Lajmet

Përhapja e lehtë e varianteve të reja të Covid 29

Pse po përhapen më lehtë variantet e reja të SARS-CoV-2?

Published

on

“The Economist”

Si të gjitha organizmat e gjalla edhe viruset kanë ciklet e tyre jetësore. Ato janë parazitare, duke filluar në momentin kur një virus-prind infekton një krijesë tjetër dhe pushton qelizat e tij për të bërë kopje të vetvetes.

Në rastin e SARS-CoV-2, virusi që po shkakton pandeminë aktuale, kjo ndodh kur virusi depërton përmes një enzime të quajtur ACE2 në membranën e disa qelizave njerëzore, dhe rrëshqet në gjenomën e saj. Ky pushtim qelizor ndihmohet nga një proteinë që e studion sipërfaqen e virusit.

Ndryshimet në këtë proteinë, të nxitura nga ndryshimet gjenetike për shkak të mutacionit, ndryshojnë edhe vetitë e përgjithshme të virusit, dhe sidomos aftësinë e tij për t’u përhapur nëpër popullata. Natyra e ndryshueshme e viruseve,e ka burimin tek rastësia e natyrshme që ndodh brenda procesit të prodhimit të kopjeve të çdo objekti, duke i bërë të pashmangshmegabimet, të cilat quhen mutacione.

Shumica dërrmuese e viruseve nuk i mbijetojnë dot gabimeve në procesin e shumimit.

Por disa po, dhe madje mund të lulëzojnë si rezultat i këtyre ndryshimeve, duke e fituar konkurrencën me viruset paraardhës, dhe duke u përhapur në një mënyrë më efikase nëpër popullatën e tyre pritëse.

Ekzistojnë disa pjesë të strukturës së virusit, të cilat janë më të afta të përballojnë mutacionet:proteina që vesh nga jashtë virusin është më tolerante ndaj ndryshimeve. Viruset që pësojnë mutacione dhe mbijetojnë quhen variante. Ato nisën të shfaqeshin në nëntorin e vitit të kaluar, me variantin Alfa që u zbulua fillimisht në Kent, në juglindje të Anglisë.

Variantet e reja, duhet se kanë prioritet në krahasim me ato të vjetrat, nëse shndërrohen në formën dominuese të virusit.

Një nga mutacionet e para që rrit transmetueshmërinë u njoh si N501Y ose“Nelly”, një nga tetë mutacionet që karakterizuan proteinën virale të variantit Alfa. Emri teknik i mutacionit i referohet ndryshimeve në gjenomin e virusit. “501” do të thotë që ndryshimi po ndodh në aminoacidin 501 në një zinxhir prej 1.273 të tilla që përbëjnë proteinën virale.

Meqenëse aminoacidet e ndryshme kanë veti kimike paksa të ndryshme, ky ndryshim ka një ndikim në strukturën e proteinës mbështjellëse.

Për pasojë ndryshon edhe mënyra e shpërndarjes së ngarkesës elektrike. Kjo nga ana e saj ndryshon paksa formën e proteinës, pasi zonat me ngarkesë elektrike pozitive tërheqin zona me ngarkesë negative. Falë kësaj dinamike, N501Y lejon që një pjesë thelbësore e kulmit të rrotullohet rreth 20 gradë, duke bërë që të përshtatet më mirë me receptorin ACE2.

Kjo gjë e rrit transmetueshmërinë. Mutacione të tjera kryejnë një truk të ngjashëm Delta, varianti që u zbulua për herë të parë në Indi dhe që aktualisht po përhapet në të gjithë botën, duket të jetë edhe më i transmetueshëm se Alfa dhe variantet e tjera. Edhe pse nuk është e qartë, pasi studimet e hollësishme strukturore mbi proteinën e këtij varianti nuk kanë përfunduar ende.

Por Ravindra Gupta, virolog molekular në Universitetin e Kembrixhit dhe kolegët e tij argumentojnë se transmetueshmëria e shtuar e Delta ka të bëjë pjesërisht me një mutacion në vendin aminoacidin nr.681. Kjo është pika në majë ku lidhet me ACE2, dhe proteina virale çahet më dysh.

Ndërkohë ekzistojnë edhe mutacione të tjera teorike që e bëjnë virusin më të transmetueshëm dhe të cilat ai nuk i ka arritur akoma. Por edhe të tjerë që e ndihmojnë atë të shmangë antitrupat që lëshon sistemi imunitar në mënyrë që të mbrojë trupin nga infeksioni. / bota.al

Lajmet

Kërkohet paraburgim për katër persona të arrestuar në Vushtrri

Published

on

By

Prokuroria Themelore në Mitrovicë ka kërkuar caktimin e paraburgimit për katër persona të arrestuar në një operacion të zhvilluar më 21 shtator në Vushtrri dhe fshatin Ropicë.

Të pandehurit Rr.G., A.G., dhe E.G. dyshohen për veprën penale “Detyrimi”, ndërsa K.G. për “Lëndim i lehtë trupor” dhe “Arratisja e personave të privuar nga liria”.

Gjatë operacionit, janë sekuestruar armë zjarri, fishekë, pajisje elektronike dhe dokumente të ndryshme. Të arrestuarit ndodhen në ndalim 48-orësh, ndërsa seanca për caktimin e masës së paraburgimit pritet të mbahet në Gjykatën Themelore në Mitrovicë – Dega Vushtrri.D.B/EO

Continue Reading

Aktualitet

Profesori Alban Kuriqi renditet në mesin e shkencëtarëve më të mirë në botë sipas Stanford/Elsevier 2025

Published

on

Universiteti prestigjioz Stanford dhe shtëpia botuese shkencore Elsevier, në renditjen ndërkombëtare “World’s Top 2% Scientists” për vitin 2025, kanë përfshirë sërish Prof. Alban Kuriqin ndër shkencëtarët më me ndikim në botë, duke e përfaqësuar denjësisht UBT-në.

Profesori Kuriqi ka arritur renditjen më të lartë në Kosovë dhe në të gjithë hapësirën shqiptare, me një diferencë të dukshme krahasuar me studiuesit e tjerë, si në kategorinë e ndikimit për një vit të vetëm (2024), ashtu edhe në kategorinë e ndikimit shkencor gjatë gjithë karrierës.

Ky vlerësim dëshmon reputacionin gjithnjë në rritje të UBT-së si një universitet lider në mësimdhënie dhe kërkim shkencor, duke e pozicionuar atë në pararojë të ekselencës akademike dhe inovacionit në rajon.

Renditja e Stanford/Elsevier bazohet në një analizë të gjerë të citimeve shkencore, ndikimit të kërkimit dhe kontributit në karrierë në të gjitha fushat. Përfshirja në 2% më të mirët konsiderohet një nga arritjet më prestigjioze në botën akademike, e rezervuar për studiuesit puna e të cilëve formëson njohurinë dhe praktikat shkencore globale.

Kontributet e Prof. Kuriqit përfshijnë fusha si inxhinieria civile, menaxhimi i burimeve ujore, energjia e rinovueshme dhe përshtatja ndaj ndryshimeve klimatike, me punime që janë cituar dhe vlerësuar gjerësisht në nivel ndërkombëtar për ndikimin e tyre në zhvillimin e qëndrueshëm.

Continue Reading

Lajmet

​Real Madridi bojkoton sërish galanë e Topit të Artë

Published

on

Real Madridi nuk do të marrë pjesë në ceremoninë e ndarjes së çmimeve “Topi i Artë 2025”, e cila zhvillohet sonte në Teatrin Chatalet të Parisit.

Vendimi vjen si pasojë e qëndrimit të prerë të presidentit Florentino Perez, i cili ka ndërhyrë personalisht për të refuzuar çdo prani të klubit në këtë ngjarje.

Sipas “The Athletic”, ky bojkot është i dyti radhazi nga ana e madrilenëve.

Vitin e kaluar, Perez vendosi të mos marrë pjesë pasi mësoi paraprakisht se Vinicius Jr. nuk do ta fitonte çmimin kryesor, i cili në vend të tij iu dha Rodrit. Edhe këtë herë, pavarësisht nominimeve të shumta, Real Madridi nuk do të ketë përfaqësim zyrtar në gala.

Perez dyshon se vendimi i vitit të kaluar ishte i ndikuar nga qëndrimi i UEFA-s, për shkak të mbështetjes së Real Madridit ndaj projektit të Superligës Evropiane.

Si pasojë, sezonin e kaluar klubi nuk pranoi as çmimet e Trajnerit të Vitit dhe Klubit të Vitit.

Edhe pse disa zëra brenda klubit shprehin zhgënjim për këtë qëndrim të ashpër, Perez mbetet i vendosur. Kështu, në Paris nuk do të jenë të pranishëm as përfaqësues të klubit, as lojtarët e nominuar: Vinicius Jr., Jude Bellingham dhe Kylian Mbappe për “Topin e Artë”, Thibaut Courtois për trofeun Yachine dhe Dean Huijsen për trofeun Kopa.

Ceremonia e “Topit të Artë 2025” nis sonte në orën 20:00 në kryeqytetin francez./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Uji nga Badoci vazhdon të jetë i papijshëm

Published

on

By

Kompania Rajonale e Ujësjellësit “Prishtina” ka ripërsëritur thirrjen që qytetarët, të cilët furnizohen me ujë nga Liqeni i Badocit, të mos e përdorin ujin për pije për shkak të gjendjes aktuale me fenomenin “Mangan”.

Në njoftim thuhet se Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike të Kosovës (IKSHPK), ka theksuar se ndotja e ujit me mangan është ndotje kimike dhe se vlimi i ujit nuk e eliminon manganin.

“Uji mund të përdoret vetëm për pastrim, mirëmbajtjen e higjienës personale dhe të ambienteve të banimit”, thuhet në njoftim.

IKSHPK ka sforcuar kontrollin e cilësisë së ujit të pijshëm si dhe bashkëpunimin me KRU Prishtinë për të siguruar ujin cilësor për qytetarët.

“KRU ‘Prishtina’ Sh.A. ka ndërmarrë menjëherë masat e nevojshme: Zvogëlimin e sasisë së prodhimit për të ruajtur cilësinë e furnizimit, intensifikimin e proceseve të shpëlarjes së rrjetit shpërndarës, përfshirë edhe gypat magjistral dhe sekondar”, thuhet më tej në njoftim.

Gjithashtu, për të siguruar furnizim të pandërprerë me ujë të pijshëm për zonat e prekura (sipas hartave të prezantuara), KRU “Prishtina” ka thënë se do të ofrojë ujë përmes autoboteve, në përputhje me orarin e përcaktuar dhe të prezantuar nga kompania./D.B/EO

Continue Reading

Të kërkuara