Lajmet

Pse kaosi brenda turmave është kaq shumë vdekjeprurës?

Si ndodh përplasja brenda turmës?

Published

on

Nga Armani Syed

Festimet e Halloween në Korenë e Jugut u shndërruan në skena makthi të shtunën e kaluar, ndërsa një kaos brenda turmës shkaktoi vdekjen e të paktën 153 njerëz në një lagje me rrugëshumë të ngushta në Seul, kryeqytetin e vendit. Ngjarja më vdekjeprurëse e këtij lloji në historinë e Koresë së Jugut, ndodhi në distriktin Itaewon, qendër e njohur e komunitetit LGBTQ.

Rreth 100 mijë njerëz ishin mbledhur jashtë klubeve dhe bareve të Itaewon për të festuar Halloween për herë të parë në 3 vite, për shkak të kufizimeve të mëparshme nga COVID-19. Të pranishmit e veshur me kostumet tradicionale të kësaj feste, u bllokuan dhe nisën tështypnin njëri-tjetrin për shkak të numri të madh të të pranishmëve. Po pse lëvizjet kaotike të turmave janë kaq të rrezikshme, dhe çfarë duhet të bëni nëse gjendeni në një moment të tillë?

Si ndodh përplasja brenda turmës?

Moskuptimi se për çdo hapësirë ​​të kufizuar, ka një kapacitet të kufizuar maksimal, është arsyeja kryesore pse ndodhin katastrofa të tilla. 

“Ekziston një degë e gjeometrisë që krijon turma me densitet të lartë, e cila nga ana tjetër mund të shkaktojë rritje progresive të turmave”, thotë G.Keit Still, ekspert i sigurisë së turmave, lektor në Universitetin Safolk.

Still nënvizon se me çdo trup shtesë që i bashkohet një turme, rritet edhe potenciali për të krijuar një forcë mbizotëruese. Duke komentuar tragjedinë e Itaewon, ai thotë se rrugica e ngushtë ishte në një tatëpjetë me dy rrugë të kundërta.

“Kjo është një gjeometri tipike që ka shkaktuar incidente të ngjashme me shumë të vdekur edhe në të kaluarën”, thekson ai.

Në ShBA, ngjarja më e fundit e këtij lloji ndodhi në dhjetorin e vitit 2021, kur dhjetë persona humbën jetën gjatë një koncerti të reperit amerikan, Travis Scott në Astroworld në Houston. Në fillim të këtij muaji, një përplasje brenda turmave në një stadium futbolli në Indonezi, shkaktoi të paktën 125 të vdekur në atë që ishte një nga incidentet më vdekjeprurëse në botë në një aktivitet sportiv.

Po pse përplasjet brenda një turme janë kaq vdekjeprurëse?

Nëse grupime të mëdha njerëzish grumbullohen së bashku, duke pasur një nivel të lartë kontakti personal, dendësia mund të tejkalojë shpeshherë kufirin e sigurisë, dhe kjo mund tabëjë të vështirë frymëmarrjen për shumë njerëz, madje edhe para se të ndodhë ndonjë incident.

Kur njerëzit përpiqen të arratisen, çdo lëvizje e vogël përforcohet nga turma, dhe kjo çon në një valë të përforcuar, apo në një Efekt Domino, ku të pranishmit fillojnë të shtyhen kundër njëri-tjetrit. 

“Një lëvizje e vogël mund të krijojë efekte shumë të mëdha. Kur zona ka pjerrësi, atëherë ndodh një rrëshqitje dhe rrëzim. Njerëzit bien mbi njëri-tjetrin, dhe këtu nisin problemet. Ndërsa përpiqen të ngrihen, krahët dhe këmbët përdridhen së bashku, ndërpritetfurnizimi me gjak, oksigjeni po ashtu, nuk mund të merret dot frymë, dhe kjo sjell asfiksinë që është shkaku më i mundshëm i vdekjes në këto raste”, thotë eksperti.

Ç’duhet të bëni nëse gjendeni brenda një turme?

Still thotë se është më mirë të marrësh pjesë në tubime të mëdha duk pasur një vetëdije të avancuar mbi situatën: “Hidhni një sy përreth jush. Dëgjoni zhurmën e turmës. Kuptojeni qënëse ndodheni në një situatë me densitet të lartë, mund të jetë shumë e vështirë të dilni prej andej. Nëse ndjeni se vendi është i mbipopulluar, dhe nëse nuk ndiheni i sigurt, thjesht mos shkoni atje”.

Këshilla e tij për organizatorët e ngjarjeve është të analizojnë hapësirën, të njohin kapacitetin e saj, dhe të menaxhojnë fluksin në ato zona për t’i mbajtur të sigurt njerëzit. Këto vlerësimeparaprake të rrezikut do të shpëtojnë jetë njerëzore në planin afatgjatë. Është shumë e vështirë që të çlirohesh nga një turmë, paralajmëron Still.

Por nëse e gjeni veten në një turmë, Qendra e SHBA-së për Kontrollin dhe Parandalimin e sëmundjeve ka këshilla. Agjencia shëndetësore këshillon që t’i mbani duart para gjoksit “si një boksier”, të shtërngoni këmbët dhe të përpiqeni të qëndroni në këmbë. Nëse rrëzoheni, thotë CDC, ngrihuni sa më shpejt që të jetë e mundur dhe kur të ketë qetësi, nisni të lëvizninë mënyrë diagonale për të dalë jashtë turmës.

Çfarë është shtypja nga turma?

Kjo është një ngjarje ku njerëzit kanë hapësirën për të ikur nga një burim rreziku, dhe kjo lëvizje kolektive krijon një rrezik të madh.

“Largimi i një turme shkakton rrallëherëincidente. Mund të ketë një reagim ‘lufto ose ik’ ku njerëzit që largohen me vrap nga njëkërcënim, për shembull nga një person që gjuan më armë, dhe kanë hapësirë ​​për të lëvizur”, shpjegon Still.

Në shtatorin e vitit 2015, të paktën 1 mijë e 470 njerëz u vranë gjatë Haxhit, një pelegrinazh islamik në Arabinë Saudite, si rezultat i një përplasjeje dhe kaosi brenda turmës së madhe.

Para tragjedisë së vitit 2015, gjatë pelegrinazhit vjetor kishte pasur edhe disa tragjedi të tjera me më pak viktima./ “Time” – Bota.al

Lajmet

​Osmani: Kosova shembull pozitiv për avancimin e agjendës për Gratë, Paqen e Sigurinë

Published

on

By

Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani ka pritur sot në takim delegacionin e Asamblesë Rajonale të Evropës, pjesë e Asamblesë Parlamentare të Frankofonisë, të udhëhequr nga senatorja belge Anne Lambelin.

E para e vendit ka njoftuar delegacionin mbi avancimin e agjendës për Gratë, Paqen dhe Sigurinë, duke theksuar se Kosova tashmë është shndërruar në shembull pozitiv në nivel global.

Osmani tha se pranimi i Kosovës me të drejta të plota në Organizatën Ndërkombëtare të Frankofonisë (ONF) është hap thelbësor për forcimin e demokracisë dhe të drejtave të njeriut si vlera të përbashkëta të vendeve frankofone.

Përmes ngritjes së statusit të Kosovës në ONF, do të thellohet bashkëpunimi me shtete tjera anëtare në zhvillim të qëndrueshëm, promovimin e diversitetit kulturor e gjuhësor, arsim e hulumtime shkencore, si dhe në fusha tjera të interesit të ndërsjellë, tha ajo.

Continue Reading

Lajmet

Turqia ndërpret marrëdhëniet me Izraelin, Erdogan kërcënon me operacion ndërkufitar

Published

on

By

Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan tha sot se marrëdhëniet e Turqisë me Izraelin janë ndërprerë dhe shtoi se vendi i tij është i gatshëm të fillojë operacione ndërkufitare nëse ndihet i kërcënuar.

Turqia, e udhëhequr nga Rexhep Tajip Erdogan, nuk mund të vazhdojë të zhvillojë marrëdhënie me Izraelin. Aktualisht nuk kemi asnjë marrëdhënie me Izraelin në këtë moment. Ne nuk kemi ndërmarrë asnjë hap për të zhvilluar këto marrëdhënie”, u tha ai gazetarëve pasi u kthye nga Azerbajxhani, sipas CNN Turk.

Erdogan shprehu gjithashtu shpresë se Turqia mund të rivendosë lidhjet me presidentin sirian Bashar al-Assad, gjë që sipas tij, mund të kontribuojë në uljen e tensionit rajonal.

Rivendosja e marrëdhënieve me Asadin do të jetë e dobishme për uljen e tensioneve në rajon”, tha ai, duke shtuar se shpresonte se kjo do të ndodhte në të ardhmen.

Duke folur për presidentin e sapozgjedhur të SHBA-ve, Donald Trump, Erdogan shprehu shqetësimin për disa nga mesazhet që vijnë nga administrata e tij, por theksoi se shpreson që Trump gjatë mandatit të tij të ndërmarrë hapa që do të përfitojnë Lindjen e Mesme.

Shpresoj që Trump të ndërmarrë hapa të ndryshëm në rajon, sepse mesazhet që vijnë nga ana e tij ndonjëherë shkaktojnë shqetësim”, tha ai.

Më tej, Erdogan përmendi mundësinë e bashkëpunimit në të ardhmen me shefin ekzekutiv të platformës X, Elon Musk, duke theksuar se Turqia mund të bashkëpunojë me biznesmenin e njohur në fushën e teknologjisë nëse i jepet mundësia.

Continue Reading

Lajmet

Mbi 10 milionë vizitorë, Kumbaro: Shqipëria një destinacion turistik i shumëdëshiruar

Published

on

By

Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit në Shqipëri, Mirela Kumbaro ka bërë publike shifrat e vizitorëve të huaj, ku përgjatë periudhës janar-tetor 2024 Shqipëria është vizituar nga 10. 4 milionë vizitorë të huaj.

Vizitorët e huaj thyen rekordin e gjithë vitit 2023 duke shënuar shifrën e 10,4 milionë turistëve ose 16,2% më shumë se periudha janar-tetor e vitit të shkuar, edhe pse qëllimi ynë i vetëm nuk janë numrat, por ky model i mirë që po krijojmë e që sërish na jep medaljen si destinacioni më i dëshiruar turistik” ka thënë ministrja Kumbaro.

Sipas të dhënave të Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit, gjatë muajit tetor vendin e vizituan 761 mijë vizitorë të huaj, ose 9,3% më shumë se tetori i vitit 2023.

Pak ditë më parë, ishte Organizata Botërore e Turizmit që në Barometrin Global e renditi Shqipërinë të parën në Europë dhe të dytën në botë sa i takon normës së rritjes së vizitorëve ndërkombëtarë. Po ky barometër e klasifikoi Shqipërinë të parën përsa i përket rritjes së të ardhurave nga sektori i turizmit krahasuar me periudhën e para-pandemisë.

Në fund të muajit tetor, revista e njohur e udhëtimeve “Wanderlust” i akordoi Shqipërisë medaljen e argjendit si vendi më i dëshirueshëm për t’u vizituar nga turistët, përmes një votimi nga lexuesit britanikë.

Continue Reading

Bota

Moti i keq pushton Italinë, rrugët kthehen në lumenj, automjetet përfundojnë në det

Published

on

Italia është përfshirë nga një mot i rëndë që ka shkaktuar përmbytje dhe dëme të mëdha në Sicili. Në fshatin Torre Archirafi, në zonën e Riposto-s, rrugët janë shndërruar në lumenj të fuqishëm, duke marrë përpara automjete që përfunduan më pas në det. Deri më tani, nuk ka raportime për të lënduar.

Në zonën e Aci Sant’Antonio, zjarrfikësit shpëtuan disa qytetarë të bllokuar në një supermarket të mbushur me ujë dhe disa shoferë që kishin ngecur në automjetet e tyre për shkak të nivelit të lartë të ujit. Ndërkohë, në Acireale, një person tjetër u shpëtua nga një shtëpi e përmbytur.

Në fshatin Altarello të Riposto-s, një lumë që doli nga shtrati përmbyti katin e parë të një banese ku ndodheshin katër persona, dy prej të cilëve me aftësi të kufizuara. Zjarrfikësit e Catanias ndërhynë me një mjet amfib për t’i shpëtuar ata.

Në total, vetëm në orët e para të mëngjesit të së mërkurës, zjarrfikësit kanë kryer 64 operacione shpëtimi në të gjithë provincën e Catanias. Në autostradën A18, kanë ndërhyrë për të shpëtuar shoferë të bllokuar nga uji, ndërsa komunat më të prekura nga përmbytjet përfshijnë Giarre, Acireale dhe Linguaglossa.

Continue Reading

Të kërkuara