

Kulturë
Pesë fakte befasuese për bletët në Ditën Botërore të Bletës
Published
4 years agoon
By
Betim GashiKa shumë gjëra që do t’ju bëjnë t’i doni edhe më shumë bletët. Ato janë thelbësore për rritjen e shumë ushqimeve të preferuara dhe më të shëndetshme, ndërsa lëvizin polenin nga bima në bimë, duke polenuar më shumë se njëqind fruta dhe perime duke përfshirë luleshtrydhet, patatet dhe mollët.
Fatkeqësisht, shumë lloje bletësh janë nën kërcënim si rezultat i ndryshimeve në përdorimin e tokës, pesticideve, bujqësisë intensive dhe ndryshimit të klimës – por ka hapa që mund të ndërmerrni për t’i ndihmuar ato.
Për nder të Ditës Botërore të Bletës më 20 maj, këtu janë pesë gjëra të habitshme që mund të mos i dini për pjalmuesit që punojnë shumë.

1. Bletët komunikojnë dhe marrin vendime duke vallëzuar
Kur një bletë zbulon dhe inspekton një fole të re, ajo përdor një vallëzim për të reklamuar dhe debatuar mbi meritat e saj. Nëse një bletë tjetër përplaset në një bletë që kërcen, ajo do të shkojë për të inspektuar vendin dhe nëse i pëlqen, edhe ajo do të tundet.
Përfundimisht, dinamika e vallëzimit të tundjes bën që rreth 20 deri në 30 bletë të bien dakord për vendin më të mirë të folesë dhe ata i komunikojnë vendimin e tyre pjesës tjetër të tufës duke lëshuar tinguj të lartë dhe duke gumëzhitur krahët midis bletëve të tjera.
2. Bletët mund të përdorin mjete
Bletët në Vietnam dhe pjesë të tjera të Azisë kërcënohen nga speciet grabitqare që sulmojnë kolonitë e bletëve, duke vrarë të rriturit që mbrojnë folenë dhe duke prerë bletët e reja. Në veçanti, speciet e pangopura Vespa janë të afta të zhdukin një zgjua bletësh brenda disa orësh.
Për të shmangur sulme të tilla, bletët janë vërejtur duke mbledhur jashtëqitje të freskëta të kafshëve dhe duke e vendosur atë rreth hyrjes në zgjua të tyre. Studiuesit, e quajnë atë “njollë fekale”. Ekipi i studimit beson se ajo largon brirët grabitqare nga foleja duke zvogëluar kohën që harqet kalojnë duke u përpjekur të shkelin folenë.
“Njollosja shënon raportin e parë të bletëve të mjaltit të çdo specie që kërkojnë ushqime për materiale që nuk rrjedhin nga bimë ose lëngje me bazë uji. Ishte gjithashtu shembulli i parë i qartë i bletëve të mjaltit që përdorin një mjet në natyrë”, tha studimi.

3. Jashtëqitja e bletëve gati se shkaktoi një konfrontim gjatë Luftës së Ftohtë
Në vitet 1980, “shiu i verdhë” – njolla të vogla të verdha të gjetura në gjethet e xhunglës në Laos dhe Kamboxhia – mendohej se ishin mbetja e armëve kimike. Refugjatët thanë se shiu i verdhë shkaktoi sëmundje dhe vdekje. Dyshimet i shtynë Shtetet e Bashkuara të akuzojnë ish-Bashkimin Sovjetik dhe aleatët e tij për luftë kimike.
Ekspertët e bletëve më vonë zbuluan se pikat e verdha ishin jashtëqitje nga tufat masive të bletëve të egra.
4. Grerëzat bëhen të vrazhda në mungesë të polenit
Bimët prodhojnë lule verbuese të ngarkuara me nektar për të tërhequr pjalmuesit, por çfarë duhet të bëjë një grerëz e paduruar dhe e uritur kur ato lule nuk kanë çelur ende?
Kur ka mungesë poleni, bletët dëmtojnë gjethet e domates dhe mustardës në një mënyrë unike që rezultoi në lulëzimin e bimës deri në 30 ditë më herë, zbuluan shkencëtarët në Zvicër dhe Francë. Për bletët, poleni është një burim proteine që u duhet për të rritur të vegjlit e tyre.
Sidoqoftë, temperaturat më të ngrohta si rezultat i krizës së klimës do të thotë që bletët po zgjohen më herët pas letargjisë për dimrin për të gjetur lulet që u duhen për ushqim nuk kanë çelur ende. Koha e lulëzimit, e cila mbështetet në ekspozimin ndaj dritës, ndikohet më pak nga ndryshimi i klimës. Kjo krijon një mospërputhje që mund të lë bletët me pak ushqim në fillim të pranverës.
5. Njerëzit kanë shfrytëzuar mjaltin e bletëve për mijëra vjet
Një pikturë shpelle në Spanjë, që mendohet të jetë 8 mijë vjet e vjetër, përshkruan një njeri që mbledh mjaltë nga një shkallë. Gjurmët e dyllit të bletës në qeramikë sugjerojnë gjithashtu që fermerët e hershëm i mbanin bletët 9 mijë vjet më parë. Mjalti është gjetur gjithashtu në varret e lashta egjiptiane.
Mjalti ka të ngjarë të ishte një trajtim i rrallë në një dietë prehistorike që kishte pak ushqime të ëmbla dhe mund të kishte pasur përdorime medicinale. Dylli i bletës mund të ishte përdorur për t’i bërë enët të papërshkueshme nga uji ose si ngjitës. Sot, mjalti mund të ofrojë shpresë të re në luftën kundër rezistencës ndaj antibiotikëve.
Ai përmban antibiotikë natyralë për të ndihmuar trupin të luftojë me infeksionin. Shkencëtarët janë duke punuar në mënyra për ta bërë substancën ngjitëse më të lehtë për t’u aplikuar në plagë dhe ajo mund të përdoret në kirurgji, zona lufte dhe shtëpitë tona./UBTNews
(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim në UBT)
Magazinë
Ndahet nga jeta në moshën 28-vjeçare ish-kandidatja për Miss Univers
Published
1 hour agoon
June 5, 2025
María Lorena Argüello Salazar, e cila ishte kandidate për Miss Universo Ecuador 2024, ka ndërruar jetë të dielën e kaluar në moshën 28-vjeçare. Lajmi u konfirmua nga llogaria zyrtare në Instagram e konkursit kombëtar të bukurisë.
Organizatorët e konkursit shkruan:
“Konkursi Kombëtar i Bukurisë shpreh dhimbjen e thellë për ndarjen nga jeta të Lorena Argüello, përfaqësuese e Quito DM dhe gjysmëfinaliste e CNB 2024. Jemi pranë familjes dhe të afërmve të saj me respekt dhe solidaritet në këtë moment dhimbjeje. Kujtimi i saj do të mbetet gjithmonë me ne.”
Lorena përfaqësoi Distriktin Metropolitano të Quitos në konkursin e zhvilluar më 8 qershor të vitit të kaluar në Machala.
Vdekja e saj shkaktoi një ndikim të madh, jo vetëm në botën e konkurseve të bukurisë, por edhe në shoqëri në përgjithësi.
Në rrjetet sociale u shpërndanë mesazhe të shumta ngushëllimi nga ndjekës, kolegë mjekë dhe konkurrente të tjera.
Kush ishte María Lorena Argüello?
E lindur më 12 mars 1997, u karakterizua nga disiplina dhe përkushtimi ndaj dy pasioneve të saj më të mëdha: mjekësisë dhe modelimit. Ajo u diplomua si kirurge, ushtroi profesionin e saj dhe paralelisht zhvilloi karrierën në konkurset e bukurisë.
Në konkursin Miss Universo Ecuador 2024 përfaqësoi qytetin e Quitos me elegancë dhe karizëm, duke fituar vlerësime nga publiku dhe organizatorët.
Edhe pse nuk fitoi çmimin kryesor, Lorena u kthye në një figurë frymëzuese për shumë të rinj në Ekuador falë ekspertizës profesionale dhe angazhimit social që e karakterizonte.
Magazinë
Arnold Schwarzenegger: Më thoshin se ëndrrat e mia ishin të pamundura
Published
2 hours agoon
June 5, 2025
Arnold Schwarzenegger ka rrëfyer se përballja me paragjykimet dhe skepticizmin ishte e përditshme në fillimet e tij në Hollywood. Aktori 77-vjeçar, i cili nisi karrierën në SHBA si bodybuilder në vitet ’70, kishte sfida të shumta në industrinë e filmit.
“Kur erdha në Amerikë, Clint Eastwood dhe Charles Bronson ishin aktorët më të paguar, fitonin nga një milion dollarë për film. Mendova: ‘Duhet të bëhem pjesë e kësaj.’ Dhe, më vonë, arrita të fitoja 30 milionë dollarë për film. I zura”, ka kujtuar ai në bisedë me djalin, Patrick Schwarzenegger, për serinë “Actors on Actors” të Variety, ka raportuar FemaleFirst.
“Të gjithë më thoshin: ‘Arnold, kjo nuk do ndodhë kurrë. Emri yt, Schnitzel apo çfarëdo qoftë, askush s’do ta mbajë mend. Je i madh për të qenë aktor’. Në vitet ’70, yjet e mëdhenj ishin Dustin Hoffman, Al Pacino, Woody Allen, që peshonin nga 60 kg, me thoshin ‘je 115 kg, dukesh si përbindësh’”, ka thënë aktori.
Por pavarësisht refuzimeve, Schwarzenegger nuk u dorëzua.
“E kisha të qartë vizionin tim. Doja të ngjitesha në majë. Kjo ishte gjithçka që më interesonte. Dhe arritja atje, ngadalë”, ka thënë ai.
Ai tha se momenti që ndryshoi gjithçka ishte roli në “Terminator”, pasi më herët kishte luajtur vetëm në filma si “Conan”, ku muskujt ishin në plan të parë.
“‘Terminator’ ishte një hap i madh përpara, sepse nuk kishte të bënte me muskujt. Ishte lëkura e zezë dhe roli i një makine. Ky ishte momenti që përmbushi ëndrrën time të fëmijërisë”, ka thënë tutje ai.
77-vjeçari ka treguar se nuk ka pasur kurrë një plan B në jetë.
“Urrej Planin B. Njerëzit performojnë më mirë kur nuk kanë Plan B. Unë nuk kam pasur kurrë një plan tjetër”, ka thënë ai.
Në një video në Instagram, ai e ka përmbledhur filozofinë e jetës së tij.
“E bëra një zotim të plotë: do të bëhem kampion i bodybuldingut, do të shkoj në Amerikë, do të hyj në industrinë e filmit dhe do të bëhem aktor kryesor. Çfarëdo që të kërkonte, do ta bëja. Do të punoja pa u ndalur, derisa ta arrija”, pati shkruar ai.
Magazinë
Iggy Pop largohet nga skena e koncertin në Londër i futur në arkivol
Published
1 day agoon
June 4, 2025
Iggy Pop u largua nga skena në arkivol gjatë një koncerti, duke habitur publikun me lëvizjen e tij dhe duke riafirmuar titullin e tij si një nga artistët më të çuditshëm në skenën e rokut.
Artisti e mbylli performancën e tij më 28 maj në Alexandra Palace në Londër në një mënyrë që askush nuk e priste.
Siç është kapur në video, papritmas, pak para fundit, në skenë u shfaq një arkivol i madh i zi.
Publiku mbeti pa fjalë kur pa 78-vjeçarin pa bluzë, të shtrirë brenda arkivolit, i cili u rrokullis, duke i dhënë fund kështu koncertit të tij.
Artisti postoi një video të daljes së tij të veçantë nga skena në llogarinë e tij personale në Instagram.
Ai madje qëndroi pranë arkivolit dhe u kërkoi miqve në internet të komentonin mbi zgjedhjen e tij specifike.
Siç shkroi në mbishkrim: “Londër. Ne e dimë si filloi dhe si mbaroi. Do të na pëlqente të shihnim mbishkrime imagjinative dhe të zgjuara për këtë! ».
Magazinë
Pasi hoqi mbiemrin e babait, vajza e Joliet dhe Pittit ndryshon dhe emrin
Published
1 day agoon
June 4, 2025
Vajza 19-vjeçare e Angelina Joliet dhe Brad Pittit, Shiloh, ka bërë së fundmi një paraqitje të veçantë në një event të stilistes së njohur, Isabel, Marant.
Ajo u shfaq si balerinë duke prezantuar një koreografi me emrin e ri, Shi.
Ky emër u përdor për herë të parë gjatë performancës së saj, disa muaj pasi Shiloh hoqi ligjërisht mbiemrin “Pitt”, duke përdorur vetëm mbiemrin e nënës së saj. Mediat e huaja shkruajnë se vajza e ish-çiftit e njohur për talentin në vallëzim, ishte ftuar në event, duke tërhequr vëmendjen e publikut dhe kritikëve.
Nuk dihet nëse “Shi” do të jetë emri i saj skenik afatgjatë, por ky hap njihet si pjesë e procesit të saj për krijimin e identitetit artistik.
Shiloh Jolie lindi më 27 maj të vitit 2006 në Namibi dhe është fëmija i parë biologjik i Angelina Joliet dhe Brad Pittit.
Ajo është pjesë e një familjeje me pesë fëmijë, duke përfshirë edhe ata të birësuar dhe binjakët.

YouTube prezanton renditjen: më aktivët në ‘chat’ marrin logo speciale

Ky është ushqimi që i bën mirë zemrës, trurit dhe lëkurës

Ndahet nga jeta në moshën 28-vjeçare ish-kandidatja për Miss Univers

Stresi vret më shumë se sheqeri, si ta dalloni në trupin tuaj?

Zyrtare: Inzaghi firmosi me Al-Hilalin

Kurti: Shtesat për gratë lehona rriten nga 170 euro në 325.9 euro

Osmani takon ambasadorin e Mbretërisë së Bashkuar, diskutojnë për zhvillimet aktuale

Arnold Schwarzenegger: Më thoshin se ëndrrat e mia ishin të pamundura

Uji i ftohtë në kyçet e dorës për freskim të menjëhershëm
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Kulturë2 months ago
Shkëlqeu me rolin e tij në ‘Kontesha Arduini’, intervistë me Mirsad Ferati
-
Kulturë2 months ago
27 marsi/Dita Ndërkombëtare e Teatrit! Mitrovica sjell shfaqjen “Kontesha Arduini”, histori magjepëse që nuk duhet humbur