

Shëndet
Pse keni më shumë ankth në mëngjes dhe si ta shmangni?
Pse ankthi është më i lartë në mëngjes?
Published
2 years agoon
By
Betim GashiA është dita jote më ankthioze në mëngjes?
Është normale të kesh ankth mëngjesi njëherë në kaq kohë. Prezantimet në punë, intervistat e reja për punë, testet në shkollë, apo një takim në çift për të ngrënë mëngjes, janë të gjithë faktorë që mund të ndikojnë në rritjen e stresit në mëngjes. Por nëse kjo gjendje ankthi ndodh më shumë sesa një herë në kaq kohë, atëherë lind nevoja të studiohet mirë e t`i kushtohet rëndësi.
Pse ankthi është më i lartë në mëngjes?
Kortizoli rritet në mëngjes.
Ankthi në mëngjes mund t’i atribuohen kortizolit, i cili është më i lartë kur zgjoheni nga gjumi.
Zakonet tuaja të gjumit gjithashtu mund të jenë një faktor.
Është tepër e rëndësishme t’i kushtoni vëmendje orarit tuaj të gjumit.
Sistemi cirkadian mund të luajë një rol të madh në ankthin dhe simptomat e panikut. Njerëzit kanë më shumë simptoma paniku në mëngjes dhe pasdite. Një pjesë e rritjes së ankthit mund të jetë për shkak të rritjes së kortizolit të nxitur nga cirkadia.
Përgjigja e stresit ‘lufto ose ik’ pushon natën teksa flini, por mund të mos pushojë aq shumë tek individët me nivele më të larta ankthi. Kjo mund të sjellë një inerci të shtuar të stresit që përjetohet edhe gjatë natës.
Stresi i vazhdueshëm (pa pushim) është ai që mund të çojë në atë ndjenjë paniku kur bie alarmi i fillimjavës. Mëngjeset, veçanërisht mëngjeset e së hënës, janë ato kur ndodhin më shumë goditje në zemër.
Rifillimi i punës, vonesa të mundshme nga një model i ndryshuar i gjumit në fundjavë çon në një mundësi më të madhe të situatave të padëshiruara kardiovaskulare.
Shëndeti mendor luan një rol bazë
Si ta menaxhosh?
Nëse jeni zgjuar me ndjenja ankthi, një boshllëk në stomakun tuaj apo edhe një atak paniku, është koha për të lënë një takim për t`u kujdesur për shëndetin mendor. Ky fenomen mund të ketë një ndikim serioz në mirëqenien tuaj dhe aftësinë tuaj për të menduar me qetësi dhe për të pasur një plan realist për ditën.
Filloni të mbani një ditar për të regjistruar përvojën tuaj. Kjo mund t`ju ndihmojë edhe në takimet me terapistin tuaj.
Një mjet tjetër i shpejtë që rekomandohet për ankthin është frymëmarrja diafragmatike. Praktikojeni këtë duke marrë frymë për katër sekonda me hundë, duke e mbajtur atë për katër sekonda dhe duke nxjerrë frymën nga goja për gjashtë sekonda.
Joga pak minuta në mëngjes mund të jetë ndihmuese.
Gjithashtu:
Shkoni në shtrat në të njëjtën orë çdo ditë
Dilni nga ekranet (TV, kompjuter, telefon) 30 minuta para gjumit
Hidhni mendimet negative në ditar
Meditoni
Përdorni një batanije të rëndë për të fjetur
Lajmet
Ja se si ndikon orari i mëngjesit në shëndetin tuaj
Published
38 minutes agoon
September 26, 2025By
UBT News
Shpesh thuhet se mëngjesi është vakti më i rëndësishëm i ditës dhe studimi i ri në Massachusetts, ka sugjeruar të njëjtën gjë.
Sipas studimit, koha kur konsumohet ushqimi i mëngjesit ka shumë rëndësi dhe ndikon në shëndet e jetëgjatësi, thuhet në uebfaqen e kuzhinieres së famshme, Martha Stewart.
Ky studim ka analizuar lidhjen mes orarit të vakteve dhe shëndetit tek të moshuarit, ku studiuesit kanë ndjekur për më shumë se 20 vjet 2,945 persona të moshës 42 deri 94 vjeç në Britani, duke analizuar edhe mostrat e gjakut.
Ata vunë re se me kalimin e viteve, të moshuarit fillonin të hanin më vonë mëngjesin dhe darkën, ndërkohë që ngushtonin orarin e përgjithshëm të ushqimit gjatë ditës.
Mëngjesi i vonuar dhe rreziqet për shëndetin
Studimi tregoi se ngrënia e mëngjesit më vonë lidhej rregullisht me probleme shëndetësore fizike dhe mendore, si depresioni, lodhja dhe problemet me shëndetin oral. Gjithashtu, u vu re se oraret e vona të ushqimit lidhen me vështirësi në përgatitjen e vakteve, gjumë më të dobët dhe, më së shumti, me rrezik më të lartë të vdekshmërisë gjatë periudhës së studimit.
Edhe pasi studiuesit morën parasysh faktorët e moshës, ata zbuluan se koha e mëngjesit të vonuar ishte e lidhur me rrezik më të lartë të sëmundjeve të shumta dhe mortalitetit.
“Studimi ofron informacionin që ka munguar mbi mënyrën si ndryshon koha e ushqimit në jetën e mëvonshme dhe se si ky ndryshim ndikon në shëndet dhe jetëgjatësi. Ne gjetëm se oraret e vona të vakteve, veçanërisht mëngjesi i vonuar, lidhen me sfida shëndetësore dhe rritje të vdekshmërisë tek të moshuarit”, ka thënë Hassan Dashti, shkencëtar e biolog në spitalin e Massachusetts.
Pse ka rëndësi koha e ushqimit?
Tradicionalisht, hulumtimet mbi ushqyerjen janë përqendruar tek ajo që hamë, por ky studim nxjerr në pah rëndësinë e shkencës që studion kohën e vakteve, si faktor i mundshëm për të parandaluar probleme shëndetësore.
“Studimi ynë sugjeron se ndryshimet në kohën kur të moshuarit hanë, veçanërisht mëngjesin, mund të shërbejnë si tregues i thjeshtë për gjendjen e tyre të përgjithshme shëndetësore”, ka shpjeguar Dashti.
Ai ka shtuar se inkurajimi i të moshuarve për të pasur orare të qëndrueshme vaktesh mund të bëhet pjesë e strategjive më të gjera për të nxitur plakje të shëndetshme dhe jetë më të gjatë./S.K/EO/
Shëndet
Vaksina kundër gripit sezonal, si të përgatiteni dhe kujdeseni pas saj?
Published
2 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Ekspertët paralajmërojnë se koha më e mirë për të marrë vaksinën kundër gripit është në vjeshtë, para se të fillojë sezoni i viruseve, raporton EatingWell.
Mjeku Jonathan Yadlosky shpjegon se vaksina kundër gripit, me larjen e duarve, mbetet një nga mbrojtjet më të mira kundër sëmundjes.
Infermierja pediatrike Patricia Stinchfield rekomandon që të gjithë personat mbi 6 muaj të vaksinohen çdo vit, për të mbrojtur jo vetëm veten, por edhe familjen dhe komunitetin.
Përgatitja para vaksinës
Hidratohuni mirë: Pini më shumë ujë e ruani një dietë të balancuar. Hidratimi ndihmon trurin dhe trupin të reagojë më mirë ndaj vaksinës.
Ushqime anti-inflamatore: Frutat dhe perimet, peshku, arrat, drithërat e plota e fasulet ndihmojnë në forcimin e sistemit imunitar.
Vakte me ngjyra dhe të balancuara: Shtimi i frutave dhe perimeve sjell vitamina, minerale dhe antioksidantë që forcojnë imunitetin.
Ushqimi i lehtë dhe hidratimi: Mund të parandalojë rënien e fiktë që lidhet me ankthin para vaksinës.
Kujdesi pas vaksinës
Vazhdoni të pini ujë: Lëngjet ndihmojnë trupin të përpunojë vaksinën dhe mund të reduktojnë efektet si dhimbja e kokës.
Ushqime me probiotikë dhe prebiotikë: Kosi, kefiri dhe lakra turshi mbështesin shëndetin e zorrëve dhe efektin e vaksinës.
Ushqime të thjeshta në rast nauze: Oriz, makarona, banane ose avokado ndihmojnë në qetësimin e stomakut.
Ruani zakonet e shëndetshme: Ushqimi i pasur me lëndë ushqyese, gjumi dhe aktiviteti forcojnë imunitetin jo vetëm gjatë sezonit të gripit.
Vaksina e gripit është një mbrojtje e fortë, por jo një “armë magjike”. Manaker thekson se ushqimi i shëndetshëm, gjumi i mirë dhe aktiviteti fizik mbeten thelbësore për një imunitet të fortë, edhe pas vaksinës. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Kujdes! Këto janë ëmbëlsirat që dëmtojnë dhëmbët
Published
2 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Për të kuptuar pse dëmtohen dhëmbët, duhet të dimë diçka më shumë mbi shëndetin oral.
Goja jonë është e mbushur me miliona baktere, disa prej të cilave ushqehen me sheqerna dhe karbohidrate të thjeshta, duke i shndërruar ato në acide që dobësojnë dhe dëmtojnë smaltin e dhëmbëve.
Dy lloje bakteresh janë kryesisht përgjegjëse për prishjen e dhëmbëve: Streptococcus mutans dhe Lactobacillus. Të dyja janë gjithashtu një pjesë e rëndësishme e pllakës dentare.
Si mund të mbrohemi nga prishja e dhëmbëve?
Edhe pse bakteret janë të pranishme në gojë, zakonet tona luajnë rol vendimtar. Studime të hershme në Suedi treguan se jo vetëm sasia e sheqerit, por sidomos frekuenca e konsumimit, ndikon në shfaqjen e kaviteteve.
Personat që konsumonin një sasi të madhe sheqeri një herë në ditë kishin më pak prishje sesa ata që hanin pak, por shpesh.
Fëmijët dhe të rriturit duhet të kufizojnë ëmbëlsirat në një rast në ditë pas një vakti, të lajnë dhëmbët për të hequr mbetjet e sheqerit.
Cilat ëmbëlsira dëmtojnë më shumë dhëmbët?
Lloji i ëmbëlsirës është po aq i rëndësishëm sa dhe sasia. Ëmbëlsirat ngjitëse – si karamelet, çamçakëzat me sheqer, biskotat, çokollatat apo akulloret janë më të dëmshme, sheqeri qëndron më gjatë në gojë. Kjo u jep baktereve kohë për të prodhuar acide që dëmtojnë smaltin.
Një përjashtim interesant është mjalti natyral pa sheqer të shtuar. Në të kaluarën ai konsiderohej i dëmshëm për dhëmbët, por sot dihet se, përveç vlerës ushqyese, mjalti ka edhe një efekt mbrojtës kundër kariesit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shtatori në tryezë, frutat dhe perimet që nuk duhen humbur
Published
2 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Nuk është vetëm rrushi fruti karakteristik i këtij sezoni, edhe pse ai duket më i pranishmi në treg, falë prodhimit të bollshëm vendas.
Krahas tij, edhe frutat ekzotike – të cilat vijnë nga vende të tjera të afërta kanë pikërisht tani periudhën e tyre më të mirë.
Kivi, fiqtë e Indisë, kërpudhat, tartufi dhe shumë të tjera arrijnë cilësinë më të lartë në këtë muaj.
Nëse jeni lodhur nga shijet e verës, shtatori sjell freski të re për qiellzën. Ky është një nga muajt më të pasur të vitit në tryezë: nis me “fiqtë e dytë”, siç njihen ndryshe, dhe përfundon me frutat e pyllit, që janë vazhdim i prodhimeve të gushtit.
Mollët, hurmat dhe dardhat e varieteteve të ndryshme arrijnë pikën kulmore pikërisht në shtator, duke e bërë këtë periudhë kohën më të mirë për t’i shijuar.
Perimet
Për adhuruesit e tyre, rikthehen në sezon lulelakra dhe finoku – këtë herë në kohën e duhur të vitit. Në treg gjenden patatet, kungujt e mëdhenj të verdhë, brokoli dhe kërpudhat e freskëta, duke pasuruar më tej ofertën e stinës. /A.Z/UBT News/

18 nga librat më të mirë të vitit sipas gazetarëve të BBC

Ylli amerikan Luke Combs tregon se si e bëri Britaninë të dashurohej me muzikën country

Filmi për oficerin indian që kapi dy herë një vrasës famëkeq, tani edhe në Netflix

Ky gabim në larje mund t’i bëjë rrobat tuaja të mbajnë erë të lagësht

Ja se si ndikon orari i mëngjesit në shëndetin tuaj

Rohde jep lamtumirën: Do të vazhdojmë të jemi partner i madh i Kosovës

Ish-lojtari i Arsenalit ndërron jetë në moshën 21 vjeçare

Policia e Kosovës shkatërron mbi 760 armë ilegale

Gazmend Hoxha: Dronë të dyshuar nga Serbia kanë fluturuar në veri të Kosovës, Policia në koordinim me KFOR-in
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26