

Kuriozitete
Mosha e duhur për t’i dhënë fëmijës telefonin: Çfarë thonë ekspertët?
Published
8 months agoon
Debatet pas debateve shqetësojnë shumë prindër në mbarë botën se kur duhet t’u japin fëmijëve një telefon të mençur ndërkohë që provat kërkimore po shtohen se përdorimi i “telefonëve inteligjentë” mund të ketë efekte negative në shëndetin mendor të tyre.
Një studim i Sapien Labs i botuar vitin e kaluar, që përdori të dhëna nga 27,969 18-24-vjeçarë në 41 vende , tregoi se shëndeti mendor i të rinjve ishte më i keq sa më herët që merrnin smartfonin e tyre të parë. Sipas studimit, rreth 74% e vajzave që morën smartfonin e tyre të parë në moshën gjashtë vjeç thanë se ndiheshin të trishtuara ose të stresuara . Kjo përqindje ka rënë në 52% për ata që kanë marrë smartfonin e parë në moshën 15-vjeçare.
Mes djemve, 42% e atyre që morën telefon në moshën 6-vjeçare përjetuan trishtim ose stres , që ra në 36% për ata që morën smartphone në moshën 18-vjeçare.
Siç raporton rrjeti amerikan CNBC , telefonat inteligjentë janë bërë një pjesë thelbësore e jetës së përditshme në një botë gjithnjë e më në internet dhe shumë prindër duan t’u japin fëmijëve pajisje që ata të gjurmojnë vendndodhjen e tyre dhe të qëndrojnë në kontakt kur dalin nga shtëpia.
Pra, sa herët është më e sigurta për shëndetin e fëmijëve?
Zach Rausch, një studiues në Stern School of Business të Universitetit të Nju Jorkut, tha se është veçanërisht e rëndësishme që telefonat të mbahen larg fëmijëve para adoleshencës . Sipas tij, përdorimi i smartfonëve të shtyhet deri në moshën 14 vjeç dhe rrjetet sociale deri në 16 vjeç dhe do të zbatohej për të gjitha nivelet e arsimit deri në shkollën e mesme, ndalimi i celularëve në shkollë .
Shkolla e mesme është çelësi
Moshat e rekomanduara 14 vjeç për telefonat inteligjentë e 16 vjeç për mediat sociale janë të rëndësishme për dy arsye kryesore:
Adoleshenca e hershme karakterizohet nga pasiguria
Ndjeshmëria e tepruar, të cilat e vështirësojnë këtë periudhë.
Në moshën 12-13 vjeç, vërehet shkalla e lartë e bullizmit, kështu që vonimi i përdorimit të smartfonit parandalon intensifikimin e mëtejshëm të problemit. Kufijtë e moshës janë tregues dhe karakterizohen nga studiuesit, për të përjashtuar fenomenin që gjithnjë e më shumë fëmijë 6 apo 10 vjeç të kenë smartfonin e tyre. /UBT News/
Kuriozitete
E thotë studimi: Truri i njerëzve me mbipeshë, 10 vjet më i plakur
Published
6 hours agoon
June 19, 2025
Truri i personave të cilët janë obezë apo kanë disa kilogramë më shumë sesa duhet, është i plakur 10 vite më shumë krahasuar me atë të atyre normal.
Këtë e tregon një studim i kryer me rezonancë magnetike i universiteteve “Cambridge” dhe “Yale”, i publikuar në “Neurobiology of Aging”.
Skanimet cerebrale të 246 personave me peshë normale dhe të 227 të tjerëve obezë ose mbi peshë ndërmjet moshës 20 deri në 87 vite, evidentuan që në moshën 37 vjeçare kur nis zvogëlimi i vëllimit të fashës së fibrave nervoze, substanca e bardhë e të dytëve del më e lehtë sesa e të parëve.
Diferenca është maksimale në moshën 40 vjeçare e më pas stabilizohet, me një shkëputje prej 10 vitesh plakje më shumë për obezët. Ky përfundim arrihet bazuar nga imazhet. Megjithatë është e nevojshme që të bëhen disa saktësime.
Zvogëlimi i substancës së bardhë nuk ka sjellë asnjë rënie në funksionin konjitiv të trurit për personat mbipeshë, ku koeficienti i inteligjencës rezultoi në të njëjtën linjë me atë të individëve të dobët.
Për më tepër është e vështirë për të kuptuar nëse ulja e volumit të fibrave nervoze shkaktohet nga shtimi i BMI-së, nëse është shkaku, apo nëse kanë të dyja një origjinë të përbashkët.
Studimi është i limituar për të mos ndjekur pacientë përgjatë hapësirës kohore, se“fotografon” situatën aktuale, shkruan Shqip. Edhe përdorimi i BMI-së fsheh të papritura, se nuk llogarit masën muskulore, e ndryshme nga yndyra trupore.
Tani do të duhet që të qartësohet marrëdhënia e kësaj lidhjeje të drejtpërdrejtë me fillimin e sëmundjeve në tru.
Kuriozitete
Pse i lëvizim vazhdimisht këmbët në zyrë ose në shtëpi?
Published
1 day agoon
June 18, 2025
Zakonisht je ose personi që lëviz vazhdimisht këmbën, ose ai që irritohet shumë nga ata që e bëjnë këtë veprim në zyrë, pasi rrallë ka një zgjidhje të mesme.
Ky veprim përshkruhet si zakoni i lëvizjes së shpejtë të njërës këmbë, ndërsa jeni ulur, mund të bëhet në mënyrë delikate ose aq intensive sa të tjerët përreth jush i ndiejnë dridhjet, për shembull në një zyrë ose në autobus.
Zakonisht, as vetë nuk e kuptoni se po e bëni, derisa dikush jua vë në dukje.
Pse po ndodh?
Sipas Dawn Templeton, këshilluese e shëndetit mendor, ky veprim shkaktohet nga grumbullimi i hormoneve të stresit, si adrenalina dhe kortizoli. Trupi përgatitet të “luftojë ose të ikë” nga kërcënimi, dhe kjo energji çlirohet përmes lëvizjeve të tilla.
Psikologia Catherine Huckle shpjegon se kur nuk mund ta çlirojmë dot energjinë që kemi, lëvizja e këmbës bëhet një formë shkarkimi.
“Mund të na ndihmojë të qetësohemi kur ndihemi të tensionuar.”
Njerëzit hiperaktivë janë më të prirur ndaj këtij zakoni. Lajmi i mirë është se lëkundja nuk e dëmton trupin, përveçse i sforcon pak muskujt.
Edhe nëse lëkundni vetëm njërën këmbë, nuk do të shkaktojë probleme me qëndrimin ose shpinën.
Si ndalet?
Ashtu si me çdo reagim natyror ndaj stresit, zgjidhja është zvogëlimi përmes kujdesit për veten, apo dhe terapisë. Nuk është zakon i keq, por nëse e vini re kur ndodh e provoni ushtrime frymëmarrjeje, jeni në gjendje ta mposhtni. Dridhja apo lëkundja bëhet zakon, pastaj duhet kohë dhe përpjekje për ta frenuar atë.
Michael Durtnall shton se tundja e këmbës është sinjal se duhet të bëjmë aktivitet fizik. Nuk jemi të projektuar për të qëndruar ulur për periudha të gjata kohore. Nëse nuk bëni ushtrime fizike, filloni. Ushtrimet zvogëlojnë stresin, përmirësojnë humorin dhe ndihmojnë në zvogëlimin e dridhjeve të gjymtyrëve.
Kuriozitete
Truri yt punon me energji sa për një llambë! AI ka nevojë për një central!
Published
2 days agoon
June 17, 2025
Një studim i fundit nga Zvicra tregon se truri ynë funksionon me energji sa një llambë e vogël elektrike, vetëm një sasi shumë e vogël dhe arrin të kryejë punë komplekse si mësimi, kujtesa dhe marrja e vendimeve.
Ndërkohë, sistemet e inteligjencës artificiale që përpiqen të imitojnë trurin harxhojnë shumë më tepër energji, për shkak të përdorimit të qendrave të mëdha të të dhënave dhe pajisjeve të ftohjes.
Kjo tregon se natyra ka krijuar një mënyrë efikase për të përdorur energjinë, ndërsa teknologjia e sotme ende ka shumë për të përmirësuar.
Ekspertët thonë se për të ngushtuar këtë hendek, AI-të e ardhshme duhet të jenë më të ngjashme me strukturën e trurit, dhe jo vetëm të bazuara në teknologjinë tradicionale.
Kjo gjithashtu rrit nevojën për një teknologji më “të gjelbër” që respekton më shumë mjedisin.
Kuriozitete
Byzylyku viking mijëravjeçar zbulon sekretet e lidhjeve të lashta tregtare
Published
2 days agoon
June 17, 2025
Një detektor metalesh ka bërë zbulim mahnitës në Ishullin e Manit, duke gjetur byzylyk ari Vikingësh që daton 1,000 vjet më parë.
Ronald Clucas, një kërkues metalesh amator, e gjeti thesarin e lashtë ndërsa kërkonte me detektorin e metaleve.
“Ishte një surprizë e madhe të zbuloja këtë objekt të mrekullueshëm prej ari. Në fillim nuk mund ta besoja!”
Zbulimi i jashtëzakonshëm daton midis viteve 1000 dhe 1100 pas Krishtit dhe është një zbulim i madh arkeologjik.
“Kisha kohë që kërkoja dhe ari zakonisht jep një sinjal të dobët në një detektor metalesh, kështu që në fillim nuk mund ta besoja fatin tim”, tha ai.
Ekspertët konfirmuan se objekti ishte pjesë e një byzylyku ari të bërë nga një argjendar me përvojë i epokës Viking. Ky byzylyk, i bërë nga tetë breza ari të ndërthurur, u krijua duke përdorur teknika komplekse, duke sugjeruar aftësinë e lartë të artizanëve të lashtë. Zbulimi peshon rreth një ons e do kishte qenë tre inç i gjatë, rreth 7.62 cm nëse do të drejtohej. Byzylyku u gjet i përkulur në mes, duke sugjeruar përdorimin si monedhë ose një objekt me vlerë.
Bizhuteri me një rol të dyfishtë
Sipas Alison Fox, kuratore e arkeologjisë në Trashëgiminë Kombëtare të Ishullit të Manit, bizhuteri kishin rol të dyfishtë në Epokën e Vikingëve, duke vepruar si sende me vlerë personale dhe si simbole të pasurisë dhe statusit shoqëror. Përveç kësaj, ekspertët besojnë se byzylyku i prerë mund të jetë përdorur si një formë monedhe, i prerë në copa për të paguar blerje ose shërbime të ndryshme.
“Ky fragment ka të ngjarë të jetë përdorur si monedhë për të paguar mallra ose shërbime të shtrenjta”, shpjegoi Fox.
Ajo shtoi se prerja e byzylykut sugjeron funksionin si mjet shkëmbimi, duke konfirmuar ekzistencën e rrjeteve të sofistikuara tregtare dhe një sistemi ekonomik midis vikingëve në Ishullin e Manit. Arkeologët zbuluan se byzylyku ishte varrosur ose fshehur në tokë, duke ngritur shumë pyetje.
Mund të ketë qenë i fshehur për ruajtje, i humbur ose varrosur si një ofertë për perënditë Vikinge. Koha dhe rrethanat e këtij akti mbeten një mister, por gjetja ofron informacion të vlefshëm rreth praktikave fetare dhe kulturore të nordikëve të lashtë. Ishulli i Manit ishte i banuar nga vikingët që në vitin 798 dhe që atëherë është bërë një qendër e rëndësishme strategjike dhe tregtare.

Mesazhet e Blake Lively-t me Taylor Swift mund të dorëzohen si prova në çështjen ligjore me Baldoni

Rektori Hajrizi mori pjesë në Konferencën Ndërkombëtare për Digjitalizim “Smart City Prishtina 2025”

Rektori Hajrizi mori pjesë në pritjen e organizuar nga Ambasada e Japonisë për nder të Profesorit Hisashi Owada

Ambasadori i Finlandës në Kosovë, Matti Nissinen, viziton Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së

Rektori Hajrizi zhvillon një vizitë zyrtare në Komunën e Pejës

Paralajmëron Meta: Mos i ndani këto informacione me AI-në

Publikohen raportet e audituara financiare të partive politike, këto janë të hyrat dhe shpenzimet

Kjo s’është dashni por tregti – nesër protestohet kundër keqmenaxhimit të parasë publike

Instalacioni “Mendoj për Ty” shfaqet para selisë së Këshillit të Evropës në Strasburg
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore