund të jenë individuale ose mjekësore, duke përfshirë konsultimet me psikologë ose psikiatër.

Megjithatë, ka edhe metoda që mund t’i praktikoni për të përmirësuar shëndetin mendor e lehtësuar simptomat e ankthit dhe depresionit.

1. Stërvitja e trurit

Psikologu Sutton Smith sugjeron që lojrat janë një mënyrë e shkëlqyer për të mbajtur trurin aktiv dhe për të larguar depresionin.

Lojrat, qoftë elektronike apo të tjera, aktivizojnë zona të ndryshme të trurit që lidhen me motivimin, të mësuarit dhe arritjen e qëllimeve.

Mund të provoni:

Lojëra kompjuterike ose në telefon

Fjalëkryq, sudoku, pazëll, domino, shah

Çdo aktivitet që sfidon mendjen dhe stimulon kreativitetin

Sa më shumë të stërvitni trurin, aq më shumë do të ndiheni të konfidentë dhe të sigurt në vetvete.

2. Shmangni krahasimet

Krahasimi me të tjerët e rrisin ankthin dhe ndjenjat e ulëta të vetëvlerësimit. Fokusohuni tek vetja juaj, pasionet e hobi-t që ju bëjnë të ndiheni mirë. Mësoni të gëzoheni edhe nga gjërat e vogla, duke i dhënë trurit tuaj arsye për t’u ndjerë i lumtur dhe i lirë.

3. Psikoterapia

Këshillimi profesional dhe psikoterapia janë të rekomanduara për ata që vuajnë nga çrregullime të ankthit dhe depresionit.

Një studim i publikuar në Journal of Personality tregon se mënyra më e mirë për të menaxhuar emocionet negative është të qetësoni veten, edhe kur ndiheni të tensionuar.

Disa teknika të thjeshta:

Numëroni deri në 10

Përsëritni me vete një frazë ose mendim qetësues

Këto praktika ndihmojnë trurin të mësojë të kontrollojë emocionet dhe të mbrojë shëndetin mendor. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Dimër i pazakontë në horizont, studiuesit paralajmërojnë ndryshime atmosferike të rralla

Published

on

Meteorologët kanë vënë re së fundmi një model të pazakontë dimëror.

Studiuesit e NOAA kanë zbuluar se disa pjesë të atmosferës po sjellin sjellje të pazakonta që nuk janë parë për dekada, duke përfshirë La Nina, një kthesë stratosferike të erës dhe një ndryshim të hershëm në vorbullën polare të Arktikut.

Amy Butler nga Laboratori i Shkencave Kimike i NOAA-s dhe Daniela Domeisen nga ETH Cyrih shpjegojnë se këto kushtet atmosferike mund të kenë ndikime të mëdha në dimrat e vendeve, duke sjellë një model dimëror mjaft të pazakontë.

Sipas raportit, temperaturat e sipërfaqes së detit gjatë shtatorit dhe tetorit ishin më të ulëta se normalja. La Nina shoqërohet me vorbull polare më të fortë, por këtë vit ajo nuk po sillet në mënyrën e zakonshme.

Klimatologu Judah Cohen e përshkruan vorbullën si gardh që mban ajrin e ftohtë të rrethuar, por ngjarjet e fundit të ngrohjes së papritur në stratosferë po e dobësojnë. Ngrohjet e tilla rrisin temperaturat në stratosferën polare me 30–50°C brenda pak ditësh.

Parashikimet e NOAA-s në fund të vjeshtës e kishin paralajmëruar ngrohjen para fillimit të dimrit, një fenomen i pazakontë që është regjistruar vetëm në vitet 1958, 1968 dhe 2000. Ngjarjet kryesore priten midis mesit të dhjetorit dhe mesit të janarit.

Ndryshimet shkaktojnë që ajri i ftohtë nga Arktiku të zbresë në jug, duke sjellë temperatura të ulëta e reshje bore në zona që kanë dimër të butë. Një vorbull e trazuar dhe një rrjedhë uji me valë mund të krijojnë stuhira më të gjata dhe xhepa bore në vende të papritura.

Efektet nuk do të jenë të njëjta kudo. Parashikimi aktual i dimrit nga NOAA tregon modele tipike të La Nina, me Veriperëndim të Paqësorit më të lagësht, Jug më të thatë dhe Juglindje më të ngrohtë.

Por ndryshimet stratosferike mund të modifikojnë këto pritshmëri dhe të sjellin mot më ekstrem. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Gjetje arkeologjike 12,000-vjeçare tregon artin e hershëm neolitik

Published

on

Arkeologët në Turqinë Juglindore kanë zbuluar fytyra njerëzore të gdhendura dhe objekte të rralla në vendin arkeologjik Sefertepe, pjesë e kompleksit Taş Tepeler, i cili përfshin edhe Göbeklitepe, Karahantepe dhe Sayburç.

Gjetjet datojnë rreth 12,000 vjet më parë dhe ofrojnë njohuri të reja mbi botën e hershme neolitike.

Në Sefertepe janë identifikuar dy fytyra njerëzore të skalitura në gur: njëra në reliev të lartë dhe tjetra në basoreliev. Stilet dhe teknikat e ndryshme tregojnë se Sefertepe mund të ketë zhvilluar një identitet artistik unik brenda traditës më të gjerë të Taş Tepeler.

Një tjetër gjetje e veçantë është një perlë e vogël e zezë prej serpentiniti, e gdhendur nga të dyja anët dhe lëmuar me kujdes.

Ministri i Kulturës, Mehmet Ersoy, vuri në dukje se tregon se artefaktet e lëvizshme kishin funksion simbolik, krahas skulpturave monumentale, u zbulua një skulpturë e vogël me fytyrë dhe gojë të mbyllur, e cila simbolizon kufirin midis jetës dhe vdekjes, duke ofruar kuptim më të thellë për ritualet funerare neolitike, përfshirë heqjen e kafkës dhe varrimet dytësore.

Gjetjet e Sefertepe konfirmojnë se Taş Tepeler ishte rajon i integruar, ku komunitetet e hershme zhvillonin arkitekturë dhe art kompleks.

Analiza e detajeve si faqet, vijat e vetullave dhe hunda sugjeron se Sefertepe mund të ketë pasur stilin skulpturor, duke mbetur brenda traditës artistike të Taş Tepeler. Këto zbulime ofrojnë një pasqyrë të rrallë mbi jetën dhe artin neolitik, duke ndihmuar shkencëtarët të kuptojnë më mirë zhvillimin kulturor dhe estetik të shoqërive të hershme. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara