Kulturë

Pse disa njerëz shohin fantazma, sipas shkencës

A janë fantazmat e vërteta?

Published

on

A janë fantazmat e vërteta? Varet. Shkenca aktuale nuk mund të provojë se ka shpirtra që ecin nëpër mure ose që pëshpërisin poshtë dyshemesë. Këta faktorë mendorë dhe fizikë mund të jenë përgjegjës për pothuajse çdo dukuri rrëqethëse, sipas shkencës.

Njerëzit duan të besojnë

Falë rrëfenjave, librave, filmave etj., detajet drithëruese për fantazmat mund të depërtojnë në nënndergjegjen tonë edhe pa asnjë takim të mbinatyrshëm në jetën reale. Kjo gjë e nxit mendjen tonë të mendojë për fantazmat sa herë që dëgjojmë një dërrasë dyshemeje të kërcasë ose ndiejmë një të dridhur të papritur.

Ne kemi evoluar për të marrë sinjale nga bota e jashtme për t’u shpëtuar kërcënimeve, kështu që shumë situata mund të na bëjnë të shohim gjëra që nuk janë aty.

Në vitet 1990, psikologët në Universitetin e Illinois në Springfield zhvilluan një tur me dy grupe njerëzish, duke i thënë vetëm një grupi se po hetonin fantazmat. Sigurisht, ata që ishin të informuar për specifikat e turit kishin shumë më tepër gjasa të raportonin emocione të forta dhe dukuri të çuditshme.

Më mirë të mos rrezikoni

Është e lehtë të shpërfillësh nocionin e aktivitetit paranormal në mes të ditës, por gjithçka ndryshon kur shkon në një bodrum të errët. Mjediset e panjohura dhe kërcënuese i rrisin instinktet tona të mbijetesës në një shkallë të lartë. Evolucioni ka treguar se njerëzit që mendonin “më mirë të sigurt se të përfundoj,ë keq” kishin më shumë gjasa të mbijetonin. Por kjo prirje mund të na bëjë të ndiejmë praninë e dikujt edhe kur jemi vetëm. Vetë pasiguria nxit faktorin e frikës.

Ju duhet pak shoqëri

Hulumtimet sugjerojnë se truri mund të thërrasë shpirtrat si një mjet për të përballuar traumat, veçanërisht dhimbjen e humbjes së një personi të dashur. Ekspertët mendojnë se përvoja të tilla na ndihmojnë të përballemi me ngjarje të dhimbshme ose konfuze.

Vdekja nuk është shkaktari i vetëm për një “takim miqësor” me fantazmat. Studimet sugjerojnë se fëmijët që janë bullizuar ose janë ekspozuar ndaj situatave të rrezikshme kanë më shumë gjasa të kenë fantazi paranormale, një prirje që psikologët e kanë vënë re edhe te të rriturit me një histori të traumave të fëmijërisë.

Truri nuk është mirë

Për disa, dëgjimi i zërave ose përjetimi i një vizioni mund të jetë një tregues i hershëm i çrregullimeve mendore. Disa prova madje sugjerojnë se njerëzit me çrregullime themelore të trurit priren të kenë konfrontime paranormale që janë më intensive dhe negative.

Edhe tek ata pa sëmundje mendore, ndryshimet e përkohshme në aktivitetin e trurit mund të çojnë në përvoja paranormale (për shembull marrja e drogat psikoaktive). Për më tepër, psikiatrit kanë konsideruar që shumë përvoja kanë ndodhur si rezultat i paralizës së gjumit (një gjendje ku mendohet se truri gjendet midis fazës së vetëdijes dhe pavetëdijes gjatë cikleve të gjumit).

Rreth 50% e individëve me sëmundjen e Parkinsonit raportojnë se halucinacionet janë një nga simptomat që ata përjetojnë dhe këto halucinacione ndonjëherë shfaqen në formën e fantazmave ose qenieve të tjera të mbinatyrshme.

Jeni në vendin e gabuar në kohën e gabuar

Situata të ndryshme mund të manipulojnë lehtësisht shqisat tona për të parë atë që nuk është aty.

Mendja po ju bën rreng

Vitet e fundit, neurologët kanë identifikuar bazat e mundshme për ndjenjën që dikush ose diçka po na ndjek. Hulumtimet sugjerojnë se konvulsionet në lobin temporal – zona që përpunon kujtesën vizuale dhe gjuhën e folur – mund të nxisin shikimin e fantazmave. Çrregullimet elektrike në këtë zonë të trurit mund të na bëjnë të ndihemi të lidhur me sferat e “botës tjetër”.

Pacientët që kanë një histori të problemeve të tilla kanë më shumë gjasa të raportojnë besime paranormale. Për më tepër, përvojat e mbinatyrshme priren të ndodhin midis orës 2 të mëngjesit dhe 4 të mëngjesit, gjë që disa studime sugjerojnë se është kur këto kriza ndodhin më shpesh.

Besohet se halucinacionet e raportuara shpesh nga alpinistët në lartësi të mëdha, eksploruesit polarë dhe marinarët e vetmuar mund të lidhen nga ndryshimet në kiminë e trurit të shkaktuar nga faktorë të tillë si hipotermia, nivelet e ulëta të oksigjenit dhe izolimi social.

Shtojcë

Shumica e studiuesve pajtohen se skeptikët nuk duhet të jenë shumë kritikë ndaj njerëzve që kanë këto besime. Në fund të fundit, një studim ka zbuluar se bestytnitë e ndryshme mund të rrisin performancën në një sërë aftësish. Është e lehtë të mendosh për veten si ai personi racional, por ka shumë faktorë që ndikojnë dhe njerëzit janë të ndryshëm.

Burimet:

· “Why Certain People See Ghosts While Others Don’t” – Frank McAndrew / Psycholody Today

· “Psychology: The truth about the paranormal” – David Robson / BBC Future

· “Why do we see ghosts” / Popular Science

Anabel.al

Continue Reading

Kulturë

Tradita shqiptare në zemër të Gjermanisë, veshjet kombëtare në Oktoberfest

Published

on

Për herë të parë, veshjet tradicionale shqiptare u prezantuan në Oktoberfest të Mynihut, duke i dhënë një ngjyrë të veçantë festivalit më të madh të birrës në botë.

Ky parakalim historik u bë të dielën, më 21 shtator 2025, dhe u shoqërua me entuziazmin e shqiptarëve që jetojnë në Gjermani, si dhe me kureshtjen e mijëra vizitorëve nga e gjithë bota që marrin pjesë çdo vit në këtë festë.

Në kuadër të parakalimit të Oktoberfest, i cili njihet për shfaqjen e kostumeve popullore nga vende të ndryshme, përfaqësues të komunitetit shqipfolës parakaluan krenarë me veshje tradicionale, kostume të burrave dhe grave nga treva të Shqipërisë, Kosovës dhe viseve shqiptare.

Flamuri kuqezi dhe motivet kombëtare e bënë edhe më të dukshme dhe mbresëlënëse pjesëmarrjen shqiptare në këtë ngjarje prestigjioze.

Ky prezantim nuk ishte i rastësishëm, u mundësua falë përkushtimit të “Iliria München”, e cila prej vitesh punon në ruajtjen dhe promovimin e kulturës shqiptare në Gjermani. Përmes këtij organizimi, shoqata jo vetëm që arriti të vendosë shqiptarët në skenën ndërkombëtare të kulturës popullore, por edhe të krijojë ura miqësie mes komunitetit shqiptar dhe atij gjerman.

Sipas raportimit të Deutsche Welle, pjesëmarrja e shqiptarëve në këtë parakalim u prit me shumë interes nga publiku, duke e kthyer momentin në një festë të vërtetë të identitetit dhe krenarisë kombëtare.

Për shqiptarët që jetojnë në diasporë, ky ishte një rast i veçantë për të treguar se traditat dhe kultura shqiptare janë të gjalla dhe të denja për t’u prezantuar në skenat më të mëdha botërore.

Me këtë pjesëmarrje, shqiptarët shkruan një kapitull të ri në historinë e prezantimit të kulturës së tyre, duke e bërë Oktoberfest-in e këtij viti një ngjarje që do të mbahet mend gjatë.

Veshjet tradicionale, muzika dhe simbolet kombëtare sollën një aromë Ballkani në zemër të Gjermanisë, duke dëshmuar se kultura shqiptare është pjesë e mozaikut të pasur kulturor evropian. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Baleti Kombëtar i Kosovës hap sezonin e vjeshtës me premierë të re

Published

on

Baleti Kombëtar i Kosovës është duke hyrë në një kapitull të ri artistik me premierën e katërt të vitit 2025, të titulluar “Bach Alaturka & Bolero”, e cila do të prezantohet më 23 tetor 2025.

Ky projekt shënon një tjetër hap të rëndësishëm për ansamblin, duke sjellë një kombinim unik të muzikës klasike dhe moderne përmes një qasjeje koreografike të freskët dhe dinamike.

Shfaqja është e strukturuar në dy pjesë, ku muzika e Johann Sebastian Bach-ut interpretohet në frymë orientale përmes pjesës “Bach Alaturka”, ndërsa pjesa e dytë, “Bolero”, mbështetet mbi ritmin hipnotizues të kompozitorit francez Maurice Ravel.

Ky ndërthurim synon të krijojë një përvojë estetike të pazakontë për publikun, duke sjellë kontraste, energji dhe emocione të forta në skenë.

Në qendër të krijimit qëndron koreografi Mehmet Balkan, një emër i lidhur ngushtë me Baletin Kombëtar të Kosovës për më shumë se 15 vjet.  Përkrah tij, në procesin e provave dhe realizimit artistik, është edhe Lale Balkan, asistente dhe bashkëpunëtore e rregullt, e cila po ndihmon trupën e baletit të arrijë nivelin e lartë të interpretimit që kërkon ky projekt.

Ky bashkëpunim i ri pason sukseset e mëparshme të BKK-së, duke e vendosur trupën në një rrugëtim artistik gjithnjë në rritje.

Produksionet si “Lidhja”, “Dasma”, “Ngjyrat e Vallëzimit”, “Rite of Spring” e “Sisters” kanë dëshmuar profesionalizmin dhe përkushtimin e balerinëve, duke fituar vlerësime nga publiku dhe kritika.

Me premierën “Bach Alaturka & Bolero”, Baleti jo vetëm që vazhdon traditën për të sjellë krijime me standard të lartë, por forcon rolin si institucion kulturor i rëndësishëm, që ndërthur trashëgiminë muzikore botërore me vizionin e tij modern dhe inovativ. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Vdes aktori dhe regjisori i njohur Enver Petrovci

Published

on

Aktor dhe regjisor i njohur shqiptar, Enver Petrovci, ka ndërruar jetë.

Lajmi i hidhur është bërë i ditur nga familjarët e tij, të cilët përmes një njoftimi publik kanë shprehur dhimbjen e thellë për humbjen e tij.

“Me pikëllim të madh njoftojmë ndarjen nga jeta të aktorit tonë të dashur, Enver Petrovci. Kjo është një humbje e madhe jo vetëm për familjen tonë, por edhe për gjithë artin dhe kulturën shqiptare. Ai do të kujtohet gjithmonë për shpirtin e tij fisnik, përkushtimin ndaj skenës dhe veprën e jashtëzakonshme që la pas,” thuhet në njoftim.

Petrovci ishte një ndër figurat më të spikatura të teatrit dhe kinematografisë shqiptare, i njohur për rolet e tij të shumta dhe kontributin e çmuar në zhvillimin e artit skenik. Largimi i tij lë një boshllëk të madh në skenën kulturore shqiptare. /A.Z/UBT News/

 

 

Continue Reading

Lifestyle

7 profesionet më stresuese në botë

Published

on

Presioni kohor, aksionet e kujdesit të lartë shëndetësor ose sfidat tjera ndërvepruese mund të shtojnë stres në përgjegjësitë ndaj punës.

Kirurgët kanë profesionin më të vështirë për shkak të lëvizjeve të gjata e orëve të paparashikueshme që e bëjnë këtë punë stresuese, ndërkohë që presioni rritet te ta për shkak se duhet menduar shpejt dhe të veprojnë me kujdes ndaj urgjencave mjekësore.

Përballja me një gjykatës e juri gjatë përpjekjes për të siguruar një vendim të favorshëm për një klient e bën stresues të jesh avokat. Edhe jashtë sallës së gjyqit, avokatët kapen me afate të ngushta dhe pyetje të ndërlikuara juridike.

Zyrtarët e patrullës gjenden në situata të rrezikshme që i taksojnë fizikisht dhe emocionalisht. Zbatimi i ligjeve mund të çojë në takime të mëdha që kërkojnë të menduarit e shpejtë.

Kryerja e punëve të vështira fizike në rrethana të rrezikshme e bën jetën stresuese për punëtorët e ndërtimit, duhet të punojnë në mot të pakëndshëm dhe nën afate të ngushta. Duke punuar si pjesë e ekipeve të kujdesit shëndetësor përgjegjës për trajtimin mjekësor të zemrave të pacientëve, teknologët kardiovaskular punojnë ditë të gjata në këmbë.

Ata mund të kenë nevojë të heqin ose lëvizin pacientët të cilët janë të dëmtuar fizikisht.

Të gjitha vendet e punës mbështeten në sistemet e teknologjisë për të funksionuar pa probleme. Kur shfaqen probleme, menaxherët e IT’së duhet të veprojnë shpejt për të zgjidhur problemet dhe për të riparuar atë që shkon keq.

Menaxherët financiarë kanë nivele të larta të përgjegjësisë për suksesin e operacioneve të biznesit. Ata duhet të merren me stresin e marrjes së vendimeve të rëndësishme dhe të komunikimit me drejtuesit e lartë.

Continue Reading

Të kërkuara