Kulturë

Pjesëmarrja e Ismail Qemalit në Kongresin e Xhonturqve

Published

on

Më 4 shkurt të vitit 1902, Ismail Qemali, një nga figurat më të shquara të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, mori pjesë në Kongresin e Parë Xhonturk, që u mbajt në Paris. Ai, me një thirrje të fuqishme dhe të qartë për shoqërinë turke dhe për të ardhmen e kombit shqiptar, paraqiti devizën e tij të njohur: “As me turqit e vjetër dhe as me turqit e ri, por të punojmë për vatanin”. Ky angazhim i Qemalit tregonte qartë përkushtimin e tij për lirinë dhe të drejtat e popullit shqiptar, duke qenë i vetëdijshëm për rolin e tij të pazëvendësueshëm në luftën për Pavarësinë e Shqipërisë.

Në këtë kongres, të organizuar nga princët Sabahedin dhe Lutfullah, përveç Ismail Qemalit si përfaqësues i shqiptarëve, morën pjesë edhe figura të tjera të njohura të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, si Dervish Hima, Ibrahim Temo dhe Jashar Erebara. Të gjithë ata, në mënyrë të veçantë, u angazhuan për përhapjen e idealeve të lirisë dhe të barazisë për kombësitë jo turke brenda Perandorisë Osmane.

Kongresi i Xhonturqve, i cili synonte rivendosjen e Kushtetutës së vitit 1876, shërbeu si një moment kyç në formimin e një lëvizjeje politike që, përveç forcimit të pushtetit të shtetit turk, kishte si objektiv njohjen e të drejtave të popujve të tjerë të Perandorisë Osmane, përfshirë shqiptarët, arabo-pashallarët dhe të tjerë. Në këtë periudhë të pasluftës, Lëvizja Xhonturke kishte si qëllim jo vetëm forcimin e centralizimit të pushtetit, por edhe mbështetje për zhvillimin e arsimit dhe gjuhës amtare për kombësitë e ndryshme të Perandorisë.

Ndërkohë, brenda radhëve të Xhonturqve, filluan të shfaqen dy mendime diametralisht të kundërta. Njëra rrjedhje mendimi mbështeste nacionalizmin turk dhe centralizimin e pushtetit në duar të një shteti të fortë, ndërsa tjetra mbante qëndrimin otomanist, një ideologji që favorizonte bashkimin dhe tolerancën ndërmjet grupeve etnike dhe fetare brenda Perandorisë Osmane.

Ismail Qemali, si një mendje e kthjellët dhe një politikan i mençur, u dallua për qëndrimin e tij të prerë kundër politikës nacionaliste të Xhonturqve. Ai, pa pasur asnjë ngurrim, e kundërshtoi çdo formë të nacionalizmit turk që mund të kërcënonte ekzistencën e popullit shqiptar dhe të shumë grupeve të tjera etnike brenda Perandorisë. Për Qemalin, rreziku ishte i dyfishtë: jo vetëm se po e kërcënonte kombet që jetonin nën Perandorinë Osmane, por po dëmtonte edhe vetë unitetin e kombit turk, që sapo ishte rimëkëmbur falë revolucionit të Mustafa Qemal Ataturkut.

Angazhimi i Qemalit në këtë kongres është një dëshmi e qëndrueshmërisë së tij në mbrojtjen e interesave kombëtare shqiptare. Ai nuk mund të pajtohej me politikën që nënvleftësonte pluralizmin dhe që cenonte të drejtat e shqiptarëve për t’u organizuar dhe për të arritur lirinë e tyre. Edhe pse Ismail Qemali ishte pjesëmarrës në një ngjarje të madhe historike, ai gjithmonë mbajti qëndrimin se politika që mund të shpëtonte popujt e ndryshëm të Perandorisë nuk ishte ajo që predikonin Xhonturqit, por ajo që do të mundësonte një të ardhme të ndritur për kombet që jetonin atje, përfshirë shqiptarët.

Në këtë mënyrë, pjesëmarrja e Ismail Qemalit në Kongresin e Xhonturqve e pasuron historinë e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare dhe e bën të qartë angazhimin e tij për një Shqipëri të pavarur, të lirë dhe të drejtë për të gjithë qytetarët e saj./UBTNews/

Continue Reading

Magazinë

“E bleu çmimin, shantazhuan organizatorët” – dalin teori konspirative pasi Beyonce fitoi ‘albumin e vitit’ në Grammy Awards

Published

on

Pasi Beyonce fitoi çmimin Grammy për ‘albumin më të mirë të vitit’ për herë të parë në karriere, një video e ceremonisë së ndarjes së çmimeve të vitit të kaluar, ku bashkëshorti i saj, reperi Jay-Z, mbajti një fjalim duke thirrur organizatorët, filloi të qarkullojë në internet.

Pas marrjes së çmimit, ai protestoi publikisht sepse Beyonce nuk kishte fituar kurrë një Grammy për ‘albumin më të mirë’.

“Nuk dua ta bëj të turpërohet, por ajo ka më shumë Grammy se kushdo dhe nuk e ka fituar kurrë albumin e vitit”, tha reperi, duke iu referuar me sa duket gruas së tij Beyonce, e cila ka fituar 32 Grammy, përfshirë 33 të këtij viti.

Meqë ra fjala, ikona e muzikës deri më tani është nominuar katër herë në këtë kategori për albumet “I Am… Sasha Fierce” (2008), “Beyonce” (2013), “Lemonade” (2016) dhe “Renaissance” (2022).

Por Jay-Z nuk u ndal me kaq. Ai vazhdoi të kritikonte të gjithë kategorinë e ‘albumit të vitit’, e cila u fitua nga Taylor Swift vitin e kaluar për herë të katërt në karrierën e saj.

Përdoruesit e rrjeteve sociale tani kanë zhvilluar një teori konspirative se fitorja e saj ishte e manipuluar dhe se, siç thonë ata, Beyonce dhe Jay-Z “shantazhuan organizatorët” ose se “ai pagoi që ajo të fitonte çmimin”.

Continue Reading

Kulturë

Maks Velo – Një vit për të nderuar artin, lirinë dhe mendimin kritik

Published

on

Viti 2025 do të shpallet “Viti Maks Velo”, një nderim dhe vlerësim i plotë për jetën dhe veprën e një prej intelektualëve më të shquar të Shqipërisë, piktorit, arkitektit, studiuesit dhe shkrimtarit Maks Velo. Kjo shpallje është një iniciativë e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit (QKLL), në bashkëpunim me Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë, Autoritetin për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit dhe Muzeun Kombëtar të Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe”.

Për të shënuar këtë vit të veçantë, do të organizohet një ceremoni zyrtare, si dhe një aktivitet përkujtimor që do të zhvillohet nesër, duke sjellë përpara publikut vlerat e pasura të krijimtarisë dhe jetës së Maks Velos. Ky aktivitet do të jetë një mundësi për të nderuar një figurë të rëndësishme të kulturës dhe mendimit shqiptar, një intelektual që ka lënë pas një trashëgimi të pasur në shumë fusha.

Maks Velo lindi në Paris në vitin 1935, dhe filloi studimet në degën e Inxhinierisë së Ndërtimit në Institutin Politeknik. Pas këtij studimi, ai vijoi specializimin në arkitekturë, një fushë që do të shërbente si themel i krijimtarisë së tij, duke i dhënë formë ideve të mëdha dhe pasionit për artin dhe kulturën.

Një ndër periudhat më të vështira të jetës së tij ishin vitet 1978-1979, kur ai u arrestua dhe u dënua me 10 vite burg nga regjimi komunist. Gjatë burgosjes, ai vuajti torturat dhe padrejtësitë e diktaturës, duke kaluar një periudhë të gjatë e të rëndë në burgje. Pjesë e rëndësishme e krijimtarisë së tij është përkushtimi për të shprehur dimensionin e lirisë dhe rezistencës ndaj dhunës dhe represionit.

Maks Velo ka pasur një karrierë të pasur si shkrimtar dhe studiues, duke lënë pas një sërë veprash të njohura që trajtojnë tema të ndryshme. Disa nga titujt më të njohur të tij përfshijnë: “Kokëqethja”, “Palltoja e burgut”, “Thesi i burgut”, “Paralele për arkitekturën”, “Kohë antishenjë”, “Betonizimi i demokracisë”, “Hetimi”, “Spaçi”, “Jeta ime në figura”, “Klubi Karavasta”, “Përkthyesi” dhe “Jetë paralele”.

Veprat e Velos, përveçse pasqyrojnë dimensionin historik dhe kulturor të Shqipërisë, janë gjithashtu një kritikë e thellë e realitetit social dhe politik, dhe një thirrje për reflektim mbi lirinë, dinjitetin njerëzor dhe shpirtin e shoqërisë. Me shpalljen e vitit 2025 si “Viti Maks Velo”, do të kujtohet dhe nderohet një emër që ka kontribuar në mënyrë të jashtëzakonshme për pasurimin e kulturës dhe mendimit shqiptar./UBTNews/

 

Continue Reading

Kulturë

Kisha e Shën Athanasit, monument kulture nga më të vizituarit e Voskopojës

Published

on

Ndër kishat më të njohura dhe të bukura të Voskopojës, Kisha e Shën Athanasit zë një vend të veçantë dhe mund të quhet pa dyshim një thesar që pasqyron lavdinë e dikurshme të këtij vendi. E ndërtuar në vitin 1724, kjo kishë është një nga monumentet më të rëndësishme të zonës dhe një atraksion i pashmangshëm për vizitorët.

Kisha e Shën Athanasit është një shembull i shkëlqyer i arkitekturës bizantine dhe një qendër e rëndësishme fetare dhe kulturore. Afreskët e saj, të realizuar nga vëllezërit Kostandin dhe Athanas Zografi, pasqyrojnë mjeshtërinë e artit të pikturës bizantine, duke i dhënë një vlerë të jashtëzakonshme këtij monumenti.

Kisha është ndërtuar në kodrën me të njëjtin emër, që ka shërbyer gjithashtu si varrezë e banorëve të Voskopojës. Ajo është kisha e katërt e këtij tipi, me formë bazilike dhe mbulesa të kurbëzuara, që i japin një karakter të veçantë. Narteksi i kishës, megjithatë, është shkatërruar nga tërmeti i vitit 1960, por pjesa e mbetur mbetet një dëshmi e jashtëzakonshme e historisë dhe kulturës së Voskopojës.

Pikturat e naosit dhe arkadës, të realizuara nga vëllezërit Zografi, janë të njohura për programin e tyre ikonografik të veçantë. Disa prej tyre prezantojnë skena të martirizimit të shenjtorëve, ku trajtimi i hollësishëm i torturimit të tyre është një element që tërheq vëmendjen për intensitetin dhe detajet e tij makabre. Një tjetër veçori e jashtëzakonshme janë pikturat e arkadës, ku paraqitet cikli i Apokalipsit, një nga më të plotët që është realizuar në afreske deri në atë periudhë.

Kisha e Shën Athanasit është një thesar kulturor i paçmuar, që vazhdon të tërheqë vizitorë nga e gjithë bota, duke dëshmuar trashëgiminë e pasur historike dhe artistike të Voskopojës./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Tetë vite pa kolosin e letrave shqipe Dritëro Agolli

Published

on

Sot, më 3 shkurt, shënohet 8-vjetori i ndarjes nga jeta të njërit prej kolosëve të letërsisë shqipe, Dritëro Agolli. Shkrimtari, poeti dhe publicisti i njohur, që la pas një trashëgimi të pasur dhe të pashlyeshme në letërsinë shqiptare, u nda nga jeta në moshën 85-vjeçare, duke lënë pas një krijimtari të paçmuar që do të mbetet gjithmonë e pranishme në zemrat e lexuesve.

Dritëro Agolli lindi më 13 tetor 1931, në fshatin Menkulas të Devollit, dhe që nga rinia e tij e hershme, i dha frymë dhe shije të veçantë kulturës shqiptare. Mësimet e para i mori në vendlindje, e më pas vazhdoi gjimnazin në Gjirokastër, një qytet me një histori dhe traditë të pasur arsimore. Pasi përfundoi arsimin e mesëm, Agolli u ndje i ftuar për të ndjekur studimet e larta në Fakultetin e Arteve të Shën Petersburgut, ku mësoi dhe zhvilloi pasionin e tij për letërsinë.

Puna e tij si gazetar dhe si kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, e formoi edhe më tej si një figurë të rëndësishme të jetës kulturore dhe letrare shqiptare. Për 30 vjet, ai ishte gjithashtu deputet, duke kontribuar në jetën politike të vendit. Megjithatë, ai do të mbetet i paharruar për kontributin e tij të jashtëzakonshëm në letërsinë shqipe.

Krijimtaria e Dritëro Agollit është jashtëzakonisht e pasur dhe e larmishme, duke përfshirë poezi, poema, tregime, novela, romane, drama, dhe skenarë filmash. Vepra e tij më e njohur dhe më e dashur nga shqiptarët është “Nënë Shqipëri” (1975), një poezi epike që pasqyron me forcë dhe ngjyra figurën e Atdheut, me të gjitha vështirësitë dhe heroizmin që e shoqëruan atë në periudha të ndryshme të historisë. Po ashtu, në një sërë poemash dhe vjershash, ai pasqyron frymën e Luftës Nacionalçlirimtare dhe ndihmoi në ruajtjen e kujtesës historike të kombit.

Në prozë, Agolli ka lënë vepra të paharruara, mes të cilave “Komisari Memo” dhe “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”. Këto romane, të cilat pasqyrojnë ngjarje dhe karaktere të jetuara gjatë periudhës së komunizmit, janë bërë gjithashtu pjesë e kinematografisë shqiptare, duke u ekranizuar me sukses.

Poezia e tij e fundit, “Prit edhe pak”, ishte një dhuratë e ngrohtë për bashkëshorten Sadije dhe pasqyronte një dashuri të thellë dhe të pastër, një pasqyrë e jetës së tij personale dhe një shprehje e ndjenjës së një njeriu që ka kaluar shumë, por gjithmonë ka mbajtur shpresën dhe optimizmin.

Dritëro Agolli është njohur dhe vlerësuar me shumë çmime dhe nderime, duke përfshirë titullin e lartë “Nderi i Kombit”, shpalljen Qytetar Nderi i Tiranës në vitin 2003, si dhe katër çmime të Republikës. Ai gjithashtu është anëtar i Akademisë së Firences “Muzat” në Itali dhe ka qenë një shembull i jashtëzakonshëm i përkushtimit për letërsinë dhe kulturën shqiptare.

Shkrimtari i njohur u nda nga jeta më 3 shkurt 2017, por emri dhe vepra e tij jetojnë ende si një dritë që ndriçon rrugën e letërsisë shqipe. Përmes veprave të tij, Dritëro Agolli mbetet një figurë e paharruar, një nga shkrimtarët më të mëdhenj të letërsisë shqiptare dhe një pasuri e patjetërsueshme e kulturës sonë.

Një fragment nga poezia e Dritëro Agollit “Nënë Shqipëri”, e njohur për pasqyrimin e dashurisë dhe nderimit të tij për atdhenë, është si vijon:

“Nënë Shqipëri, ti më dhe jetën,
Gjaku yt më bëri burim,
Për ty luftova, për ty vdes,
Ty të kujtoj, ty të shkruaj, Shqipëri!”

“Nënë Shqipëri, ti nderove emrin,
Ti më mësove të jetoj,
Dhe kur kam rënë, ti më ngrite,
Për ty çdo fjalë është një betim.”

“Nënë Shqipëri, ti je në çdo hap,
Në çdo shteg, në çdo rrugë,
Mbi gjithçka, ti më mban të gjallë,
Në zemrën time, ti je një zog.”

 

Continue Reading

Të kërkuara