Bota

‘Pika jugore’ e oqeanit të nxehtë po shkakton thatësirë tejet të madhe në Kili

Published

on

Në jugperëndim të Oqeanit Paqësor, është një rajon të madh me ujë jashtëzakonisht të ngrohtë që mbulon një zonë në madhësinë e Australisë, i njohur si “Pika Jugore”, transmeton UBT News.

Disa mijëra kilometra larg, kombi i Kilit në Amerikën e Jugut po përjeton një thatësirë tejet të madhe për më shumë se një dekadë, me shiun dhe furnizimet e pakëta me ujë.

Një lopë e kequshqyer në një fermë të prekur nga thatësira në Putaendo, Kili, më 23 shtator 2019.

Në sipërfaqe, këto dy ngjarje nuk kanë asnjë lidhje me njëra-tjetrën, por një studim i ri zbuloi se ato janë të lidhura nga forcat e padukshme të presionit dhe qarkullimit atmosferik global.

Pika Jugore, e vendosur në lindje të Australisë dhe Zelandës së Re, doli rreth katër dekada më parë, me siguri e shkaktuar nga një rënie natyrore e reshjeve mbi qendrën tropikale të Paqësorit. Por me kalimin e kohës, ndryshimet klimatike e kanë bërë atë më të madhe dhe më të nxehtë, sipas studimit.

Uji i ngrohtë sipërfaqësor që përbën pikën, pastaj ngroh ajrin mbi të – dhe ndërsa atmosfera ngrohet, ajo zgjerohet në një “zonë të madhe, të gjerë të presionit të lartë”, e njohur si një kurriz me presion të lartë, tha Kyle Clem, bashkë-autor i studimit dhe ligjërues i shkencës së klimës.

Kjo shtrihet përgjatë Paqësorit Jugor, ndryshon rrugën që stuhitë zakonisht marrin ndërsa lëvizin nëpër oqeane, të njohur si “gjurmët e stuhive”.

Një zonë e tharë e Liqenit Penuelas në Valparaiso, Kili, më 22 janar 2020.

Me stuhitë tani të ridrejtuara në Antarktidë, Kili është zhytur në kushte serioze të thatësirës që nga viti 2010, me dëmtime të përhapura në mjedis dhe jetesën e njerëzve, përcjell UBT News.

Kjo është thatësira më e gjatë e Kilit në të dhënat meteorologjike, sipas NASA-s. Thatësira e madhe e fundit e kësaj shkalle ndoshta ndodhi në rajon më shumë se 1.000 vjet më parë, sipas René D. Garreaud, një shkencëtar në Universitetin e Kilit dhe një nga bashkautorët e studimit.

Ngrohja globale ka bërë që Pika të zgjerohet dhe të nxehet shumë gjatë dekadës së fundit – dhe thatësira është bërë një shtrirje e vazhdueshme, e pafund.

Efektet e goditjes së Blob janë ndjerë edhe diku tjetër

Për shkak se zhvendosja bën që ajri më i ngrohtë të lëvizë drejt Antarktikut, ai ka shkaktuar një reduktim të akullit të detit Antarktik – i cili nga ana tjetër kërcënon ekosistemet delikate të rajonit dhe mund të ketë pasoja të gjera në ndryshimin e modeleve globale të motit.

Nuk është e qartë kur ose nëse efekti i Pikës Jugore do të shpërndahet, gjë që Clem dhe ekipi planifikojnë të studiojnë më tej.

Rënia e reshjeve pritet të zvogëlohet në një moment – por studiuesit nuk e dinë nëse kjo do të jetë e mjaftueshme për të ndikuar pozitivisht.

Vendpushimi i skive El Colorado me dëborë kryesisht të shkrirë, në mes të sezonit të tij të dimrit 2021, në Santiago, Kili.

“Një nga gjërat më interesante në lidhje me këtë është, ne kemi këtë sinjal antropogjenik (të shkaktuar nga njerëzit) në sistemin klimatik, i cili është Blob (Pika), i ulur atje në mes të askundit”, tha Clem.

“Por për shkak të mënyrës së konfigurimit të qarkullimit të oqeanit, ai ka aftësinë të ndikojë në klimat rajonale ku jetojnë sasi të mëdha njerëzish, dhjetëra mijëra kilometra larg”.

“Ajo që tregon studimi ynë është se, me ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njerëzit, ajo që ndodh në një vend nuk qëndron domosdoshmërisht aty [në vendin që ndodh]”./UBTNews

Aktualitet

​Papa shpreh shqetësime rreth pabarazive ekonomike, përmend edhe Elon Musk

Published

on

Papa Françesku, i njohur si Leo XIV në librin e ri të intervistave, ka shprehur shqetësime të thella rreth pabarazive ekonomike globale, duke përmendur drejtpërdrejt Elon Musk dhe mundësinë që ai të bëhet trilioneri i parë në botë.

Papa thekson se nëse arritja e këtij statusi është e vetmja gjë me vlerë sot, atëherë jemi në telashe.

“Lexova lajmin se Elon Musk do të bëhet trilioneri i parë në botë. Çfarë do të thotë kjo dhe për çfarë bëhet fjalë? Nëse kjo është e vetmja gjë me vlerë sot, atëherë jemi në telashe.”, tha ai.

Këto komente vijnë në kuadër të një interviste të gjatë për librin “León XIV: qyteti i botës, misioneri i shekullit XXI”, ku Papa diskuton një sërë temash, duke përfshirë nevojën për paqe, rolin e OKB-së, dhe sfidat e demokracisë.

Papa Leo XIV vë në dukje hendekun gjithnjë e në rritje midis niveleve të të ardhurave të klasës punëtore dhe atyre të më të pasurve, duke krahasuar fitimet e drejtorëve ekzekutivë të sotëm me ato të punëtorëve, të cilat sipas tij, janë gjashtëqind herë më të mëdha. Ai gjithashtu shpreh rezerva për demokracinë si një zgjidhje universale, duke sugjeruar se demokracia nuk është domosdoshmërisht një zgjidhje e përsosur për gjithçka.

Duke folur për konfliktin në Ukrainë, Papa u bëri thirrje aktorëve të ndryshëm të ushtrojnë presion për t’i dhënë fund luftës dhe për të gjetur mënyra paqësore për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, transmeton RTSH.

Pastaj Leo XIV shton drejtpërdrejt: “Njerëzit duhet të zgjohen dhe të thonë: ka një mënyrë tjetër për ta bërë këtë”, domethënë, t’i japin fund konfliktit midis Rusisë dhe Ukrainës”.

“Unë besoj se aktorë të ndryshëm duhet të ushtrojnë presion të mjaftueshëm që palët në konflikt të thonë: mjaft, le të gjejmë një mënyrë tjetër për të zgjidhur mosmarrëveshjet tona.”

Ai gjithashtu pranoi se ende ka shumë për të mësuar në rolin e tij si Papë, veçanërisht në aspektin e udhëheqjes botërore.

Në fund të intervistës, Papa shprehu mbështetjen e tij për Perunë në Kupën e Botës, megjithëse është tifoz i Italisë./S.K/KP/

Continue Reading

Aktualitet

Studentët e PMF: Policia në Novi Sad përdori gazin e rrezikshëm CN në kampusin e universitetit

Published

on

Studentët e Fakultetit të Shkencave (PMF) në Novi Sad njoftuan se një analizë e pavarur laboratorike tregoi se më 5 shtator, policia përdori gazin e rrezikshëm CN në kampusin e universitetit atje kundër studentëve, profesorëve dhe qytetarëve, prandaj ata po kërkojnë një hetim kundër atyre që janë përgjegjës për përdorimin e atij agjenti.

Studentët në bllokadën e PMF-së njoftuan në rrjetet sociale se rezultatet e analizave laboratorike konfirmuan se policia përdori gazra CS (2-klorobenziliden malononitril) dhe CN (kloroacetofenon).

Ata deklaruan se gazi CN mund të jetë i rrezikshëm për sytë, të shkaktojë dëmtime në kornea dhe gjithashtu në mushkëri sepse është më toksik, prandaj është hequr nga përdorimi në pothuajse të gjitha vendet. U sintetizua për herë të parë në vitin 1871 në Gjermani, Japonia e përdori atë kundër kinezëve gjatë pushtimit të Tajvanit në vitin 1930 dhe më pas, për shkak të toksicitetit të tij të lartë, u zëvendësua nga gazi CS, shkruan N1.

“Për shkak të toksicitetit të lartë dhe pasojave serioze shëndetësore, gazi CN u zëvendësua plotësisht nga gazi CS në vitet 1970, i cili u bë një mjet standard i kontrollit masiv në praktikën policore dhe ushtri. Mesazhi ynë është i qartë: përdorimi i gazit CN nuk është një mjet kontrolli, por helmim i qytetarëve të vet”, thuhet në deklaratë.

Prandaj, studentët kërkojnë një hetim dhe përgjegjësi penale të atyre që lejuan përdorimin e një gazi kaq të rrezikshëm, dhe u rekomanduan qytetarëve dhe oficerëve të policisë të përdorin maska me filtra, sepse vetëm ato ofrojnë mbrojtje kundër gazrave CN dhe CS.

“Ne u themi anëtarëve të MUP-it dhe të gjitha autoriteteve përkatëse se jemi gati të dorëzojmë një pjesë të mostrave tona të mbledhura për analiza shtesë. Ne nuk kemi frikë nga e vërteta dhe qëndrojmë pas rezultateve tona. A do të tregoni më në fund guxim dhe transparencë apo do të vazhdoni të fshihni atë që publiku ka të drejtë të dijë?”, pyetën studentët në njoftim.

Studentët dyshuan se diçka e pazakontë po ndodhte pasi panë anëtarë të policisë, pas protestës dhe përdorimit të forcës më 5 shtator, duke përdorur fenerë për të mbledhur bombola të shkrepura me agjentë kimikë, thanë studentët e PMF-së.

Ata shtuan se për shkak të kësaj, u vendos që të mblidhen të gjitha provat e disponueshme në mënyrë të organizuar, përfshirë bombolat e gjetura të agjentëve kimikë të hedhur, në mënyrë që t’i nënshtrohen një analize të pavarur dhe në këtë mënyrë të sqarohet nëse është përdorur gaz lotsjellës i zakonshëm apo mjete të tjera me qëllime të paligjshme dhe potencialisht të rrezikshme.

U mblodhën disa dhjetëra bombola pa shenja, disa bombola tregojnë qartë gjurmë të heqjes së shenjave, specifikuan ata në njoftim.

Ata shtuan se të gjitha analizat u kryen duke përdorur të njëjtën metodë të përdorur në të gjitha laboratorët e akredituar në të gjithë botën, duke përdorur kromatografinë e gazit me spektrometri masive (GC-MS).

Gjatë protestës në mbrëmjen e 5 shtatorit, policia ndërhyri brutalisht kundër demonstruesve në kampusin e universitetit në Novi Sad, dhe përveç demonstruesve, disa policë u panë gjithashtu duke vjellë pas gazit lotsjellës. /S.K/KP/

Continue Reading

Bota

Ukraina sulmon me dronë rafinerinë kryesore ruse

Published

on

Ukraina ka nisur një sulm të madh me të paktën 361 dronë që synonin Rusinë gjatë natës, duke shkaktuar një zjarr të shkurtër në rafinerinë e madhe të naftës Kirishi në veriperëndim të Rusisë, thanë zyrtarët rusë të dielën.

Ata kanë raportuar se nuk ka të lënduar, por Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha se të paktën 361 dronë ishin rrëzuar nga sistemet ruse të mbrojtjes ajrore, duke përfshirë katër bomba ajrore të drejtuara dhe një raketë HIMARS të prodhuar në SHBA.

Ndërsa fuqitë botërore flasin se si t’i japin fund konfliktit më vdekjeprurës në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore, lufta e dronëve është përshkallëzuar, me dronë rusë të rrëzuar në Poloninë anëtare të NATO-s dhe sulme nga Ukraina kundër rafinerive dhe tubacioneve të naftës në Rusi, eksportuesi i dytë më i madh i naftës në botë.

Guvernatori i rajonit të Leningradit, Aleksandër Drozdenko, tha se tre dronë u shkatërruan në zonën Kirishi dhe një zjarr i shkaktuar nga rënia e mbeturinave ishte shuar.

Komanda e dronëve të Ukrainës konfirmoi se sulmoi rafinerinë dhe tha se kishte kryer një sulm të suksesshëm, shkruan Reuters./S.K/EO/

Continue Reading

Bota

Ministri i Jashtëm i Polonisë viziton Kievin

Published

on

By

Ministria e Punëve të Jashtme e Polonisë ka konfirmuar se këtë mëngjes, ministri i jashtëm polak, Radoslaw Sikorski është takuar në Kiev me ministren e jashtme britanike, Yvette Cooper.

Dy zyrtarët kanë biseduar për situatën në Ukrainë dhe krahun lindor të NATO-s pas shkeljes së hapësirës ajrore të Polonisë nga dronët rusë, ka bërë të ditur ministria.

Në takim mori pjesë edhe këshilltari britanik për siguri kombëtare, Jonathan Powell.

Dronë rusë hynë në hapësirën ajrore polake të mërkurën dhe u rrëzuan nga Polonia dhe aleatët e saj të NATO-s. Rusia e ka mohuar se e ka pasur në shënjestër Poloninë./D.B/KP

Continue Reading

Të kërkuara