Kulturë

Përkujtohet dramaturgu, poeti e rilindasi Andon Zako Çajupi

Published

on

Më 27 mars të vitit 1866, lindi një nga figurat më të shquara të letërsisë dhe atdhetarisë shqiptare, dramaturgu dhe poeti Andon Zako Çajupi, i cili do të bëhej një ndër emrat më të njohur të Rilindjes Kombëtare.

Pas një shkollimi fillor në Zagorinë e lindjes së tij, Çajupi do ta braktiste fshatin e tij për të ndjekur një rrugë më të gjerë, që do të ndihmonte formimin e tij si një individ me botëkuptim të gjerë dhe një pasion të thellë për atdhenë. Ai do të bashkohej me të atin, Harito Çakon, një veprimtar i njohur i lëvizjes atdhetare, dhe do të vazhdonte studimet në një kolegj francez, ku kultivoi njohuri të larmishme që do ta shoqëronin gjatë gjithë jetës.

I pajisur me këtë formim të thelluar dhe me një botëkuptim europian, Andon Zako Çajupi do të drejtohej në Gjenevë, ku gjatë viteve 1887-1893 përfundoi studimet për drejtësi. Pas kësaj, vendosi të jetonte në Kajro, ku nisi të ushtronte profesionin e avokatit. Megjithatë, pas një periudhe të shkurtër, ai do të hiqte dorë nga ky profesion dhe do t’i përkushtohej plotësisht lëvizjes patriotike të shqiptarëve të Egjiptit. Ai shpejt u bë një figurë kyçe e shoqërisë atdhetare dhe kulturore të shqiptarëve në këtë krahinë, duke luajtur një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e interesave të Shqipërisë dhe të popullit shqiptar.

Vepra letrare e Çajupit është e pasur dhe e larmishme. Ajo nënvizon jo vetëm përkushtimin e tij për kulturën dhe letërsinë shqiptare, por edhe angazhimin e tij të fortë në fushën e atdhetarisë. Përmbledhja poetike “Baba Tomorri” (1902), që përfshin komedinë e tij të njohur “Katërmbëdhjetë vjeç dhëndërr”, është një nga veprat më të rëndësishme të tij dhe një monument i kulturës shqiptare. Në këtë vepër, Çajupi tregon mjeshtërinë e tij në shkrimin e dramave dhe poezive që shpalosin pasionin dhe ndjenjën kombëtare.

Veprat e tij përfshijnë gjithashtu përkthime të rëndësishme, si “Përrallat e La Fontenit” (1921), të cilat i përshtati në shqip, dhe “Lulet e Hindit” (1922), një koleksion i vjershave nga letërsia sanskrishte. Pena e tij është vlerësuar jo vetëm për cilësinë letrare, por edhe për angazhimin e tij publicistik. Një nga shkrimet e tij më të njohura është pamfleti “Klubi i Selanikut” (1909), i cili pasqyron angazhimin e tij për kauzën atdhetare.

Edhe pse shumë vepra të tij mbetën të pabotuara dhe në dorëshkrim, duke përfshirë poemen “Baba Musa lakuriq”, tragjedinë “Burri i dheut” dhe komedinë “Pas vdekjes”, kontributi i Andon Zako Çajupit mbetet i paharruar për kulturën dhe historinë shqiptare.

Dramaturgu, poeti dhe atdhetari Andon Zako Çajupi ndërroi jetë më 11 korrik 1930 në Kajro, por veprat dhe ideali i tij për një Shqipëri të pavarur e të bashkuar vazhdojnë të jetojnë dhe të frymëzojnë brez pas brezi./UBTNews/

 

Continue Reading

Kulturë

Përmes tenorit Rame Lahaj, kënga shqipe jehon në Rusi

Published

on

Tenori me origjinë nga Kosova, Rame Lahaj, ka ndarë me ndjekësit e tij një mesazh të ngrohtë dhe një ftesë të veçantë për të marrë pjesë në një nga momentet kulmore të përpjekjeve të tij për diplomaci kulturore.

Në një video të publikuar në Facebook, Lahaj u shpreh se ëndrra e tij e madhe ka qenë që kënga shqipe të dëgjohet e të çmohet në çdo cep të botës.

“Kam punu shumë që kanga shqipe me buqitë në çdo cep të botës, kudo ku shkel kambë e jemja”, ka shkruar ai mes tjerash.

Ai ka thënë se pjesa muzikore “Bishtalecja”, një interpretim i identitetit shqiptar, ka udhëtuar tashmë në katër kontinente gjatë viteve të fundit dhe do të prezantohet në mënyrë të plotë në Rusi, më 2 gusht, gjatë një gala mbrëmjeje të veçantë.

“Po shpresoj që po çmalleni me gjysmën e zemrës sonë, e cila jeton larg, në mërgim, por gjithmonë në zemrën tonë, verë e dimën. Mirë se ju ka pru i Madhi Zot!”.

Aktivitetet tjera të festivalit, ku merr pjesë edhe vetë, Lahaj ka thënë se do të jenë të hapura dhe pa pagesë, dhe për detaje të mëtejshme ka ftuar publikun të ndjekë faqet zyrtare të festivalit.

Continue Reading

Magazinë

Anulohet koncerti i Valery Gergiev në Itali, mikut të ngushtë të Putinit

Published

on

Organizatorët e festivalit muzikor italian ‘Un’Estate da RE’ kanë anuluar një koncert të dirigjentit rus Valery Gergiev, pas ditësh kritikash të forta nga kundërshtarët e Kremlinit dhe aktivistët për të drejtat e njeriut.

Gergiev, një aleat i ngushtë i presidentit rus Vladimir Putin, pritej të drejtonte një orkestër italiane dhe solistë nga Teatri Mariinsky i Shën Petersburgut në një performancë në Pallatin Mbretëror të Casertas, afër Napolit, më 27 korrik.

Ai ka qenë i ndaluar në skena perëndimore që prej fillimit të pushtimit rus në Ukrainë në shkurt 2022. Ministri italian i Kulturës, Alessandro Giuli, tha pas anulimit se e sheh si një akt të “arsyeshëm” që mbron “vlerat e botës së lirë”. Ndërkohë, Pallati Mbretëror nuk dha një arsye zyrtare për vendimin.

Ukraina kishte kërkuar më herët që koncerti të anulohej, duke e cilësuar Gergievin si “zëdhënës të Putinit”, që nuk duhet mirëpritur për sa kohë forcat ruse vazhdojnë të kryejnë mizori. Yulia Navalnaya, bashkëshortja e liderit të ndjerë opozitar rus Alexei Navalny, tha për vendimin se “asnjë artist që mbështet diktaturën aktuale në Rusi nuk duhet të mirëpritet në Evropë”.

Por ambasadori rus në Itali e cilësoi vendimin si “skandaloz” dhe pjesë e një “politike të anulimit të kulturës ruse”.

Para luftës, Gergiev drejtonte shpesh në skena të mëdha si La Scala në Milano, Orkestra Filarmonike e Mynihut dhe Carnegie Hall në New York – por që nga viti 2022, të gjitha këto institucione kanë ndërprerë bashkëpunimin me të.

Continue Reading

Magazinë

Vdes në moshën 97-vjeçare aktori i njohur

Published

on

Aktori i njohur i skenës dhe ekranit, Tom Troupe, është ndarë nga jeta në moshën 97-vjeçare, vetëm pesë ditë pas ditëlindjes së tij. Ai vdiq nga shkaqe natyrore në shtëpinë e tij në Beverly Hills, ka konfirmuar një përfaqësues i familjes.

Troupe njihej për rolet në seriale dhe filma të njohur si “Star Trek”, “Mission: Impossible”, “My Own Private Idaho” dhe “Cagney & Lacey”. Ai ishte gjithashtu bashkëshorti i aktores së ndjerë Carole Cook, me të cilën ndanin një pasion të përbashkët për teatrin në Los Angeles.

I lindur më 15 korrik 1928 në Kansas City, Troupe filloi karrierën në teatrot lokale para se të transferohej në New York më 1948, ku studioi aktrim me Uta Hagen. Më pas shërbeu në Luftën e Koresë, ku u nderua me medaljen “Bronze Star”.

Në vitin 1957 debutoi në Broadway me rolin e Peter van Daan në “The Diary of Anne Frank”, dhe më vonë u zhvendos në Hollywood, ku zhvilloi një karrierë të pasur në televizion dhe kinema, që zgjati më shumë se pesë dekada.

Përveç aktrimit, Troupe ishte edhe regjisor dhe shkrimtar. Ai do të kujtohet si një ikonë e vërtetë e skenës amerikane.

Continue Reading

Magazinë

Ky është seriali më i shikuar në Netflix gjatë vitit 2025

Published

on

Në fillim të këtij muaji, Netflix publikoi të dhënat e transmetimit për gjysmën e parë të vitit 2025 dhe në krye të listës së serialeve më të shikuara ndodhet “Adolescence”, një miniserial tronditës me katër episode që bëri bujë kudo në botë.

Me një vlerësim prej 98% në Rotten Tomatoes, “Adolescence” është një nga pretendentët kryesorë për çmimet televizive më të rëndësishme në muajt në vijim.

Nëse nuk e keni parë ende ose nëse doni ta përjetoni sërish, ja pse ia vlen të shikoni “Adolescence” (përsëri):

Owen Cooper mahnit në rolin e Jamie Miller

Ky është roli i parë televiziv për Owen Cooper, por duket se ka karrierë të gjatë para. Ai luan Jamie Miller-in, një djalë që akuzohet për vrasjen e shoqes së klasës së tij, Katie Leonard (luajtur nga Emilia Holliday). Ajo që e bën performancën e Cooper kaq të fuqishme është aftësia për të hyrë natyrshëm në personalitetin e ndërlikuar të Jamie-t. Ai duket si një djalë i zakonshëm, por me kalimin e episodeve, maska bie dhe shfaqet një anë e errët që të lë pa fjalë.

Në episodin e tretë, ai është kërcënues dhe manipulues, ndërsa përpiqet të fitojë besimin e psikologes Briony Ariston (e interpretuar shkëlqyeshëm nga Erin Doherty, e njohur nga “The Crown”).

Aktorë të jashtëzakonshëm dhe realizim teknik i rrallë

Regjisori Philip Barantini ka ndërmarrë sfidë të rrallë: çdo episod i “Adolescence” është xhiruar në shkrepje të vetme, pa ndërprerje, në kohë reale.

Kjo është arritje teknike që kërkon saktësi absolute nga çdo aktor dhe anëtar i ekipit. Stephen Graham shkëlqen në rolin e Eddie Miller, babait të Jamie-t, baba i brengosur që nuk di si të përballojë fajin e heshtur për gjithçka që ka ndodhur. Edhe ai është nominuar për një çmim Emmy, ashtu si Ashley Walters, që luan detektivin Luke Bascombe. Megjithatë, kritikët mendojnë se Cooper është ai që e meriton më shumë çmimin në këtë kategori.

Erin Doherty ka marrë një nominim për Aktoren Dytësore më të Mirë për rol në episodin 3, ndërsa Christine Tremarco, në rolin e nënës së Jamie-t, Manda Miller, ofron performancë po aq të thellë dhe prekëse. Disa e shohin si konkurrenten më serioze për të fituar në këtë kategori.

“Adolescence” hap debate të rëndësishme dhe të domosdoshme

Pa zbuluar shumë nga rrëfimi, “Adolescence” eksploron rrethanat që çuan në vrasjen e Katie Leonard dhe se si Jamie përfundoi në atë pikë. Edhe pse Katie bëri disa zgjedhje të këqija, seriali është i qartë në mesazhin: asgjë nuk e justifikon atë që i ndodhi asaj.

Seriali heton mënyrën si Jamie u radikalizua nga ndikimet toksike të të ashtuquajturës “manosferë”, pjesë e errët e rrjeteve sociale ku përhapet urrejtja ndaj grave. Kjo është një temë reale dhe aktuale, për të cilën shoqëria ende nuk ka gjetur përgjigje të qarta.

Continue Reading

Të kërkuara