Shëndet
Pse është e rëndësishme t’i besoni intuitës?
Intuita është pjesë thelbësore e vendimmarrjes.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiKuptimi shkencor i intuitës fillon me një lojë laboratorike të njohur si Detyra e Bixhozit të Iowa-s.
Pjesëmarrësve u paraqiten katër tufa letrash në ekranin e kompjuterit. Sa herë që kthejnë një kartë, ata do të marrin ose një shpërblim monetar ose një penallti. Dy nga kuvertat kanë tendencë të ofrojnë shpërblime relativisht të mëdha, por dënime edhe më të mëdha – që do të thotë se me shumë kthesa, ato do të çojnë në humbje. Dy kuvertat e tjera ofrojnë shpërblime relativisht të vogla, por dënime edhe më të vogla, që do të thotë se ato janë alternativa më e sigurt.
Pjesëmarrësve nuk u thuhet se cilat kuvertë do të jenë fitimprurëse, por pas rreth 40 përpjekjesh, shumë njerëz fillojnë të krijojnë një supozim se cilat prej tyre do të çojnë në fitore më të mëdha. Mendja e pavetëdijshme e pjesëmarrësve, me sa duket, ka filluar të dallojë modelet e fitoreve dhe humbjeve, edhe nëse ata nuk mund të shpjegojnë arsyen pse po bëjnë këto zgjedhje, përtej të pasurit një “ndjenjë të brendshme”.
Më e rëndësishmja, përmirësimet në performancë shpesh ndjekin ndryshime sistematike fiziologjike ndërsa pjesëmarrësit marrin vendimet e tyre. Kur ata fillojnë t’i afrohen kuvertës më të rrezikshme, për shembull, shumica e njerëzve fillojnë të shfaqin një përgjigje ndaj stresit, të tilla sikurse një ndryshim i lehtë në rrahjet e zemrës dhe djersitja e lëkurës. Këto ndryshime – të njohura si “shënues somatik” – duket se veprojnë si një paralajmërim që e pengon pjesëmarrësin të bëjë zgjedhjen e gabuar dhe ato mund të nënvizojnë ndjenjën e të paturit instinkt të brendshëm.
Pa këtë lloj intuite, njerëzit mund të hasin në probleme serioze në jetën reale. Për shembull, disa pacientë neurologjikë nuk janë në gjendje të formojnë shënues somatik. Pa ndjenjat e brendshme për t’i drejtuar ata, ata shpesh mbeten të mbërthyer në ‘paralizë analize’ kur u kërkohet të bëjnë një zgjedhje. Dhe kur marrin një vendim, ata dështojnë të shohin rreziqet në atë që po bëjnë. Ata mund të investojnë të gjitha paratë e tyre në një propozim biznesi të dobët, ndërsa të tjerët do të kishin pasur një instinkt të fortë për të mos i besuar sipërmarrjes.
Vëzhgime të tilla sugjerojnë se intuitat tona janë një pjesë thelbësore e mjeteve tona të vendimmarrjes./UBTNews/
Shëndet
Hurmat, fruti që ushqen trupin dhe mbron shëndetin
Published
18 hours agoon
December 1, 2025By
UBT News
Hurmat e Arabisë janë një nga frutat më të shëndetshme dhe ushqyese, të cilat dietologët i quajnë “minierë vitaminash”.
Ato përmbajnë kalcium, hekur, magnez, natrium, squfur, klor, si dhe vitamina A, B1, B2 dhe D.
Sheqeri natyral në hurma tretet lehtë dhe nuk është i dëmshëm për shëndetin.
Përfitimet shëndetësore të hurmave përfshijnë:
Forcojnë mëlçinë dhe përmirësojnë funksionin e saj.
Luftojnë stresin nervor dhe rregullojnë punën e gjëndrave tiroide dhe enëve të gjakut.
Zbutin irritimin e fytit dhe largojnë sekrecionet.
Konsumi i tyre esëll ndihmon në eliminimin e parazitëve (askaridet).
Forcojnë muskujt dhe nervat, duke vonuar plakjen.
Freskojnë zorrët dhe i mbrojnë nga infeksionet.
Përmirësojnë funksionet e trurit, lehtësojnë marramendjen dhe luftojnë vëngërinë e syve dhe plogështinë.
Pastrojnë veshkat dhe normalizojnë urinimin.
Hurmat janë të sigurta edhe për fëmijët, pasi sheqeri natyral thithet dhe tretet lehtë, duke mbështetur stomakun dhe zorrët. Lëngu i hurmave i përzier me qumësht ka vlera ushqyese dhe rregulluese për të gjithë moshat.
Gjithashtu, masa e bërë nga hurmat e shtypura dhe mjalti përdoret për trajtimin e dizenterisë tek fëmijët dhe ndihmon në forcimin e mishrave të dhëmbëve gjatë daljes së dhëmbëve, duke lehtësuar procesin. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ja pse ndiheni të lodhur edhe pas gjumit
Published
1 day agoon
December 1, 2025By
UBT News
Në qoftë se shpesh ndiheni të lodhur, në artikullin e mëposhtëm mund të gjeni disa përgjigje pse ju ndodhë kjo.
JENI DEHIDRATUAR
Mund të çojë në rënie të konsiderueshme të energjisë, humorit dhe aftësive njohëse.
SHMANGNI VAKTET E TË NGRËNIT
Çdo njeri ka nevojë për energji të vazhdueshme gjatë ditës. Ne përfitojmë energjinë, nëpërmjet ushqimeve që konumojmë. Sigurohuni që të hani vakte të vogla, ushqime të shëndetshme, të tilla si: fruta, perime, arra, fara, për të mbajtur të lartë nivelin e energjisë.
MERRENI ME TELEFONIN OSE LAPTOPIN
Shumica e shoqërisë mban telefona e laptopë gjithë ditën me vete. Por studime të ndryshme kanë vërtetuar se ekspozimi ndaj dritave blu dhe të bardhë, që vijnë nga pajisjet elektronike mund të ndikojnë në trurin tonë, veçanërisht hormonin e melatoninës.
KONSUMONI SHUMË YNDYRË
Ata që konsumojnë dietë të lartë në yndyrë mund të kenë përgjumje ditën e paaftësi për t’u përqendruar. Sigurohuni të hani karbohidrate të shëndetshme, si: fruta, oriz ngjyrë kafe dhe patate të ëmbël, për të shmangur ushqimet e gatuara me yndyrë. Zgjidhni burimet ushqyese të yndyrës, si: avokado, arra dhe fara.
PINI ALKOOL
Studiuesit në Universitetin Brown thonë se pirja e alkoolit në orët e mbrëmjes stimulon trupin e mendjen më shumë se në çdo kohë tjetër të ditës. Prandaj, në qoftë se ju pini alkool, konsumojeni gjatë ditës, që të mund të keni një gjumë të qetë. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Sekretet natyrale për të luftuar kollën tek fëmijët
Published
5 days agoon
November 27, 2025By
UBT News
Edhe pse kollitjet nuk duhet lënë pa u trajtuar, se përkeqësohen ose shkaktojnë shqetësime të mëtejshme, ekzistojnë disa ilaçe shtëpiake natyrale që mund të ndihmojnë në lehtësimin e tyre dhe në përmirësimin e gjendjes së fëmijëve.
Mjalti
Njihet për vetitë antibakteriale e qetësuese, ndaj konsiderohet një alternativë e mirë natyrale për lehtësimin e kollës. Për fëmijët, mund të përgatitet një solucion: dy lugë gjelle mjaltë të tretura në një gotë qumësht të ngrohtë. Ky kombinim ndihmon në qetësimin e fytit dhe përmirëson gjumin. Për rezultate më të mira, rekomandohet që fëmijët ta pinë këtë përzierje çdo mbrëmje para gjumit për pesë ditë rresht.
Banja e ngrohtë
Një banjë ndihmon fëmijët të djersijnë dhe të pastrojnë rrugët e frymëmarrjes, duke lehtësuar simptomat e kollës dhe ngushtimin e hundës. Banjat e ngrohta bëhen dy herë në ditë, në mëngjes dhe në mbrëmje, për të përmirësuar qarkullimin e gjakut dhe për të relaksuar fëmijët.
Hidratimi i duhur
Uji është një nga mjetet më të thjeshta, por efektive për lehtësimin e kollës tek fëmijët. Ai mban fytin të lagur e ndihmon në hollimin e sekrecioneve, duke lehtësuar gulçimin. Fëmijët duhet të pinë rreth 6–8 gota ujë në ditë, sipas moshës së tyre. Përveç ujit, çajrat e ngrohtë, sidomos çaji me xhinxher ose me kamomil, mund të qetësojnë fytin dhe të ndihmojnë në reduktimin e kollës.
Këshilla shtesë:
Mbani ajrin e dhomës së fëmijëve të lagësht, sidomos gjatë dimrit ose kur përdoret ngrohja. Një lagështues ajri mund të ndihmojë shumë.
Shmangni ekspozimin ndaj tymit të duhanit ose ndotjes së ajrit, pasi ato irritojnë fytin dhe e përkeqësojnë kollën.
Sigurohuni që fëmija të pushojë mjaftueshëm dhe të marrë ushqim të shëndetshëm, i cili forcon sistemin imunitar.
Me këto metoda natyrale e kujdes të thjeshtë në shtëpi, kollitja e fëmijëve mund të lehtësohet ndjeshëm. Nëse kollitja zgjat më shumë se një javë, shoqërohet me temperaturë të lartë, vështirësi në frymëmarrje, duhet të kontaktoni menjëherë mjekun pediatër. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Sa ujë duhet të pimë çdo ditë? Ja çfarë thonë ekspertët
Published
5 days agoon
November 27, 2025By
UBT News
Gjithmonë dëgjojmë këshilla për të pirë sa më shumë ujë për të qëndruar të hidratuar dhe të shëndetshëm.
Ka pasur shumë debate mbi sasinë e duhur të ujit që duhet të konsumojmë çdo ditë. CNN publikon një artikull që sqaron këtë çështje.
Sipas Akademisë Mjekësore Amerikane, konsumimi i ujit ndryshon bazuar në gjini.
Meshkujt rekomandohet të pinë 3.7 litra ujë në ditë, rreth 16 gota, ndërsa gratë 2.7 litra, ose rreth 12 gota.
Dehidratimi mund të shkaktojë lodhje të tepërt, mungesë motivimi dhe vështirësi për të kryer ushtrimet në mënyrën e duhur.
Ai gjithashtu ndikon në përqendrim, kujtesë dhe mund të shkaktojë nervozizëm dhe ankth.
Dy shenja kryesore që tregojnë hidratimin janë etja dhe ngjyra e urinës. Nëse nuk ndjen etje të shpeshtë dhe urina është e verdhë e hapur, kjo tregon që je i hidratuar mirë. Në të kundërtën, tregon se je i dehidratuar.
Dehidratimi ndikon edhe në qarkullimin e gjakut, mënyrën se si pompon zemra dhe mund të shkaktojë dhimbje koke.
Po ashtu, kripa dhe mineralet që grumbullohen në trup formojnë kristale të vogla në traktin urinar, duke shkaktuar dhimbje.
Personat që vuajnë nga migrena mund të përjetojnë dhimbje më të shpeshta në rast dehidratimi. /A.Z/UBT News/
Maratona e Vlorës mbledh 400 vrapues nën moton “Vrapojmë për Pavarësinë”
Ylli i serialit “Home Improvement”, Zachery Ty Bryan, është arrestuar sërish
KQZ mblidhet sot për të vendosur rreth fletëvotimeve të 28 dhjetorit
27 vjet nga rënia e dëshmorëve Hyzri Talla, Afrim Maliqi dhe Ilir Durmishi
Gabimet që duhen shmangur kur kujdeseni për lulet në shtëpi
Nvidia investon 2 miliardë te Synopsys
Administrata e presidentit Trump apel Izraelit: Mos ndërhyj në Siri
Dita Botërore kundër Skllavërisë, mbi 40 milionë njerëz janë viktima të skllavërisë moderne
KFOR: Ushtarët po i vazhdojnë patrollimet natë e ditë në veri
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet3 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
