

Shëndeti
Parandalimi dhe zbulimi i hershëm i kancerit të gjirit
Edhe burrat sëmuren nga kanceri i gjirit.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiAskush nuk mund të sigurojë mbrojtje njëqind për qind nga kanceri. Për zhvillimin e kancerit janë përgjegjës një numër faktorësh. Në Zvicër, për çdo vit nga kanceri i gjirit preken 6,200 gra dhe 50 burra. Kjo e bën kancerin e gjirit llojin më të shpeshtë të kancerit tek gratë ose, pothuajse një të treten e të gjitha diagnozave të kancerit.
Kanceri i gjirit është një temë tabu, dhe megjithëse është lloji më i shpeshtë i kancerit tek gratë, shumë njerëz i mbyllin sytë nga kjo sëmundje. Nëse keni pasur ndonjë përvojë me kancerin, do të dini se sa shumë prek kjo sëmundje të gjitha fushat e jetës. Pas përjetimit të kancerit, jeta nuk është më e njëjtë si më parë, raportojnë si të prekurit ashtu dhe të afërmit e tyre. Pasiguria dhe shqetësimi, por edhe dhimbja, lodhja dhe ndryshimet fizike peshojnë shumë. Për t`u ambientuar me këtë realitet të ri është zakonisht e vështirë dhe kërkon kohë të ndryshme për të gjithë të përfshirët.
Lidhja e Kancerit nuk shikon anash, për të përparësinë kryesore e ka sëmundja dhe mirëqenia e njerëzve. Ka shumë faktorë që mund të ndihmojnë në parandalimin e kancerit të gjirit. Si një organizatë e pavarur e pacientëve, Lidhja e Kancerit informon, mbështet dhe shoqëron falas të sëmurët me kancer dhe familjet e tyre. Në këtë tekst do të gjeni informacione që mund të jenë të dobishme për ju.
Edhe burrat sëmuren nga kanceri i gjirit
Gjinia është faktori më i rëndësishëm i rrezikut për kancerin e gjirit. Por edhe burrat ndodh të sëmuren nga kanceri i gjirit, ndonëse shumë më rrallë se gratë.
Këta janë faktorët e rrezikut:
Nuk mund të ndikohet: Gjinia, mosha, historia familjare (nëse një ose më shumë të afërm të shkallës së parë (nëna, motra, vajza) janë tashmë të sëmurë ose predispozitat trashëgimore.
Mund të ndikohet: Aktiviteti fizik, konsumimi i alkoolit / duhanit dhe dieta.
Procesi natyror i plakjes së trupit është një nga faktorët më të mëdhenj të rrezikut për kancer. Katër në pesë pacientë me kancer gjiri janë mbi 50 vjeç kur diagnostikohen. Nëse nëna, motra ose vajza e një gruaje në familje ka kancer të gjirit, ajo gjithashtu ka një rrezik në rritje të sëmundjes.
Jetesa e ekuilibruar
Disa faktorë rreziku për kancerin e gjirit janë të lidhur ngushtë me stilin e jetës personale dhe shpesh mund të shmangen ose të paktën të zvogëlohen: Gratë që ushtrojnë shumë kanë një rrezik më të ulët të kancerit të gjirit. Nga ana tjetër, konsumi i alkoolit dhe duhanit rrit rrezikun e kancerit të gjirit. Për këtë arsye, këshillohet që alkooli të konsumohet vetëm në sasi të vogla dhe jo çdo ditë, dhe të përmbaheni nga pirja e duhanit. Marrja e lartë e yndyrave dhe ushqimet e pasura me sheqer konsiderohen gjithashtu faktorë rreziku. Një dietë e ekuilibruar me shumë fruta dhe perime mund të ndihmojë në parandalimin e mbipeshës dhe në këtë mënyrë të zvogëlojë rrezikun e kancerit të gjirit. Gratë që ushqejnë me gji foshnjat e tyre për periudha më të gjata kohore kanë një rrezik më të ulët të zhvillimit të kancerit të gjirit më vonë në jetë sesa gratë që nuk ushqejnë me gji.
A mund ta zvogëloj rrezikun e shfaqjes së kancerit?
Metoda më e rëndësishme për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit në gratë e moshës mbi 50 vjeçe është mamografia. Lidhja Zvicerane e Kancerit rekomandon dhe mbështet zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit përmes kontrolleve të mamografisë tek gratë e moshës 50 e më shumë vjeçe. Në shumë kantone ka programe në të cilat gratë nga mosha 50 vjeç ftohen çdo dy vjet të bëjnë një mamografi të zbulimit të hershëm. Pjesëmarrja është vullnetare. Kompania e sigurimeve shëndetësore paguan koston e zbulimit të hershëm të mamografisë si pjesë e një programi ose nëse ekziston një rrezik familjar i rritur i kancerit të gjirit. Vetëkontrolli i gjirit është një mënyrë e thjeshtë për të vërejtur ndryshimet në gji. Megjithatë, ai nuk është zëvendësim për ekzaminimin mjekësor ose mamografinë për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit.
Studimet mbi vetë-ekzaminimet e rregullta nuk mund të tregojnë se kjo mund të zvogëlojë numrin e vdekjeve nga kanceri i gjirit. Sidoqoftë, nuk mund të përjashtohet që në raste individuale një grua mund të përfitojë nga vetë-ekzaminimet e rregullta të gjirit. Nëse jeni nga ato gra që rrezikohen nga kanceri i gjirit, kërkoni këshilla mjekësore. Pika e parë e kontaktit është mjeku juaj i familjes. Nëse përjetoni simptoma si një gungë ose dhimbje gjoksi, veproni shpejt. Nëse kanceri i gjirit zbulohet herët, trajtimi është shpesh më i lehtë dhe shanset e gruas së prekur për të mbijetuar janë përgjithësisht më të larta.

Hapini rrugë ndjenjave
Në rrjedhën e sëmundjes gjithmonë mund të ketë faza në të cilat lindin emocione si zemërimi, zilia ose vetë-keqardhja. Ndjenjat e tilla janë pjesë e kancerit – ashtu siç janë dhe pjesë e jetës. Ato janë, thjesht, pjesë e reagimeve normale njerëzore dhe në shumicën e rasteve ato zhduken përsëri. Po aq normale sa dëshira për mbështetje është edhe nevoja për pushim dhe vetmi. Shumica e përjetojnë periudhën midis diagnozës dhe fillimit të trajtimit si veçanërisht të vështirë. Pritja e rezultateve të mëtejshme të testit lë shumë hapësirë të hapur për spekulime, shpresa dhe frikë. Ndonjëherë do të ju ndihmojë mbajtja e një strukture të mirë dhe të rregullt të ditës dhe shpërqendrimi, përmes aktiviteteve. Kjo ju mundëson të pushoni nga mendimet shqetësuese. Kështu, ndonjëherë është një mbështetje e mirë nëse blini, gatuani, hani ose shëtitni në kohën e zakonshme, ashtu si keni bërë para diagnozës ose terapisë.
Gjatë trajtimit ka gjithmonë ditë “të mira” në të cilat ndiheni më mirë. Në ditët si këto, përpiquni të bëni diçka që ju jep energji dhe gëzim. Pranimi i situatës siç është në vend të “luftës” kundër saj mund të ndihmojë të ndieni përsëri tokën nën këmbët tuaja dhe të filloni përsëri nga vendi ku jeni tani.
You may like
Shëndeti
Sekreti i frutave të thata për trup më të fortë dhe mendje më të kthjellët
Published
16 hours agoon
September 10, 2025By
UBT News
Frutat e thata janë një burim i madh antioksidantësh që kontribuojnë në shëndetin tonë afatgjatë.
Më poshtë do të gjeni 4 frutat e thata më të mira që sjellin përfitimet më të shumta për shëndetin.
Arra – Janë të pasura me hekur, kalcium, magnez, vitaminë E, vitaminë B dhe elemente gjurmësh. Ato përmbajnë antioksidantë të fuqishëm që përfitojnë shëndetin e zemrës, trurit dhe zorrëve. Përveç kësaj, arrat përmbajnë melatonin, që ndihmon në luftimin e pagjumësisë, dhe antioksidantët e tyre forcojnë ekuilibrin e hormoneve.
Lajthitë – Të pasura me proteina e ndihmojnë në uljen e kolesterolit të keq. Ato kanë efekt pozitiv në shëndetin kardiovaskular, duke ulur kolesterolin LDL dhe duke forcuar shëndetin e përgjithshëm të trupit.
Bajame – Bajamet janë të shkëlqyera për shëndetin e kockave për shkak të përmbajtjes së lartë të fosforit e kalciumit, rrisin mineralizimin e kockave dhe i mbajnë të forta në afat të gjatë. Burim i shkëlqyer kalciumi për ata që janë intolerantë ndaj qumështit ose vegjetarianë.
Kikirikë – Të pasur me vitaminë B6, e cila është thelbësore për rregullimin e nivelit të sheqerit në gjak dhe krijimin e hemoglobinës. Kantë vitaminë E dhe minerale si kaliumi, magnezi dhe fosfori, të cilat nxisin shëndetin e mirë kardiovaskular. Kikirikët kanë më pak kalori se çdo frut tjetër të thatë dhe përmbajnë antioksidantë që mbrojnë qelizat nga dëmtimi oksidativ.
Shëndeti
Shkencëtarët gjejnë arsyet pse njerëzit po konsumojnë gjithnjë e më shumë sheqer
Published
17 hours agoon
September 10, 2025By
UBT News
Akulloret, ëmbëlsirat e ngrira dhe pijet e gazuara tepër të ftohta marrin një tërheqje të re në vapën e verës. Ndërsa ndryshimet klimatike sjellin temperatura të larta, amerikanët po i konsumojnë gjithnjë e më shumë, zbulon një kërkim i ri, me pasoja shqetësuese për shëndetin.
Ka mjaft dëshmi që ndryshimet klimatike do të ndikojnë në disponueshmërinë dhe cilësinë e ushqimit, duke çuar në mungesa, rritje çmimesh dhe madje duke ndikuar në vlerën ushqyese, tha Pan He, autore e studimit dhe ligjëruese e shkencave mjedisore dhe qëndrueshmërisë në Universitetin e Cardiff. Por shumë më pak dihet për efektet e tyre në atë çfarë zgjedhim të hamë dhe pijmë, tha ajo për CNN.
Studiuesit analizuan të dhënat e blerjeve ushqimore të familjeve amerikane mes viteve 2004 deri 2019, gjë që u lejoi të ndiqnin të njëjtat familje për një kohë të gjatë. Ata krahasuan vendimet e blerjes me të dhënat rajonale të motit, përfshirë temperaturën dhe lagështinë.
Me rritjen e temperaturave, njerëzit konsumonin më shumë sheqer, në formën e pijeve të ëmbëlsuara me sheqer si pijet e gazuara dhe lëngjet, sipas studimit të botuar në revistën Nature Climate Change.
Për çdo 1.8 gradë Fahrenheit ngrohje, konsumi i sheqerit të shtuar u rrit 0.7 gram për person në ditë, me një rritje të dukshme ndërsa temperaturat arritën mes 68 dhe 86 gradë Fahrenheit.
Moti më i nxehtë bën që trupat të humbin më shumë ujë, duke bërë që njerëzit të duan hidratim dhe freskim. Efekti është i theksuar në familjet me të ardhura më të ulëta ose nivele të ulëta arsimimi.
Grupet më pak të favorizuara kanë prirje të kenë nivele më të larta të konsumit të sheqerit, pasi ky ushqim mund të jetë më i lirë dhe më i arritshëm, duke i bërë më të predispozuar të zgjedhin produkte në vapë. Ata mund të kalojnë më pak kohë në hapësira me ajër të kondicionuar, sipas kërkimit.
Studimi parashikon se konsumi i sheqerit mund të rritet me 3 gramë në ditë deri në vitin 2095, nëse ndotja që ngroh planetin vazhdon pa kontroll, me grupet vulnerabël në rrezikun më të lartë.
Shumë sheqer mund të sjellë një sërë pasojash negative, përfshirë rritje të rrezikut për obezitet, diabet dhe sëmundje kardiovaskulare.
Shoqata Amerikane e Zemrës rekomandon kufizimin e sheqernave të shtuara në jo më shumë se 6% të totalit të kalorive që njerëzit konsumojnë: jo më shumë se 36 gramë për burrat dhe 26 gramë për gratë.
Shëndeti
Si të kontrollojmë të ngrënit emocional gjatë stresit?
Published
19 hours agoon
September 10, 2025By
UBT News
Është normale të ndjejmë frustrim, zemërim apo frikë, por është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për shkaqet e këtyre emocioneve dhe të kërkojmë zgjidhje.
Stresi mund të na motivojë, por shpesh çon në ankth, depresion dhe të ngrënit emocional — kur hamë ushqim të yndyrshëm ose të ëmbël për të ngushëlluar veten.
Ekspertët dallojnë dy forma: të ngrënit nën stres (pas ngjarjeve që na tensionojnë) dhe të ngrënit emocional (për të përballuar emocione të ndryshme, edhe pozitive). Ky zakon mund të shkaktojë ndjenja faji, turpi dhe humbje kontrolli.
Këshilla për të kontrolluar ngrënien emocional:
Pini ujë – ndjenja e etjes ngatërrohet me urinë.
Shkruani problemet – identifikoni burimin e stresit.
Pini çaj relaksues – si kamomili ose me kanellë.
Bëni aktivitet fizik – shëtitje 20 minuta për të qetësuar mendjen.
Shijoni banjë relaksuese – qetëson trupin e mendjen.
Mbani mendjen të zënë – vizatoni, ngjyrosni, bëni punë shtëpie.
Zgjidhni ushqime të lehta dhe të shëndetshme – si fruta, perime ose kombinime proteine-embelsirë.
Nëse episodat e të ngrënit të tepërt janë të shpeshta dhe shoqërohen me ndjenja të rënda, këshillohet të kërkoni ndihmë profesionale.
Shëndeti
Si funksionon agjërimi 24-orësh dhe çfarë përfitimesh sjell për trupin?
Published
20 hours agoon
September 10, 2025By
UBT News
Agjërimi 24-orësh përfshin faza të ndryshme të përdorimit të energjisë nga trupi. Gjatë tetë orëve të para, trupi përdor glukozën dhe glikogjenin nga vakti i fundit.
Nga ora 8 deri në 16, kalon në djegien e yndyrnave, një proces që ndihmon në humbjen e peshës dhe përmirësimin e metabolizmit.
Pas 16 orësh aktivizohet autofagjia, ku dihet se trupi përdor ketonet për energji dhe po ashtu nis rigjenerimin qelizor, duke përmirësuar përqendrimin dhe vitalitetin.
Rreth 24 orësh, rritet sekrecioni i hormonit të rritjes dhe aktiviteti i enzimave që mbështesin rigjenerimin dhe ngadalësojnë plakjen.
Agjërimi 24-orësh ka përfitime të shumta të dokumentuara shkencërisht, përmirëson ndjeshmërinë ndaj insulinës, shëndetin e zemrës dhe metabolizmin. Mbështet shëndetin e trurit, përmirëson kujtesën dhe mund të mbrojë nga sëmundjet neurodegjenerative.
Rritja e hormonit të rritjes dhe aktivizimi i autofagjisë ndihmojnë në ruajtjen e muskujve, djegien e yndyrës dhe rigjenerimin qelizor.
Megjithatë, ky lloj agjërimi nuk është i përshtatshëm për të gjithë sepse shkakton lodhje, marramendje, nervozizëm e ulje të përqendrimit.
Praktikat ekstreme mund të rrisin rrezikun kardiovaskular, ndërsa agjërimet më të gjata se 36 orë çojnë në hipoglicemi ose çrregullime elektrolitike. Nuk rekomandohet për personat me diabet, shtatzënat, fëmijët, adoleshentët ose ata me çrregullime të të ushqyerit.
Çelësi është të dëgjoni trupin tuaj dhe të konsultoheni me një specialist përpara se të praktikoni agjërimin 24-orësh.
Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Hungaria raporton rastin e parë të gjuhës së kaltër

Mëngjesi me shi kthehet në kaos – dhjetëra aksidente në rrugët e vendit

Volkswagen investon një miliard euro në inteligjencën artificiale

Ferizaj me strehimore për qentë endacakë

Përmbytet Durrësi, makinat mbesin të bllokuara në nënkalimin pranë portit

Haradinaj bën homazhe për viktimat e 11 shtatorit

Shënohet sot përvjetori i sulmeve të 11 Shtatorit, homazhe edhe në Kosovë

Të paktën 3 të plagosur nga të shtënat me armë zjarri në një shkollë në SHBA

Moti sot
Të kërkuara
-
Aktualitet2 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26