Kulturë

Papa Kristo Negovani, frymëzuesi i Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare

Published

on

Muzeu Historik Kombëtar ka përkujtuar sot, me nderime të thella 120-vjetorin e ndarjes nga jeta të Papa Kristo Negovanit, një figure që do të mbetet gjithmonë një simbol i patriotorizmit dhe i angazhimit të thellë për lirinë dhe identitetin kombëtar të Shqipërisë.

Papa Kristo Negovani lindi në Negovan të Kolonjës, një fshat i fshehur pas maleve të Gramozit, i cili ndodhet në atë që sot është territori i Greqisë. Në një mjedis të tillë, ku lidhjet me atdhenë ishin shpesh të brishta dhe të ngushta, ai e mori arsimin fillor në vendlindje, ndërsa më vonë ndoqi shkollën e mesme në Athinë. Ky ishte fillimi i një rrugëtimi që do të lidhte emrin e tij përgjithmonë me një periudhë të rëndësishme të historisë shqiptare.

Në vitin 1897, Papa Kristo u angazhua plotësisht në lëvrimin e gjuhës shqipe dhe në përpjekjet për lirinë dhe pavarësinë e atdheut të tij. Me shumë pasion, ai hapi shkollën e parë shqipe në Negovan, duke e bërë këtë hap të guximshëm në një kohë kur e drejta për të mësuar shqip ishte një akt i ndaluar dhe i rrezikshëm. Ai gjithashtu kontribuoi që të dërgoheshin vajzat e para nga Negovani në shkollën shqipe të vashave në Korçë, një nismë e pashembullt që shënoi fillimet e një rinie të ndërgjegjshme dhe të edukuar.

Një prej ngjarjeve më të rëndësishme që lidhen me figurën e Papa Kristo Negovanit ishte shërbesa kishtare që ai organizoi më 10 shkurt 1905, në gjuhën shqipe, një akt që do të ngjallte një lëvizje të madhe dhe që do të ishte një ndihmesë e drejtpërdrejtë për formimin e Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare, një proces që do të mbaronte me realizimin e saj pas disa vitesh, me Fan Nolin në krye.

Disa ditë më vonë, më 12 shkurt 1905, Papa Kristo dhe dy bashkëpunëtorë të tij u masakruan nga andartët grekë, një akt barbar që shënoi fundin e një jete të dedikuar plotësisht për atdhenë dhe për drejtësinë kombëtare. Vdekja e tij, e shoqëruar me tragjedi, nuk mundi ta fshinte ndikimin e tij të pashlyeshëm.

Veprat letrare të Papa Kristo Negovanit janë një pasuri e veçantë që pasqyrojnë jo vetëm dijen e tij të thellë, por edhe besimin dhe angazhimin për çështjen kombëtare. Një nga veprat e tij më të njohura është “Istori e dhjatës vjetërë”, botuar në Bukuresht në 1899, si dhe “Bënjatë e shënjtorëvet dërgimtarë”, botuar në Sofje në 1903. Përveç kësaj, ai shkroi dhe përktheu një numër përrallash dhe vjershash me karakter didaktik, të cilat ende mbeten të rëndësishme për pasurimin e trashëgimisë letrare dhe kulturore të Shqipërisë.

Papa Kristo Negovani, me veprat dhe sakrificat e tij, mbetet një ndër themeluesit më të rëndësishëm të identitetit fetar dhe kulturor shqiptar. Ai është frymëzuesi i Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare dhe një hero i paharruar i luftës për një Shqipëri të lirë dhe të pavarur./UBTNews/

 

Continue Reading

Magazinë

Kapelja që “vodhi shfaqjen”, DiCaprio komentohet pas paraqitjes në dasmën e Jeff Be-së

Published

on

Leonardo DiCaprio ka qenë sërish në qendër të vëmendjes, këtë herë jo për një rol të ri kinematografik, por për stilin e tij të pazakontë në dasmën luksoze të Jeff Bezosit dhe Lauren Sánchezit, të zhvilluar në Venecia.

Aktori hollivudian, i njohur për paraqitjet e tij të rafinuara në tapetin e kuq, u shfaq me një kombinim që u komentua gjerësisht në rrjetet sociale: një smoking klasik i zi i kombinuar me një kapele sportive që i mbulonte pothuajse tërë fytyrën.

Kjo pamje e pazakontë e DiCaprio-s, ndërsa ecte drejt vendit të ceremonisë në ishullin San Giorgio Maggiore, nuk i shpëtoi syrit të pjesëmarrësve dhe aq më pak atij të internetit. Ndërkohë që përpiqej të qëndronte nën radar, koka me mbishkrimin “Los Angeles Dodgers” e bëri të pamundur këtë përpjekje – përkundrazi, e bëri një nga figurat më të përfolura të mbrëmjes.

Reagimet në rrjet nuk munguan. Disa e morën me humor, duke komentuar se aktori “po përpiqej të ishte i padukshëm, por përfundoi në qendër të gjithë vëmendjes”. Të tjerë e ironizuan me batuta si: “Leo, ky nuk është një mision sekret”, apo “Hiqe kapelen, nuk je në stadium”.

Continue Reading

Magazinë

Beyoncé kritikohet për shkak të mbishkrimit në bluzën e saj

Published

on

Beyoncé është përballur me një valë kritikash pas performancës së saj në Paris në kuadër të turit Cowboy Carter, ku u shfaq me një bluzë që shumë e konsideruan fyese ndaj popujve indigjenë.

Bluza e veshur nga këngëtarja gjatë një koncerti për nder të Juneteenth (dita që shënon fundin e skllavërisë në SHBA) paraqiste figurat e Buffalo Soldiers, njësi të ushtrisë amerikane të përbëra nga ushtarë afrikano-amerikanë që vepruan nga fundi i shekullit XIX deri në fillim të shekullit XX.

Por, problemi lindi nga mbishkrimi në pjesën e pasme të bluzës, ku thuhej:

“Armiqtë e tyre ishin armiqtë e paqes, rendit dhe vendbanimeve: indigjenët luftarakë, banditët, hajdutët e bagëtive, vrasësit, kontrabandistët, shkelësit e ligjit dhe revolucionarët meksikanë.”

Foto dhe video të performancës me këtë bluzë janë të publikuara edhe në faqen zyrtare të Beyoncé.

Shumë ndjekës, aktivistë indigjenë dhe personalitete të rrjeteve sociale kanë reaguar ashpër ndaj përshkrimit që i bëhet në bluzë amerikanëve indigjenë dhe revolucionarëve meksikanë, duke e cilësuar atë si anti-indigjene dhe përkrahëse të imperializmit amerikan.

Kritikat u shtuan edhe më shumë nga aktivistë, studiues dhe artistë indigjenë, por edhe nga fansa të vetë këngëtares, të cilët kërkojnë një falje nga ajo.

Kush ishin Buffalo Soldiers?

Ishin pjesë e 6 njësive të ushtrisë amerikane të krijuara pas Luftës Civile të SHBA-së më 1866. Përbëheshin nga ish-skllavë të liruar, njerëz të lirë me ngjyrë e veteranë të Luftës Civile. Ata morën pjesë në qindra konflikte, nga lufta me Spanjën, deri te Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore, derisa u shpërbënë më 1951.

Ndërsa roli i tyre në historinë amerikane është i rëndësishëm, diskutimi aktual rreth bluzës së Beyoncé ka hapur një debat të thellë mbi mënyrën se si paraqiten kapituj të ndërlikuar të historisë, dhe se kush mbetet viktimë e kësaj narrative.

Continue Reading

Kulturë

Një vit prej ndarjes nga jeta të kolosit të letrave shqipe, Ismail Kadare

Published

on

By

Një vit më parë u nda nga jeta, në moshën 88-vjeçare, gjeniu i letrave shqipe, Ismail Kadare.

Ai ishte shkrimtari shqiptar më i shquar brenda e jashtë kufijve të vendit, i cili ngriti lart prestigjin e letrave shqipe anembanë globit.

Ismail Kadare lindi më 28 janar 1936 në lagjen Palorto të Gjirokastrës. Në vendlindje qëndroi deri në përfundimin e arsimit të mesëm, kur përgatiti për botim ciklin e tij të parë me poezi “Frymëzimet djaloshare” (1954). Më pas kreu në Tiranë studimet e larta në degën e Gjuhë-Letërsisë dhe u diplomua për “Mësuesi”.

Në harkun e viteve 1958-1960, Kadare thelloi studimet në Institutin “Maksim Gorki” në Moskë. Në vitin 1960, i detyruar t’i braktiste studimet për shkak të ndërprerjes së marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe ish-Bashkimit Sovjetik, u kthye në atdhe dhe nisi angazhimin në gazetari.

Në vitin 1963 botoi romanin e tij “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, i cili pati jehonë edhe përtej vendit. Karriera e Kadaresë shënoi kulme të tjera me tema sa lokale aq edhe universale. Tematika e natyrës liridashëse të shqiptarëve ishte kryefjalë edhe në romanin “Kështjella”, botuar në vitin 1970. I njëjti frymëzim vihet re edhe tek “Krushqit janë të ngrirë”, i cili flet mbi demonstratat e vitit 1981 të shqiptarëve të Kosovës.

Një tjetër roman i vlerësuar ishte “Kronikë në gur” (1970). Në vargun e publikimeve të pandërprera, romani alegorik “Nëpunësi i Pallatit të ëndrrave” (1981), veçohet si më i lakuari në tërësinë e veprës së Kadaresë. Në vjeshtën e vitit 1990, Kadare u largua drejt Francës dhe u rikthye në atdhe pas zhvillimeve të para demokratike.

Kadare është dekoruar nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë me Urdhrin “Nderi i Kombit”. Prej vitit 1996, shkrimtari shqiptar u bë anëtar i asociuar (përjetësisht) i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike të Francës. Në tetor 2023 presidenti francez Emmanuel Macron, në Tiranë, e ngriti në gradën e Oficerit të Lartë, në Urdhrin e Legjionit të Nderit.

Ai u vlerësua me një sërë çmimesh ndërkombëtare (“Man Booker Prize”, “Princi i Asturias” etj.), si i përzgjedhur në radhët e shkrimtarëve botërisht të njohur, sikurse Gabriel Garcia Marquez, Günter Grass dhe Milan Kundera.

Deri tani, veprat e tij janë përkthyer në rreth 45 gjuhë të botës./atsh

Continue Reading

Magazinë

Shumë fansa mendojnë se sezoni i tretë i “Squid Game” është më i mirë se ai paraprak

Published

on

Netflix publikoi të premten sezonin e tretë të serialit të njohur korean “Squid Game”.

Është një nga serialet më të suksesshme të Netflix, duke shkaktuar bujë globale. Sezoni i parë u publikua më 2021, ndërsa sezoni i dytë në fund të vitit 2024.

Krijuesi i Hwang Dong-hyuk punoi në sezonin e parë për vite me radhë, ndërsa sezonet e dyta e të treta erdhën si rezultat i suksesit të sezonit të parë.

Përdorues të Reddit besojnë se sezoni i tretë është më i mirë se i dyti për shkak të skenarit më dinamik dhe më të errët, situatave më emocionale dhe skenës së fundit. Megjithatë, kur bëhet fjalë për fundin, fansat janë të ndarë.

Sezoni 3 i kthen shikuesit në korridorin e arenës pas të shtënave, ku rojet vrasin protestuesit e mbetur dhe e kthejnë Gi-hun në dhomë me konkurrentët tjerë. Në një moment, tensioni rritet midis tij e Dae-ho, vendos të qëndrojë në dhomë të mos përfshihet në sherr pasi supozohej të siguronte më shumë municion.

Çdo ndeshje që pasoi në sezonin e tretë solli tension në rritje, pasi lojtarët u përballën me njëri-tjetrin në një “fushatë të përgjakshme” për fitore.

Intrigë shtesë krijohet nga ndërrimi i roleve, ku lojtarët e mirë në luftën për jetën bëhen edhe të këqij, dhe ka nga ata, ndërgjegjja e të cilëve ishte më e fortë se instinkti për të mbijetuar, gjë që çon në skena emocionale dhe të prekshme.

Ngjarja e serialit pasurohet nga shfaqja e personazheve VIP, të cilët shijojnë atë që kanë përpara, por një i porsalindur që bëhet lojtar.

Nuk duhet të harrojmë veprimin që zhvillohet jashtë ishullit, i cili përshkruan edhe marrëdhënien midis luftës për jetë dhe vendimeve të drejta.

Kritiku i filmit Shannon Miller i thotë IGN se seriali gjen rrugën e tij drejt një fundi të paharrueshëm. Edhe pse ai nuk e konsideron sezonin e tretë pa të meta, ai thekson se ai ende ofron tension që do t’ju mbajë “zgjuar”.

“Lojërat e reja dhe ciklet e traumave nxjerrin në pah mizorinë e universit në mënyra të reja, dhe Lee Jung-jae e përfundon portretizimin e tij ikonik të Gi-hun në një mënyrë mahnitëse. Disa nga kthesat në sezonin e tretë arrijnë të ilustrojnë me mjeshtëri efektet afatgjata të ferrit kapitalist të valëzuar, ndërsa të tjera, si rolet e zgjeruara të VIP-ave të pasur që shikojnë dhe vënë baste në lojëra, shtojnë zhurmë të panevojshme. Ky kapitull i fundit nuk është pa të meta, por ai prapë sjell pezullimin dhe shkëlqimin kinematografik që e bëri Squid Game një hit”, deklaroi ajo.

Beteja përfundimtare çon në një rezultat mahnitës që është zemërthyes e duket si vendimi i vetëm i duhur në atë kohë. Vendimi i Hwang për të mos zgjedhur rrugën e lehtë është i admirueshëm. Megjithatë, skena e fundit tregon se pavarësisht fundit, ideja e “Squid Game” nuk mund të ndalet ashtu siç duhet, dhe shfaqja e një aktoreje hollivudiane hap hapësirë ​​për një spin-off amerikan.

Continue Reading

Të kërkuara