Lajmet

Pse biseda me të huajt mund të na bëjë më të lumtur?

Në një botë që ndryshon me shpejtësi, komplekse dhe e polarizuar, është një mënyrë për të mbijetuar.

Published

on

Nga Joe Keohane BBC

Në një kaq botë të dyshimtë, shumë prej nesh hezitojnë të ndërveprojnë me të huajt. Por biseda me njerëz që nuk i kemi takuar kurrë më parë, madje edhe në ndërveprime kalimtare, mund të na bëjë më të mençur dhe më të lumtur.

Ashtu si shumë njerëz që u rritën në Amerikë në vitet 1980, unë u rrita me frikë nga të huajt.

“Stranger Danger” ishte shumë i njohur ato ditë. Shqetësimi i prindërve dhe kujdesi i natyrshëm i njerëzimit ndaj të huajve u rritën nga mbulimi i bujshëm i medias dhe rënia e niveleve të besimit shoqëror, të cilat lulëzuan në një panik moral të plotë.

Oficerët e policisë, mësuesit, prindërit, udhëheqësit fetarë, politikanët, personalitetet e medias dhe organizatat për mirëqenien e fëmijëve lanë mënjanë dallimet e tyre dhe punuan së bashku për të përhapur mesazhin – se ndërveprimi me një të huaj mund t’i rrezikojë ata!

Ndërsa nuk ka dyshim se disa njerëz kanë përvoja traumatike me të huajt, “rrezikut të huaj” i mungonte ndonjë bazë reale statistikore, përcjell UBT News.

Atëherë, si edhe tani, shumica e krimeve seksuale dhe të dhunshme ndaj fëmijëve (dhe të rriturve, për këtë çështje) kryhen nga njerëz të njohur të viktimës: të afërmit, fqinjët apo edhe miqtë e familjes. Rrëmbimet nga anëtarë jo të familjes – të cilat përfshijnë ato ku një fëmijë merret nga dikush i panjohur për ta – përbëjnë vetëm 1% të rasteve të fëmijëve të zhdukur të raportuara në Qendrën Kombëtare për Fëmijët e Zhdukur dhe të Shfrytëzuar në SHBA.

Por, kjo tingëllonte e vërtetë, dhe për këtë arsye ishte e vërtetë. Të qenit i huaj ishte lloj sinonimi me rrezikun dhe kjo dyshe u lidhën ngushtë.

Megjithatë, a mund të ketë ndikuar kjo mënyrë e të menduarit në ndërveprimet tona në jetën e mëvonshme për shumë prej nesh? A kemi humbur diçka të vlefshme?

Disa shkencëtarë socialë besojnë se t’u mësosh fëmijëve që literalisht të gjithë njerëzit në botë që nuk i keni takuar janë të rrezikshëm, mund të ketë qenë aktivisht i dëmshëm. Politologu Dietlind Stolle, nga Universiteti McGill në Kanada, argumentoi se dekada të këtij mesazhi mund të kenë dëmtuar aftësinë e një brezi të tërë për t’u besuar njerëzve të tjerë. Kjo është problematike – besimi është çelësi për funksionimin e shumë shoqërive.

“Sa mundësi sociale ose ekonomike humbasim duke u frikësuar thjesht nga të huajt?” Stolle u pyet. Ndërsa nuk jam duke mbrojtur që të huajt t’u afrohen fëmijëve, ose anasjelltas, besoj, si të rritur, duhet të mendojmë përsëri për përfitimet e të folurit me të huajt.

Për disa vite, kam hulumtuar pse nuk flasim me të huajt. Përpjekjet kur nisa librin tim më vunë në shoqërinë e antropologëve, psikologëve, sociologëve, shkencëtarëve politikë, arkeologëve, dizajnerëve urbanë, aktivistëve, filozofëve dhe teologëve, plus qindra të huajve të rastësishëm me të cilët fola kudo që shkoja.

Ajo që mësova ishte kjo: ne humbim shumë duke u frikësuar nga të huajt. Biseda me të huajt – në kushtet e duhura – është e mirë për ne, mirë për lagjet tona, qytetet dhe shtetet tona, kombet tona dhe botën tonë.

Biseda me të huajt mund t’ju mësojë gjëra, t’ju thellojë, t’ju bëjë një qytetar më të mirë, një mendimtar më të mirë dhe një person më të mirë. Është një mënyrë e mirë për të jetuar. Por është më shumë se kaq. Në një botë që ndryshon me shpejtësi, pafundësisht komplekse, e polarizuar furishëm, është një mënyrë për të mbijetuar.

Për më shumë se 6000 vjet, njerëzit kanë jetuar në qytete. Por vetëm kohët e fundit psikologët kanë filluar të studiojnë se çfarë ndodh kur flasim me të gjithë këta të panjohur pa fytyrë nga të cilët jemi të rrethuar çdo ditë.

Në vitin 2013, psikologët Gillian Sandstrom, në Universitetin e Sussex-it në Mbretërinë e Bashkuar dhe Elizabeth Dunn në Universitetin e Kolumbisë Britanike, publikuan rezultatin e një eksperimenti në një kafe në Toronto.

“Njerëzit janë jashtëzakonisht pesimistë për pothuajse çdo aspekt të të folurit me të huajt,” shkroi Sandstrom, por ky pesimizëm duket të jetë i pajustifikuar. Pjesëmarrësit e studimit që ndërvepruan kur blinin kafenë e tyre raportuan se ndjenin një ndjenjë më të fortë përkatësie dhe një humor të përmirësuar sesa ata që nuk flisnin me të huajin.

Shkencëtarët e sjelljes, Nicholas Epley dhe Juliana Schroeder në Universitetin e Çikagos u kërkuan udhëtarëve të bisedojnë me të huajt në transportin masiv, në taksi dhe në dhomat e pritjes – vende ku norma shoqërore në Çikago është kundër të folurit. Kuptohet, shumica e pjesëmarrësve parashikuan se këto ndërveprime do të shkonin keq. Të kujdesshëm ndaj shkeljes së një norme shoqërore, ata shqetësoheshin se i huaji do të indinjonte ndërveprimin dhe do t’i refuzonte ata, dhe udhëtimet e tyre do të ishin edhe më të pakëndshme se sa ishin tashmë.

Megjithatë, kur pjesëmarrësit dolën dhe ndërvepruan me njerëz, ata panë se të huajt ishin çuditërisht të hapur, kureshtarë dhe të këndshëm. “Udhëtarët dukej se mendonin se të folurit me një të huaj përbënte një rrezik domethënës të refuzimit social”, shkruan Epley dhe Schroeder. “Me sa mund të themi, nuk përbënte aspak rrezik”.

Përkundrazi, pjesëmarrësit që folën me të huajt raportuan se bisedat ishin të këndshme, interesante dhe zgjatën më shumë se sa kishin parashikuar, dhe i bënin udhëtimet e tyre më të këndshme.

Megjithatë, ka shumë arsye pse njerëzit ndihen të parehatshëm duke folur me të huajt. Njerëzit raportojnë se janë të shqetësuar për shkeljen e një norme shoqërore, nga frika se do të jenë të këqij në të folur ose nuk do të kenë asgjë për të thënë, ose janë të shqetësuar për të folur me dikë nga një grup tjetër dhe për t’u sulmuar ose thënë gjënë e gabuar.

Shumë faktorë komplotojnë për të na penguar të flasim me njëri-tjetrin. Sigurisht, telefonat inteligjentë e kanë bërë më të lehtë se kurrë shmangien e ndërveprimit me njerëzit në mjedisin tonë të afërt. Ne preferojmë të bashkëpunojmë me dikë që duket i ngjashëm me dikë të cilit i kemi besuar në të kaluarën sesa dikë që duket si një ish-i njohur jo i besueshëm, transmeton UBT News.

Pra, nuk është befasi e vogël që kur këto frika dështojnë, njerëzit lehtësohen. E ndjeja vetë kur kisha ndërveprime pozitive me të huajt. “Unë mendoj se lehtësimi mund të jetë thjesht ndjenja që na është shitur ky mesazh se bota është një vend i frikshëm”, thotë Sandstrom.

Kjo nuk është gjë e vogël. Në një kohë kur kaq shumë njerëz ndihen të vetmuar, të huaj, të përjashtuar, të shkëputur, pesimistë, këto gjetje janë edhe të dobishme edhe qetësuese. Ndërveprimi me të huajt, edhe rastësisht, mund të na ndihmojë të ndërtojmë ose rindërtojmë rrjetet sociale, të na rilidhë me komunitetet tona dhe të forcojë besimin te njerëzit përreth nesh.

Ndërsa një student universitar që mori pjesë në një nga eksperimentet më të fundit të Sandstrom raportoi: “Ndihesha sikur kisha harruar se si të bëja miq, por ky studim më kujtoi se shumica e njerëzve janë miqësorë dhe thjesht duhet të marrësh një hap”.

Biseda me të huajt gjithashtu mund të na bëjë më të mençur, më të botës dhe më empatikë, thotë profesoresha e Universitetit të Harvardit, Danielle Allen. Kur ajo jepte mësim në Universitetin e Çikagos, Allen u paralajmërua vazhdimisht nga kolegët që të qëndronte larg nga pjesa më e varfër e qytetit. Ajo beson se kjo “frikë nga të huajt në fakt po gërryente shumë kapacitete intelektuale dhe sociale [të bashkëmoshatarëve të saj]”.

Ajo nuk pranoi të qëndronte larg dhe bëri disa nga punët e saj më të admiruara në ato lagje. Që atëherë ajo ia ka kushtuar karrierën e saj forcimit të lidhjeve midis njerëzve dhe grupeve që përndryshe nuk do të ndërvepronin.

Është ironike që pasi u rrita me frikë nga të huajt, tani i gjej ata një burim shprese. Kur këto ndërveprime shkojnë mirë – dhe në përgjithësi shkojnë mirë – perceptimi pozitiv i të huajit mund të përgjithësohet në ndjenja më të mira për njerëzit, sipas autorit./UBTNews/

Teksti është marrë me shkurtime nga BBC.

Lajmet

Kurti merr pjesë në Forumin Ekonomik në Davos, pritet nënshkrimi i Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë me EFTA-n

Published

on

By

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka udhëtuar sot (e martë) për në Zvicër, ku do të marrë pjesë në Forumin Ekonomik Botëror në Davos.

Sipas njoftimit të Zyrës së Kryeministrit, në Davos do të nënshkruhet Marrëveshja e Tregtisë së Lirë me vendet anëtare të EFTA-s (Shoqatës Evropiane të Tregtisë së Lirë).

“Kosova është i vetmi vend në rajon që përveç negocimit për tregti të mallrave, ka negociuar edhe për tregti të shërbimeve me EFTA-n. Kjo marrëveshje do të krijojë mundësi të reja për prodhuesit dhe kompanitë tona vendore dhe do të forcojë partneritetin ekonomik dhe tregtar ndërmjet vendit tonë dhe Norvegjisë, Zvicrës, Lihtenshtajnit dhe Islandës si shtete anëtare të EFTA-s”, thuhet në njoftim.

Sipas komunikatës, gjatë qëndrimit atje, kryeministri Kurti gjithashtu do të ketë takime me përfaqësues shtetërorë të vendeve mike e partnere dhe me investitorë potencialë, si dhe do të marrë pjesë në panelin e diskutimit me titull “Demokracitë e qëndrueshme në një epokë të ndryshimit” dhe panelin “Inteligjenca Artificiale për Njerëzimin: inovacioni etik në epokën e Inteligjencës”. Të dy këto panele do të mbahen në Shtëpinë e Kosovës (House of Kosova) në Davos e cila është hapur për herë të parë.

Në Forumin Ekonomik në Davos marrin pjesë edhe ministrja e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari dhe ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli.

Në samitin e sivjetshëm pritet pjesëmarrja e 3 mijë personave si biznesmenë, politikanë, akademikë dhe përfaqësues të organizatave të shoqërisë civile nga më shumë se 130 vende, përfshirë dhe nga Ballkani, ndërsa 60 krerë të shteteve dhe qeverive do të mbajnë fjalime.

Në këtë periudhë kur ekonomia globale po përjeton një ndryshim paradigme, në samit do të diskutohet se si të rivendoset rritja, si të përfitohet nga teknologjitë e reja dhe mënyrat për të forcuar qëndrueshmërinë sociale dhe ekonomike në 220 sesione të ndryshme.

Në sesione, folësit do të ndajnë vlerësimet e tyre mbi politikat e reja të SHBA-së, fragmentimin që është shfaqur si rezultat i dobësimit gradual të bashkëpunimit global, politikat tregtare, inteligjenca artificiale dhe digjitalizimi, transformimi i energjisë së pastër, lufta kundër ndryshimeve klimatike, politikat monetare të bankave qendrore, normat e interesit dhe inflacioni.

Takimi vjetor i Forumit Ekonomik Botëror në Davos ka nis dje dhe zgjatë deri më 24 janar. Sipas një njoftimi në faqen zyrtare të Forumit Ekonomik Botëror thuhet se takimi vjetor 2025 mbledh liderët globalë për të adresuar sfidat kryesore globale dhe rajonale./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

​Akulli, rrezik për banorët e një ndërtese në Bregu Diellit

Published

on

By

Të martën, Policia e Kosovës ka bllokuar rrugën “Preng Doçi”, në lagjen Bregu i Diellit për shkaqe të rrezikshmërisë së akullit të krijuar në një ndërtesë.

Vendi u rrethua derisa punëtorët e “Dardaniaa SHPK”, kompani për mirëmbajtjen e rrugëve dhe trotuareve, larguan akullin.

Temperaturat e ulëta kanë krijuar akull të mëdhenj, gjë që sipas banorëve mund të rrezikojnë jetën e tyre.

Këtë çështje e ka komentuar edhe drejtori për Siguri dhe Emergjenca, Lulzim Fushtica. Ai ka thënë se kjo dukuri ka ardhur nga pakujdesia e banorëve të asaj ndërtese.

“Ne dje kemi dërguar inspektorët e drejtorisë për emergjenca dhe siguri, po ashtu edhe shërbimin e zjarrfikësve bashkë me kompaninë për intervenime emergjente. Sot kemi filluar me largimin e akullit që është në ndërtesë, e cila ka ardhur si pasojë e pakujdesisë nga banorët e ndërtesës dhe kjo paraqet jashtëzakonisht shumë rrezik për banorët dhe kalimtarët e rasti, pasi që mund të lëndohen me këputjen e ndonjë cope akulli deri në fatalitet”, ka deklaruar Fushtica.

Drejtori për Siguri dhe Emergjenca thotë, se çdo ditë kanë inspektime në kryeqytet dhe presin thirrje nga qytetarët për raste të tilla që të intervenohet sa më shpejtë.

Continue Reading

Bota

Davos – Scholz: SHBA-ja do të mbetet një nga aleatet më të afërta dhe më të domosdoshme të Gjermanisë

Published

on

Në fjalimin e tij të mbajtur gjatë Forumit Ekonomik Botëror në Davos më 21 janar 2025, kancelari gjerman Olaf Scholz ka theksuar rëndësinë e vazhdimit të bashkëpunimit dhe partneritetit të ngushtë mes SHBA-së dhe Gjermanisë, pavarësisht zhvillimeve të mundshme politike në Shtetet e Bashkuara, duke përfshirë rikthimin e Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.

Scholz e ka cilësuar SHBA-në si një nga aleatët më të afërt dhe më të domosdoshëm për Gjermaninë, duke theksuar se kjo është një lidhje strategjike që është thelbësore për sigurinë dhe zhvillimin ekonomik të të dyja vendeve dhe të rajonit më të gjerë. Ai është shprehur se bashkëpunimi i vazhdueshëm mes SHBA-së dhe Gjermanisë është në interesin e përbashkët, duke nënvizuar se përpjekjet për të ndërtuar një partneritet të qëndrueshëm janë gjithashtu të rëndësishme për stabilitetin dhe paqen globale.

Një aspekt i rëndësishëm që ka përmendur Scholz në fjalimin e tij është se, edhe pse çdo ndryshim politik, siç ishte kthimi i Trump në Shtëpinë e Bardhë për një mandat të dytë, mund të shkaktojë pasiguri ose tensione, kjo nuk duhet të çojë në reagime të tepruara ose në “biseda të ëmbla” që synojnë të krijojnë njëfarë “mirënjohjeje” të rreme për liderët e huaj. Ai është shprehur se nuk duhet që çdo konferencë shtypi apo deklaratë nga Uashingtoni të shkaktojë debate të nxehta dhe ekzistenciale që mund të krijojnë ndasi të panevojshme.

Scholz ka nënvizuar se është e rëndësishme që Evropa dhe SHBA të mbeten të bashkuar dhe të përqendrohen në temat e përbashkëta të interesit si siguria, stabiliteti global dhe zhvillimi ekonomik, dhe se përpjekjet për të krijuar paqe dhe siguri në botë janë të domosdoshme. Ai theksoi gjithashtu se, pavarësisht qëndrimeve dhe retorikës së ndryshme që mund të pasojnë pas kalimit të pushtetit në SHBA, aleanca mes SHBA-së dhe Gjermanisë është një shtyllë kyçe për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme për të dyja vendet dhe për botën në tërësi.

Në lidhje me pasigurinë e mundshme që mund të lindë nga rikthimi i Trump, Scholz ka theksuar se Gjermania dhe aleatët e saj evropianë janë të gatshëm të përballen me sfidat që mund të lindin, duke siguruar që aleanca transatlantike të mbetet e fortë dhe funksionale. Ai e përfundoi fjalimin e tij duke theksuar se bashkëpunimi dhe partneriteti i ngushtë me SHBA-në është thelbësor për paqen dhe sigurinë globale, si dhe për arritjen e një zhvillimi ekonomik të suksesshëm./UBTNews/

 

Continue Reading

Lajmet

Subjektet politike me më së shumti vëzhgues për zgjedhjet e 9 shkurtit

Published

on

By

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka akredituar 18 mijë e 163 vëzhgues të 21 subjekteve të ndryshme politike të cilat janë të certifikuara për pjesëmarrje në Zgjedhjet për Kuvendin e Kosovës, të cilat do të mbahen më 9 shkurt 2025.

Në mbledhjen e radhës të KQZ-së u bë e ditur se dy subjektet politike, Lëvizja Vetëvendosje (LVV) dhe Partia Demokratike e Kosovës (PDK) kanë aplikuar me numrin më të madh të vëzhguesve, me mbi 4 mijë.

Drejtori i Zyrës për Regjistrim, Certifikim dhe Kontrollin Financiar të Subjekteve Politike, Besnik Buzhala tregoi numrin e aplikuesve për vëzhgues nga 21 subjekte politike.

“Janë gjithsej 21 subjekte politike. Numri i vëzhguesve të subjekteve politike në total është 18 mijë e 163. Po filloj me Lidhjen Demokratike të Kosovës me gjithsej 3 mijë e 693 vëzhgues. Kosova Demokratik Turk Partisi me 257 vëzhgues…Serbska Lista me 290 vëzhgues. Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) dhe Nisma Socialdemokrate me 3 mijë e 571 vëzhgues. Koalicioni për Familje me 253 vëzhgues… Lëvizja Vetëvendosje ka aplikuar me gjithsej 4 mijë e 356 vëzhgues, të cilët nuk janë kandidatë përpos zgjedhor në Kosovë dhe të gjithë vëzhguesit janë në listën përfundimtare të votuesve…Partia Demokratike e Kosovës ka aplikuar me gjithsej 3 mijë e 939 vëzhgues, janë të grupit të dytë. Nëse përfshihen edhe vëzhguesit e grupit të parë, që kanë qenë 95. Në total janë 4 mijë e 34 vëzhgues”, tha Buzhala.

Përveç kësaj, ndër pikat e rendit të ditës ishte edhe miratimi i rekomandimit të sekretariatit për shfrytëzimin e hapësirave të institucionit të Avokatit të Popullit për vlerësimin dhe pranimin e dërgesave postare të votimit jashtë Kosovës.

Anëtari i KQZ-së, Arianit Elshani tha se janë paraparë të gjitha masat e sigurisë në raport me policinë e Kosovës dhe institucionet e tjera për shfrytëzimin e kësaj hapësire.

“Këshilli për Operacione Zgjedhore ka shqyrtuar rekomandimin e sekretariatit për shfrytëzimin e hapësirave të institucionit të avokatit të popullit. Për vlerësimin dhe pranimin e dërgesave postare të votimit jashtë Kosovës. Bëhet fjalë për zarfe dhe fletëvotimet. Ky proces do të fillojë me pranimin e pakove postare, në këtë rast që arrijnë në Kosovë. Përmes postës të trajtohen, të vlerësohen dhe të pranohen në ambientet e mësipërme. Nevojitet që të lëshohet një vendim. Janë paraparë të gjitha masat e sigurisë në raport me policinë e Kosovë dhe të tjerat”, tha Elshani.

Po ashtu, anëtarët e KQZ-së miratuan pikën sipas të cilës transporti i materialit zgjedhor nga qendrat komunave drejt këshillave të vendvotimit të bëhet përmes kombibusëve dhe kamionëve, e jo me mjete private të kryesuesve.

“Ne në rregullat zgjedhore kemi paraparë që transportimi i materialeve zgjedhore, i kutive të bëhet nga kryesuesit bashkë me Policinë e Kosovës. Por të bëhet me automjetet e tyre private. Duke parë vështirësitë që kanë në raport me gjetjet e këtyre, ka raste kryesuesi ose anëtarët e Këshillit të vendvotimit nuk kanë vetura ose nuk dëshirojnë të shfrytëzojnë veturën e tyre për këtë. Kemi vendosur t’i rikthemi asaj praktikës së mëhershme, që të mundësohet gjetja e kombibusëve dhe kamionëve të cilët do të mundësojë shërbimin e transportit të materialit zgjedhor nga qendra komunale e drejt këshillave të vendvotimit dhe anasjelltas”, potencoi Elshani.

Ndër të tjera, u aprovuan kërkesat që të bëhet zëvendësimi i anëtarit të komisionit komunal të zgjedhjeve në komunën e Deçanit, Isuf Mehemetaj me Lirije Turkaj Bufaj.

Gjithashtu, KQZ miratoi ndërrimin e lokacionit të qendrës komunale të numërimit për komunën e Gjilanit dhe të Skenderajt.

Në Gjilan u vendos që të zhvendoset në palestrën sportive “Bashkim Selishta”. Ndërkaq në Skenderaj u miratua që të zhvendoset në sallën e Edukatës Fizike në Shkollën e Mesme Teknike “Anton Çeta”. Zgjedhjet parlamentar në Kosovë mbahen më 9 shkurt.

Continue Reading

Të kërkuara