Kulturë

Pse disa njerëz shohin fantazma, sipas shkencës

A janë fantazmat e vërteta?

Published

on

A janë fantazmat e vërteta? Varet. Shkenca aktuale nuk mund të provojë se ka shpirtra që ecin nëpër mure ose që pëshpërisin poshtë dyshemesë. Këta faktorë mendorë dhe fizikë mund të jenë përgjegjës për pothuajse çdo dukuri rrëqethëse, sipas shkencës.

Njerëzit duan të besojnë

Falë rrëfenjave, librave, filmave etj., detajet drithëruese për fantazmat mund të depërtojnë në nënndergjegjen tonë edhe pa asnjë takim të mbinatyrshëm në jetën reale. Kjo gjë e nxit mendjen tonë të mendojë për fantazmat sa herë që dëgjojmë një dërrasë dyshemeje të kërcasë ose ndiejmë një të dridhur të papritur.

Ne kemi evoluar për të marrë sinjale nga bota e jashtme për t’u shpëtuar kërcënimeve, kështu që shumë situata mund të na bëjnë të shohim gjëra që nuk janë aty.

Në vitet 1990, psikologët në Universitetin e Illinois në Springfield zhvilluan një tur me dy grupe njerëzish, duke i thënë vetëm një grupi se po hetonin fantazmat. Sigurisht, ata që ishin të informuar për specifikat e turit kishin shumë më tepër gjasa të raportonin emocione të forta dhe dukuri të çuditshme.

Më mirë të mos rrezikoni

Është e lehtë të shpërfillësh nocionin e aktivitetit paranormal në mes të ditës, por gjithçka ndryshon kur shkon në një bodrum të errët. Mjediset e panjohura dhe kërcënuese i rrisin instinktet tona të mbijetesës në një shkallë të lartë. Evolucioni ka treguar se njerëzit që mendonin “më mirë të sigurt se të përfundoj,ë keq” kishin më shumë gjasa të mbijetonin. Por kjo prirje mund të na bëjë të ndiejmë praninë e dikujt edhe kur jemi vetëm. Vetë pasiguria nxit faktorin e frikës.

Ju duhet pak shoqëri

Hulumtimet sugjerojnë se truri mund të thërrasë shpirtrat si një mjet për të përballuar traumat, veçanërisht dhimbjen e humbjes së një personi të dashur. Ekspertët mendojnë se përvoja të tilla na ndihmojnë të përballemi me ngjarje të dhimbshme ose konfuze.

Vdekja nuk është shkaktari i vetëm për një “takim miqësor” me fantazmat. Studimet sugjerojnë se fëmijët që janë bullizuar ose janë ekspozuar ndaj situatave të rrezikshme kanë më shumë gjasa të kenë fantazi paranormale, një prirje që psikologët e kanë vënë re edhe te të rriturit me një histori të traumave të fëmijërisë.

Truri nuk është mirë

Për disa, dëgjimi i zërave ose përjetimi i një vizioni mund të jetë një tregues i hershëm i çrregullimeve mendore. Disa prova madje sugjerojnë se njerëzit me çrregullime themelore të trurit priren të kenë konfrontime paranormale që janë më intensive dhe negative.

Edhe tek ata pa sëmundje mendore, ndryshimet e përkohshme në aktivitetin e trurit mund të çojnë në përvoja paranormale (për shembull marrja e drogat psikoaktive). Për më tepër, psikiatrit kanë konsideruar që shumë përvoja kanë ndodhur si rezultat i paralizës së gjumit (një gjendje ku mendohet se truri gjendet midis fazës së vetëdijes dhe pavetëdijes gjatë cikleve të gjumit).

Rreth 50% e individëve me sëmundjen e Parkinsonit raportojnë se halucinacionet janë një nga simptomat që ata përjetojnë dhe këto halucinacione ndonjëherë shfaqen në formën e fantazmave ose qenieve të tjera të mbinatyrshme.

Jeni në vendin e gabuar në kohën e gabuar

Situata të ndryshme mund të manipulojnë lehtësisht shqisat tona për të parë atë që nuk është aty.

Mendja po ju bën rreng

Vitet e fundit, neurologët kanë identifikuar bazat e mundshme për ndjenjën që dikush ose diçka po na ndjek. Hulumtimet sugjerojnë se konvulsionet në lobin temporal – zona që përpunon kujtesën vizuale dhe gjuhën e folur – mund të nxisin shikimin e fantazmave. Çrregullimet elektrike në këtë zonë të trurit mund të na bëjnë të ndihemi të lidhur me sferat e “botës tjetër”.

Pacientët që kanë një histori të problemeve të tilla kanë më shumë gjasa të raportojnë besime paranormale. Për më tepër, përvojat e mbinatyrshme priren të ndodhin midis orës 2 të mëngjesit dhe 4 të mëngjesit, gjë që disa studime sugjerojnë se është kur këto kriza ndodhin më shpesh.

Besohet se halucinacionet e raportuara shpesh nga alpinistët në lartësi të mëdha, eksploruesit polarë dhe marinarët e vetmuar mund të lidhen nga ndryshimet në kiminë e trurit të shkaktuar nga faktorë të tillë si hipotermia, nivelet e ulëta të oksigjenit dhe izolimi social.

Shtojcë

Shumica e studiuesve pajtohen se skeptikët nuk duhet të jenë shumë kritikë ndaj njerëzve që kanë këto besime. Në fund të fundit, një studim ka zbuluar se bestytnitë e ndryshme mund të rrisin performancën në një sërë aftësish. Është e lehtë të mendosh për veten si ai personi racional, por ka shumë faktorë që ndikojnë dhe njerëzit janë të ndryshëm.

Burimet:

· “Why Certain People See Ghosts While Others Don’t” – Frank McAndrew / Psycholody Today

· “Psychology: The truth about the paranormal” – David Robson / BBC Future

· “Why do we see ghosts” / Popular Science

Anabel.al

Continue Reading

Kulturë

Udhëtim muzikor në Shkodër: Inva Mula dhe Genc Tukiçi ndezin skenën e “Migjenit

Published

on

“Voyage” ishte titulli i koncertit të zhvilluar fundjavën e kaluar në teatrin “Migjeni”, ku sopranoja e njohur Inva Mula dhe pianisti Genc Tukiçi sollën një mbrëmje të mbushur me emocion.

Publiku i ngrohu artistët me duartrokitje të gjata, teksa atmosfera në sallë ishte e jashtëzakonshme.

Në koncert mori pjesë edhe Presidenti i Republikës, Bajram Begaj, i shoqëruar nga kryetari i bashkisë Shkodër, Benet Beci.

Repertori i mbrëmjes ndërthurte me finesë muzikën franceze me jaret shkodrane, duke krijuar një udhëtim artistik mes Parisit dhe Shkodrës.

Nën drejtimin e maestros Elda Laro, Orkestra Simfonike e Shkodrës dhe Kori Polifonik “Prenk Jakova” realizuan një bashkëpunim të shkëlqyer, ndërsa të ftuarit Isabele

Eve Poro dhe këngëtari Glerdit Turmetaj i shtuan ngjyra koncertit.

Pas përfundimit, Inva Mula shprehu dëshirën për të zhvilluar më shumë projekte artistike në Shkodër: “Ashtu si kam krijuar një festival në Korçë prej nëntë vitesh, pse të mos krijojmë një edhe këtu?”, u shpreh ajo.

Pianisti Genc Tukiçi shtoi se energjia e publikut shkodran e bën çdo koncert të veçantë: “Edhe po të këndosh çdo ditë në Shkodër, prapë duket pak.” /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Shmangni gabimin që shumica bëjnë me frigoriferin, ja çfarë duhet të dini?

Published

on

Shumë njerëz gabimisht mendojnë se numri 1 në frigorifer nënkupton 1°C, gjë që shpesh çon në ruajtjen e ushqimit në temperatura të pasakta.

Si pasojë, ushqimi prishet më shpejt nëse temperatura është e lartë, ose krijohet akull në pjesën e pasme të frigoriferit nëse është e ulët.

Edhe pse frigoriferi është një nga pajisjet më të rëndësishme në shtëpi, shumë përdorues për vite të tëra vendosin qumështin, mishin dhe perimet në kushte të gabuara – vetëm sepse nuk e kuptojnë si funksionon rrotëza e temperaturës.

Tek shumica e modeleve, kjo rrotëz ndodhet brenda, në pjesën e sipërme, numrat në të nuk tregojnë gradë Celsius, por fuqinë e ftohjes.

Pra, numri më i madh = frigorifer më i ftohtë.

Një përdorues në Reddit e shpjegoi qartë: “Sa më i madh numri, aq më e fortë ftohja.”

Kështu, vendosja e rrotëzës në nivelin më të lartë e bën frigoriferin të punojë me kapacitet maksimal.

Keqkuptimi se numri 1 është 1°C krijon probleme si prishja më e shpejtë e ushqimit ose formimi i akullit. Disa modele tregojnë vërtet temperatura në gradë Celsius, por janë më të rralla, ndaj rekomandohet të kontrolloni udhëzimet e frigoriferit tuaj.

Si të kuptoni nëse numrat tregojnë temperaturë apo fuqi ftohjeje?

Dëgjoni kompresorin (motorin në pjesën e pasme).

Nëse ai është i ndezur dhe ju e ktheni rrotëzën në një numër më të madh, por kompresori fiket, e keni ngrohur frigoriferin.

Nëse kompresori ndizet sapo e ktheni rrotëzën, keni zgjedhur një nivel më të ftohtë.

Pra:

Kompresori ndizet → frigoriferi po ftohet më shumë

Kompresori fiket → frigoriferi po ngrohet

Edhe pse duket e ndërlikuar, kjo metodë ju ndihmon ta përdorni saktë frigoriferin, të shmangni humbjet e ushqimit dhe madje të ulni konsumin e energjisë – falë një rrotëze të vogël që shumëkush nuk e shfrytëzon si duhet. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Festivali “Moisiu” hap edicionin e tretë me një mbrëmje të zjarrtë teatrale

Published

on

U hap zyrtarisht edicioni i tretë i Festivalit të Teatrit Shqiptar “Moisiu”, duke rikthyer një nga ngjarjet më të rëndësishme të skenës teatrore pas një viti pauzë.

Nata hapëse solli dy produksione me qasje krejt të ndryshme artistike: “Si ta doni” nga Teatri Kombëtar i Tiranës dhe “Një dorëzim në Spokan” nga Teatri i Qytetit të Preshevës.

E  bazuar në komedinë klasike të Shakespeare-it, u prit me entuziazëm për interpretimin e freskët dhe energjik të trupës.

Kritika vlerësoi qasjen regjisoriale, përdorimin kreativ të elementeve vizuale dhe aftësinë e aktorëve për t’i dhënë tekstit frymë rinore.

Shfaqja arriti të ruante ekuilibrin mes traditës dhe modernitetit, duke sjellë humorin e emocionin e veprës në mënyrë të afërt për publikun.

Anxhela Cikopano veçoi ritmin e shfaqjes e përdorimin e derëve si simbolikë vizuale që ngriti interpretimin e Shakespeare-it në nivel të ri.

Ajo vuri në dukje se detaje si tytët me dele krijuan një atmosferë më të ngrohtë për audiencën. Arian Krasniqi nënvizoi sinkronizimin e shkëlqyer të trupës, duke e cilësuar shfaqjen si komunikim të suksesshëm mes skenës dhe publikut që transmetoi me efekt mesazhet e veprës, pavarësisht distancës shekullore.

Në kontrast me komedinë e lehtë, “Një dorëzim në Spokan” solli në skenë një ton më të errët dhe më emocional.

Pjesëmarrësit e diskutimit vlerësuan fuqinë dramatike të aktorëve dhe thellësinë psikologjike të personazheve, duke e përshkruar shfaqjen si sfiduese, të guximshme dhe të mbushur me tension artistik. Produksioni konfirmoi potencialin e lartë të Teatrit të Qytetit të Preshevës dhe qasjen eksperimentale që po i jep teatrit shqiptar një dimension më bashkëkohor.

Të dy shfaqjet e natës së parë dëshmuan profesionalizmin, përkushtimin dhe larmishmërinë e qasjeve artistike brenda skenës shqiptare.

Publiku reagoi me interes dhe emocion, panelistët theksuan vlerën e festivalit si hapësirë dialogu, reflektimi dhe mësimi të ndërsjellë.

Me një nisje kaq të fortë, edicioni i tretë i Festivalit “Moisiu” premton ditë të mbushura me shfaqje, diskutime dhe ide të reja nga artistë nga gjithë hapësira shqipfolëse.

Nata e parë konfirmoi se ky festival mbetet një pikëtakim i rëndësishëm për artin teatror dhe një mundësi e çmuar për publikun dhe kritikët që të lidhen me teatrin e gjallë dhe dinamikën e tij bashkëkohore. /A.Z/UBT News/

 

 

Continue Reading

Mënyra e Jetës

Si t’i lani siç duhet leckat e mikrofibrës?

Published

on

Leckat e mikrofibrës janë bërë një ndihmë e pazëvendësueshme në pastrimin e shtëpisë, pasi kapin pluhurin, papastërtitë dhe bakteret më mirë se çdo material tjetër.

Falë strukturës së tyre të veçantë, mund të thithin disa herë më shumë lëng se pesha e tyre e pastrojnë sipërfaqet pa përdorur kimikate shtesë. Janë ekologjike, të ripërdorshme dhe ekonomike, leckë cilësore mund të përballojë deri në 500 larje nëse trajtohet si duhet.

Ato prodhohen nga fibra sintetike ultra të holla, kombinim poliesteri e poliamidi, që janë deri 100 herë më të holla se qimet e njeriut.

Në vetëm një inç katror gjenden mbi 200.000 fibra, të cilat kapin edhe grimcat më të vogla të pluhurit. Për këtë arsye, leckat e mikrofibrës janë të buta, të qëndrueshme dhe nuk lënë gjurmë në sipërfaqet më të ndjeshme, si xhami, pasqyra apo ekrane.

Si përdoren dhe sa shpesh duhet t’i lajmë?

Fuqia epastruese i bën ideale për çdo sipërfaqe: dysheme, mobilie, xhama, sipërfaqe pune, madje edhe makina.

Mund të përdoren për pastrim të thatë ose të lagur, si dhe për lustërim.

Për të ruajtur efikasitetin, lecka duhet të lahet rregullisht, pas çdo përdorimi ose pas përdorimit të tretë.

Fibra mbajnë baktere, pluhur dhe lagështi që mund të shkaktojnë erë të keqe dhe të ulin aftësinë thithëse.

Nëse nuk lahen si duhet, sipërfaqet mund të mbeten me njolla dhe vija të vështira për t’u hequr.

Larja – dorazi apo në makinë?

Leckat e mikrofibrës duhet të lahen veçmas nga rrobat tjera, pasi tërheqin pushin dhe grimcat tjera. Para larjes, tundni për të hequr grimcat më të mëdha. Për lecka shumë të ndotura përdorni ujë të ngrohtë; për ato më pak të ndotura, ujë të ftohtë.

Përdorni detergjent të butë, asnjëherë zbutës rrobash, sepse mbyll mikroporet e fibrave dhe pengon thithjen.

Për njolla të forta, mund t’i lini të njomura në ujë të ngrohtë me pak detergjent për 10–15 minuta para larjes.

Larja me dorë: mbushni lavamanin me ujë të ftohtë, shtoni disa pika detergjent, lini lecka të zhyten 15 minuta, pastaj fërkoni lehtë. Shpëlajini mirë dhe shtrydhni ujin e tepërt. Mos përdorni ujë të valë, pasi dëmton fibrat.

Tharja dhe ruajtja

Pasi të lahen, më së miri lecka të thahen natyralisht, të shtrira në sipërfaqe të rrafshët ose të varura, larg diellit. Nëse përdorni makinën e tharjes, vendosni temperaturë të ulët. Para dhe pas tharjes, pastroni filtrin e pushit për të shmangur ngjitjen e grimcave përsëri.

Kur të jenë tharë plotësisht, palosni e ruani në vend të thatë, larg pluhurit dhe lagështisë. Nëse vëreni se nuk thithin më si më parë, janë bërë të ashpra ose kanë erë të pakëndshme që nuk largohet pas larjes, është koha për t’i zëvendësuar.

Me mirëmbajtje të duhur, një leckë cilësore mund të zgjasë deri në dy vjet ose të përballojë 300–500 larje. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara