Kulturë

Pashko Vasa: Rilindasi që shkroi epikën e Shqipërisë dhe rrënoi murin e robërisë

Published

on

Më 17 Shtator 1825, në Shkodër lindi një nga figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, Vaso Pasha, i njohur ndryshe si Pashko Vasa ose Vasa Pasha Shkodrani. Ky emër është i lidhur ngushtë me përpjekjet e pasionuara për lirinë dhe pavarësinë e shqiptarëve, dhe me krijimtarinë e tij të jashtëzakonshme letrare.

Familja e tij kishte origjinë prej Mirdite, por ishte zhvendosur në qytet, në atë shtëpi që sot është shtëpia-muze e Pashko Vasës. Në atë ambient të pasur kulturor, ai mori arsimimin e parë dhe shpejt e kuptoi rëndësinë e edukimit dhe dijes për të përballuar sfidat e kohës.

Nga viti 1842 deri në 1847, Pashko Vasa shërbeu si sekretar i konsullatës britanike, një periudhë që i ofroi mundësinë për të mësuar dhe përvetësuar gjuhë të huaja si italisht, frëngjisht, turqisht dhe greqisht. Këto njohuri do të ishin thelbësore për aktivitetin e tij të ardhshëm si publicist dhe veprimtar.

Në vitin 1847, Pashko Vasa udhëtoi drejt Italisë, ku u përfshi në lëvizjet revolucionare për liri. Ai kontribuoi aktivisht në radhët e forcave kryengritëse italiane dhe në Bolonjë u emërua si oficer i Kalorësisë Qytetare. Angazhimi i tij në këtë periudhë e formoi më tej karakterin e tij të fortë dhe dedikimin për lirinë.

Gjatë viteve 1878-1882, Pashko Vasa u dallua si një nga figurat kryesore të Komitetit të Stambollit, i cili punoi për mbrojtjen e interesave shqiptare. Në vitin 1879, ai u bë një nga veprimtarët më të rëndësishëm të “Shoqërisë së të shtypurit shkronja shqip”, një organizatë që promovonte përdorimin e gjuhës shqipe dhe ruajtjen e identitetit kombëtar.

Si autor i shumë veprave politike dhe historike, Vaso Pasha kontribuoi në ndriçimin e drejtësisë për shqiptarët, duke kërkuar lirinë dhe pavarësinë e tyre. Nga viti 1883 dhe deri në vdekjen e tij më 29 Qershor 1892 në Bejrut, ai shërbeu si guvernator i përgjithshëm i Libanit.

Pas vdekjes, eshtrat e tij u sollën në Shqipëri gjatë regjimit komunist, duke dëshmuar vlerën e përjetshme të kontributit të tij për kombin shqiptar. Pashko Vasa do të mbetet gjithmonë një simbol i përkushtimit dhe dashurisë për atdheun, një figurë e ndritshme e historisë dhe kulturës shqiptare./UBTNews/

Kulturë

Edi Rama për Ditën e Trashëgimisë: Një pasuri që lidh të kaluarën me të ardhmen

Published

on

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka përkujtuar Ditën Kombëtare të Trashëgimisë Kulturore me një mesazh të veçantë dhe një dedikim mbi rëndësinë e saj për identitetin kombëtar.

Ai ndau me publikun pamje që përfaqësojnë motive tradicionale shqiptare, duke theksuar se kjo trashëgimi është një pasuri e çmuar që lidhet ngushtë me rrënjët, historinë dhe shpirtin e popullit tonë.

”Sot kremtojmë Ditën Kombëtare të Trashëgimisë Kulturore, një ditë që na kujton pasurinë më të çmuar të identitetit tonë kombëtar. Trashëgimia jonë kulturore është lidhja jonë me të kaluarën, një pasqyrë e historisë dhe frymëzim për të ardhmen. Ajo na kujton rrënjët tona, traditat e gjyshërve, dhe forcon lidhjen me shpirtin e vendit tonë. Ruajtja dhe vlerësimi i saj nuk është vetëm një detyrë historike, por edhe një angazhim për të kultivuar krenarinë dhe për të trasmetuar gjallërinë e kulturës shqiptare brez pas brezi”, shkroi Rama.

Ai theksoi se ruajtja e trashëgimisë kulturore është një detyrë kolektive që kërkon bashkëpunim dhe vëmendje nga të gjithë qytetarët, institucionet dhe komunitetet, duke e bërë këtë ditë një mundësi për të reflektuar mbi vlerat që na lidhin si komb. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Vdes sopranoja e njohur, nëna e Piro Çakos

Published

on

Ndërron jetë sopranoja e njohur shqiptare, Luiza Papa-Çako. Artistja u nda nga jeta në moshë të shtyrë, duke lënë pas një trashëgimi të çmuar në muzikën klasike shqiptare.

Luiza Çako ishte një nga emrat më të spikatur të skenës lirike shqiptare. Me një karrierë të gjatë dhe të suksesshme, ajo kontribuoi në pasurimin e kulturës muzikore në vend, duke interpretuar një sërë rolesh kryesore në vepra operistike brenda dhe jashtë Shqipërisë.

Ajo njihej për interpretimin e saj të ndjerë, teknikën vokale dhe elegancën artistike.

Luiza Çako ishte gjithashtu bashkëshortja e tenorit të njohur Gaqo Çako dhe nëna e këngëtarit të njohur Pirro Çako, duke qenë pjesë e një familjeje me traditë të thellë muzikore. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Sean ‘Diddy’ Combs rikthehet në gjykatë për të kërkuar një gjykim të ri

Published

on

Personazhi Sean “Diddy” Combs dhe avokatët e tij u rikthyen në gjykatën federale të New York për t’i kërkuar një gjyqtari të anulojë dënimet e tij, ku akuzohet për prostitucion ose edhe të lejojë të zhvillohet një gjyq i ri.

Gjyqtari Arun Subramanian shtyu seancën dëgjimore dhe nuk vendosi menjëherë për kërkesën e mbrojtjes.

Producenti amerikan i muzikës, i cili u akuzua për drejtimin e një operacioni të gjerë të trafikimit seksual, është burgosur që nga arrestimi i tij shtatorin e kaluar dhe i njëjti u dënua në korrik për dy akuza për prostitucion.

Avokatët e Combs argumentojnë se dënimet e tij ishin një keqpërdorim i Aktit Mann , një ligj federal që u miratua për të luftuar trafikimin e qenieve njerëzore dhe shfrytëzimin seksual të grave.

Reperi përballet deri në 10 vjet burg për secilën akuzë të ngritur./S.K/BBC News/.

 

Continue Reading

Kulturë

18 nga librat më të mirë të vitit sipas gazetarëve të BBC

Published

on

Disa nga gazetarët e BBC-së, kanë renditur disa nga librat, si ndër më të mirët e vitit të paktën deri më tani. Në vijim mund të lexoni 18 titujt e librave, 5 nga ta më të detajuar.

Helm by Sarah Hall

Hall është autore e romaneve, përfshirë romanin e nominuar për çmimin Booker, The Electric Michelangelo (2004) dhe Burntcoat të vitit 2021, Ajo është edhe krijuese e disa koleksioneve me tregime të shkurtra.

Moti dhe peizazhi kanë qenë shpesh shqetësimet e saj, siç janë edhe këtu, në një pjesë historiku të hulumtuar thellë që i mori Hall pjesën më të madhe të 20 viteve për ta përfunduar.

Personazhi qendror i Helm është era e vetme e emërtuar e Britanisë, e cila ndodh në një pjesë të veçantë të Cumbria-s, ku Hall u rrit. Ajo bashkon fije që skicojnë përpjekjet e njerëzimit për të zotëruar erën, nga kohërat parahistorike deri në ditët e sotme, ku protagonistja e saj është Dr. Selima Satur, një klimatologe, hulumtimi i së cilës papritmas bën bujë.

Good and Evil and Other Stories by Samanta Schweblin

Secila prej gjashtë tregimeve në këtë përmbledhje nga autorja argjentinase Samanta Schweblin, paraqet personazhe në momente kyçe që shpejt shndërrohen në diçka thellësisht shqetësuese.

Një nënë del nga një liqen, pasi ka qenë dëshmitare e diçkaje të tmerrshme; një baba i ri përndiqet nga një moment shpërqendrimi që ka pasur pasoja të thella; akti i dhembshur i një gruaje të vetmuar përballet me një pushtim të frikshëm në shtëpi.

Që nga historia hapëse “e guximshme” e tutje, thotë The Guardian, Schweblin e shikon botën drejtpërdrejt, duke shpuar sipërfaqen e saj mashtruese, duke i lejuar lexuesit të bëjë të njëjtën gjë.

“Drejtpërdrejtësia dhe qartësia e gjuhës së autores hap një terren unik emocional ku frika dhe dhembshuria bashkohen”.

Flashlight by Susan Choi

Louisa dhjetëvjeçare gjendet në një plazh në Japoni, babai i saj i zhdukur dhe supozohet i mbytur, dhe që andej historia shpaloset nëpër breza dhe kontinente, duke eksploruar prejardhjen familjare të Louisës që përfshin Korenë e Veriut dhe SHBA-në.

I përzgjedhur për Çmimin Booker, romani i gjashtë i Susan Choi ndryshon zhanret nga satira në dramë dhe nga romani i rritjes në thriller ndërkombëtar.

“I ndërlikuar, surprizues dhe i thellë” është mënyra se si përshkruhet nga gjyqtarët e Booker.

Autorja përfundon se ata balancojnë tensionet historike dhe dramat intime me një elegancë të jashtëzakonshme. Karakterizimi i Choi duket se është i duruar dhe i sigurt, thotë Times Literary Supplement.

Katabasis by RF Kuang

Në moshën 29 vjeç dhe autore e gjashtë romaneve, përfshirë bestsellerin e vitit 2022 Babel dhe hitin viral të vitit 2023, Yellowface, pra librit të fundit të mrekullueshëm nga Rebecca Kuang.

Kjo fillon me një premisë shakaje se universiteti është ferr dhe një akademi e krahasuar me një kryqëzim midis Inferno-s së Dantes dhe Piranesi-t të Susanna Clarke, Katabasis (që do të thotë zbritje në botën e nëndheshme) e që fillon në kufijtë e gjelbër të Universitetit të Kembrixhit.

Duke vrarë potencialisht mbikëqyrësin e saj “magjik”, Profesor Jacob Grimes, në një eksperiment laboratorik, pasuniversitarja Alice Law e ndjekur nga rivali i saj student Peter Murdoch – udhëton për ta ringjallur atë, ku ajo zbulon se ferri është një kampus dhe zbulon shkallën e plotë të gabimeve të profesorit.

Bring the House Down by Charlotte Runcie

Një roman debutues nga gazetarja e artit Charlotte Runcie, Bring the House Down eksploron marrëdhënien midis artistes dhe kritikut, si dhe temat e zemërimit femëror dhe kulturës së anulimit.

Duke u zhvilluar gjatë katër javëve në Festivalin Fringe të Edinburgut, historia përqendrohet rreth kritikut të teatrit Alex, koleges së tij dhe narratores Sophie, si krijueses të një shfaqjeje me një grua, Hayley.

Ngjarjet zhvillohen kur Alex shkruan një vlerësim dënues për shfaqjen e Hayley, por më pas vazhdon të flejë me të para se të publikohet vlerësimi. Los Angeles Times e përshkruan atë si thellësisht argëtues dhe kënaqësisht të shijshëm, ndërsa Chicago Review of Books thotë se është një udhëtim i trazuar dhe i dhimbshëm mbi atë që do të thotë vërtet të kritikosh një kulturë.

Lista e librave të tjerë vijon si:

The Loneliness of Sonia and Sunny by Kiran Desai

Dream Count by Chimamanda Ngozi Adichie

We Do Not Part by Han Kang

Stag Dance by Torrey Peters

Theft by Abdulrazak Gurnah

Universality by Natasha Brown

The Names by Florence Knapp

The Emperor of Gladness by Ocean Vuong

Eden’s Shore by Oisín Fagan

Dream State by Eric Puchner

The Dream Hotel by Laila Lalami

Confessions by Catherine Airey

Flesh by David Szalay./S.K/BBC News/

 

Continue Reading

Të kërkuara