Kuriozitete
Pse pasardhësit e Aleksandrit të Madh nuk e trashëguan perandorinë?
Aleksandri i Madh vdiq nga një sëmundje misterioze në moshën 32-vjeçare.
Published
2 years agoon
By
UBT newsAleksandri i Madh u ngjit në fronin maqedonas në moshën 20-vjeçare dhe vdiq vetëm 12 vjet më vonë, pasi kishte pushtuar një nga perandoritë më të mëdha në botën antike. Gjatë asaj kohe, a kishte ai fëmijë dhe, në vakumin e pushtetit pas vdekjes së tij, çfarë ndodhi me këta trashëgimtarë?
Po, Aleksandri kishte dy djem. Njëri, i njohur si “Aleksandri IV”, ishte djali i tij me gruan e tij Roksana. Tjetri, i njohur si “Herakliu i Maqedonisë”, ishte djali i tij me Barsine, dashnoren e tij.
Roksana ishte e bija e një prijësi në Bactria, një zonë në Azinë Qendrore. Forcat e Aleksandrit e kapën atë gjatë fushatës në rajon dhe ajo u martua me të rreth vitit 327 para Krishtit, shkroi Ian Worthington, profesor i historisë së lashtë në Universitetin Macquarie në Sydney, Australi, në librin e tij ” Alexandri i Madh”
Por Aleksandri nuk jetoi për të parë djalin e tyre. Ajo ishte shtatzënë me Aleksandrin IV kur Aleksandri vdiq në Babiloni në 323 para Krishtit.
“Herakliu i Maqedonisë” lindi nga një dashnore e quajtur Barsine, një fisnike persiane, rreth vitit 327 para Krishtit, duke e bërë atë rreth katër vjet më të vjetër se Aleksandri IV. Disa studiues në kohët moderne pyesin nëse Aleksandri ishte në të vërtetë babai i Barsines, pasi Aleksandri nuk e pranoi kurrë zyrtarisht fëmijën. Por duket se ka një konsensus midis disa studiuesve modernë se Herakliu ishte djali i tij biologjik.
Pse nuk u bënë mbret?
Pasi Aleksandri i Madh vdiq nga një sëmundje misterioze në moshën 32-vjeçare, nuk kishte pasardhës të qartë për perandorinë e tij masive, e cila shtrihej nga Ballkani deri në Pakistanin e sotëm. Gruaja e tij ishte shtatzënë me Aleksandrin IV, edhe pse në atë kohë nuk dihej nëse fëmija ishte djalë apo vajzë.
Herakli i Maqedonisë nuk ishte legjitim, duke e bërë më të vështirë pretendimin e tij për fronin. “Djali nuk ishte kurrë një pretendent për ta pasuar atë, sepse ai ishte i paligjshëm dhe bir i një dashnore”, tha Worthington për Live Science në një email.
Për më tepër, Roxana dhe Barsine ishin me prejardhje aziatike, gjë që disa prej trupave të Aleksandrit nuk e pëlqyen. “Sipas historianit të Aleksandrit të lashtë (romake) Quintus Curtius, të dy djemtë u propozuan si trashëgimtarë të mundshëm të fronit në një takim të gjeneralëve dhe klasës së kalorësisë, por gradat e ushtrisë, këmbësoria, i refuzuan të dy sepse nënat ishin aziatike.
Arrhidaeus, gjysmëvëllai i Aleksandrit të Madh, u bë mbret dhe Aleksandri IV u bë bashkësundimtar pasi lindi.
Arrhidaeus kishte një dëmtim mendor që ia bëri të vështirë ushtrimin e pushtetit ndërsa Aleksandri IV ishte vetëm një foshnjë. Si rezultat, “të gjithë u bënë peng në luftërat e pasardhësve, gjeneralëve të fuqishëm të Aleksandrit, pasi ata luftuan njëri-tjetrin për kontrollin e perandorisë, dhe të gjithë u vranë,” tha King, duke iu referuar Arrideut dhe fëmijëve të Aleksandrit.
Nëna e Aleksandrit të Madh, Olimpia, mori një rol të rëndësishëm në luftën për pushtet. Në vitin 317 para Krishtit, ajo pranoi të bëhej kujdestare e Aleksandrit IV dhe, me ndihmën e një ushtrie të udhëhequr nga një gjeneral i quajtur Polyperchon, e kapi Arrideusin dhe e vriste atë, shkroi Robin Ëaterfield, një studiues i pavarur me përvojë në klasikët, në librin e tij, “Ndarja e plaçkës – Lufta për Perandorinë e Aleksandrit të Madh“.
Megjithatë, një forcë e udhëhequr nga një gjeneral i quajtur Kasandër sulmoi Olimpiadën dhe e pushtoi atë së bashku me Aleksandrin IV në 316 para Krishtit dhe e vranë Olimpiadën.
Aleksandri IV dhe Roksana më pas u gjendën robër të Kasandrit, i cili efektivisht kontrollonte Maqedoninë si mbret. Kasandri nuk donte ndonjë konkurrencë për fronin, kështu që ai vrau Aleksandrin IV dhe Roksanën rreth vitit 309 para Krishtit, për të parandaluar që trashëgimtari adoleshent të mos arrinte në moshë dhe të merrte pushtetin.
Herakliu i Maqedonisë pati po të njëjtin fat si vëllai i tij. Gjenerali Polyperchon e zuri rob djalin e paligjshëm të Aleksandrit dhe pasi arriti një marrëveshje me Kasandrin, e vranë menjëherë pas vdekjes së Aleksandrit IV, shkroi Waterfield./SYRI.net
You may like
Kuriozitete
Shishet e ujit strehojnë baktere nëse nuk pastrohen rregullisht
Published
11 hours agoon
November 12, 2025By
UBT News
Ekspertët thonë se shishet e ujit, pavarësisht lëngut që mbajnë, mund të ndoten dhe duhet të pastrohen rregullisht.
Shishet plastike mbledhin mikrobe nga goja dhe duar, dhe vrimat e vogla mund të krijojnë kushte për shumimin e baktereve dhe mykut.
Shishet e papastra mund të shkaktojnë probleme shëndetësore, si dhimbje stomaku, kruarje të fytit dhe përkeqësim të alergjive.
Për pastrim të duhur, përdorni një sfungjer ose furçë për të pastruar brenda dhe jashtë me ujë të ngrohtë dhe sapun.
Ekspertët rekomandojnë pastrim të përditshëm dhe një pastrim më të thellë një herë në javë, veçanërisht për shishet që mbushen me pije me sheqer, pasi bakteret i preferojnë këto mbetje. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Specie e re blete në Australi merr emrin ‘Lucifer’ për brirët e saj
Published
14 hours agoon
November 12, 2025By
UBT News
Një specie e re blete, e quajtur “Lucifer” është zbuluar në Australi. Bleta quhet “Lucifer” për shkak të pamjes djallëzore që i japin brirët e vegjël në kokë.
Studiuesit njoftuan zbulimin të martën dhe u gjet në Australinë Perëndimore.
Ndërsa studionte një lule të egër shkencëtarja e Shkollës së Shkencave Molekulare dhe të Jetës të Universiteti Curtin në Perth, Kit Prendergast zbuloi këtë bletë e cila menjëherë tërhoqi vëmendjen e saj për shkak të pamjes së saj unike.
“Femra kishte brirë tepër të vegjël në kokë,” vuri në dukje ajo në një botim universitar.
Shkencëtarja, një fanse e serialit televiziv “Lucifer” që e shikonte në Netflix, vendosi që ky emër i përshtatej në mënyrë të përkryer pamjes djallëzore që e karakterizon këtë bletë.
“Është anëtari i parë i ri i kolonisë së bletëve në më shumë se 20 vjet, gjë që tregon se sa shumë jetë kemi ende për të zbuluar, duke përfshirë zonat e kërcënuara nga minierat e metaleve, siç janë Goldfields, ku u zbulua Luciferi”, vuri në dukje Prendergast.
Ekspertët shpresojnë që ky zbulim do të rrisë ndërgjegjësimin rreth shumë specieve të panjohura që mund të ekzistojnë në këto zona. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Shkenca zbulon kur fillon plakja e vërtetë
Published
2 days agoon
November 11, 2025By
UBT News
Procesi i plakjes njerëzore nuk është linear, dhe sipas një studimi të ri, ai përshpejtohet ndjeshëm pas moshës 50 vjeç.
Kërkues nga Akademia Kineze e Shkencave zbuluan se pas kësaj moshe, qelizat, indet dhe organet degradojnë më shpejt, me aortën dhe enët e gjakut që tregojnë të parat shenja të dukshme të plakjes.
Studiuesit përdorën “orë proteomike” — analiza të proteinave që lidhen me moshën biologjike për të matur ritmin e plakjes në shtatë sisteme të trupit, përfshirë atë kardiovaskular, imunitar, tretës dhe muskulo-skeletor.
Ata zbuluan se midis moshës 45 dhe 55 vjeç ndodh një “pikë kthese” ku proteinat që lidhen me sëmundjet kronike, si sëmundjet e zemrës, diabeti dhe kanceri, rriten ndjeshëm.
Eksperimentet me minj konfirmuan efektet e këtyre proteinave: kafshët e reja që morën proteina nga minj të moshuar treguan dobësi fizike dhe shenja të hershme plakjeje.
Sipas autorëve, kuptimi i fazave kritike mund të ndihmojë në zhvillimin e trajtimeve të personalizuara kundër plakjes. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Arkeologët zbulojnë një varr mbretëror 5000-vjeçar që ndryshon historinë e Kinës së lashtë
Published
3 days agoon
November 10, 2025By
UBT News
Arkeologët në Kinë kanë bërë një zbulim të jashtëzakonshëm këtë vjeshtë në rrënojat e Wangzhuang, në provincën Henan, ku kanë identifikuar një seri varresh antike – ndër to, varri M27, që besohet t’i ketë përkitur një mbreti parahistorik.
Sipas ekspertëve, madhësia e varrit, arkivolit dhe numri i madh i objekteve funerale tregojnë se ky vend mund të ketë qenë kryeqyteti i një mbretërie të lashtë, e lidhur me kulturën Dawenkou të periudhës Neolitike (rreth viteve 4000–2600 p.e.s.).
Profesor Zhu Guanghua nga Capital Normal University, që drejtoi gërmimet, u shpreh për China Daily: “Zbulimi i fundit tregon se rrënojat e Wangzhuang nuk përfaqësojnë një vendbanim të zakonshëm, por një qendër politike dhe kulturore të një mbretërie parahistorike.”
Varri M27 është një nga më të mëdhenjtë e kohës, me gjatësi 4.5 metra e gjerësi 3.6 metra. Arkivoli prej druri ka dy shtresa, të brendshme dhe të jashtme, me sipërfaqe prej 17 metra katrorë.
Brenda u gjetën rreth 350 objekte funerale, përfshirë zbukurime, enë qeramike, mjete kockash dhe mbetje kafshësh.
Prania e nofullave të derrave, një simbol pasurie në atë kohë, tregon se i ndjeri ka pasur status të lartë shoqëror.
Objektet e zbuluara vijnë nga zona të ndryshme të Kinës së lashtë, përfshirë basenin e lumit Yangtze, çka dëshmon për shkëmbime të hershme kulturore dhe tregtare. Sipas Li Zinwei, zëvendësdrejtor i Institutit të Historisë së Lashtë në Akademinë Kineze të Shkencave Sociale, ky zbulim ofron dëshmi të rëndësishme për bashkimin kulturor midis rajoneve parahistorike të Kinës.
Disa prej objekteve funerale, si dhëmbët e dres së ujit dhe enët me gojë të ngushtë, tregojnë për rituale lokale dhe nivel të lartë zhvillimi në qeramikë, tipike për kulturën Dawenkou, e cila më vonë ndikoi në traditat rituale të dinastive kineze.
Varri tregon edhe shenja dëmtimi të qëllimshëm, që mund të jenë shkaktuar pak pas ndërtimit, ndoshta si akt hakmarrjeje nga rivalët.
Trupi i të ndjerit është pjesërisht i zhdukur, duke mbetur vetëm kockat e gishtërinjve të këmbës, ndërsa disa objekte ceremoniale janë thyer qëllimisht. Në total, arkeologët kanë zbuluar 45 varre të kulturës Dawenkou, që tregojnë ndarje të punës, strukturë shoqërore të zhvilluar e hierarki të qartë klasore, dëshmi të hershme të një shoqërie të organizuar dhe të pasur në Kinën parahistorike. /A.Z/UBT News/
Në UBT do të organizohet Konferenca Ndërkombëtare “TURK-COSE 2025” me pjesëmarrje nga pesë shtete
Si ta largoni mykun nga shtëpitë tuaja?
Galeria Kombëtare e Kosovës – Restaurimi dhe modernizimi për një hapësirë bashkëkohore artistike
Durkee për 1999-ën: S’e dinim cilat ishin kapacitetet ushtarake të UÇK-së, donin pavarësi
Basha takon përfaqësuesin e Komisionit Evropian, diskuton për buxhetin dhe Marrëveshjen për Planin e Rritjes
Tentoi ta mbysë me veturë një person, arrestohet edhe një i dyshuar në Istog
Shenjat që tregojnë mungesën e jodit dhe si ndikon në shëndetin tuaj?
Hajdari: Stërvitja është shumë intensive, po udhëtojmë për t’i marrë tre pikët në Slloveni
Shishet e ujit strehojnë baktere nëse nuk pastrohen rregullisht
Të kërkuara
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet3 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
