Lajmet
Pasojat ekonomike të paqes në Ukrainë
Ende është herët për ta kuptuar se si mund të sigurohet stabiliteti, prosperiteti dhe siguria e Ukrainës së pasluftës
Published
2 years agoon
By
Betim GashiNga Barry Eichengreen
Lufta e Rusisë ndaj Ukrainës nuk tregon asnjë shenjë se është afër fundit. Ndaj është shumë herët të fillojmë të mendojmë se si mund të sigurohet stabiliteti, prosperiteti dhe siguria e Ukrainës së pasluftës. Aktualisht po ndodhin 2 diskutime: njëri për financimin e rindërtimit ekonomik, dhe tjetri për garantimin e sigurisë së jashtme të Ukrainës.
Problemi është se këto diskutime po vazhdojnë të ndara nga njëra-tjetra, edhe pse të dyja këto çështje janë të lidhura ngushtë midis tyre. Kostot e rindërtimit janë ende të paqarta, pasi e tillë është edhe rrjedha e luftës. PBB-ja e Ukrainës para luftës ishte rreth 150 miliardë dollarë.
Duke pasur parasysh raportin kapital-output baras me 3, dhe duke supozuar se 1/3 e stokut të kapitalit do të shkatërrohet, flasim sërish për një shumë prej 150 miliardë dollarësh. Si gjithmonë, supozimet alternative na japin skenarë alternativë. Por shuma prej 150 miliardë dollarësh duket si një pikënisje e arsyeshme.
Dhe ajo nuk është e pamundur të grumbullohet nga donatorët. Pasi është sa 1/6 e programit “NextGenerationEU”, për të cilin shtetet e Bashkimit Evropian ranë dakord në korrikun e vitit 2020. Po ashtu, është 1/12 e madhësisë së Aktit të Planit Amerikan të Shpëtimit të nënshkruar nga Presidenti i ShBA-së, Joe Biden, në marsin e vitit 2021.
Megjithatë, duket si e gabuar t’u kërkosh Shteteve të Bashkuara dhe Evropës që të ndërtojnë atë që ka shkatërruar Rusia. Prandaj, është joshëse të sugjerohet se rindërtimi i Ukrainës duhet të financohet me përdorimin e aseteve ruse. Me 284 miliardë dollarë, rezervat e ngrira të Bankës Qendrore të Rusisë, do t’i përshtateshin këtij procesi.
Dhe në fakt ka një arsyetim moral për reparacionet: Rusia nisi një luftë të paprovokuar, dhe është gati e sigurt se ka kryer krime lufte. Por ekziston edhe një argument i bazuar tek strategjia e parandalimit. Siç e tha presidenti ukrainas Volodimir Zelenski në Forumin e Davosit të këtij viti: “Nëse agresori humb gjithçka, atëherë patjetër që kjo e privon atë nga motivimi për të filluar një luftë tjetër në të ardhmen”.
Garancitë e sigurisë janë po aq jetike për rimëkëmbjen ekonomike, sa edhe siguria për popullsinë e Ukrainës. Ndihma zyrtare nuk mund ta financojë përherë ekonominë ukrainase, ndaj do të kërkohen investime private. Por investimet e huaja nuk do të shkojnë në Ukrainë, nëse nuk ka siguri.
Në fakt, as vetë ukrainasit nuk do të investojnë në një situatë të tillë. Perëndimi mund ta forcojë aftësinë e Ukrainës për të mbrojtur veten, duke i dërguar armë më të fuqishme. Por, për sa kohë që Rusia është e armatosur me armë bërthamore dhe Ukraina jo, ekuilibri strategjik do të anojë gjithnjë në favor të Moskës.
Një garanci sigurie nga ShBA dhe BE, mund ta zbehë avantazhin e Rusisë, por Perëndimi heziton jo pa arsye që të përballet me rreziqet e mundshme. Zgjidhja e vetme e qëndrueshme është që Rusia të pranojë pavarësinë politike dhe integritetin territorial të Ukrainës.
Dhe dëmshpërblimet janë gjëja e fundit që nevojitet për ta arritur këtë gjë. Pasi ato do të nënkuptonin vështirësi shtesë për një popullsi ruse që po përjeton tashmë shumë vështirësi. Ndërsa ekonomia pritet të bjerë këtë vit me 10-20 për qind, Rusia gjendet në një situatë delikate.
Sigurisht, një qasje shumë e butë ndaj Rusisë në këto momente është e rrezikshme. Dhe Putin nuk duhet që të shpërblehet në asnjë rrethanë për agresionin e tij ndaj Ukrainës. Por ekziston edhe rreziku i kundërt. Rusia duhet ta njohë integritetin politik dhe territorial të Ukrainës. Por ndëshkimi i mëtejshëm gjatë negociatave të paqes, nuk do ta bëjë këtë më të lehtë. Ne duam që qeveritë e ardhshme ruse t’i respektojnë normat ndërkombëtare.
Por evokimi i këtyre normave për të marrë dëmshpërblim nga Rusia, nuk do ta bënte më të mundshme arritjen e kësaj. Ka një analogji të qartë me reparacionet gjermane pas Luftës së Parë Botërore dhe dispozitën e Traktatit të Versajës për fajësinë e luftës.
Me apo pa të drejtë, rusët sot, ashtu si gjermanët atëherë, nuk e shohin veten si përgjegjës të vetëm për luftën. Klauzola e traktatit për fajin e luftës, u dha politikanëve nacionalistë gjermanë arsye për t’u ankuar, duke e shndërruar atë në kauzën kryesore të fushatës së tyre.
Kërkesat financiare të vendeve fituese, u dhanë shkas qeverive gjermane të shpërfillnin dispozitat e traktatit për çarmatimin, dhe ndalimin e krijimit të një bashkimi doganor me Austrinë. Për më tepër, reparacionet e ndërlikuan detyrën e stabilizimit dhe rindërtimit të sistemit ndërkombëtar.
Ekonomisti i famshëm britanik John Maynard Keynes, i parashikoi të gjitha këto, dhe shumë të tjera në librin e tij “Pasojat e parashikueshme ekonomike të paqes”. Por nuk duhet të teprohet me fajësimin e dëmshpërblimeve të pas Luftës së Parë Botërore. Nuk ishin vetëm dëmshpërblimet që shkaktuan Depresionin e Madh.
Dhe nuk ishte vetëm kriza ekonomike në Gjermani, ajo që ngjiti Hitlerin në pushtet më vonë në shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore. Analogjia me rrethanat e sotme, si të gjitha analogjitë historike, është e papërsosur. Megjithatë, kjo përvojë është një histori paralajmëruese.
Ndërkohë, ka edhe argumente të tjera kundër reparacioneve. Kështu është e paqartë ligjshmëria e sekuestrimit të aseteve ruse. Qeveritë perëndimore mund të miratojnë edhe legjislacionin përkatës. Kombet e Bashkuara mund të krijojnë një komision me fuqinë për t’i sekuestruar këto pasuri, edhe pse vende si Kina do të kundërshtonin, duke imagjinuar se një ditë mund të jenë vetë në shënjestër.
Sido që të jetë, sekuestrimi i aseteve ruse në vendet e huaja, do të bëjë që qeveritë e tjera të mendohen dy herë përpara se të investojnë jashtë vendit. Por thelbi është se kërkesa për reparacione do ta bënte më të vështirë që Rusia të bjerë në fund dakord me pavarësinë dhe integritetin territorial të Ukrainës.
Me një Rusi armiqësore në pragun e saj, Ukraina do ta ketë më të vështirë të jetë e sigurt, dhe aq më pak të ruajë një rritje ekonomike të shëndoshë dhe të qëndrueshme.
Shënim:Barry Eichengreen, profesor i ekonomisë në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, dhe ish-këshilltar i politikave në Fondin Monetar Ndërkombëtar./“Project Syndicate” – Bota.al
Lajmet
Kambanat e Notre Dame ranë për herë të parë pas zjarrit shkatërrues 5 vjet më parë
Published
2 mins agoon
November 8, 2024By
UBTnewsTetë kambanat e Katedrales Notre Dame në Paris ranë sot në orën 10:30 për herë të parë në më shumë se pesë vjet që nga zjarri që dëmtoi rëndë ndërtesën.
Kambanat ushqehen me motorë dhe u binin njëra pas tjetrës derisa arritën së bashku një tingull harmonik.
Menaxheri i restaurimit të katedrales, Philip Jost, tha se tingulli i kambanës është një fazë e bukur, e rëndësishme dhe simbolike e restaurimit.
Kthimi i kambanës është një fazë në ringjalljen e një prej monumenteve më të vizituar në Evropë.
U njoftua se Katedralja Notre Dame, pas përfundimit të restaurimit, do të hapet më 7 dhjetor, sipas AFP
Lajmet
Probleme me airbag-ët, Volkswagen tërheq mbi 114,000 automjete në SHBA
Published
6 mins agoon
November 8, 2024By
UBTnewsProdhuesi gjerman i automobilave Volkswagen ka tërhequr 114,478 automjete në Shtetet e Bashkuara për shkak të problemeve me airbag-ët që mund të paraqesin rrezik për drejtuesit në rrethana të caktuara, njoftoi Administrata Kombëtare e Sigurisë së Trafikut në Autostrada të SHBA-së (NHTSA).
Sipas CNN, airbag-ët në anën e shoferit mund të shpërthejnë për shkak të lagështisë afatgjatë dhe temperaturave të larta, duke rrezikuar sigurinë e tij.
Bëhte fjalë për disa automjete Passat të prodhuara nga viti 2012 deri në 2014, Passat Sedan të prodhuara në 2006 dhe 2007, Passat Wagon nga 2017 dhe disa Beetle të famshme të modernizuara të prodhuara midis 2017 dhe 2018.
Të gjithë blerësit e automjeteve me airbag potencialisht të pasigurt do të njoftohen deri më 27 dhjetor dhe kompania do t’i lejojë ata të zëvendësojnë jastëkun e ajrit në anën e shoferit pa pagesë në një dyqan Volkswagen.
Lajmet
Fitimet rekord të miliarderëve pas fitores së Trump
Published
22 mins agoon
November 8, 2024By
UBTnewsE mërkura nuk ishte vetëm një ditë e mirë për Donald Trump. Pasuria e 10 njerëzve më të pasur në botë u rrit gjithashtu me një shumë rekord, sipas Indeksit të Miliarderëve të Bloomberg.
Fituesi më i madh ishte Elon Musk, personi më i pasur në botë dhe një nga mbështetësit më të përkushtuar të Trump, pasuria e të cilit u rrit me 26.5 miliardë dollarë, duke arritur në 290 miliardë dollarë, sipas Bloomberg.
Pasuria e themeluesit të Amazon, Jeff Bezos, u rrit me 7.1 miliardë dollarë gjatë javës, pasi ai doli në mbështetje të Trump në zgjedhjet presidenciale.
Bashkëthemeluesi i Oracle, Larry Ellison, një tjetër mbështetës i Trump, pa që pasuria e tij neto të rritej me 5.5 miliardë dollarë të mërkurën.
Përfitues të tjerë përfshijnë ish-drejtuesit e Microsoft, Bill Gates dhe Steve Ballmer; ish-drejtuesit e Google, Larry Page dhe Sergey Brin; dhe CEO-n e Berkshire Hathaway, Warren Buffett. Edhe pse asnjë prej këtyre miliarderëve nuk u pozicionua në fushatë, ata kanë qenë më parë mbështetës të demokratëve.
Në total, 10 njerëzit më të pasur fituan 64 miliardë dollarë.
Bloomberg vëren se kjo është “rritja më e madhe ditore” e pasurisë që është parë që nga fillimi i indeksit në vitin 2012.
“Ekziston një perceptim i madh për një regjim miqësor ndaj taksave dhe miqësor ndaj biznesit, veçanërisht kur fitohet Senati,” tha Michael Block, shefi operativ në AgentSmyth.
Aksionet e Trump Media & Technology Group, kompania e mediave sociale e Trump që menaxhon Truth Social, gjithashtu pësuan rritje pasi CNN dhe media të tjera projektuan fitoren e Trump.
Lajmet
Bujqit në hall me normat e larta për kredi nga institucionet mikrofinanciare
Published
39 mins agoon
November 8, 2024By
UBTnewsInstitucionet mikrofinanciare po tregohen mjaft “dorë shtrënguar” në raport me fermerët të cilët në të shumtën e rasteve kanë vështirësi për qasje në financa për mungesë të garancive që kërkojnë bankat komerciale.
Me gjithë këto kushte të vështira dhe norma të larta deri 19.2 për qind ose tre fish më të larta se kamatat në bankat komerciale, fermerët dhe të tjerët nuk u ndalën në marrjen kredive. Nga janari deri në shtator, institucionet mikrofinanciare dhe financiare jo bankare kanë pasur fitim të pastër 15 milionë e 200 mijë euro.
Fermeri Xhemë Krasniqi i cili merret me bujqësi tash e shumë vite, shpalosë sfidat që po hasin për të ‘mbijetuar’ në këtë sektor. Madje, për të mos hequr dorë nga kjo veprimtari, ai thotë se pak kohë më parë janë detyruar të marrin kredi në një institucion mikrofinanciar për të mbuluar shpenzimet karshi nevojave të tregut.
Ai derisa tregon se kanë marrë kredi 15 mijë euro, thotë se janë të detyruar të kthejnë rreth 6 mijë euro më shumë.
“Ne merremi me blegtori, e dorëzojmë qumështin tek një qumështore. Kredi kemi në FINCA, 15 mijë euro i kemi marrë aty, diku për 5 vjet do t’i kthejmë rreth 6 mijë euro më tepër. Ato i kemi marrë para pak kohe, na duhen për të mbjellë grurin, na duhen për naftë, farë, për të gjitha, dhe i kemi shtuar edhe dy krerë lopë”, thotë Krasniqi.
Më tej Krasniqi thotë se kamatat për bujqit janë shumë të larta, derisa ka kërkuar edhe ndihmën e shtetit në këtë drejtim.
“Me ja dalë po mundemi, por për kamatat janë shumë të larta për bujqit, por, çfarë të bëjmë…Me mujt shteti të na ndihmojë është shumë mirë për neve, sa jemi duke punuar aktualisht, mund të punojmë edhe njëherë kaq më shumë. Mundemi edhe ta lëmë, sepse kamatat e larta, shteti edhe po na vonon subvencionet, por, po e provojmë njëherë kështu”, thotë Krasniqi.
Në njërën prej institucioneve mikrofinanciare për normat e kredive të njëjtit thonë se maksimumi i kredisë për bujqësi është deri në 25 mijë euro, duke theksuar se kohëzgjatja e kthimit është për 60 muaj apo 5 vjet, me këst 580 euro.
Në anën tjetër, guvernatori i Bankës Qëndrore të Kosovës, Ahmet Ismaili thotë se normat e kredive për bankat dhe jo bankat, në përgjithësi ato janë mbi mesataren e rajonit.
“Normat e kredive për bankat dhe jo bankat pak a shumë e kanë ndjekur trendin paraprak. Në përgjithësi ato janë mbi mesataren e rajonit. Pra, nëse e shikon në rajon ka banka që kanë kamata më të larta se Kosova, ka që kanë më të ulëta, por megjithatë mesatarja e Kosovës është ende mbi mesataren e rajonit. Ka pasur një përmirësim nga 6.6 për qind në 6.3 për qind, të dhënat e fundit janë diku rreth 6.17 për qind. Pra, norma e interesit në kredi bankare ka filluar duke rënë, por ende ne mendojmë që ka hapësirë për konkurrencë, ende ka hapësirë për përmirësim, dhe ende mendojmë që ekziston, ka shumë parametra që tregojnë që norma e interesit në kredi mundet, dhe ne presim që të zbret më tutje. Në sektorin bankar publikimi i fundit është rreth 6.17 për qind në kredi në banka, kurse, ndërmjet 17 për qind në jo banka nga 20 e diçka për qind që ka qenë viteve paraprake”, thotë Ismaili.
Ndërsa, Kujtim Sahitaj, udhëheqës i marketingut, departamenti i marketingut në Kreditimin Rural të Kosovës (KRK), duke folur për kërkesat, thekson se kryesisht dominojnë klientët në bujqësi. Ai ka shtuar se si institucion mikrofinanciar i mbështesin bujqit në këtë drejtim për qasje në financa.
“Ne jemi institucion mikrofinanciar, kryesisht japim kredi për bujq, biznese, konsum, renovim e me radhë… Kemi klientë të dy aktiviteteve, por, kryesisht dominojnë klientët në bujqësi…Ne edhe si institucion i mbështesim shumë bujqit, kështu edhe procedurat nuk janë shumë të vështira për të marrë një kredi, normal duhet me pas aktivitete që kryen me bujqësi, pastaj janë procedurat tjera që kur ofrohesh në institucion merr detaje më të sofistikuara lidhur me kredinë e bujqësisë”, thotë Sahitaj.
Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Lulëzim Rafuna kërkon nga institucionet mikrofinanciare që t’i zbresin normat e interesit.
“Mikrofinancat e kanë si produkt ofrimin e kredive, sidomos tek bujqësia, për arsyeje se i kanë procedurat shumë më të thjeshta dhe marrin rriskun më të madh për vete. Kërkesa jonë është që të shihet mundësia që të ulen këto interesa, por për t’u ulur këto interesa duhet ulur me gjitha institucionet mirkofinanciare dhe të shihet se cilat janë kërkesat e tyre dhe çka duhet të plotësojmë tek kërkesat e tyre që ato të kenë rrisukun më të vogël. Duke ja ulur rriskun si institucione publike, institucioneve mikrofinanciare, padyshim që edhe ato ndikojnë në uljen e normës së interesit të kredive”, thotë Rafuna.
Këto institucione mikrofinanciare ofrojnë kredi të vogla për individët ose bizneset familjare me të ardhura të ulëta, por me procedura më të thjeshta sesa bankat komerciale./UBTnews/
Kambanat e Notre Dame ranë për herë të parë pas zjarrit shkatërrues 5 vjet më parë
Profesorët e UBT-së publikojnë punimin e sukseshëm dhe të vetmin në fushën e studimit “Fitnesi i personave me sindromën Down në Kosovë”
Probleme me airbag-ët, Volkswagen tërheq mbi 114,000 automjete në SHBA
F1 – “Power Rankings” pas fundjavës në Sao Paulo
Aleatët e Harris fajësojnë Presidentin Biden për humbjen e saj
Fitimet rekord të miliarderëve pas fitores së Trump
Art apo algoritëm? Ai-Da thyen rekordet me vepër të paparë në tregun e ankandeve!
Bujqit në hall me normat e larta për kredi nga institucionet mikrofinanciare
Spanjë: 78 persona ende të zhdukur nga vërshimet
Të kërkuara
-
Lajmet3 months ago
Mbyllet olimpiada e Parisit 2024- Kurora e sportit i përket Amerikës
-
Lajmet3 months ago
Zgjedh Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT – Ferizaj dhe bëhuni liderët e së ardhmes
-
Kulturë1 month ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje