

Kulturë
Pse mësimet e Sun Tzu mbeten të preferuarat e udhëheqësve të sotëm politik?
“Arti i Luftës”, është një manual se si të jetohet në kohëra të trazuara, dhe nëse sot po lexohet më shumë se kurrë më parë, një nga arsyet është se epoka aktuale, është një kohë e tillë.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiNga John Grey
Në një postim në Twitter në korrikun e vitit 2012, Donald Trump, citoi një nga aforizmat më të famshme të Sun Tzu: “Arti më suprem i luftës, është nënshtrimi i armikut pa luftuar!”. Trump nuk njihet si një lexues i thekur i librave, dhe kjo duhet të ketë qenë një nga citimet e tij të pakta nga një libër, në gjithë morinë e reagimeve të tij në rrjetet sociale.
Ish-këshilltari i tij Stiv Benon, ishte gjithashtu një admirues i Sun Tzu. Ai besonte se libri i tij i lashtë “Arti i Luftës”, jepte disa udhëzime të shkëlqyera se si duhej zhvilluar një luftë tregtare kundër Kinës. Ndërkohë, një nga ish-ndihmësit e presidentit kishte të shkruar “Art Ëar” në targën e makinës së tij.
Ish-sekretari amerikan i Mbrojtjes nën administratën Trump, James Mattis, një ish-gjeneral i Korpusit të Marinës, dhe një nga drejtuesit ushtarakë më të respektuar mbarë botën për ndershmërinë e gjykimeve të tij, zbuloi në një intervistë në vitin 2018, se ai është shumë pranë mendimeve të Sun Tzu, kur është fjala për luftën.
Në Britani “Arti i Luftës”, është një nga librat më frymëzues për këshilltarin kryesor të Boris Johnsonit, Dominik Kamings. Largimi i tij nga nga radhët e konservatorëve më rebelë shtatorin e kaluar provokoi frikë mes mbështetësve, edhe pse e mbrojti partinë nga përçarjet e mëtejshme.
Një shumicë konservatore prej 20 deputetësh pas zgjedhjeje parlamentar, do të ishte e pak e dobishme, në qoftë se mund ajo mund të sabotohej në çdo moment nga një fraksion prej 21 konservatorësh, që ishin pro qëndrimit të Britanisë në BE.
Sun Tzu shkruan: “E vetmja mënyrë për të menaxhuar trupat në një betejë, konsiston në bindjen e tyre, në mënyrë që ato të veprojnë si një trup i vetëm”.
Dhe si ta ilustronte këtë maksimë, projektligji i Johnsonit për nxjerrjen e vendit nga BE, u miratua në Dhomën e Komunëve pa asnjë votë kundër apo abstenim të konservatorëve.
Ashtu si tekstet e tjera të lashta kineze, “Arti i Luftës” është një vepër e përbërë nga shumë burime, dhe me siguri i përket fundit të epokës së Zhanguo (475-221 Para Erës Sonë), kur Kina u nda në 7 mbretëri rivale me njëra-tjetrën. Dhe ai moment ishte i rëndësishëm, pasi dominohej nga një pasiguri e vazhdueshme për pushtetarët, komandantët ushtarakë, apo edhe njerëzit e thjeshtë.
“Arti i Luftës”, është një manual se si të jetohet në kohëra të trazuara, dhe nëse sot po lexohet më shumë se kurrë më parë, një nga arsyet është se epoka aktuale, është një kohë e tillë. Do të jenë të shumtë ata që do të zhgënjehen nëse e përdorin “Artin e Luftës”, si një manual për politikën. Në fakt, aty nuk ka asgjë të re në konceptin se lufta dhe politika janë të lidhura ngushtë mes tyre. Në traktatin e tij të famshëm “Mbi luftën”, gjenerali dhe strategu prusian Karl von Klauzeviç (1780-1831), e përshkroi luftën si vazhdimësi të politikës me mjete të tjera.
Por, ata që përdorin citatet e Sun Tzu për të bërë sot politikë, kanë një pikëpamje ndryshe dhe më radikale. Ata besojnë se politika, është në vetvete një lloj lufte. Një nga maksimat më të famshme të Sun Tzu thotë: “Lufta është arti i mashtrimit”.
Një pamje e ngjashme paraqitet në librin indian “Arthashastra Indiane”, i shkruar ndoshta në shekullin IV P.E.S, që i atribuohet një filozofi të njohur si Kautilja ose Çanakja, që argumenton se fshehtësia, mashtrimi dhe strategjitë e tjera të ngjashme me luftën, janë thelbësore për mbijetesën politike në kohëra të turbullta.
Në Perëndim, kjo qasje është kundër traditës klasike të formuluar nga Aristoteli, në të cilën politika është ndjekja e një të vërtete të dakordësuar për të mirën e përbashkët. Por kundërshtarë të këtij lloj mendimi, kanë dalë prej kohësh. Më i njohuri është Makiaveli, që u rekomandoi sundimtarëve të projektojnë një imazh të virtytit, ndërsa të jenë gati për të qenë të pamëshirshëm, kur këtë e kërkojnë rrethanat.
Disa breza më vonë, Tomas Hobs besoi se interpretimi i teksteve biblike, duhet të vendosej nga sovrani. Konflikti mbi kuptimin e Biblës, kishte nxitur shumë luftëra fetare, dhe për Hobsin synimi i politikës nuk ishte e vërteta, por paqja. Makiaveli dhe Hobsi, janë konsideruar shpesh si mendimtarë amoralë.
E megjithatë, secili prej tyre besonte se një mospërfillje metodike ndaj së vërtetës, ishte mënyra e vetme për të arritur qëllime të mira. Për Firencen, kjo gjë bëri të mundur vetëqeverisjen republikane, ndërsa për racionalistin anglez, ishte një parakusht i “jetesës komode”.
Këta mendimtarë, besonin se ruajtja e të mirës së përbashkët, mund të kërkojë metoda që i dënon morali. Por ata nuk ishin imoralë. Përkundrazi, i njihnin shumë mirë rreziqet e politikës – Makavelli u burgos dhe u torturua kur u akuzua për komplot kundër Mediçvëve, dhe Hobsi u detyrua të mërgonte jashtë vendit pak para Luftës Civile Angleze – sesa Aristoteli, Kanti, Roullsi dhe predikuesit e tjerë të virtytit.
Dhe ata shkruanin më me ndershmëri, mbi konfliktet e vlerëve në politikë. Mashtrimi mund të jetë një ves, por pa të mirën, ai është i pafuqishëm. Edhe pikëpamja e Sun Tzu për luftën, nuk është e ndryshme. Askund në tekstin e librit të tij, ajo nuk paraqitet si heroike apo fisnike.
Lufta është një e keqe e madhe, por luftërat më pak të këqija fitohen pa u luftuar kurrë, me fitoren që arrihet përmes dredhive.
Sigurisht, mashtrimi ka qenë gjithmonë një element i rëndësishëm në luftë. Lufta e Dytë Botërore u fitua përmes së sërë trukesh, përfshirë edhe vjedhjen e informacionit mbi qëllimet e armikut përmes dekodimit të makinës Enigma, dhe një fushate për të mashtruar komandën e lartë gjermane mbi vendin dhe kohën e zbarkimit aleat në Evropë.
Por rëndësia e mashtrimit, ka pësuar një rëndësi edhe më të madhe tani me teknologjinë e informacionit dhe luftën kiberntike. Kufijtë midis luftës dhe paqes janë mjegulluar, ndërsa lufta është përhapur në forma të reja, dhe më të parregullta. Më shumë se në çdo kohë në të kaluarën, lufta, politika dhe mashtrimi, po ndërthurren mes tyre.
Por sërish kjo nuk është diçka e paparë më herët. Vladimir Lenin, ishte një mjeshtër i asaj që u bë e njohur si “maskirovka”. E përdorur në Bashkimin Sovjetik që nga fillimi i viteve 1920, ky termi i referohej çdo strategjie apo taktike, kur mashtrimi ishte një element thelbësor.
Kjo praktikë varionte nga përdorimi i pozicioneve të rreme ushtarake gjatë Luftës Civile në Rusi, deri tek operacionet strategjike në shkallë të gjerë, në të cilat udhëheqja sovjetike mori angazhime që nuk kishte synim t’i përmbushte.
Lenini erdhi në pushtet duke u premtuar fshatarëve tokën, të cilën ai nënkuptonte gjithmonë se do ta shpronësonte. Më vonë, Politika e Re Ekonomike (NEP) e zbatuar midis viteve 1921-1928, që u dha mundësi fshatarët të zotëronin dhe të kishin përfitime nga toka e tyre pas katastrofës së “komunizmit të luftës”, nxiti perceptimin se shteti sovjetik po e moderonte zellin e tij ideologjik. Në këtë mënyrë, ai arriti të lidhte marrëveshje tregtare me Perëndimin kapitalist, dhe të industrializonte vendin, bazuar tek një kolektivizim brutal i bujqësisë.
Rusia post-komuniste, e ka përdorur mashtrimin në luftën e saj në Ukrainën Lindore dhe Siri. “Njerëzit e vegjël” që u shfaqën në Ukrainë në vitin 2014, nuk ishin milicitë lokale të formuara spontanisht, siç pretendojnë mediat shtetërore ruse. Pak njerëz, kanë pranuar versionet e ngjarjeve që jep Kremlini.
Ato përshkruhen më së miri si shembuj të asaj që rusët e quajnë “vranyo” – përhapje e gënjeshtrave, të cilat që të gjithë e dinë se janë të rreme. Por një rrjedhë e vazhdueshme dezinformatash e bën të vështirë qasjen tek faktet. Dhe në këtë aspekt, Vladimir Putini i ka nxënë me mjeshtëri mësimet e Sun Tzu.
Edhe pse është shumë më pak aventureske në sjelljen e saj ndaj shteteve të tjera, Kina ka ndjekur një strategji të ngjashme. Ndërsa e portretizon veten si një vend në zhvillim, dhe që është e përkushtuar vetëm për t’u bërë pjesë e një rendi botëror të sunduar nga rregullat, ajo
ka depërtuar kaq shumë në ekonomitë perëndimore, saqë ka një ndikim në rritje mbi qeveritë perëndimore. Siç vinte dikur në dukje Sun Tzu, mashtrimi dhe ngatërrimi i armikut është rruga më efektive drejt fitores, sesa duke luftuar hapur përballë tyre./New Statesman – Bota.al
You may like
Magazinë
Spotify heq masivisht përmbajtjen e krijuar nga AI
Published
2 days agoon
September 30, 2025By
UBT News
Spotify ka njoftuar një operacion të gjerë kundër keqpërdorimit të inteligjencës artificiale, duke bërë të ditur se gjatë vitit të kaluar ka hequr më shumë se 75 milionë këngë “spam”.
Sipas kompanisë, ky hap synon të mbrojë artistët nga paraqitjet e rreme, mashtrimet dhe përmbajtja e dobët e gjeneruar nga AI. Spotify ka prezantuar gjithashtu rregulla dhe mjete të reja që synojnë të mbrojnë identitetin e artistëve dhe të rrisin transparencën për dëgjuesit.
Këto masa vijnë në një kohë kur teknologjia gjenerative e AI po ndryshon rrënjësisht industrinë e muzikës, duke sjellë shqetësime për përmbajtje të padëshiruar, vokale “deepfake” dhe publikime mashtruese.
Spotify ka miratuar politikë të re që ndalon klonimin e zërit të artistëve dhe incizimet “deepfake”, përveç rasteve kur ato janë të licencuara zyrtarisht. Kompania po merr masa për të ndaluar publikimet e rreme që paraqiten si krijime të artistëve të tjerë.
Për të parandaluar manipulimet, këtë vjeshtë Spotify prezanton një sistem të ri që identifikon përmbajtjen e padëshiruar.
Ky filtër do të zbulojë llogaritë që përdorin taktika të tilla si duplikimet, këngët shumë të shkurtra dhe strategjitë mashtruese, duke i ndaluar këto materiale nga rekomandimet e platformës. Gjithashtu, Spotify mbështet standardin e ri për etiketimin e përmbajtjes së krijuar me AI, që u lejon artistëve dhe shtëpive botuese të tregojnë se si është përdorur gjatë krijimit të një kënge, qoftë tek vokalet apo instrumentalet.
Etiketat do të shfaqen direkt në aplikacion, sipas informacionit të dhënë nga distributorët dhe partnerët.
Që nga qershori, përdoruesit e Spotify vunë re një grup të ri të quajtur The Velvet Sundown, dhe shumë dyshuan se ishte i krijuar nga AI.
Megjithëse grupi e mohoi këtë në rrjetet sociale, më vonë u zbulua se këngët ishin vërtet të gjeneruara nga inteligjenca artificiale, duke treguar se publiku nuk është gjithmonë i lehtë për t’u mashtruar. /A.Z/UBT News/
Kulturë
Premiera e “Bukuria e gomarit” në Festivalin e Filmit në Cyrih
Published
2 days agoon
September 30, 2025By
UBT News
Filmi dokumentar-artistik “Bukuria e gomarit”, i mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës, ka pasur premierën e tij në Festivalin prestigjioz të Filmit në Cyrih.
Ky produksion sjell një reflektim të ndjerë mbi brishtësinë e kujtesës, duke ndërthurur elementin dokumentar me një gjuhë vizuale që ngjan me përrallën.
Filmi mban firmën e regjisores dhe skenaristes Dea Gjinovci, ndërsa producent është Ilir Hasanaj. Në rolet kryesore paraqiten Asllan Gjinovci dhe Leart Gjinovci, të shoqëruar nga aktorë të tjerë nga Makermali dhe Skenderaj.
Në ekipin krijues veçohen emra të njohur si Samir Karahoda dhe Samir Ljuma në kinematografi, Valmira Hyseni në produksion, si dhe një grup i gjerë profesionistësh nga Kosova, Zvicra, Franca dhe SHBA. Muzikën origjinale e ka realizuar Gael Kyriakidis me vokale arbëreshe, ndërsa për ngjyrat është kujdesur Raphaël Dubach.
Filmi është bashkë-produksion i Astrae Productions, Unseen Films, Haut et Court Doc, Facet (US) dhe RTS, me mbështetje nga institucione të rëndësishme si Suissimage, Sundance Documentary Fund, Cineforom, Qendra Kinematografike e Kosovës, si dhe nga komuna të ndryshme në Kosovë e Zvicër.
Përndryshe, premiera në Cyrih u prit me interes të madh, duke shënuar një hap të rëndësishëm për prezencën e kinematografisë kosovare në arenën ndërkombëtare. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
30 shtatori – Dita Kombëtare e dashurisë për njerëzit
Published
2 days agoon
September 30, 2025By
UBT News
Çdo vit, më 30 shtator, shënohet Dita Kombëtare e Dashurisë për Njerëzit (National Love People Day), një ditë që promovon dashurinë pa kushte dhe mirësinë njerëzore.
Ajo na fton të japim dashuri pa pritur asgjë në këmbim, duke nxjerrë në pah vlerat universale që na bashkojnë pavarësisht prejardhjes, besimit apo bindjeve tona.
Kjo ditë u shpall për herë të parë në vitin 2017 nga New Life Covenant Church në Çikago, me synimin për të përhapur idenë se dashuria duhet të praktikohet çdo ditë dhe ndaj kujtdo.
Qëllimi i saj është të frymëzojë njerëzit të tregohen zemërgjerë, të ndihmojnë komunitetin dhe të ndërtojnë marrëdhënie të bazuara në respekt e mirëkuptim.
Dashuria pa kushte është vlerë që gjendet në shumë tradita fetare e praktika shpirtërore, por kjo ditë na kujton se ajo duhet të reflektohet edhe në përditshmëri: një gjest i vogël mirësie, një fjalë mbështetjeje apo një akt solidariteti mund të ndryshojë ditën e dikujt dhe të krijojë një zinxhir pozitiv tek të tjerët.
Si mund ta shënojmë këtë ditë?
Duke shprehur mirënjohje për njerëzit pranë nesh.
Duke ndihmuar ata që kanë nevojë.
Duke dhuruar kohë, buzëqeshje apo fjalë të ngrohta.
Duke përhapur dashuri pa kushte në familje, shoqëri dhe komunitet.
Në një botë shpesh të mbushur me ndarje e tensione, 30 shtatori na rikujton se dashuria dhe humanizmi mbeten forcat më të fuqishme për të kapërcyer çdo pengesë. /A.Z/UBT News/
Kulturë
Edi Rama për Ditën e Trashëgimisë: Një pasuri që lidh të kaluarën me të ardhmen
Published
3 days agoon
September 29, 2025By
UBT News
Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka përkujtuar Ditën Kombëtare të Trashëgimisë Kulturore me një mesazh të veçantë dhe një dedikim mbi rëndësinë e saj për identitetin kombëtar.
Ai ndau me publikun pamje që përfaqësojnë motive tradicionale shqiptare, duke theksuar se kjo trashëgimi është një pasuri e çmuar që lidhet ngushtë me rrënjët, historinë dhe shpirtin e popullit tonë.
”Sot kremtojmë Ditën Kombëtare të Trashëgimisë Kulturore, një ditë që na kujton pasurinë më të çmuar të identitetit tonë kombëtar. Trashëgimia jonë kulturore është lidhja jonë me të kaluarën, një pasqyrë e historisë dhe frymëzim për të ardhmen. Ajo na kujton rrënjët tona, traditat e gjyshërve, dhe forcon lidhjen me shpirtin e vendit tonë. Ruajtja dhe vlerësimi i saj nuk është vetëm një detyrë historike, por edhe një angazhim për të kultivuar krenarinë dhe për të trasmetuar gjallërinë e kulturës shqiptare brez pas brezi”, shkroi Rama.
Ai theksoi se ruajtja e trashëgimisë kulturore është një detyrë kolektive që kërkon bashkëpunim dhe vëmendje nga të gjithë qytetarët, institucionet dhe komunitetet, duke e bërë këtë ditë një mundësi për të reflektuar mbi vlerat që na lidhin si komb. /A.Z/UBT News/

Nina Dobrev dhe Zac Efron ndezin dyshime për një lidhje

UEFA shtyn vendimin për përjashtimin e Izraelit

Anulohet Superkupa e Kosovës në basketboll

Vazhdon sot procesi gjyqësor ndaj ish-krerëve të UÇK-së

Trajneri i Sllovenisë: Duhet ta mposhtim Kosovën nëse duam të shkojmë më larg

FIFA e dënon sërish Federatën Shqiptare të Futbollit

Ari arrin nivel rekord pas mbylljes së qeverisë amerikane

”Paketa e Maleve”, Elbasani miraton 4 zona të reja zhvillimi

Ali Ahmeti nderohet me titullin “Doctor Honoris Causa” nga Universiteti Europian i Tiranës
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet4 weeks ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën