Kulturë

Pse mësimet e Sun Tzu mbeten të preferuarat e udhëheqësve të sotëm politik?

“Arti i Luftës”, është një manual se si të jetohet në kohëra të trazuara, dhe nëse sot po lexohet më shumë se kurrë më parë, një nga arsyet është se epoka aktuale, është një kohë e tillë.

Published

on

Nga John Grey

Në një postim në Twitter në korrikun e vitit 2012, Donald Trump, citoi një nga aforizmat më të famshme të Sun Tzu: “Arti më suprem i luftës, është nënshtrimi i armikut pa luftuar!”. Trump nuk njihet si një lexues i thekur i librave, dhe kjo duhet të ketë qenë një nga citimet e tij të pakta nga një libër, në gjithë morinë e reagimeve të tij në rrjetet sociale.

Ish-këshilltari i tij Stiv Benon, ishte gjithashtu një admirues i Sun Tzu. Ai besonte se libri i tij i lashtë “Arti i Luftës”, jepte disa udhëzime të shkëlqyera se si duhej zhvilluar një luftë tregtare kundër Kinës. Ndërkohë, një nga ish-ndihmësit e presidentit kishte të shkruar “Art Ëar” në targën e makinës së tij.

Ish-sekretari amerikan i Mbrojtjes nën administratën Trump, James Mattis, një ish-gjeneral i Korpusit të Marinës, dhe një nga drejtuesit ushtarakë më të respektuar mbarë botën për ndershmërinë e gjykimeve të tij, zbuloi në një intervistë në vitin 2018, se ai është shumë pranë mendimeve të Sun Tzu, kur është fjala për luftën.

Në Britani “Arti i Luftës”, është një nga librat më frymëzues për këshilltarin kryesor të Boris Johnsonit, Dominik Kamings. Largimi i tij nga nga radhët e konservatorëve më rebelë shtatorin e kaluar provokoi frikë mes mbështetësve, edhe pse e mbrojti partinë nga përçarjet e mëtejshme.

Një shumicë konservatore prej 20 deputetësh pas zgjedhjeje parlamentar, do të ishte e pak e dobishme, në qoftë se mund ajo mund të sabotohej në çdo moment nga një fraksion prej 21 konservatorësh, që ishin pro qëndrimit të Britanisë në BE.

Sun Tzu shkruan: “E vetmja mënyrë për të menaxhuar trupat në një betejë, konsiston në bindjen e tyre, në mënyrë që ato të veprojnë si një trup i vetëm”.

Dhe si ta ilustronte këtë maksimë, projektligji i Johnsonit për nxjerrjen e vendit nga BE, u miratua në Dhomën e Komunëve pa asnjë votë kundër apo abstenim të konservatorëve.

Ashtu si tekstet e tjera të lashta kineze, “Arti i Luftës” është një vepër e përbërë nga shumë burime, dhe me siguri i përket fundit të epokës së Zhanguo (475-221 Para Erës Sonë), kur Kina u nda në 7 mbretëri rivale me njëra-tjetrën. Dhe ai moment ishte i rëndësishëm, pasi dominohej nga një pasiguri e vazhdueshme për pushtetarët, komandantët ushtarakë, apo edhe njerëzit e thjeshtë.

“Arti i Luftës”, është një manual se si të jetohet në kohëra të trazuara, dhe nëse sot po lexohet më shumë se kurrë më parë, një nga arsyet është se epoka aktuale, është një kohë e tillë. Do të jenë të shumtë ata që do të zhgënjehen nëse e përdorin “Artin e Luftës”, si një manual për politikën. Në fakt, aty nuk ka asgjë të re në konceptin se lufta dhe politika janë të lidhura ngushtë mes tyre. Në traktatin e tij të famshëm “Mbi luftën”, gjenerali dhe strategu prusian Karl von Klauzeviç (1780-1831), e përshkroi luftën si vazhdimësi të politikës me mjete të tjera.

Por, ata që përdorin citatet e Sun Tzu për të bërë sot politikë, kanë një pikëpamje ndryshe dhe më radikale. Ata besojnë se politika, është në vetvete një lloj lufte. Një nga maksimat më të famshme të Sun Tzu thotë: “Lufta është arti i mashtrimit”.

Një pamje e ngjashme paraqitet në librin indian “Arthashastra Indiane”, i shkruar ndoshta në shekullin IV P.E.S, që i atribuohet një filozofi të njohur si Kautilja ose Çanakja, që argumenton se fshehtësia, mashtrimi dhe strategjitë e tjera të ngjashme me luftën, janë thelbësore për mbijetesën politike në kohëra të turbullta.

Në Perëndim, kjo qasje është kundër traditës klasike të formuluar nga Aristoteli, në të cilën politika është ndjekja e një të vërtete të dakordësuar për të mirën e përbashkët. Por kundërshtarë të këtij lloj mendimi, kanë dalë prej kohësh. Më i njohuri është Makiaveli, që u rekomandoi sundimtarëve të projektojnë një imazh të virtytit, ndërsa të jenë gati për të qenë të pamëshirshëm, kur këtë e kërkojnë rrethanat.

Disa breza më vonë, Tomas Hobs besoi se interpretimi i teksteve biblike, duhet të vendosej nga sovrani. Konflikti mbi kuptimin e Biblës, kishte nxitur shumë luftëra fetare, dhe për Hobsin synimi i politikës nuk ishte e vërteta, por paqja. Makiaveli dhe Hobsi, janë konsideruar shpesh si mendimtarë amoralë.

E megjithatë, secili prej tyre besonte se një mospërfillje metodike ndaj së vërtetës, ishte mënyra e vetme për të arritur qëllime të mira. Për Firencen, kjo gjë bëri të mundur vetëqeverisjen republikane, ndërsa për racionalistin anglez, ishte një parakusht i “jetesës komode”.

Këta mendimtarë, besonin se ruajtja e të mirës së përbashkët, mund të kërkojë metoda që i dënon morali. Por ata nuk ishin imoralë. Përkundrazi, i njihnin shumë mirë rreziqet e politikës – Makavelli u burgos dhe u torturua kur u akuzua për komplot kundër Mediçvëve, dhe Hobsi u detyrua të mërgonte jashtë vendit pak para Luftës Civile Angleze – sesa Aristoteli, Kanti, Roullsi dhe predikuesit e tjerë të virtytit.

Dhe ata shkruanin më me ndershmëri, mbi konfliktet e vlerëve në politikë. Mashtrimi mund të jetë një ves, por pa të mirën, ai është i pafuqishëm. Edhe pikëpamja e Sun Tzu për luftën, nuk është e ndryshme. Askund në tekstin e librit të tij, ajo nuk paraqitet si heroike apo fisnike.

Lufta është një e keqe e madhe, por luftërat më pak të këqija fitohen pa u luftuar kurrë, me fitoren që arrihet përmes dredhive.

Sigurisht, mashtrimi ka qenë gjithmonë një element i rëndësishëm në luftë. Lufta e Dytë Botërore u fitua përmes së sërë trukesh, përfshirë edhe vjedhjen e informacionit mbi qëllimet e armikut përmes dekodimit të makinës Enigma, dhe një fushate për të mashtruar komandën e lartë gjermane mbi vendin dhe kohën e zbarkimit aleat në Evropë.

Por rëndësia e mashtrimit, ka pësuar një rëndësi edhe më të madhe tani me teknologjinë e informacionit dhe luftën kiberntike. Kufijtë midis luftës dhe paqes janë mjegulluar, ndërsa lufta është përhapur në forma të reja, dhe më të parregullta. Më shumë se në çdo kohë në të kaluarën, lufta, politika dhe mashtrimi, po ndërthurren mes tyre.

Por sërish kjo nuk është diçka e paparë më herët. Vladimir Lenin, ishte një mjeshtër i asaj që u bë e njohur si “maskirovka”. E përdorur në Bashkimin Sovjetik që nga fillimi i viteve 1920, ky termi i referohej çdo strategjie apo taktike, kur mashtrimi ishte një element thelbësor.

Kjo praktikë varionte nga përdorimi i pozicioneve të rreme ushtarake gjatë Luftës Civile në Rusi, deri tek operacionet strategjike në shkallë të gjerë, në të cilat udhëheqja sovjetike mori angazhime që nuk kishte synim t’i përmbushte.

Lenini erdhi në pushtet duke u premtuar fshatarëve tokën, të cilën ai nënkuptonte gjithmonë se do ta shpronësonte. Më vonë, Politika e Re Ekonomike (NEP) e zbatuar midis viteve 1921-1928, që u dha mundësi fshatarët të zotëronin dhe të kishin përfitime nga toka e tyre pas katastrofës së “komunizmit të luftës”, nxiti perceptimin se shteti sovjetik po e moderonte zellin e tij ideologjik. Në këtë mënyrë, ai arriti të lidhte marrëveshje tregtare me Perëndimin kapitalist, dhe të industrializonte vendin, bazuar tek një kolektivizim brutal i bujqësisë.

Rusia post-komuniste, e ka përdorur mashtrimin në luftën e saj në Ukrainën Lindore dhe Siri. “Njerëzit e vegjël” që u shfaqën në Ukrainë në vitin 2014, nuk ishin milicitë lokale të formuara spontanisht, siç pretendojnë mediat shtetërore ruse. Pak njerëz, kanë pranuar versionet e ngjarjeve që jep Kremlini.

Ato përshkruhen më së miri si shembuj të asaj që rusët e quajnë “vranyo” – përhapje e gënjeshtrave, të cilat që të gjithë e dinë se janë të rreme. Por një rrjedhë e vazhdueshme dezinformatash e bën të vështirë qasjen tek faktet. Dhe në këtë aspekt, Vladimir Putini i ka nxënë me mjeshtëri mësimet e Sun Tzu.

Edhe pse është shumë më pak aventureske në sjelljen e saj ndaj shteteve të tjera, Kina ka ndjekur një strategji të ngjashme. Ndërsa e portretizon veten si një vend në zhvillim, dhe që është e përkushtuar vetëm për t’u bërë pjesë e një rendi botëror të sunduar nga rregullat, ajo

ka depërtuar kaq shumë në ekonomitë perëndimore, saqë ka një ndikim në rritje mbi qeveritë perëndimore. Siç vinte dikur në dukje Sun Tzu, mashtrimi dhe ngatërrimi i armikut është rruga më efektive drejt fitores, sesa duke luftuar hapur përballë tyre./New Statesman – Bota.al

Continue Reading

Kulturë

Tre vjet pas vrasjes në xhirime, mbahet premiera botërore e filmit të Alec Baldwin

Published

on

By

Premiera botërore e filmit “Rust” u mbajt në Poloni të mërkurën, tre vjet pasi kineastja Galina Hutchins u vra gjatë xhirimeve në New Mexico.

Organizatorët e festivalit ndërkombëtar të filmit Camerimage në Toruń, Poloni, thanë se shfaqja ishte projektuar si një nderim për kameramanen 42-vjeçare të lindur në Ukrainë, e cila, siç thonë ata, e adhuroi këtë festival dhe erdhi në të.

Filmi dhe ylli i tij kryesor Alec Baldwin u bënë tituj në tetor 2021 pas një tragjedie në xhirime, kur aktori qëlloi me armë në një rekuizitës, duke vrarë kineasten Galina Hutchins dhe duke plagosur regjisorin Joel Souza.

Në vend të atyre fals, në armë ka pasur plumba të vërtetë, por nuk është përcaktuar se si kanë përfunduar në rekuizitën e filmit.

Baldwin, i cili luan personazhin kryesor në film, nuk ishte i ftuar dhe nuk mori pjesë në premierë. Burri dhe djali i Galina Hutchins nuk morën pjesë në premierën.

Prindërit e Galina Hutchins, Olga Solovey dhe Anatoly Androsovich dhe motra e saj Svetlana Zemko gjithashtu refuzuan të merrnin pjesë në premierë, raportoi New York Times, duke cituar avokaten Gloria Allred, e cila përfaqëson familjen.

Skenaristi dhe regjisori Joel Souza, i cili mbeti i plagosur në të shtënat, i tha BBC-së në premierën se në një moment “ai as që mund ta imagjinonte se do t’i kthehej ndonjëherë xhirimeve, sepse gjithçka ishte shumë e dhimbshme”.

Ai shtoi se ndryshoi mendje dhe vendosi ta përfundonte filmin pasi kishte folur me Matt, të venë e Galina Hutchins.

Por disa kineast të shquar të Hollivudit kritikuan vendimin e organizatorëve të festivalit në Torun, një qytet në veri të Polonisë, duke thënë se ai njollos kujtesën e Galina Hutchins.

As Olga Solovey, nëna e Galina Hutchins, e cila padit produksionin dhe Alec Baldwin me një padi civile, nuk mori pjesë as në premierën e filmit.

Duke refuzuar të më kërkojë falje dhe duke refuzuar të marrë përgjegjësinë për vdekjen e saj, Alec Baldwin vazhdon të më shkaktojë dhimbje”, tha nëna e saj.

Continue Reading

Bota

Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025

Published

on

Karlo Akutis, i njohur si “patron shenjti i internetit” dhe “influenceri i Perëndisë”, do të shpallet shenjtor nga Kisha Katolike në prill të vitit 2025, duke u bërë kështu i pari milenial që do të arrijë këtë nder të lartë.

Acutis, një djalë i lindur në Londër dhe i njohur për aftësitë e tij online, ndërroi jetë në vitin 2006 në moshën 15-vjeçare nga leukimia, pas një periudhe të gjatë sëmundjeje. Gjatë jetës së tij, ai kishte krijuar një ndikim të jashtëzakonshëm në internet, duke regjistruar mrekulli dhe duke menaxhuar faqe web për organizata katolike. Përmes aktivitetit të tij në rrjetet sociale dhe internet, Akutis bëri të mundur që besimi katolik të lidhej më shumë me brezin e ri në këtë epokë digjitale.

Pas vdekjes së tij, trupi i Akutis u transferua në Assisi, Itali, ku tani ndodhet i ekspozuar në një shenjë, së bashku me relikte të tjera që lidhen me jetën e tij. Historia e jetës së tij, mes dhimbjes dhe besimit të palëkundur, ka shërbyer si një burim frymëzimi për shumë të rinj.

Për shpalljen e tij si shenjtor, Kisha Katolike kërkon verifikimin e dy mrekullive të lidhura me ndërmjetësimin e kandidatit. Mrekullia e parë për Akutis u njoh në vitin 2020, kur një fëmijë brazilian, i cili vuante nga një sëmundje kongjenitale, u shërua në mënyrë të jashtëzakonshme pas lutjeve të bëra për nder të tij. E dyta, një mrekulli e verifikuar këtë vit, përfshin shërimin e një studenti universitar në Firence, i cili u rikuperua nga një gjakderdhje e rëndë në tru.

Acutis është parë si një shenjë shprese për Kishën Katolike, e cila po përpiqet të lidhet më afër brezave të rinj në një kohë ku teknologjia dhe digitalizimi kanë bërë një ndryshim të madh në mënyrën se si besohet dhe praktikohet feja. Papa Françesku, një admirues i flaktë i Akutis, do ta shpallë atë shenjtor në një ceremoni solemne që do të mbahet në Vatikan më 26 prill 2025.

Historia e Karlo Akutis, përmes mirësisë dhe besimit të tij të pandashëm, përfaqëson një udhërrëfyes të fuqishëm për një epokë moderne, ku besimi dhe teknologjia mund të bashkohen në një mënyrë të mrekullueshme dhe transformative./Euronews/

Continue Reading

Kulturë

Percival Everett fiton ‘Çmimin Kombëtar të Librit’ për fiksion

Published

on

Shkrimtari kanadez, Percival Everett ka fituar Çmimin Kombëtar të Librit për fiksion, një nga çmimet më të njohura letrare në Shtetet e Bashkuara, me romanin e tij “James”. Ky libër, një riinterpretim i veprës klasike të Mark Twain “The Adventures of Huckleberry Finn”, ka tërhequr vëmendjen për përqendrimin në një prej personazheve më të rëndësishëm të romanit, Jim, skllavi i Huckleberry Finn.

Romani i Everett, i cili është gjithashtu finalist për çmimin Booker këtë vit, është vlerësuar nga kritikët për thellësinë e tij emocionale dhe realizmin e ashpër që trajton temat e skllavërisë dhe të drejtave të njeriut. Sipas kritikës së The Guardian, Anthony Cummins, “James” është një libër “mbërthyes, i dhimbshem, humoristik dhe tronditës.”

Fituesi i çmimit prej 10,000 dollarësh ka kaluar një konkurrencë të fortë, duke përfshirë Miranda July me romanin e saj All Fours, Kaveh Akbar me debutin Martyr!, dhe Pemi Aguda me koleksionin e tregimeve Ghostroots. Për Everett, ky është një moment i rëndësishëm në karrierën e tij, duke e vendosur atë në qendër të një diskutimi të gjallë për rolin e historisë dhe letërsisë në shoqërinë moderne.

Gjatë ceremonisë, Everett shprehu një ndjenjë të përzier gëzimi dhe pasigurie, duke thënë: “Dy javë më parë, ndihesha mjaft i demoralizuar,” duke aluduar për rezultatin e zgjedhjeve presidenciale amerikane. “Dhe, për të qenë të sinqertë, ende ndihem disi i mposhtur. Por duke parë gjithë këtë emocion për librat, ndiej një shpresë, edhe pse është e rëndësishme të kujtojmë se shpresa nuk është një zëvendësim për strategjinë.”

Në kategorinë e jo-fiksionit, çmimi i parë shkoi për autorin Jason De León, me librin Soldiers and Kings: Survival and Hope in the World of Human Smuggling. De León u përball me konkurrencën nga Salman Rushdie, i cili u nominua për herë të parë për çmimin e kombëtar të librit me memoirin e tij Knife: Meditations After an Attempted Murder.

Ngjarjet e vitit 2024 ishin të ngarkuara edhe nga mesazhe politike të fuqishme, sidomos pas tërheqjes së sponsorizuesve të çmimeve vitin e kaluar, kur finalistët bënë thirrje për ndërprerjen e dhunës në Gaza. Fituesja e kategorisë së poezisë, Lena Khalaf Tuffaha, foli për tragjedinë që po ndodhte në Palestinë, duke thënë: “Ne tani po jetojmë në nëntorin e dytë të gjenocidit të financuar nga Amerika në Palestinë.”

Në një vit ku ndikimi i luftës dhe çështjet e drejtësisë shoqërore ishin në qendër të vëmendjes, autorët që fituan këtë vit, si Tuffaha dhe Shifa Saltagi Safadi, e bënë të qartë se letërsia mund të jetë një forcë fuqishme për ndryshim dhe reflektim shoqëror.

Për më tepër, Everett shfrytëzoi këtë mundësi për të lavdëruar gjeneratën e re të shkrimtarëve që po vazhdojnë të ndjekin pasionin e tij për të rishikuar dhe ripërkufizuar temat e artit dhe të shoqërisë. Ai u shpreh se ndihej krenar për faktin që autorët e rinj, si Julia Ducournau dhe Coralie Fargeat, po ndikohen nga puna e tij, duke e bërë këtë një legjendë të gjallë të letërsisë bashkëkohore./Guardian/

Continue Reading

Kulturë

Art dhe absurditet: Maurizio Cattelan dhe shitja e bananes për 6.2 milionë

Published

on

Një nga veprat më provokuese dhe diskutabile të artit bashkëkohor ka arritur një çmim marramendës prej 6.2 milionë dollarësh (rreth 4.9 milionë paund) në një ankand të Sotheby’s në Nju Jork, duke kaluar katërfish vlerën e parashikuar para shitjes. Ky çmim rekord i përket instalacionit të njohur të artistit italian Maurizio Cattelan, i titulluar Comedian, i cili paraqet një banane të ngjitur me duct-tape në një mur.

Vepra u ble nga Justin Sun, një sipërmarrës kinez i kriptomonedhave dhe themelues i rrjetit blockchain Tron, i cili mundi gjashtë konkurrues të tjerë për të siguruar këtë krijim të diskutueshëm. Sun, i cili është i njohur për përfshirjen e tij në botën e kriptomonedhave, u shpreh se planifikon të konsumojë vetë bananen si pjesë të përvojës artistike të tij, sipas deklaratave të publikuara në media.

Në një kthesë të pabesueshme, bananeja që është shitur për një shumë kaq astronomike, kishte një çmim fillestar shumë modest vetëm 0.35 dollarë. Ky është një tjetër element që thekson absurdin dhe çuditshmërinë që ka shoqëruar këtë veprim artistik që u bë viral që kur u prezantua për herë të parë në vitin 2019.

Kjo vepër ka shkaktuar debate të shumta lidhur me natyrën e artit dhe vlerën e tij. Comedian është një instalacion i thjeshtë, por me thellësi të lartë filozofike, që sfidon përceptimet tradicionale të artit dhe shtron pyetje të rëndësishme mbi përkufizimin e asaj që mund të konsiderohet art. Vepra është udhëtuar rreth botës dhe ka qenë objekt i shumë incidenteve që e kanë bërë më të njohur. Pjesë e veprës është edhe një udhëzim për të zëvendësuar bananen çdo herë që ajo ka filluar të prishet, duke i dhënë kështu veprës një karakter të përhershëm.

Në vitin 2023, një student arti nga Koreja e Jugut e mori atë nga muri në muzeun Leeum të Artit, kur vepra ishte ekspozuar, dhe e hëngri atë për të bërë një deklaratë personale. Pas ngjarjes, muzeu vendosi një banane të re në vendin e saj. Gjithashtu, në vitin 2019, një artist performues e tërhoqi bananen nga muri gjatë një ekspozite në Art Basel në Miami, ku vepra ishte shitur për 120,000 dollarë. Pas kësaj, një banane e re u vendos dhe nuk u mor më asnjë veprim tjetër.

Këto ngjarje dhe zhvillime kanë shtuar më shumë intrigë dhe spekulim rreth vlerës dhe natyrës së artit në epokën e sotme. Cattelan, i cili është një nga artistët më të njohur dhe më të kontestuar të periudhës bashkëkohore, ka krijuar një veprim që, ndonëse mund të duket absurd, ka shpërthyer një seri reflektimesh mbi rolin e artit në shoqërinë moderne dhe rreth debatit se si mund të kuptohet dhe të vlerësohet arti në një botë ku çdo gjë mund të jetë e mundur.

Në kontekstin e këtij ankandi, vepra e Cattelan reflekton gjithashtu rritjen e çmimit të artit bashkëkohor dhe lidhjen e tij me botën e teknologjisë dhe kriptomonedhave. Justin Sun, i njohur për aktivitetet e tij në sektorin e kriptomonedhave, është gjithashtu një figurë që ka qenë i përfolur për akuzat e mashtrimit nga Komisioni i Letrave me Vlerë të SHBA-së, akuza të cilat ai i ka mohuar. Megjithatë, blerja e tij e veprës ka sjellë një vëmendje të madhe mediatike, duke e bërë këtë banane të ngjitur një nga frutat më të shtrenjta që janë shitur ndonjëherë./BBC/

Continue Reading

Të kërkuara