Shëndeti

Parandalimi dhe zbulimi i hershëm i kancerit të gjirit

Edhe burrat sëmuren nga kanceri i gjirit.

Published

on

Askush nuk mund të sigurojë mbrojtje njëqind për qind nga kanceri. Për zhvillimin e kancerit janë përgjegjës një numër faktorësh. Në Zvicër, për çdo vit nga kanceri i gjirit preken 6,200 gra dhe 50 burra. Kjo e bën kancerin e gjirit llojin më të shpeshtë të kancerit tek gratë ose, pothuajse një të treten e të gjitha diagnozave të kancerit.

Kanceri i gjirit është një temë tabu, dhe megjithëse është lloji më i shpeshtë i kancerit tek gratë, shumë njerëz i mbyllin sytë nga kjo sëmundje. Nëse keni pasur ndonjë përvojë me kancerin, do të dini se sa shumë prek kjo sëmundje të gjitha fushat e jetës. Pas përjetimit të kancerit, jeta nuk është më e njëjtë si më parë, raportojnë si të prekurit ashtu dhe të afërmit e tyre. Pasiguria dhe shqetësimi, por edhe dhimbja, lodhja dhe ndryshimet fizike peshojnë shumë. Për t`u ambientuar me këtë realitet të ri është zakonisht e vështirë dhe kërkon kohë të ndryshme për të gjithë të përfshirët.

Lidhja e Kancerit nuk shikon anash, për të përparësinë kryesore e ka sëmundja dhe mirëqenia e njerëzve. Ka shumë faktorë që mund të ndihmojnë në parandalimin e kancerit të gjirit. Si një organizatë e pavarur e pacientëve, Lidhja e Kancerit informon, mbështet dhe shoqëron falas të sëmurët me kancer dhe familjet e tyre. Në këtë tekst do të gjeni informacione që mund të jenë të dobishme për ju.

Edhe burrat sëmuren nga kanceri i gjirit

Gjinia është faktori më i rëndësishëm i rrezikut për kancerin e gjirit. Por edhe burrat ndodh të sëmuren nga kanceri i gjirit, ndonëse shumë më rrallë se gratë.

Këta janë faktorët e rrezikut:

Nuk mund të ndikohet: Gjinia, mosha, historia familjare (nëse një ose më shumë të afërm të shkallës së parë (nëna, motra, vajza) janë tashmë të sëmurë ose predispozitat trashëgimore.

Mund të ndikohet: Aktiviteti fizik, konsumimi i alkoolit / duhanit dhe dieta.

Procesi natyror i plakjes së trupit është një nga faktorët më të mëdhenj të rrezikut për kancer. Katër në pesë pacientë me kancer gjiri janë mbi 50 vjeç kur diagnostikohen. Nëse nëna, motra ose vajza e një gruaje në familje ka kancer të gjirit, ajo gjithashtu ka një rrezik në rritje të sëmundjes.

Jetesa e ekuilibruar

Disa faktorë rreziku për kancerin e gjirit janë të lidhur ngushtë me stilin e jetës personale dhe shpesh mund të shmangen ose të paktën të zvogëlohen: Gratë që ushtrojnë shumë kanë një rrezik më të ulët të kancerit të gjirit. Nga ana tjetër, konsumi i alkoolit dhe duhanit rrit rrezikun e kancerit të gjirit. Për këtë arsye, këshillohet që alkooli të konsumohet vetëm në sasi të vogla dhe jo çdo ditë, dhe të përmbaheni nga pirja e duhanit. Marrja e lartë e yndyrave dhe ushqimet e pasura me sheqer konsiderohen gjithashtu faktorë rreziku. Një dietë e ekuilibruar me shumë fruta dhe perime mund të ndihmojë në parandalimin e mbipeshës dhe në këtë mënyrë të zvogëlojë rrezikun e kancerit të gjirit. Gratë që ushqejnë me gji foshnjat e tyre për periudha më të gjata kohore kanë një rrezik më të ulët të zhvillimit të kancerit të gjirit më vonë në jetë sesa gratë që nuk ushqejnë me gji.

A mund ta zvogëloj rrezikun e shfaqjes së kancerit?

Metoda më e rëndësishme për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit në gratë e moshës mbi 50 vjeçe është mamografia. Lidhja Zvicerane e Kancerit rekomandon dhe mbështet zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit përmes kontrolleve të mamografisë tek gratë e moshës 50 e më shumë vjeçe. Në shumë kantone ka programe në të cilat gratë nga mosha 50 vjeç ftohen çdo dy vjet të bëjnë një mamografi të zbulimit të hershëm. Pjesëmarrja është vullnetare. Kompania e sigurimeve shëndetësore paguan koston e zbulimit të hershëm të mamografisë si pjesë e një programi ose nëse ekziston një rrezik familjar i rritur i kancerit të gjirit. Vetëkontrolli i gjirit është një mënyrë e thjeshtë për të vërejtur ndryshimet në gji. Megjithatë, ai nuk është zëvendësim për  ekzaminimin mjekësor ose mamografinë për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit.

Studimet mbi vetë-ekzaminimet e rregullta nuk mund të tregojnë se kjo mund të zvogëlojë numrin e vdekjeve nga kanceri i gjirit. Sidoqoftë, nuk mund të përjashtohet që në raste individuale një grua mund të përfitojë nga vetë-ekzaminimet e rregullta të gjirit. Nëse jeni nga ato gra që rrezikohen nga kanceri i gjirit, kërkoni këshilla mjekësore. Pika e parë e kontaktit është mjeku juaj i familjes. Nëse përjetoni simptoma si një gungë ose dhimbje gjoksi, veproni shpejt. Nëse kanceri i gjirit zbulohet herët, trajtimi është shpesh më i lehtë dhe shanset e gruas së prekur për të mbijetuar janë përgjithësisht më të larta.

Hapini rrugë ndjenjave

Në rrjedhën e sëmundjes gjithmonë mund të ketë faza në të cilat lindin emocione si zemërimi, zilia ose vetë-keqardhja. Ndjenjat e tilla janë pjesë e kancerit – ashtu siç janë dhe pjesë e jetës. Ato janë, thjesht, pjesë e reagimeve normale njerëzore dhe në shumicën e rasteve ato zhduken përsëri. Po aq normale sa dëshira për mbështetje është edhe nevoja për pushim dhe vetmi. Shumica e përjetojnë periudhën midis diagnozës dhe fillimit të trajtimit si veçanërisht të vështirë. Pritja e rezultateve të mëtejshme të testit lë shumë hapësirë të hapur për spekulime, shpresa dhe frikë. Ndonjëherë do të ju ndihmojë mbajtja e një strukture të mirë dhe të rregullt të ditës dhe shpërqendrimi, përmes aktiviteteve. Kjo ju mundëson të pushoni nga mendimet shqetësuese. Kështu, ndonjëherë është një mbështetje e mirë nëse blini, gatuani, hani ose shëtitni në kohën e zakonshme, ashtu si keni bërë para diagnozës ose terapisë.

Gjatë trajtimit ka gjithmonë ditë “të mira” në të cilat ndiheni më mirë. Në ditët si këto, përpiquni të bëni diçka që ju jep energji dhe gëzim. Pranimi i situatës siç është në vend të “luftës” kundër saj mund të ndihmojë të ndieni përsëri tokën nën këmbët tuaja dhe të filloni përsëri nga vendi ku jeni tani.

Continue Reading

Shëndeti

Studim: Jeta në fshat lidhet me rrezik më të lartë për diabet të tipit 1

Published

on

Një studim suedez ka zbuluar se personat që jetojnë në zona rurale gjatë pesë viteve të para të jetës kanë rrezik më të lartë për të zhvilluar diabet të tipit 1, krahasuar me ata që jetojnë në qytete.

Në disa rajone rurale, rreziku është 30 deri në 80% më i lartë se mesatarja kombëtare.

Qytetet e mëdha si Stokholmi dhe Goteborgu shfaqin rrezik më të ulët.

Studiuesit po hetojnë ndikimin e faktorëve mjedisorë si pesticidet apo ekspozimi ndaj infeksioneve.

Continue Reading

Shëndeti

A ndikon soda e bukës kundër problemeve me diabetin?

Published

on

Soda e bukës është një nga produktet që nuk mungon kurrë në kuzhinën tonë, përdoret jo vetëm për gatime të mrekullueshme por edhe për pastrimin me themel të shtëpisë.

Sodës së bukës i janë thurur shumë lavde për aftësinë e saj në trajtimin dhe kurimin e disa sëmundjeve.

Soda e bukës për mbajtjen e diabetit nën kontroll

Soda e bukës përbën linjën e parë të mbrojtjes kundër diabetit dhe për mbajtjen e sëmundjes nën kontroll. Përdorimi kundër sëmundjes rekomandohet të bëhet nëpërmjet konsultave me mjekun, ndonëse ajo është produkt i sigurt për shëndetin.

Nëse organizmi i njeriut ofron mjedis acidik që nxit sëmundje si diabetin, soda e bukës e kthen situatën në normalitet, diabetikët janë të prirur të preken një mykomukoza, një infeksion i rrallë dhe i rrezikshëm. Soda e bukës parandalon përhapjen e infeksionit.

Bëhet fjalë për komplikacion të rrezikshëm për diabetikët që shfaqet me simptoma si: etje e tepruar, të vjella, urinim i shpeshtë,  tharje të gojës e plogështi.

Ekspertët thonë se përdorimi i sodës së bukës kundër këtyre komplikacioneve të diabetit duhet bërë me kujdes. Sipas tyre, vetëm një mjek specialist mund të rekomandojë një kurë dhe doza të sakta të sodës së bukës që janë të nevojshme për mbajtjen nën kontroll të diabetit dhe komplikacioneve të tij.

Konsultat me mjekun janë të nevojshme sepse nëse e teproni me sodën e bukës, ajo mund të ketë një efekt krejt të kundërt nga qëllimi fillestar.

Continue Reading

Shëndeti

Shenjat që tregojnë se nuk po merrni mjaftueshëm proteina

Published

on

Proteina është një nga temat më të rëndësishme në të ushqyerit tani, dhe për një arsye të mirë. Përveçse është thelbësore për ndërtimin e muskujve, proteina ndikon në energji, metabolizëm, lëkurë, flokë, thonj dhe funksionimin e përgjithshëm të trupit.

Ekspertët janë të qartë: ndërsa shumica e njerëzve e dinë që proteina është e rëndësishme, ende nuk marrin mjaftueshëm dhe trupat e tyre nuk mund të heshtin për këtë.

Sa proteina na duhen vërtet?

Shumica duhet të marrin 25 deri 30 gramë proteina për çdo vakt, thotë dietologia Keri Gans. Por në vend që ta shpërndajnë në mënyrë të barabartë gjatë ditës, shumë njerëz hanë sasinë e tyre më të madhe të proteinave në mbrëmje dhe në përgjithësi e anashkalojnë pjesën tjetër të ditës.

Fatkeqësisht, trupi nuk e ruan proteinën për më vonë. Ai e zbërthen në aminoacide që i përdor menjëherë, prandaj është e rëndësishme ta merrni rregullisht.

Nëse nuk jeni të sigurt nëse po hani mjaftueshëm, kushtojini vëmendje këtyre pesë shenjave të qarta që trupi juaj po ju dërgon.

Je vazhdimisht i uritur dhe menjëherë pas ngrënies

Hëngre drekë, por një orë më vonë ndihesh sikur do të hash përsëri diçka të lehtë. Ndoshta ke mungesë proteinash në dietën tënde.

Proteina të bën të ndihesh i ngopur dhe stabilizon nivelet e sheqerit në gjak. Nëse nuk ke mjaftueshëm, uria të vjen shpejt. Gjëja e parë që kontrollon me klientët që janë vazhdimisht të uritur është sasia e proteinave.

Plagët tua shërohen ngadalë

A ke ndonjë gërvishtje që nuk zhduket? Mund të mos jetë vetëm një problem i lëkurës. Proteina është thelbësore për rigjenerimin e indeve dhe shërimin e plagëve, pasi stimulon prodhimin e kolagjenit dhe qelizave të reja.

Nëse trupi yt nuk po shërohet siç duhet, mund të mos ketë material të mjaftueshëm për t’u riparuar vetë, fjalë për fjalë.

Po ushtrohesh, por muskujt e tu nuk po rriten

Ngri pesha, bën gjithçka siç duhet, por masa jote muskulore është në stanjacion? Pa proteina të mjaftueshme, trupi yt nuk ka me çfarë të ndërtojë muskuj. Vetëm stërvitja nuk është e mjaftueshme.

Ekspertët këshillojnë: rishikoni dietën, nëse është e nevojshme, merrni në konsideratë suplementimin me pluhur proteinash, veçanërisht nëse keni vështirësi në arritjen e sasisë së kërkuar përmes vakteve klasike.

Flokët po ju bien gjithnjë e më shumë

Flokët po ju bien vazhdimisht, por analizat e gjakut janë normale? Ndoshta është dieta. Folikulat e flokëve ndryshojnë midis fazave të rritjes dhe qetësisë. Ato kanë nevojë për proteina për ta bërë këtë. Nëse nuk ka mjaftueshëm prej tyre, nuk do të ketë flokë të rinj të shëndetshëm dhe rezultati është hollimi i flokëve.

Thonjtë tuaj janë të brishtë dhe thyhen

Thonjtë janë bërë nga keratina, një formë proteine. Pa të, bëhen të holla, të brishta e të zbehta, dhe ndërsa vitaminat si biotina dhe vitamina C janë të rëndësishme, pa një bazë në formën e proteinave, thonjtë thjesht nuk kanë asgjë nga të rriten.

Si ta rrisni marrjen e proteinave pa telashe?

Nuk keni pse të numëroni gramë. Filloni thjeshtë: vendosni më shumë kos grek në një tas, shtoni gjizë me vezët tuaja.

Mëngjesi është më problematiku, shumë e anashkalojnë ose hanë diçka që nuk i mban të ngopur për një kohë të gjatë.

Ekspertët këshillojnë: filloni ditën me vezë, tofu, kos grek, salmon të tymosur ose një koktej proteinash.

Continue Reading

Shëndeti

Kufjet dhe dëgjimi: Rreziku i padukshëm që përkeqësohet me kalimin e kohës

Published

on

Zgjedhja e kufjeve të duhura ndikon jo vetëm në cilësinë e zërit, por edhe në shëndetin e veshëve tuaj.

Dëgjimi i muzikës apo podcasteve me kufje është kthyer në pjesë të përditshmërisë, formë relaksi a përqendrimi. Pikërisht ky zakon, nëse nuk praktikohet me kujdes, mund të ndikojë negativisht në shëndetin e dëgjimit, veçanërisht në periudhë afatgjatë.

Çfarë thonë studimet?

Sipas Qendrës për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, ekspozimi i vazhdueshëm ndaj zhurmës mbi 70 decibel (dB) mund të dëmtojë qelizat e ndjeshme të dëgjimit në veshin e brendshëm, dëme që shpesh janë të pakthyeshme (CDC, 2022).

Një raport i përbashkët i Organizatës Botërore të Shëndetësisë dhe International Telecommunication Union llogarit se mbi 1 miliard të rinj në mbarë botën janë të rrezikuar nga humbja e dëgjimit për shkak të zakoneve të pasigurta të dëgjimit përmes pajisjeve personale audio.

Si ndodh dëmtimi?

Përdorimi i kufjeve në volum të lartë për periudha të gjata shkakton atë që quhet humbje e dëgjimit e shkaktuar nga zhurma. Kjo ndodh kur tingujt e lartë dëmtojnë qelizat e flokut brenda kokleas, pjesës së veshit të brendshëm që përpunon tingujt.

Dr. Daniel Fink, kryetar i The Quiet Coalition, thekson se: “Shumë njerëz gabimisht besojnë se humbja e dëgjimit është një pjesë e natyrshme e plakjes, por në fakt ajo shpesh është rezultat i ekspozimit të tepërt ndaj zhurmës gjatë gjithë jetës.”

Rreziku i hershëm për të rinjtë

Adoleshentët dhe të rriturit e rinj janë veçanërisht të prekshëm, pasi kalojnë orë të tëra me kufje, në zhurmë që shkon përtej pragut të sigurt. Kjo sjell pasoja që zakonisht bëhen të dukshme dekada më vonë – shpesh në të 40-at apo më herët.

Humbja e dëgjimit dhe demenca: Lidhja shqetësuese

Studimet kanë treguar lidhjen midis humbjes së dëgjimit e rrezikut të zhvillimit të demencës. Një studim i publikuar në “JAMA Neurology” zbuloi se:

▪ Personat me humbje të lehtë të dëgjimit kanë rreth dyfish rrezik për zhvillimin e demencës.
▪ Ata me humbje të moderuar kanë 3 herë më shumë rrezik.
▪ Ndërsa ata me humbje të rëndë janë në rrezik deri në 5 herë më të lartë.

Megjithatë, ka lajme pozitive: përdorimi i aparateve dëgjimore në kohë është shoqëruar me ulje të rrezikut të rënies njohëse, sipas një meta-analize të publikuar në The Lancet Public Health (2023).

Si të mbroheni?

▪ Ndiqni rregullin 60/60: Mos dëgjoni më shumë se 60 minuta në ditë në volum më të lartë se 60%.
▪ Përdorni kufje me izolim të mirë zëri, që të mos ju duhet ta ngrini shumë volumin për të dëgjuar qartë.
▪ Shmangni kufjet që vendosen direkt në kanalin e veshit për periudha të gjata.
▪ Kontrolloni dëgjimin rregullisht, sidomos nëse ndjeni zhurmë në vesh (tinnitus) apo vështirësi në ndjekjen e bisedave.

Zakonet e përditshme ndikojnë në cilësinë e dëgjimit në të ardhmen. Ruajtja e dëgjimit nuk ka të bëjë vetëm me aftësinë për të dëgjuar muzikë, por me të kuptuarit e botës, me marrëdhëniet dhe me ruajtjen e funksioneve njohëse në moshë të avancuar.

Mos prisni derisa të keni vështirësi – veproni sot.

Continue Reading

Të kërkuara