Lajmet

Pse njerëzit ende besojnë në shtriga?

Një 40% e shquar e popullsisë globale në 95 vende është e bindur se shtrigat ekzistojnë.

Published

on

“Jam shtrigë moderne, qëndroj pas kësaj”, thotë Barbara nga Këlni. Në mesjetë, ajo me siguri do të digjej në gur për një deklaratë të tillë.

Barbara s’është e vetmja që beson në magji sot. Sipas “Besimet e magjisë në mbarë botën: një analizë hulumtuese”, një studim global i publikuar në nëntor nga ekonomisti Boris Gershman i Universitetit amerikan në Uashington, D.C., një 40% e shquar e popullsisë globale në 95 vende është e bindur se shtrigat ekzistojnë.

Kjo shifër luhatet nga vendi në vend: në Tunizi është rreth 90%, në Gjermani vetëm 13%. Sipas autorëve të studimit, ata që besojnë në syrin e keq dhe mallkime, janë “besimtarë të shtrigave”.

Barbara, megjithatë, nuk dëshiron të mallkojë askënd, tha ajo prerazi për DW: “Ky imazh klasik i një shtrige që del fshehurazi gjatë natës, duke fluturuar mbi një fshesë dhe duke sjellë në mendje diçka të keqe për njerëzit, kjo është sigurisht një marrëzi totale”.

Për shekuj me radhë, shumë njerëz, veçanërisht gratë, ranë viktimë e këtij nocioni të shtrigës, dhe veçanërisht midis viteve 1450 dhe 1750 në Evropë. Çfarëdo fatkeqësie – sëmundje, bagëti të ngordhur, korrje të dështuara, një biznes i dështuar – duhej një kok turku. Kjo ishte e zakonshme në të kaluarën, por ekziston ende sot në disa vende.

“Ide të ngjashme të magjisë me ato të periudhës së hershme moderne ekzistojnë sot në pjesë të tjera të botës si një shpjegim për fatkeqësinë”, tha për DW etnologia Iris Gareis.

“Fatkeqësisht, për dekada njerëz që besohet se ishin magjistarë apo shtriga janë vrarë në një mënyrë mizore në shumë pjesë të botës”.

Ndërsa në vende të tilla si Tanzania ose Gana, gratë e akuzuara për magji duhet të kërkojnë strehim në të ashtuquajturat kampe shtrigash për t’i shpëtuar vdekjes, disa njerëz në hemisferën veriore deklarojnë hapur se merren me magji.

Për shembull, Justin (emri i ndryshuar): “Si fëmijë, ju mësoni për shtrigën në tregimin Hansel dhe Gretel, si i ligu që ha të mirën. Dhe në një moment, ju trajtoni atë nocion dhe mësoni ta shihni shtrigën si një grua e mençur”.

Justin është një ndjekës i vetëshpallur i Wicca – një lëvizje fetare neopagane e quajtur sipas fjalës së vjetër angleze për shtrigë.

“Hexe”, emërtimi gjerman për “shtrigë”, rrjedh nga gjermanishtja e vjetër “hagazussa”, që do të thotë gardh-kalorës. Dikush që mund t’i shohë botët tjera, thotë Justin, dhe mund të sjellë magji në jetën e tij ose të njerëzve të tjerë. Shpirtrat dhe ritualet magjike e ndihmojnë atë, thotë ai, duke shtuar se për të Krishterimit i mungonte ai sens magjie dhe ai kurrë nuk u mishërua në atë fe.

Në një univers paralel

Barbara gjithashtu nuk e ndiente si shtëpi të saj Kishën e Krishterë. Si shtrigë, ajo është një ndjekëse e feve natyrore, thotë ajo. Ajo flet me pemët dhe përdor një daulle për të rënë në kontakt me shpirtrat dhe për të shkuar në ekstazë. Ajo thotë se këtë e ka mësuar nga një shaman.

“Universi i magjisë është i pasur dhe plot ngjyra. Ju jetoni pak këtu dhe pak në një botë paralele”, deklaroi ajo.

Ndonëse shumë shtriga moderne lexojnë letra tarot, Barbara preferon të përdorë runat për të parashikuar të ardhmen.

“Pse duhet të pres që fuqitë e fatit të më japin diçka?” ajo pyet. “Nëse bëj një pyetje, përgjigjja është e sigurt që do të vijë”.

Ajo gjithashtu ka gjithmonë temjan dhe ekstrakte bimore në shtëpi – për të luftuar sëmundjet.

“Gjithçka tingëllon si barishte. Por supozohet të tingëllojë gjithashtu, sepse kjo është ajo që më parë ishte magjia, njohja e bimëve dhe shërimi i njerëzve”.

Por nga një këndvështrim historik, imazhi i shtrigës si një grua e mençur me njohuri të veçanta si shëruese dhe mami nuk është gjë tjetër veçse një klishe, thotë etnologia Iris Gareis.

Shtrigat si figura për feministët

Fenomeni i shtrigave moderne është i lidhur ngushtë me lëvizjen e grave të viteve 1970, e cila u rebelua kundër dominimit të botës mashkullore.

“Në shtrigë, ata kishin një figurë, si të thuash”, thotë Gareis. “Sigurisht, këto feministe nuk ishin studiuese shtrigash. Ato ishin thjesht gra normale, madje edhe intelektuale që thjesht përvetësuan këtë imazh të gruas së shtypur”.

Në vitet 1980, këtij imazhi iu shtua edhe aspekti shpirtëror. Ishin veçanërisht gratë urbane ato që tërhiqeshin nga fetë e bazuara në natyrë, thotë etnologia.

“Ajo që mund të imagjinoj është se në kohë pasigurie, njerëzit e kërkojnë shpëtimin e tyre në natyrë”.

Megjithëse shumë shtriga moderne në metropolet urbane nuk i përkasin asnjë grupi, por Wiccans organizohen në qarqe.

Kulti Wiccan e ka origjinën në Britani në gjysmën e parë të shekullit të 20-të dhe njihet si fe atje, siç është në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Lloje të ndryshme magjie

“Disa thonë se duhet t’i vendosni një kapelë të zezë me majë një shtrige në mënyrë që ajo të njihet si e tillë”, tha Justin, megjithëse shton se kjo s’i pëlqen atij.

“Ky është komuniteti im i vogël i lig i shtrigave”, shton ai me një vezullim në sy.

Megjithatë, në asnjë mënyrë nuk dëshiron të dëmtojë askënd, thotë ai. Por ai është i bindur, ashtu si Barbara, se ka shtriga me qëllime të errëta: “Ka magjistarë që bëjnë mallkime dhe magji me të cilat mund të arrijnë patjetër diçka”.

Paralele mes besimit te shtrigat dhe teorive konspirative?

Sipas studimit të Gershman, besimi në magji është më pak i përhapur në mesin e njerëzve të mirëarsimuar dhe ekonomikisht të shëndoshë, por iris Gareis nuk është aq e sigurt: “Në funksion të teorive moderne të konspiracionit, të cilat u bënë veçanërisht të dukshme gjatë pandemisë COVID në ShBA, dhe edhe këtu në Gjermani, kjo është e dyshimtë”.

Në fund të fundit, ajo thekson se ka edhe njerëz të arsimuar që besojnë se reptiloidët, ose njerëzit hardhuca, jetojnë mes nesh dhe kontrollojnë ngjarjet në politikë dhe ekonomi – diçka që është e pakuptueshme për të.

Magjia nuk është një lojë

Justin thotë se nuk duhet të përfshiheni në magji nëse nuk i keni këmbët në tokë: “Njerëzit që janë të paqëndrueshëm mendërisht duhet të qëndrojnë larg magjisë. Nëse ata nuk mund të marrin jetën e tyre nën kontroll, ata nuk do të gjejnë një mënyrë për të balancuar veten përmes magjisë ose Wicca. Nëse nuk jam i bazuar, atëherë nuk mund të shtrihem dhe të eksplorojë qiejt”.

Ose për të cituar Hamletin e Shekspirit, “Ka më shumë gjëra në Qiell dhe Tokë, Horatio, sesa ëndërrohen në filozofinë tënde”./UBTNews/


Continue Reading

Rajoni

UBT gati të mirëpresë nesër studiues nga e gjithë bota në Konferencën e 14-të Ndërkombëtare

Published

on

Në ambientet e Parkut Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së në Lipjan, nesër do të hapet zyrtarisht edicionit i 14-të i Konferencës Ndërkombëtare për Biznes, Teknologji dhe Inovacion – një prej ngjarjeve më të rëndësishme akademike dhe shkencore në rajon, e cila bashkon mijëra akademikë, studiues dhe studentë nga dhjetëra shtete të botës.

Kjo konferencë vjetore e organizuar nga UBT ka për qëllim të shërbejë si një platformë ndërkombëtare për shkëmbim idesh, kërkime shkencore dhe përvoja profesionale, duke ndërlidhur botën akademike me industrinë dhe inovacionin praktik.

Ky edicion pritet të ofrojë dhjetëra sesione paralele, punime shkencore, prezantime inovative dhe panele diskutimi, duke reflektuar trendet më të fundit globale në biznes, teknologji, edukim, mjekësi, energji, arkitekturë dhe fusha të tjera ndërdisiplinare.

Continue Reading

Rajoni

UBT organizoi me sukses Konferencën e parë Ndërkombëtare të Mjekësisë Sportive

Published

on

Në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së në Lipjan, u mbajt me sukses Konferenca e parë Ndërkombëtare e Mjekësisë Sportive (IC-SM 2025) – një ngjarje e nivelit të lartë që shënoi një moment historik për zhvillimin e kësaj fushe në Kosovë dhe rajon.

Në këtë konferencë morën pjesë figura të njohura ndërkombëtare të mjekësisë sportive, përfshirë Presidentin e Federatës Ndërkombëtare të Mjekësisë Sportive (FIMS), Prof. Dr. Fabio Pigozzi nga Italia, Prof. Dr. Norbert Bachl nga Austria, Annika Hangleiter, M.Sc. nga Universiteti Teknik i Mynihut (Gjermani), dhe Prof. Dr. Gobert von Skrbensky nga Austria, së bashku me shumë ekspertë vendorë dhe ndërkombëtarë.

Në hapje të konferencës, Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, theksoi se që nga themelimi, UBT ka qenë e përkushtuar ndaj dijes, inovacionit dhe krijimit të një shoqërie të zgjuar, ku shkenca, teknologjia dhe praktika bashkohen për të krijuar ndikim të qëndrueshëm në shoqëri.

“Mjekësia sportive është një nga fushat që mishëron më së miri këtë filozofi – duke bashkuar shëndetin, edukimin, performancën dhe inovacionin teknologjik”, u shpreh Rektori Hajrizi, duke theksuar se përmes Themelimit të Qendrës për Mjekësi Sportive në UBT, është hapur një kapitull i ri për zhvillimin e kësaj fushe në Kosovë.

Ai gjithashtu përmendi se falë kësaj nisme, Kosova është bërë për herë të parë anëtare e Federatës Ndërkombëtare të Mjekësisë Sportive (FIMS), përmes Shoqatës së Mjekësisë Sportive dhe Ushtrimeve të Kosovës (KASEM) — një arritje që e rendit vendin përkrah mbi 117 shteteve anëtare të kësaj organizate prestigjioze.

Në fjalën e tij përshëndetëse, Prof. Dr. Fabio Pigozzi, President i FIMS-it, vlerësoi kontributin e UBT-së në zhvillimin e mjekësisë sportive dhe theksoi rëndësinë e bashkëpunimit ndërkombëtar për avancimin e kërkimit dhe praktikave klinike në këtë fushë.

Në hapje të konferencës morën fjalën edhe: Fitim Arifi, përfaqësues i Komitetit Olimpik të Kosovës; Agim Ademi, Kryetar i Federatës së Futbollit të Kosovës; Agim Krasniqi, Kryetar i KASEM; Iber Alaj, Drejtor i Departamentit të Sportit në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.

Pjesa kryesore e konferencës përfshiu sesionet shkencore me ligjërata nga:

Prof. Dr. Fabio Pigozzi (Itali) – “Sudden Cardiac Death in Sports and Exercise”

Prof. Dr. Norbert Bachl (Austri) – “Sports Medicine as a Specialty in Europe: Shaping Precise Prevention”

Prof. Dr. Edmond Hajrizi (Kosovë) – “UBT Smart City – An Integrated Platform of Emerging Technologies and Smart Support for Sports Medicine Education, Research, Innovation, and Clinical Services”

Annika Hangleiter, M.Sc. (Gjermani) – “Wearable Technologies in Personalized Prevention: The Future is Already Present”

Prof. Dr. Gobert von Skrbensky (Austri) – “Concepts in Sports Surgery Following Knee Trauma: The Role of Activity Level and Biological Age”

Prezantimet shkencore dhe punimet kërkimore

Në sesionin e dytë të konferencës, të udhëhequr nga Dr. Milaim Berisha dhe Dr. Agron Thaqi, u prezantuan punime shkencore të recenzuara, ndër të cilat:

“The New Era FitScore Test: A Comprehensive General Fitness Assessment” – Era Deva, Milaim Berisha

“The Success Ratio of Non-Surgical Management of Proximal Hamstring Injury in Judo: The Case of Olympic Gold Medalist” – Nora Gjakova, Milaim Berisha

“Beyond Consensus, Into Action: Kosovo’s Response to Elite Athlete Mental Health Challenges” – L.J., Zhu., J., Hell & V. Klissouras

“Comparative Analysis of Body Composition in Elderly Residents of Nursing Homes in Kosovo” – Agron Thaqi

Konferenca IC-SM 2025 shërbeu si një platformë e rëndësishme ndërkombëtare për bashkëpunim, shkëmbim përvojash profesionale dhe prezantim të trendeve më të fundit në mjekësinë sportive. Ngjarja synon të nxisë kërkimin shkencor, inovacionin në rehabilitim, edukimin profesional dhe ndërtimin e rrjeteve ndërkombëtare në fushën e sportit dhe shëndetit.

Konferenca u organizua nga UBT, në bashkëpunim dhe mbështetje të:

  • Kosovo Association of Sports and Exercise Medicine (KASEM),
  • International Federation of Sports Medicine (FIMS),
  • Komitetit Olimpik të Kosovës, dhe
  • Sport, Health and the People – A Western Balkan University Network (SHAPE Project).

IC-SM 2025 u vlerësua si një ngjarje që shënon fillimin e një tradite të re shkencore në Kosovë, duke e pozicionuar vendin në hartën ndërkombëtare të kërkimit në mjekësinë sportive dhe shëndetin publik.

Continue Reading

Lajmet

Kusari-Lila: Të dielën seanca e jashtëzakonshme për Qeverinë, ftesa është dërguar tashmë tek të gjithë deputetët

Published

on

By

Në Kuvendin e Kosovës të dielën, më 26 tetor, do të mbahet seanca për votimin e Qeverisë së re të Kosovës.

Shefja e Grupit Parlamentar të Lëvizjes Vetëvendosje, Mimoza Kusari – Lila, konfirmoi për Telegrafin se ftesa tashmë është dërguar tek të gjithë deputetët për seancë të jashtëzakonshme.

Po, kemi bërë kërkesë dhe tashmë është dërguar ftesa tek të gjithë deputetët për seancë të jashtëzakonshme për të dielën, ora 10:00, me një pikë të rendit të ditës: Zgjedhja e Qeverisë së Republikës së Kosovës”, tha ajo.

Më 11 tetor, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e ka mandatuar liderin e Lëvizjes Vetëvendosje (LVV), Albin Kurti, që të formojë Qeverinë e re të vendit, tetë muaj pas mbajtjes së zgjedhjeve të përgjithshme.

Derisa kanë mbetur edhe dy ditë afat për ta paraqitur përbërjen e re të Qeverisë, deri më tani nga LVV nuk është ndërmarrë asnjë hap konkret.

Nuk është raportuar për ndonjë takim apo negociatë me subjektet e tjera politike që do të mundësonte ndërtimin e një koalicioni qeverisës.

Kjo, pasi LVV-së i nevojiten të paktën 61 vota në Kuvend për të formuar Qeverinë, ndërsa në zgjedhjet e 9 shkurtit, kjo parti ka siguruar 48 ulëse./EO

Continue Reading

Lajmet

Në Kroaci po futet shërbimi i detyrueshëm ushtarak, parlamenti voton pro

Published

on

By

Parlamenti kroat sot, me 84 vota pro, 30 abstenime dhe 11 kundër, ndryshoi Aktin e Mbrojtjes, duke konfirmuar kështu rikthimin e trajnimit bazë ushtarak të detyrueshëm.

Stërvitja bazë ushtarake (TVO) do të zgjasë dy muaj, thirrjet e para do të fillojnë deri në fund të vitit, dhe rekrutët e parë në kazermat në Knin, Slunj dhe Pozhega priten në fillim të vitit të ardhshëm. Siç është njoftuar nga Ministria e Mbrojtjes, është planifikuar të thirren rreth 4,000 rekrutë çdo vit, të ndarë në pesë breza.

Të gjithë të rinjtë 18-vjeçarë janë të regjistruar në regjistrin ushtarak dhe do të dërgohen në stërvitje ushtarake në vitin kalendarik kur të mbushin 19 vjeç. Rekrutët do t’i nënshtrohen një kontrolli mjekësor para stërvitjes për të përcaktuar nëse janë të aftë për stërvitje ushtarake dhe Ministria e Mbrojtjes deklaron se kjo do të organizohet sa më afër vendbanimit të rekrutëve për ta bërë më të lehtë aksesin për pjesëmarrësit.

Ekzaminimi përcakton aftësinë mjekësore të një rekruti potencial, njoftoi Ministria e Mbrojtjes, duke shtuar se ata që i nënshtrohen shërbimit ushtarak mund të dërgohen për stërvitje ose të marrin një shtyrje të përcaktuar me ligj deri në fund të vitit të 29-të të jetës, ose të përjashtohen nga detyrimi sipas kushteve dhe mënyrës së përcaktuar me ligj.

Përjashtimisht, rekrutët mbi moshën 19 vjeç dhe deri në moshën 30 vjeç mund të dërgohen edhe në stërvitje ushtarake, pasi shërbimi mund të shtyhet në rastin e studimit dhe për atletët që të marrin pjesë në kampionatet botërore dhe evropiane./EO

Continue Reading

Të kërkuara