Kuriozitete

Pse pasardhësit e Aleksandrit të Madh nuk e trashëguan perandorinë?

Aleksandri i Madh vdiq nga një sëmundje misterioze në moshën 32-vjeçare.

Published

on

Aleksandri i Madh u ngjit në fronin maqedonas në moshën 20-vjeçare dhe vdiq vetëm 12 vjet më vonë, pasi kishte pushtuar një nga perandoritë më të mëdha në botën antike. Gjatë asaj kohe, a kishte ai fëmijë dhe, në vakumin e pushtetit pas vdekjes së tij, çfarë ndodhi me këta trashëgimtarë?

Po, Aleksandri kishte dy djem. Njëri, i njohur si “Aleksandri IV”, ishte djali i tij me gruan e tij Roksana. Tjetri, i njohur si “Herakliu i Maqedonisë”, ishte djali i tij me Barsine, dashnoren e tij.

Roksana ishte e bija e një prijësi në Bactria, një zonë në Azinë Qendrore. Forcat e Aleksandrit e kapën atë gjatë fushatës në rajon dhe ajo u martua me të rreth vitit 327 para Krishtit, shkroi Ian Worthington, profesor i historisë së lashtë në Universitetin Macquarie në Sydney, Australi, në librin e tij ” Alexandri i Madh”

Por Aleksandri nuk jetoi për të parë djalin e tyre. Ajo ishte shtatzënë me Aleksandrin IV kur Aleksandri vdiq në Babiloni në 323 para Krishtit.

“Herakliu i Maqedonisë” lindi nga një dashnore e quajtur Barsine, një fisnike persiane, rreth vitit 327 para Krishtit, duke e bërë atë rreth katër vjet më të vjetër se Aleksandri IV. Disa studiues në kohët moderne pyesin nëse Aleksandri ishte në të vërtetë babai i Barsines, pasi Aleksandri nuk e pranoi kurrë zyrtarisht fëmijën. Por duket se ka një konsensus midis disa studiuesve modernë se Herakliu ishte djali i tij biologjik.

Pse nuk u bënë mbret?

Pasi Aleksandri i Madh vdiq nga një sëmundje misterioze në moshën 32-vjeçare, nuk kishte pasardhës të qartë për perandorinë e tij masive, e cila shtrihej nga Ballkani deri në Pakistanin e sotëm. Gruaja e tij ishte shtatzënë me Aleksandrin IV, edhe pse në atë kohë nuk dihej nëse fëmija ishte djalë apo vajzë.

Herakli i Maqedonisë nuk ishte legjitim, duke e bërë më të vështirë pretendimin e tij për fronin. “Djali nuk ishte kurrë një pretendent për ta pasuar atë, sepse ai ishte i paligjshëm dhe bir i një dashnore”, tha Worthington për Live Science në një email.

Për më tepër, Roxana dhe Barsine ishin me prejardhje aziatike, gjë që disa prej trupave të Aleksandrit nuk e pëlqyen. “Sipas historianit të Aleksandrit të lashtë (romake) Quintus Curtius, të dy djemtë u propozuan si trashëgimtarë të mundshëm të fronit në një takim të gjeneralëve dhe klasës së kalorësisë, por gradat e ushtrisë,  këmbësoria, i refuzuan të dy sepse nënat ishin aziatike.

Arrhidaeus,  gjysmëvëllai i Aleksandrit të Madh, u bë mbret dhe Aleksandri IV u bë bashkësundimtar pasi lindi.

Arrhidaeus kishte një dëmtim mendor që ia bëri të vështirë ushtrimin e pushtetit ndërsa Aleksandri IV ishte vetëm një foshnjë. Si rezultat, “të gjithë u bënë peng në luftërat e pasardhësve, gjeneralëve të fuqishëm të Aleksandrit, pasi ata luftuan njëri-tjetrin për kontrollin e perandorisë, dhe të gjithë u vranë,” tha King, duke iu referuar Arrideut dhe fëmijëve të Aleksandrit.

Nëna e Aleksandrit të Madh, Olimpia, mori një rol të rëndësishëm në luftën për pushtet. Në vitin 317 para Krishtit, ajo pranoi të bëhej kujdestare e Aleksandrit IV dhe, me ndihmën e një ushtrie të udhëhequr nga një gjeneral i quajtur Polyperchon, e kapi Arrideusin dhe e vriste atë, shkroi Robin Ëaterfield, një studiues i pavarur me përvojë në klasikët, në librin e tij, “Ndarja e plaçkës – Lufta për Perandorinë e Aleksandrit të Madh“.

Megjithatë, një forcë e udhëhequr nga një gjeneral i quajtur Kasandër sulmoi Olimpiadën dhe e pushtoi atë së bashku me Aleksandrin IV në 316 para Krishtit dhe e vranë Olimpiadën.

Aleksandri IV dhe Roksana më pas u gjendën robër të Kasandrit, i cili efektivisht kontrollonte Maqedoninë si mbret. Kasandri nuk donte ndonjë konkurrencë për fronin, kështu që ai vrau Aleksandrin IV dhe Roksanën rreth vitit 309 para Krishtit, për të parandaluar që trashëgimtari adoleshent të mos arrinte në moshë dhe të merrte pushtetin.

Herakliu i Maqedonisë pati po të njëjtin fat si vëllai i tij. Gjenerali Polyperchon e zuri rob djalin e paligjshëm të Aleksandrit dhe pasi arriti një marrëveshje me Kasandrin, e vranë menjëherë pas vdekjes së Aleksandrit IV, shkroi Waterfield./SYRI.net

Continue Reading

Kuriozitete

Studim i ri: Mikroplastikat lidhen me dobësimin e kockave

Published

on

Mikroplastikat janë bërë tashmë kaq të pranishme në jetën tonë sa që i pimë, i hamë dhe i thithim çdo ditë. Si rezultat, ato janë gjetur në jashtëqitje, në placenta, në organet riprodhuese dhe madje edhe në tru.

Sipas Science Alert, këto grimca mikroskopike, të cilat vijnë nga përpunimi i lëndëve djegëse fosile, tashmë janë zbuluar edhe në eshtrat e njeriut. Një rishikim i 62 studimeve ka treguar se mikroplastikat dhe nanoplastikat ndikojnë në shëndetin e kockave në disa forma.

“Një pjesë e madhe e provave sugjeron se këto grimca depërtojnë deri në indet më të thella të kockave, përfshirë palcën, dhe potencialisht prishin metabolizmin”, shpjegon Rodrigo Bueno de Oliveira, shkencëtar mjekësor në Universitetin Shtetëror të Kampinas, Brazil.

Studimet te njerëzit kanë treguar se grimcat plastike arrijnë në kocka përmes gjakut pasi gëlltiten, eksperimentet te kafshët sugjerojnë se ato ngadalësojnë rritjen e kockave. Dëmtimi i osteoklasteve, qelizave që ndihmojnë në rritjen dhe riparimin e kockave – dobëson strukturën e tyre dhe i bën më të ndjeshme ndaj frakturave dhe deformimeve.

Analizat e thelluara kanë treguar se mikroplastikat ulin qëndrueshmërinë qelizore, përshpejtojnë procesin e plakjes e nxisin inflamacionin.

Edhe pse efektet te njerëzit nuk janë të konfirmuara, ekspertët paralajmërojnë se rritja globale e rasteve të osteoporozës mund të ketë lidhje edhe me praninë e mikroplastikave, përveç faktorëve të njohur si mosha apo përdorimi i alkoolit.

Rreziku është në rritje çdo vit prodhohen mbi 400 milionë tonë plastikë, duke gjeneruar 1.8 miliardë tonë gazra serrë, shkencëtarët kërkojnë më shumë mbështetje për të studiuar ndikimet e mikroplastikave në trupin e njeriut.

Ndërkohë, ekspertët sugjerojnë disa hapa praktikë për të ulur ekspozimin: filtrimi i ujit të pijshëm dhe kufizimi i përdorimit të produkteve plastike, si shishet plastike apo veshjet sintetike. Studimi është publikuar në revistën Osteoporosis International. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Çfarë ndodhi me vëllezërit nga Gaza që prekën botën? Historia e Jadoua dhe Khaled

Published

on

Në tragjedinë e përditshme që përjeton Palestina, mes rrënojave dhe dhimbjes së pashuar, historia e dy fëmijëve të kapur nga objektivi i fotoreporterit Ahmed Younis është bërë një simbol shprese.

Pak ditë më parë, një fotografi e tij preku botën dhe u bë virale në rrjetet sociale. Ajo tregon një djalë të vogël me lot në sy, që mbante mbi supe vëllain më të vogël, duke u larguar nga shtëpia e tyre e shkatërruar në Gaza.

Ky moment rrëqethës ilustron peshën e padurueshme të luftës mbi supet e pafajshme të fëmijëve.

Ahmed Younis shkroi për atë skenë: “Një fëmijë mban vëllain e tij më të vogël në rrugën e gjatë të zhvendosjes nga Gaza Veriore në Jug, një pamje që tregon koston e tmerrshme humanitare të luftës mbi civilët.”

Disa ditë më vonë, Younis publikoi një tjetër fotografi, ku të njëjtit fëmijë shihen duke qeshur dhe duke luajtur së bashku. Ky kontrast i fortë me imazhin e parë dëshmon fuqinë e jetës dhe aftësinë për të gjetur momente lumturie edhe në mes vuajtjes.

“Jadoua dhe Khaled nga zhvendosja, tek një moment i këndshëm,” shkroi Younis.

Në foton e parë, Jadoua mbante vëllain mbi supe, përmes rrugëve të ashpra të zhvendosjes, një pamje që preku zemrat e njerëzve në të gjithë botën dhe u bë simbol i fëmijërisë që mban barrën e luftës.

Në imazhin e dytë, ata buzëqeshin si çdo fëmijë tjetër, duke na kujtuar se çdo fëmijë meriton të jetojë fëmijërinë e tij pa frikë.

Midis dy imazheve shtrihet historia e një brezi që mbijeton përmes dashurisë dhe solidaritetit, një mësim i fuqishëm për humanitetin. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Kuriozitete

Si u krijua reklama më e shtrenjtë në historinë e televizionit?

Published

on

Gati dy dekada më parë, bota e modës dhe ajo e filmit u takuan në një mënyrë që la gjurmë të përjetshme.

Në vitin 2004, Chanel publikoi “No. 5 The Film”, një reklamë ikonike për parfumin legjendar Chanel No. 5, me protagoniste aktoren fituese të çmimit Oscar, Nicole Kidman, nën regjinë e të jashtëzakonshmit Baz Luhrmann.

Sa kushtoi dhe si u realizua?

E njohur si reklama televizive më e shtrenjtë e të gjitha kohërave, prodhimi kushtoi 33 milionë dollarë, shifër që sot korrespondon me rreth 52 milionë dollarë.

Spoti zgjat vetëm 3 minuta, që do të thotë se çdo sekondë kushtoi mesatarisht midis 275,000 dhe 288,000 dollarë. Megjithatë, çdo qindarkë rezultoi e justifikuar.

Estetika e reklamës ishte kombinim i luksit karakteristik të Chanel e stilit romantik e teatror të “Moulin Rouge!”, një vizion i Luhrmann.

Nicole Kidman luan rolin e një ylli të famshëm të filmit, i cili përpiqet të largohet nga bota e dritave për të përjetuar një histori dashurie të ndaluar me një të panjohur, rol që interpretohet nga aktori brazilian Rodrigo Santoro.

Kidman u pagua midis 3 dhe 3.7 milionë dollarë për pjesëmarrjen, duke veshur një krijim magjepsës të modës së lartë, stiluar nga Karl Lagerfeld, atëherë drejtor artistik i Chanel dhe përgjegjës për drejtimin artistik të gjithë fushatës.

Kolona zanore e reklamës përdori një pjesë nga Claude Debussy, duke shtuar hijeshi dhe elegancë këtij produksioni kinematografik të jashtëzakonshëm. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Cilat janë 10 vendet që prodhojnë më shumë ar në botë?

Published

on

Ari mbetet një nga asetet më të çmuara në botë, si për përdorim në industrinë e bizhuterive, ashtu edhe si mjet ruajtjeje vlere në periudha pasigurie ekonomike.

Sipas të dhënave të Këshillit Botëror të Arit, prodhimi global më 2024 arriti në 3,661 tonë, nga të cilat rreth 53% (1,936 tonë) u prodhuan vetëm nga 10 shtetet kryesore.

Rritja e çmimit të arit vitet e fundit ka nxitur shtetet prodhuese të rrisin investimet në sektorin minerar, duke e kthyer këtë burim në faktor kyç për ekonominë e tyre.

1. Kina – 380 tonë

Kina kryeson për të 17-in vit radhazi, duke mbajtur pozicionin e liderit absolut në prodhimin e arit. Investimet e mëdha në teknologji dhe rezervat e pasura i kanë garantuar vendit një epërsi të pakonkurrueshme.

2. Rusia – 330 tonë

Rusia e ka rritur prodhimin si një strategji për t’u përballur me sanksionet ndërkombëtare, duke e përdorur arin si një burim të rëndësishëm për stabilitet financiar dhe valutë të fortë.

3. Australia – 284 tonë

E njohur për rezervat e saj të mëdha, Australia vazhdon të jetë një nga eksportuesit më të mëdhenj botërorë. Sektori minerar është një nga shtyllat kryesore të ekonomisë së saj.

4. Kanadaja – 202 tonë

Kombinon teknologjinë moderne me praktikat në miniera, duke e bërë prodhimin e saj të qëndrueshëm dhe me ndikim të ulët në mjedis.

5. Shtetet e Bashkuara – 198 tonë

Nevada është zemra e prodhimit amerikan të arit, duke siguruar pjesën dërrmuese të këtij metali të çmuar për SHBA-të.

6. Gana – 141 tonë

Si prodhuesi më i madh i arit në Afrikë, Gana ka rol jetik në ekonominë e kontinentit. Ari përbën një burim kryesor të ardhurash për vendin.

7. Meksika – 140 tonë

Me traditë të gjatë minerare, Meksika mbetet një nga prodhuesit më të rëndësishëm të arit në Amerikën Latine, duke e kombinuar prodhimin e arit me atë të mineraleve të tjera të vlefshme.

8. Indonezia – 140 tonë

Falë mbështetjes së qeverisë dhe kostove më të ulëta të prodhimit, Indonezia po forcon pozitat e saj në tregun global të arit.

9. Peruja – 137 tonë

Pavarësisht pasigurive politike, Peruja ruan nivel të lartë prodhimi, duke u renditur mes fuqive të sektorit minerar në Amerikën e Jugut.

10. Afrika e Jugut – 124 tonë

Dikur prodhuesi më i madh botëror, Afrika e Jugut ka parë një rënie të lehtë për shkak të kostove të larta të operimit dhe sfidave infrastrukturore, por mbetet një lojtar i rëndësishëm në treg.

Këto vende dominojnë më shumë se gjysmën e prodhimit botëror të arit, duke ndikuar në çmimin dhe stabilitetin e tregjeve ndërkombëtare.

Ndërsa kërkesa për ar mbetet e lartë si në industrinë e bizhuterive ashtu edhe për rezervat valutore të bankave qendrore, roli i tyre do të mbetet vendimtar në vitet që vijnë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara