

Shëndeti
Parandalimi dhe zbulimi i hershëm i kancerit të gjirit
Edhe burrat sëmuren nga kanceri i gjirit.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiAskush nuk mund të sigurojë mbrojtje njëqind për qind nga kanceri. Për zhvillimin e kancerit janë përgjegjës një numër faktorësh. Në Zvicër, për çdo vit nga kanceri i gjirit preken 6,200 gra dhe 50 burra. Kjo e bën kancerin e gjirit llojin më të shpeshtë të kancerit tek gratë ose, pothuajse një të treten e të gjitha diagnozave të kancerit.
Kanceri i gjirit është një temë tabu, dhe megjithëse është lloji më i shpeshtë i kancerit tek gratë, shumë njerëz i mbyllin sytë nga kjo sëmundje. Nëse keni pasur ndonjë përvojë me kancerin, do të dini se sa shumë prek kjo sëmundje të gjitha fushat e jetës. Pas përjetimit të kancerit, jeta nuk është më e njëjtë si më parë, raportojnë si të prekurit ashtu dhe të afërmit e tyre. Pasiguria dhe shqetësimi, por edhe dhimbja, lodhja dhe ndryshimet fizike peshojnë shumë. Për t`u ambientuar me këtë realitet të ri është zakonisht e vështirë dhe kërkon kohë të ndryshme për të gjithë të përfshirët.
Lidhja e Kancerit nuk shikon anash, për të përparësinë kryesore e ka sëmundja dhe mirëqenia e njerëzve. Ka shumë faktorë që mund të ndihmojnë në parandalimin e kancerit të gjirit. Si një organizatë e pavarur e pacientëve, Lidhja e Kancerit informon, mbështet dhe shoqëron falas të sëmurët me kancer dhe familjet e tyre. Në këtë tekst do të gjeni informacione që mund të jenë të dobishme për ju.
Edhe burrat sëmuren nga kanceri i gjirit
Gjinia është faktori më i rëndësishëm i rrezikut për kancerin e gjirit. Por edhe burrat ndodh të sëmuren nga kanceri i gjirit, ndonëse shumë më rrallë se gratë.
Këta janë faktorët e rrezikut:
Nuk mund të ndikohet: Gjinia, mosha, historia familjare (nëse një ose më shumë të afërm të shkallës së parë (nëna, motra, vajza) janë tashmë të sëmurë ose predispozitat trashëgimore.
Mund të ndikohet: Aktiviteti fizik, konsumimi i alkoolit / duhanit dhe dieta.
Procesi natyror i plakjes së trupit është një nga faktorët më të mëdhenj të rrezikut për kancer. Katër në pesë pacientë me kancer gjiri janë mbi 50 vjeç kur diagnostikohen. Nëse nëna, motra ose vajza e një gruaje në familje ka kancer të gjirit, ajo gjithashtu ka një rrezik në rritje të sëmundjes.
Jetesa e ekuilibruar
Disa faktorë rreziku për kancerin e gjirit janë të lidhur ngushtë me stilin e jetës personale dhe shpesh mund të shmangen ose të paktën të zvogëlohen: Gratë që ushtrojnë shumë kanë një rrezik më të ulët të kancerit të gjirit. Nga ana tjetër, konsumi i alkoolit dhe duhanit rrit rrezikun e kancerit të gjirit. Për këtë arsye, këshillohet që alkooli të konsumohet vetëm në sasi të vogla dhe jo çdo ditë, dhe të përmbaheni nga pirja e duhanit. Marrja e lartë e yndyrave dhe ushqimet e pasura me sheqer konsiderohen gjithashtu faktorë rreziku. Një dietë e ekuilibruar me shumë fruta dhe perime mund të ndihmojë në parandalimin e mbipeshës dhe në këtë mënyrë të zvogëlojë rrezikun e kancerit të gjirit. Gratë që ushqejnë me gji foshnjat e tyre për periudha më të gjata kohore kanë një rrezik më të ulët të zhvillimit të kancerit të gjirit më vonë në jetë sesa gratë që nuk ushqejnë me gji.
A mund ta zvogëloj rrezikun e shfaqjes së kancerit?
Metoda më e rëndësishme për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit në gratë e moshës mbi 50 vjeçe është mamografia. Lidhja Zvicerane e Kancerit rekomandon dhe mbështet zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit përmes kontrolleve të mamografisë tek gratë e moshës 50 e më shumë vjeçe. Në shumë kantone ka programe në të cilat gratë nga mosha 50 vjeç ftohen çdo dy vjet të bëjnë një mamografi të zbulimit të hershëm. Pjesëmarrja është vullnetare. Kompania e sigurimeve shëndetësore paguan koston e zbulimit të hershëm të mamografisë si pjesë e një programi ose nëse ekziston një rrezik familjar i rritur i kancerit të gjirit. Vetëkontrolli i gjirit është një mënyrë e thjeshtë për të vërejtur ndryshimet në gji. Megjithatë, ai nuk është zëvendësim për ekzaminimin mjekësor ose mamografinë për zbulimin e hershëm të kancerit të gjirit.
Studimet mbi vetë-ekzaminimet e rregullta nuk mund të tregojnë se kjo mund të zvogëlojë numrin e vdekjeve nga kanceri i gjirit. Sidoqoftë, nuk mund të përjashtohet që në raste individuale një grua mund të përfitojë nga vetë-ekzaminimet e rregullta të gjirit. Nëse jeni nga ato gra që rrezikohen nga kanceri i gjirit, kërkoni këshilla mjekësore. Pika e parë e kontaktit është mjeku juaj i familjes. Nëse përjetoni simptoma si një gungë ose dhimbje gjoksi, veproni shpejt. Nëse kanceri i gjirit zbulohet herët, trajtimi është shpesh më i lehtë dhe shanset e gruas së prekur për të mbijetuar janë përgjithësisht më të larta.

Hapini rrugë ndjenjave
Në rrjedhën e sëmundjes gjithmonë mund të ketë faza në të cilat lindin emocione si zemërimi, zilia ose vetë-keqardhja. Ndjenjat e tilla janë pjesë e kancerit – ashtu siç janë dhe pjesë e jetës. Ato janë, thjesht, pjesë e reagimeve normale njerëzore dhe në shumicën e rasteve ato zhduken përsëri. Po aq normale sa dëshira për mbështetje është edhe nevoja për pushim dhe vetmi. Shumica e përjetojnë periudhën midis diagnozës dhe fillimit të trajtimit si veçanërisht të vështirë. Pritja e rezultateve të mëtejshme të testit lë shumë hapësirë të hapur për spekulime, shpresa dhe frikë. Ndonjëherë do të ju ndihmojë mbajtja e një strukture të mirë dhe të rregullt të ditës dhe shpërqendrimi, përmes aktiviteteve. Kjo ju mundëson të pushoni nga mendimet shqetësuese. Kështu, ndonjëherë është një mbështetje e mirë nëse blini, gatuani, hani ose shëtitni në kohën e zakonshme, ashtu si keni bërë para diagnozës ose terapisë.
Gjatë trajtimit ka gjithmonë ditë “të mira” në të cilat ndiheni më mirë. Në ditët si këto, përpiquni të bëni diçka që ju jep energji dhe gëzim. Pranimi i situatës siç është në vend të “luftës” kundër saj mund të ndihmojë të ndieni përsëri tokën nën këmbët tuaja dhe të filloni përsëri nga vendi ku jeni tani.
You may like
Shëndeti
Mos i’a mbuloni karrocën! Po e rrezikoni shëndetin e foshnjës
Published
13 hours agoon
July 5, 2025By
UBT News
Edhe qëllimi i mirë mund të sjellë pasoja të rënda. Mos e rrezikoni fëmijën duke e mbuluar karrocën në ditët e nxehta të verës.
Çdo vit, me ardhjen e ditëve të ngrohta, pamja është e njëjtë në rrugë: prindërit mbulojnë karrocat e foshnjave me pëlhura, shami, me qëllimin e mirë për t’i mbrojtur nga dielli. Por pa e ditur, me këtë veprim, ata mund t’i vënë fëmijët e tyre në rrezik serioz.
Pse mbulimi i karrocave me materiale të papërshtatshme është i rrezikshëm?
Pediatrja Svante Norgren nga Spitali i Fëmijëve “Astrid Lindgren” në Stokholm shpjegon se edhe pëlhura më e hollë, si gaza pambuku, mund ta rrisë temperaturën brenda karrocës dhe pengon qarkullimin e lirë të ajrit.
Një testim ka treguar se në një ditë të ngrohtë, pas 30 minutash, temperatura në një karrocë të mbuluar ka arritur deri 34°C. Për ta kuptuar më mirë, mendoni këtë krahasim: nëse jashtë janë 25°C, brenda karrocës së mbuluar me një pëlhurë të zakonshme, temperatura mund të arrijë deri në 40°C.
Trupi i foshnjës nuk mund të rregullojë temperaturën përmes djersitjes
Ndryshe nga të rriturit, që e ulin temperaturën e trupit përmes djersitjes, foshnjat nuk kanë këtë aftësi. Temperatura trupore rritet e ndodh mbinxehja, që mund të çojë në goditje nga nxehtësia, dëmtime të sistemit nervor qendror, dëmtime në tru apo madje edhe vdekje.
Këshilla të rëndësishme për ditët e nxehta të verës:
▪ Mos mbuloni karrocën me pëlhura të improvizuara. Përdorni vetëm mbulesa të dedikuara për karroca, të cilat lejojnë qarkullimin e ajrit.
▪ Shmangni daljet në ambiente të hapura nga ora 10:00 deri në 16:00–17:00.
▪ Mos i vendosni kapuç fëmijës në ditët e nxehta, shumica e nxehtësisë largohet për mes kokës.
▪ Vishni fëmijën me rroba të lehta, të çelëta dhe që e lënë lëkurën të marrë frymë.
▪ Mos i vishni çorape – këmbët ndihmojnë në ftohjen e trupit.
▪ Sigurohuni që fëmija të pijë mjaftueshëm lëngje.
Këshilla nga pediatrja dr. Giovanna Armano:
Idealja do të ishte që fëmijët të mos ekspozohen në diell të drejtpërdrejtë nga ora 10 apo 11 deri 17. Ata mund të lahen ose të freskohen disa herë në ditë për ta përballuar më lehtë vapën. Nëse qëndrojnë brenda, hapësirat duhet të jenë të ajrosura mirë dhe, nëse është e mundur, të klimatuara.
Klima nuk është zgjidhja më e mirë, ajrosja natyrale dhe përdorimi i ventilatorëve janë alternativa të dobishme. Kini kujdes që temperatura brenda të mos jetë më e ulët se jashtë, pasi nuk është e shëndetshme. Shfrytëzoni çdo mundësi për ta mbajtur fëmijën jashtë në hije, nën pemë si pishat a kopshte.
Shëndeti
Çka duhet të bëni pasi të digjeni nga dielli?
Published
14 hours agoon
July 5, 2025By
UBT News
Koha me diell nënkupton verë—evente sportive, piknikë, ditë plazhi—and djegie nga dielli.
Nëse lëkura nuk është e mbrojtur mirë me krem mbrojtës ndaj diellit, mund të digjeni vetëm për disa minuta. Nëse dini si të kujdeseni për djegiet nga dielli, ka shumë mënyra natyrale për të qetësuar djegien në shtëpi.
Çfarë të bëni për lehtësim të menjëhershëm pas një djegie nga dielli?
Nëse qëndroni gjatë në diell ose harroni të lyheni me krem, veproni menjëherë sapo vini re që lëkura ju është djegur. Për të nisur procesin e shërimit dhe për të lehtësuar dhimbjen, është e rëndësishme të ulni temperaturën e lëkurës dhe të parandaloni dëme të mëtejshme.
-Largohuni menjëherë nga dielli
Gjeni hije, futuni brenda në ambient të mbyllur, ose mbuloni lëkurën e ekspozuar me rroba, çadër plazhi, ose çdo gjë tjetër që bllokon rrezet e diellit.
-Qëndroni të hidratuar
Djegia nga dielli tërheq lëngjet nga pjesët e tjera të trupit drejt lëkurës. Pini shumë ujë menjëherë dhe vazhdoni për disa ditë për të shmangur dehidratimin.
-Bëni një dush ose banjë me ujë të ftohtë
Edhe pse mund të djegë paksa në fillim, një dush i shkurtër me ujë të ftohtë do të ulë temperaturën e lëkurës dhe do të reduktojë inflamacionin.
Mënyra natyrale për të trajtuar djegiet nga dielli
Simptomat e djegies në fytyrë dhe trup trajtohen natyralisht me sende që i keni në shtëpi. Ja disa mënyra që ndihmojnë për të lehtësuar simptomat:
Kompresa të ftohta
Vendosni një peshqir të pastër dhe të ftohtë ose leckë të lagur disa herë në ditë për 10–15 minuta. Kompresat e ftohta ndihmojnë për të lehtësuar flluskat, për të ulur ndjesinë e djegies dhe për të ftohur lëkurën.
Vajra esencialë
Për të ftohur lëkurën dhe për të reduktuar inflamacionin, mund të përdorni vajra si: mente, livando, kamomil, apo vaj çaji (tea tree)—por mos i vendosni kurrë direkt mbi lëkurën e djegur! Gjithmonë duhet t’i holloni me një vaj bazë (si vaji i bajames, vaji i kokosit) ose t’i shtoni në një krem si aloe vera.
Shëndeti
Dieta verore, ushqimet që duhet dhe nuk duhen konsumuar gjatë verës
Published
15 hours agoon
July 5, 2025By
UBT News
Mënyra e të ushqyerit është gjithmonë e rëndësishme, por gjatë verës, kur ndihet nxehtësia, të ushqehesh siç duhet dhe në mënyrë korrekte është thelbësore për ruajtjen e shëndetit të mirë.
Para së gjithash, për të parandaluar humbjen e ujit dhe kripërat minerale për shkak të djersitjes veçanërisht të bollshme, kur temperatura është e lartë, është e domosdoshme futja e shumë lëngjeve, në veçanti ujë i cili, siç dihet, është gjithashtu i pasur me kripëra minerale.
Në verë është e nevojshme të pihen lëngje, por të kufizohet konsumi i pijeve të gazuara ose me shumë sheqer dhe të shmanget konsumi i pijeve shumë të ftohta që mund të shkaktojnë shfaqjen e një bllokimi të rëndë.
Është praktikë e mirë për të shmangur pijet alkoolike që rrisin djersën e ndjesinë e nxehtësisë dhe kufizoni kafen. Është e këshillueshme të mos merrni shtesë të kripës pa u konsultuar më parë me një mjek. Me nxehtësinë, edhe proceset e tretjes janë pak efikase dhe rekomandohet konsumi i ushqimeve të lehta.
Të zvogëlohet futja e yndyrave, mishrave dhe ushqimeve të skuqura, shmangni erëzat dhe ushqime me erëza dhe në vend të kësaj t’i jepni përparësi peshkut.
Një dietë e shëndetshme duhet të përfshijë konsumin e rregullt të frutave e perimeve, ushqime që duhet të konsumohen në sasi të mëdha gjatë verës: ato përmbajnë shumë lëngje dhe janë të pasura me minerale dhe vitamina, duke luftuar në mënyrë efektive me dehidrimin e shkaktuar nga djersitja tepruar.
Për më tepër, përmbajtja e tyre e fibrave favorizon funksionimin e duhur të sistemit gastrointestinal.
Shëndeti
Çfarë ndodh nëse hani një qershi me krimb të fshehur brenda?
Published
1 day agoon
July 4, 2025By
UBT News
Qershitë mund të jenë strehë për mysafirë të paftuar, larva të bardha. A mund të dëmtojë shëndetin tuaj ngrënia e qershive me krimba?
Larvat që fshihen në qershi janë larvat e mizës së qershisë, një insekt në familjen e mizave Tephritidae. Femrat e kësaj specie i lëshojnë vezët e tyre në fruta të pjekura, duke krijuar një mjedis në të cilin larvat ushqehen me tulin e frutave derisa të piqen.
Konsumimi i paqëllimshëm i larvave të mizës së qershisë nuk përbën një rrezik serioz për shëndetin. Larvat nuk janë helmuese e nuk transmetojnë sëmundje, megjithëse vetëm mendimi për praninë e tyre mund të shkaktojë neveri.
Njerëzit me sistem tretës të ndjeshëm e alergji, ndaj insekteve ose marimangave, mund të kenë probleme pas konsumimit të qershive.
Simptoma si fryrje, të përziera ose diarre janë të mundshme. Kujdes i veçantë rekomandohet për njerëzit me sistem imunitar të dobësuar, sepse trupi i tyre mund të reagojë më dhunshëm ndaj proteinave nga insektet.
Edhe pse pasojat më serioze janë të rralla, është e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për mundësinë e simptomave të pakëndshme.
Si t’i pastroni qershitë në mënyrë efektive?
Për të shmangur surprizat e pakëndshme, mund të përdorni një metodë të provuar shtëpiake. Është e nevojshme që frutat të zhyten në ujë të ftohtë dhe të shtohet kripë (1 lugë kripë në 1 litër ujë) për të paktën 30 minuta, dhe më së shumti një orë. Një ndryshim në mjedis bën që larvat të notojnë në sipërfaqe.
Pas kësaj, qershitë duhet të filtrohen mirë dhe të shpëlahen me ujë të rrjedhshëm. Zhytja në ujë të kripur është efektive, por nuk i largon të gjitha gjurmët e larvave. Kjo është arsyeja pse ekspertët rekomandojnë një shqyrtim të kujdesshëm të frutave para konsumimit.
Shenjat e dobishme që mund të tregojnë praninë e larvave janë: vrima të vogla në lëvore, ngjyrë e pabarabartë ose njolla të zeza të dukshme.

Gol emocionues i Dembele, dedikim për Jota pas humbjes tragjike

Dështoi edhe tentimi i 42-të, Kuvendi ende pa kryeparlamentar

Gashi: Kryetari i Kuvendit duhet të zgjidhet me votim të hapur

Çitaku: Edhe më të rrezikshme se kërcënimi me bombë janë prirjet totalitare të LVV-së

Jamal Musiala pëson lëndim të rëndë në ndeshjen Bayern – PSG

Haradinaj reagon për deklaratën e Bekë Berishës: Do ta shohim kur të vijë momenti

Zemaj: Besojmë që VV do të gjejë mirëkuptimin për zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit

Bogujevci: Votimi është obligim, opozita nuk duhet ta bllokojë procesin

Lushaku-Sadriu: Interpretimi i Kushtetueses për votimin në Kuvend është i qartë
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet3 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT4 weeks ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT1 month ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës