Kulturë

Pse “Vargjet Satanike” të Salman Rushdie mbetet kaq i debatuar, edhe pas disa dekadash?

Çfarë kishte – dhe ende ka – prapa gjithë këtij zemërimi?

Published

3 years ago

on

Një nga librat më të diskutueshëm në historinë e kohëve të fundit letrare, “Vargjet Satanike” të Salman Rushdie, u botua mbi tre dekada më parë dhe pothuajse menjëherë shkaktoi demonstrata e zemëratë në të gjithë botën, disa prej tyre të dhunshme.

Një vit më vonë, në vitin 1989, udhëheqësi suprem i Iranit, Ayatollah Khomeini, nxori një fetva, ose vendim fetar, duke urdhëruar muslimanët të vrisnin autorin.  

I lindur në Indi në një familje myslimane, por në atë kohë shtetas britanik që jetonte në Mbretërinë e Bashkuar, Rushdie u detyrua të fshihej për pjesën më të madhe të një dekade.

Çfarë kishte – dhe ende ka – prapa gjithë këtij zemërimi?

Polemika

Libri, “Vargjet Satanike”, shkon në zemër të besimeve fetare myslimane kur Rushdie, në sekuenca ëndrrash, sfidon dhe ndonjëherë duket se tallet me disa nga parimet e tyre më të ndjeshme.

Myslimanët besojnë se Profeti Muhamed u vizitua nga engjëlli Gibreel – Gabriel në anglisht – i cili, gjatë një periudhe 22-vjeçare, i recitoi fjalët e Zotit atij. Nga ana tjetër, Muhamedi ua përsëriti fjalët pasuesve të tij. Këto fjalë përfundimisht u shkruan dhe u bënë vargje dhe kapituj të Kuranit.

Romani i Rushdie përfshin këto besime thelbësore. Një nga personazhet kryesore, Gibreel Farishta, ka një sërë ëndrrash në të cilat bëhet adashi i tij, engjëlli Gibreel. Në këto ëndrra, ai ndeshet me një personazh tjetër qendror në mënyra që i bëjnë jehonë rrëfimit tradicional të Islamit për takimet e engjëllit me Muhamedin.

Rushdie zgjedh një emër provokues për Muhamedin. Në versionin e romanit, Profeti quhet Mahound – një emër alternativ për Muhamedin i përdorur ndonjëherë gjatë Mesjetës nga të krishterët që e konsideronin atë djall.

Për më tepër, Mahoundi i Rushdies vendos fjalët e tij në gojën e engjëllit Gibreel dhe u jep ndjekësve të tij dekrete që u shkojnë për shtat vetëm qëllimeve të tij egoiste. Edhe pse, në libër, shkruesi imagjinar i Mahound, Salman Persiani, refuzon vërtetësinë e recitimeve të Zotit të tij, ai i regjistron ato sikur të ishin të Zotit.

Në librin e Rushdie, Salman, për shembull, ia atribuon disa pasazhe aktuale në Kuran që i vendosin burrat “mbi gratë” dhe u japin burrave të drejtën të godasin gratë.

Nëpërmjet Mahound, Rushdie duket se hedh dyshime mbi natyrën hyjnore të Kuranit.

Sfidim i teksteve fetare?

Për shumë myslimanë, Rushdie, në ritregimin e tij imagjinar të lindjes së ngjarjeve kryesore të Islamit, nënkupton se, në vend të Zotit, Profeti Muhamed është vetë burimi i të vërtetave të shpallura.

Në mbrojtje të Rushdie, disa studiues kanë argumentuar se “tallja e tij e pandershme” synon të eksplorojë nëse është e mundur të ndahet fakti nga trillimi. Eksperti i letërsisë Greg Rubinson thekson se Gibreel nuk është në gjendje të vendosë se çfarë është e vërtetë dhe çfarë është një ëndërr.

Që nga botimi i “Vargjeve Satanike”, Rushdie ka argumentuar se tekstet fetare duhet të jenë të hapura për t’u sfiduar. “Pse nuk mund të debatojmë për Islamin?”, tha Rushdie në një intervistë të vitit 2015. “Është e mundur të respektosh individët, t’i mbrosh nga intoleranca, ndërkohë që të jesh skeptik për idetë e tyre, madje edhe t’i kritikosh me forcë”.

Megjithatë, kjo pikëpamje bie ndesh me mendimin e atyre për të cilët Kurani është fjala e Zotit.

Pas vdekjes së Khomeinit, qeveria e Iranit njoftoi në vitin 1998 se nuk do ta zbatonte fetvanën e tij ose nuk do të inkurajonte të tjerët ta bënin këtë. Rushdie tani jeton në Shtetet e Bashkuara dhe bën paraqitje të rregullta publike.

Megjithatë, 30 vjet më vonë, kërcënimet ndaj jetës së tij vazhdojnë. Edhe pse protestat masive kanë pushuar, temat dhe pyetjet e ngritura në romanin e tij mbeten shumë të debatuara./The Conversation – Bota.al

Related Topics:
Continue Reading

Kulturë

Edicioni i 17-të i PriFest, skenë globale në Prishtinë

Published

8 hours ago

on

September 11, 2025

By

Edicioni i 17-të i Prishtina International Film Festival (PriFest) filloi më 9 shtator 2025.

Në ambientin e Kino Armata, u mblodhën figura të njohura të artit dhe politikës për të festuar kinemanë ballkanike dhe ndërkombëtare.

Festivali u hap me premierën botërore të filmit “Ngryk” (“Bear Hug”) nga regjisori Ilirjan Himaj, një bashkëprodhim Kosovë-Shqipëri.

Ky film poetik eksploron temat e dashurisë, lirisë dhe instinktit për mbijetesë përmes një rrëfimi simbolik mes njeriut dhe natyrës.

Performanca e Teuta Krasniqit si Tina ishte veçanërisht e spikatur, duke sjellë emocione të thella në ekran.

Mbrëmë ishte nata e dytë e këtij evenimenti ku u dha premierë filmi i metrazhit të shkurtër “LAVEZ” nga regjisori Branislav Milatović. Filmi është produksion i Malit të Zi dhe zgjati 16 minuta. Ky projekt vjen si metaforë vizuale dhe emocionale duke paraqitur marrëdhënien mes babait dhe të birit

Përndryshe, PriFest 2025 ofron një program të pasur me 20 filma të metrazheve të ndryshme, përfshirë premiera botërore, evropiane dhe rajonale.

Nuk kanë munguar as disa imazhe të sferës politikë duke qenë kuriozë për këtë ngjarje kulturore në kryeqytet.

 

Fokusi i këtij viti është në bashkëprodhimet me Austrinë, duke hapur rrugë të reja për bashkëpunime ndërkombëtare në industrinë filmike.

Sonte, në natën e tretë të Prishtina International Film Festival do të jepet premierë filmi “Cycle”, në ora 19:30, në Kino Armata.

Ky festival mbaron me 14 shtator 2025.

Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Continue Reading

Magazinë

Të pasurit e ‘Familjes Moderne’! Kush kryeson listën e aktorëve?

Published

9 hours ago

on

September 11, 2025

By

Aktorët e serialit “Modern Family” kanë fituar shumë para ndër vite. Komedia e ABC-së me protagonistë Ed O’Neill , Julie Bowen , Ty Burrell , Sofia Vergara , Jesse Tyler Ferguson , Eric Stonestreet , Sarah Hyland , Ariel Winter , Nolan Gould , Rico Rodriguez dhe Aubrey Anderson-Emmons u shfaq premierë në shtator të vitit 2009, transmeton Indeksonline.

“Modern Family” fitoi çmime të panumërta, përfshirë 22 çmime Primetime Emmy , pesë çmime Screen Actors Guild Awards dhe është renditur si një nga serialet më të mira të të gjitha kohërave nga TV Guide .

Pas 11 sezonesh, “Modern Family” mori fund më 2020. Kasti i serialit të famshëm ka arritur gjëra të pabesueshme në karrierën e tyre dhe ka grumbulluar një sasi mbresëlënëse parash. Justjared ka mbledhur anëtarët kryesorë të kastit dhe i kanë renditur nga pasuria neto më e ulët tek ajo më e larta e vlerësuar.

Nëse nuk e dinit, Modern Family është i disponueshëm për transmetim në Hulu.

11. Aubrey Anderson-Emmons (Lily Tucker-Pritchett)
6 milionë dollarë

10. Ariel Winter (Alex Dunphy)
12 milionë dollarë

9. Nolan Gould (Luke Dunphy)
12 milionë dollarë

8. Rico Rodriguez (Manny Delgado)
12 milionë dollarë

7. Sarah Hyland (Haley Dunphy)
14 milionë dollarë

6. Julie Bowen (Claire Dunphy)
18 milionë dollarë

5. Eric Stonestreet (Cam Tucker)
25 milionë dollarë

4. Jesse Tyler Ferguson (Mitchell Pritchett)
25 milionë dollarë

3. Ty Burrell (Phil Dunphy)
26 milionë dollarë

2. Ed O’Neill (Jay Pritchett)
45 milionë dollarë

1. Sofia Vergara (Gloria Delgado-Pritchett)
180 milionë dollarë.

Continue Reading

Magazinë

Spanja kërcënon të tërhiqet nga Eurovision 2026 nëse Izraeli nuk përjashtohet

Published

10 hours ago

on

September 11, 2025

By

Ministri spanjoll i Kulturës, Ernest Urtasun, tha se vendi do të tërhiqet nga pjesëmarrja në Eurovision 2026 nëse Izraeli nuk përjashtohet.

“Nuk mendoj se mund ta normalizojmë pjesëmarrjen e Izraelit në evente ndërkombëtare sikur s’po ndodh asgjë.”

Gjatë një interviste, Urtasun tha se pjesëmarrja e Izraelit në konkurs nuk mund të tolerohet.

“Ngjarje si Eurovision apo Vuelta a España sjellin një përfaqësim të veçantë të vendit”, tha ai duke iu referuar protestave kundër ekipit të çiklistëve Israel-Premier Tech gjatë këtij edicioni të garës.

“Në rastin e Eurovision nuk është një artist individual që merr pjesë, por dikush që merr pjesë në emër të qytetarëve të atij vendi.”

Urtasun tha se nëse Izraeli merr pjesë e “nuk ia dalim ta përjashtojmë, do duhen të merren masa”, rikujtoi se kryeministri Pedro Sánchez i kishte bërë thirrje më parë European Broadcasting Union, i cili organizon konkursin, për të mos lejuar Izraelin në konkursin ndërkombëtar.

Urtasun theksoi se denoncimi i “gjenocidit” në Gaza nuk është antisemitik dhe e përshkroi Izraelin si “qeveri gjenocidale”.

Ai sqaroi se vendimi i tërheqjes nga Eurovision do të jetë në dorën e RTVE (Korporata Spanjolle e Radios dhe Televizionit), e cila ka shprehur shqetësim për pjesëmarrjen e Izraelit në Eurovision pas vitit të shkuar.

Edhe drejtuesi i transmetuesit kombëtar slloven, RTVSLO, ka njoftuar se me gjasë vitin e ardhshëm do të tërhiqet nga konkursi nëse Izraeli merr pjesë.

 

Continue Reading

Magazinë

Takohen pas 19 muajsh mbreti Charles dhe princi Harry

Published

11 hours ago

on

September 11, 2025

By

Pas 19 muajsh, Princi Harry është takuar sërish me babanë e tij, Mbretin Charles III, në një takim privat këtë të mërkurë në Londër, duke ringjallur shpresat për një pajtim mes tyre.

CNN raporton se kanë pirë çaj privatisht në Clarence House. Harry u pa duke mbërritur me Range Rover rreth 17:20 dhe doli pas një ore.

Ky ishte takimi i tyre i parë që nga shkurt 2024, kur Harry udhëtoi për një vizitë të shkurtër në Britani pas diagnostikimit të babait të tij me kancer. Në prill, ai nuk arriti të takohej me të atin pasi Charles ndodhej në një vizitë shtetërore në Itali.

Harry ka shprehur publikisht dëshirën për të pajtuar marrëdhëniet.

“Disa anëtarë të familjes sime kurrë nuk do të më falin për librin tim… por unë dua të pajtohem me familjen time. Nuk ka më kuptim të vazhdojmë të grindemi,” deklaroi ai për BBC-në në maj.

Marrëdhëniet me vëllanë, princin William, mbeten të tensionuara. William është i përqendruar tek gruaja e tij, Princesha Kate, gjatë trajtimit të saj për kancer. Ndërkohë, Harry ka qenë aktiv në Londër me angazhime bamirësie.

“Po, është shumë mirë, faleminderit,” tha ai për gjendjen shëndetësore të babait të tij.

Ai shpalli donacion 500 mijë dollarësh për fëmijët e plagosur në Gaza dhe Ukrainë, duke theksuar se asnjë organizatë nuk mund ta zgjidhte këtë vetëm. “Duhen partneritete për të siguruar që fëmijët të mbijetojnë e rikuperohen pas plagëve të shkaktuara” shtoi ai.

Vizitën e tij në Britani, Harry do ta përmbyllë të enjten me një aktivitet bamirësie në kuadër të fondacionit “The Diana Award”, para se të kthehet në Shtetet e Bashkuara.

Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara