Shëndeti

Pse rrudhen gishtërinjtë tuaj pasi të qëndroni nën ujë për një kohë?

Published

on

Gishtërinjtë e njeriut nuk rrudhen pse ‘thithin’ ujë. Lëkura është e atillë që mund ta largojë sasinë më të madhe të ujit me të cilin ‘ka kontakt’ nga jashtë. Nëse gishtat tuaj do të absorbonin sasi të konsiderueshme të ujit pas qëndrimit tuaj në pishinë ose banjë për disa minuta, atëherë ata do të fryheshin në forma të rrumbullakta, çka realisht është e kundërta me rrudhjen e tyre. Rrudhja në të vërtetë shkaktohet nga pakësimi i lëngut brenda majave të gishtave tuaj.

Si mund të shpjegohet lidhshmëria me pakësimin e lëngut të brendshëm pas ekspozimit të lëkurës ndaj ndonjë lëngu të jashtëm? Shikuar nga perspektiva fizike, ky efekt duket paradoksal. Përgjigja për këtë pyetje është më shumë një përgjigje aktive biologjike, sesa ndonjë efekt fizik pasiv.

Për qindra vite shkencëtarët e kanë ditur se dëmtimi i nervave të dorës mund të rezultojë në mosrrudhje të gishtërinjëve edhe pas ‘qëndrimit’ të tyrë nën ujë për një kohë të gjatë. Rrudhja e gishtërinjëve kontrollohet nga sistemi nervor. Sinjalet nervore bëjnë që enët e gjakut në majat e gishtave të ngushtohen, duke zvogëluar sasinë e lëngut në majat e tyre. Ashtu siç rrudhet rrushi pas tharjes, ashtu edhe pakësimi i lëngjeve në majat e gishtërinjëve bën që ata të rrudhen.  

Duke qenë se rrudhja e gishtërinjëve është një përgjigje aktive neurologjike, ka të ngjarë që evolucioni ‘ka vendosur’ për këtë duke qenë se kjo përgjigje i jep një lloj përparësie të mbijetesës. Por si mund të ndihmojnë rrudhat në mbijetesë? Kjo pyetje është parashtruar prej kohësh dhe ende nuk është gjetur ndonjë gjë përfundimtare. Sidoqoftë, hulumtimi i bërë në 2011 duket se lë të kuptohet një përgjigje. Siç është raportuar në revistën Brains, Behavior and Evolution nga Mark Changizi dhe bashkëpunëtorët e tij, janë gjetur prova se rrudhat e majave të gishtave janë formuar për të ‘lejuar’ kapjen e gjërave me gishtërinjë të largur.

Ata citojnë: “Ne e kemi vërtetuar se morfologjia e lekurës është e atillë që ka veti të kullimit që ia mundësojnë ‘largimin’ efikas të ujit nga sipërfaqja e lagur… Rrudhat e shkaktuar nga lagështia, në fakt, mund të jenë dukshëm më superior sesa “rrudhat” në pjesën e pasme të këpucëve që i mbathni për të mos rrëshqitur kur moti është i lagësht dhe me reshje.”

Një njeri me gishtërinjë të rrudhur si rezultat i kontaktit me ndonjë lëng të jashtëm mund të ‘trajtojë’ në mënyrë më të mirë mjetet dhe armët në shi, si dhe të marrë ushqim nga lumenjtë dhe përrenjtë. Në këtë mënyrë, rrudhosja e gishtërinjve si rezultat i kontaktit me ujë mund të ketë siguruar një avantazh të konsiderueshëm të mbijetesës së paraardhësve tuaj.

Hulumtimi shtesë i kryer në vitin 2013 nga Kyriacos Kareklas dhe bashkëpunëtorët e tij, siç raportohet në Biology Letters, zbuloi se pjesëmarrësit ishin në gjendje të bartnin mermer të lagur dhe pesha peshkimi shumë më shpejt nëse kishin rrudha (të shkaktuara nga lagështia) në gishta. Prandaj treguan se rrudhat e gishtave me të vërtetë përmirësojnë aftësinë e një njeriu për të kapur dhe manipuluar me gjëra të lagura. Ndërsa nevojiten ende më shumë kërkime për të konfirmuar këto rezultate, këto studime sugjerojnë që hipoteza e përmirësuar e kapjes është një shpjegim i arsyeshëm për rrudhjen e gishtërinjëve që shkaktohet nga lagështia.

Shëndeti

Ja pasojat negative që stresi sjell tek sytë

Published

on

Stresi është shkak por edhe pasojë e humbjes së shikimit. Kur njeriu humbet shikimin, ai përjeton një nivel të jashtëzakonshëm të stresit mendor.

Në disa raste, një problem i tillë shoqërohet edhe me depresion. Shkencëtarët mendojnë se stresi mund të ketë pasoja të rënda në humbjen e shikimit. Nëse vazhdon rrit sasinë e kortizolit, ndikon në sistemin nervor simpatetik dhe atë vaskular.

Stresi shkakton e përkeqëson problemet me sytë. Stresi jo vetëm që është pasojë e humbjes së shikimit por mund të përkeqësojë problemet me sytë. Nëse njeriu çlirohet nga prangat e stresit përmirëson shikimin e madje ta rikthejë atë.

Sjellja e mjekëve ndaj pacientëve ka rëndësi

Shkencëtarët rekomandojnë meditimin, teknikat e menaxhimit të stresit ose këshillimin psikologjik si hapa për rikthimin e shikimit dhe përmirësimin e shëndetit të syve. Nga ana tjetër, mjekët duhet të përpiqen që të ngjallin pozitivitet dhe optimisëm tek pacientët që vuajnë nga problemet me sytë. Paralajmërimi që pacientët duhen përgatitur se do të humbasin dritën e syve një ditë, shkakton shumë frikë dhe ankth që përkeqëson ndjeshëm situatën.

Cilat janë problemet që shkakton stresi tek sytë?

Humbje të shikimi periferik;

Ndjeshmëri të lartë ndaj dritës;

Kontraktime të syve;

Përtharje ose lagështi të tepërt tek sytë;

Shikim të mjegulluar;

Shfaqja e pikave gjatë përqendrimit ose shikimit normal;

Këto simptoma zakonisht zhduken me përfundimin e një situate stresuese.

Nëse këto probleme vazhdojnë, atëherë rekomandohet që të konsultoheni me një mjek okulist. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Si të ndaheni me kafenë miqësisht? Ja mënyrat si ta përballoni

Published

on

Kafeja është burim energjie për shumë njerëz në botë. Ka persona që nuk e imagjinojnë ditën pa një kafe e të tjerë që pijnë mbi 4 filxhanë në ditë.

Në ditë e sotme kemi vënë re se sa e rrezikshme është varësia ndaj kafesë, ajo ka shumë të mira për organizmin, por nëse vuani nga ankthi, sëmundjet e zemrës, diabeti i tipit 2, rrahjet e shpejta të zemrës, atëherë përpiquni të shmangni ose ta pini kafenë sa më pak.

Kafeina rrit nivelet e  hormonit të stresit – Rrit nivelet e hormonit të stresit, siç është kortizoli. Ky reagim rrit edhe nivelet e insulinës. Kjo e fundit rrit inflamacionin që ju bën të ndiheni keq, kafeina ul ndjeshmërinë ndaj insulinës që vështirëson reagimin qelizor ndaj sheqerit në gjak. Nivelet e larta të saj ndikojnë tek enët e gjakut e rrisin rrezikun e vdekjes së parakohshme nga sëmundjet kardiovaskulare.

Kafeina dhe kolesteroli – Ndonëse kafeja përmban sasi të lartë antioksidantësh, çliron në sistem disa substanca që kanë lidhje me nivelet e larta të triglicerideve dhe kolesterolit të keq, acidet tek kafeina vonojnë përthithjen e glukozës në zorrë e cila rrit rrezikun e sëmundjeve të zemrës, diabetit dhe mbipeshës.

Si ta përballoni varësinë dhe heqjen dorë nga kafeina?

Duhet të tregojmë kujdes dhe nuk e kemi luksin të rrezikojmë shëndetin për një filxhan kafeje, përpiquni të ulni sasinë e kafeinës por jo më shumë se 20 përqind çdo javë. Nëse deri më tani kemi pirë kafe edhe pasditeve, është koha që të reshtim pas orës 14:00.

Mund të përballemi me dhimbje koke, por nëse i trajtojmë si çdo dhimbje koke tjetër do t’i kalojmë shpejt, nëse heqim dorë nga kafeja menjëherë, gjërat përkeqësohen. Ekspertët rekomandojnë heqjen dorë gradualisht nga kafeina me hapa të ngadaltë por të qëndrueshëm. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

​Kardiokirurgjia shënon numër rekord të operimeve në zemër të hapur

Published

on

By

Shërbimi Klinik i Kardiokirurgjisë, gjatë vitit 2024 ka shënuar numër rekord të ndërhyrjeve në zemër të hapur. E falë rinovimeve që kanë ndodhur po në këtë njësi janë krijuar mundësitë që të rritet edhe numri i operacioneve më të komplikuara për pacientët.

Përmirësimet infrastrukturore që kanë ndodhur vitin e kaluar kanë rritur numrin e shtretërve në njësinë intensive, por edhe në gjithë klinikën, thotë drejtori i Shërbimit klinik të Kardiokirurgjisë, Shpejtim Shurdhiqi.

“Ka qenë një vit jashtëzakonisht i suksesshëm për shërbimin klinik të kardiokirurgjisë, gjatë vitit 2024 kemi arritur që të bëhet një rinovim i klinikës në tërësi e cila ka krijuar një hapësirë të mirë për të gjithë stafin, e posaçërisht për pacientët. Ajo që është me rëndësi është arritur që të rritet numri i shtretërve në intensiv, është rritur numri nga 4 në 10 shtretër, ndërsa në repart është rritur numri prej 14 në 17. Kështu që kjo hapësirë e rritur, rinovimet e pjesës së nënkulmit ka bërë që të kemi një aktivitet më të shtuar të ndërhyrjeve kirurgjike në repartin tonë.. kemi arritur që ky numër i operacioneve të rritet ndjeshëm, përderisa më herë janë realizuar 6-7 operacione brenda javës tash kemi arritur që ky numër të arrijë në 10, shto edhe rastet urgjente apo emergjente të cilat kryhen gjatë tërë javës. Kjo ka ndikuar në masë të madhe që të kemi gradualisht edhe zvogëlim të listës së pritjes, e cila mendoj se në të ardhmen, ky numër i listës së pritjes do të reduktohet edhe mëtutje”, thotë Shurdhiqi.

E numër rekord të operimeve kjo njësi ka shënuar vitin e kaluar.

“Vitin e kaluar është një numër rekord i operimeve gjatë historisë së kardiokirurgjisë, deri në fund të dhjetorit kemi arritur që të kryhen 372 intervenime kirurgjike në zemër të hapur. Kjo siç ka thash ka ndikuar që edhe lista e pritjes lehtësisht të arrihet dhe të zvogëlohet”, theksoi kardiokirurgu Shurdhiqi.

Në Kardiokirurgji duke nisur nga viti i kaluar është rritur edhe numri i operimeve të komplikuara në zemër të hapur.

Drejtori i kësaj njësie, Shpejtim Shurdhiqi thotë se planifikojnë që në periudhën dy deri tri vjeçare të realizohen më shumë ndërhyrje me metoda minimale invazive.

“Krahas numrit është rritur edhe numri i operacioneve më të komplikuara çka do të thotë se me një pacientë sot kryhet ndërrimi i dy ose tre valvulave apo tek i njëjti pacienti kryhet edhe ndonjë bajpas. Janë operacione komplekse përderisa më herët kanë qenë shumë më të rralla. Kështu që tash është një formë rutinë e kryerjes së operacioneve të kombinuara duke përfshirë edhe pjesën valvulare edhe pjesën rivaskularizimit të zemrës, po shto këtu edhe intervenimet që kanë të bëjnë me sëmundjet e aortës qofshin ato elektive apo emergjente të cilat kryhen gjatë javës apo viti… Gjatë vitit të kaluar në bashkëpunim me Spitalin e Zyrihut me ndihmën e profesorit, Xhemajli kemi arritur që të kryhen edhe tri raste me metoda minimale invazive e cila në të ardhmen neve na hup rrugën që në periudhë 2-3 vjeçare të fillohen edhe këto procedura të realizohen në kuadër të klinikës”, theksoi Shurdhiqi.

Duke qenë që kryerja e një intervenimi kirurgjik në zemër në institucionet private shëndetësore për pacientët kosovarë ka kosto të lartë e cila prek shifrat deri në 30 mijë euro, ofrimi i këtij shërbimi në QKUK bëhet pa pagesë.

“Operacionet në zemër të hapur tek ne bëhen pa pagesë, kurrfarë pagese nuk kryhet nga ana e pacientit apo familjarëve kështu që është një përparësi e madhe për arsye se çdo intervenim, se zakonisht intervenimet tona kushtojnë shumë mbi 10 mijë, 20 mijë, 30 mijë euro kështu të gjitha kryhen pa kurrfarë pagese apo financimi”, shprehet ai.

Shërbimi i Kardiokirurgjisë po planifikon që përgjatë këtij viti të pasurohet edhe me pajisje të reja.

Continue Reading

Shëndeti

Kosi, ushqim deal për ta luftuar ftohjen

Published

on

Përballja me të ftohurën është e vështirë në çdo stinë. Disa nga aleatët më të mirë të sistemit imunitar janë vitaminat, mineralet dhe probiotikët.

Një nga ushqimet më të pasura me probiotikë është kosi, i cili sipas ekspertëve është ideal për të luftuar të ftohurën.

Studimet thonë se probiotikët ofrojnë përfitime të forta në zbutjen e simptomave dhe shkurtimin e kohëzgjatjes së të ftohurës.

A mjafton kosi për të luftuar të ftohurën?

Te kosi gjenden dy nga llojet më mirëbërëse të baktereve që janë të shëndetshm organizmin, gjë që e bën kosin një aleat të njeriut jo vetëm gjatë të ftohurës. Kosi është padyshim i mirë kundër të ftohurë sepse përmban edhe zink.

Ky mineral jo vetëm që forcon imunitetin por shkurton kohëzgjatjen e simptomave të të ftohurës, sasia e nevojshme e zinkut për të mundur sëmundjen është të paktën 75 miligramë.

Studimet tjera kanë treguar se kur gratë konsumojnë kos çdo ditë për 9 javë, kanë më pak inflamacion në organizëm. E ftohura është një reagim inflamator ndaj bakterit. Kosi është ushqim fantastik për t’u konsumuar gjatë të ftohurës dhe jo vetëm.

Ai përmban vitaminë D dhe kalcium që së bashku me zinkun dhe probiotikët ofrojnë ushqyes të rëndësishëm, e ftohura nuk largohet vetëm duke e ngrënë. Kosi funksionon në kombinim me një regjim të shëndetshëm ushqimor. Kosi është i butë dhe i lëngshëm ndaj mund të konsumohet lehtë në rastet e acarimit të fytit apo bllokimit të hundëve.

Ekspertët nënvizojnë që njerëzit e prekur nga e ftohura s’duhet t’i mbajnë shpresat tek kosi si terapia kryesore kundër sëmundjes. Konsulta me mjekun është kryesorja, bashkë me ushqimin e shëndetshëm. /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara