Shëndet

Nuk duhet të hani banane në mëngjes

Published

5 years ago

October 2, 2020

Betim Gashi

Ndonëse bananet janë një opsion i mirë për ta filluar mëngjesin, nëse i konsumoni në stomak të zbrazët, ato mund t’ua ulin nivelin e energjisë.

Në fillim, ju do të vëreni rritje të energjisë falë përmbajtjes së sheqerit të lartë, por pas disa orësh ju do të ndiheni të lodhur dhe të uritur. Ngrënia e bananeve mund të përbëjë gjithashtu një kërcënim për njerëzit që vuajnë nga sindroma e zorrëve, duke shkaktuar diarre.

Nëse nuk jeni të gatshëm të hani banane për mëngjes, kombinoni ato me ushqime tjera, mundësisht me ato që përmbajnë yndyrna të shëndetshme, si gjalpi i kikirikut./UBTNews

Shëndet

Dëgjimi me vetëm një kufje, një zakon i rrezikshëm për shëndetin e veshëve

Published

7 minutes ago

November 10, 2025

UBT News

Shumë njerëz zgjedhin të vendosin vetëm një kufje për të dëgjuar muzikë apo biseda, në mënyrë që me veshin tjetër të ndjekin çfarë ndodh përreth.

Por sipas ekspertëve, ky zakon mund të ketë pasoja serioze për dëgjimin dhe shëndetin e trurit.

Dëgjimi njëanësor prish ekuilibrin natyral të trurit

Studime të kryera në Universitetin e Harvardit dhe në Institutin Kombëtar të Shëndetit të SHBA tregojnë se veshët funksionojnë në sinkron.

Kur dëgjojmë vetëm me një vesh, ky balanc pritet, e truri duhet të punojë më shumë për të përpunuar tingujt. Si pasojë, shfaqen lodhje mendore, ulje e ndjeshmërisë dëgjimore dhe vështirësi në përcaktimin e drejtimit të zërit.

Grupet më të rrezikuara

Më të ekspozuar ndaj këtij problemi janë ata që përdorin kufje çdo ditë, si operatorët e qendrave të thirrjeve apo personat që dëgjojnë gjatë në një anë për shkak të vozitjes ose zakoneve të punës. Përdorimi i vetëm një kufjeje, e detyron trurin të kompensojë mungesën e informacionit auditiv nga ana tjetër – gjë që me kalimin e kohës mund të dëmtojë sistemin dëgjimor.

Truri është projektuar për dëgjim “stereofonik”

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, truri ynë është ndërtuar për të perceptuar tingujt me të dy veshët njëkohësisht. Ky perceptim ndihmon në vlerësimin e distancës, drejtimit dhe intensitetit të zërit. Kur një vesh mbingarkohet, krijohet gjendje jo natyrale për sistemin nervor, e cila çon në simptoma si zhurmë konstante në vesh. ndjesi presioni, mjegullim dëgjimi apo edhe shurdhim të pjesshëm.

Veshët nuk funksionojnë si dy njësi të ndara, nëse njëri dëmtohet, edhe tjetri ndikohet automatikisht. Një raport i National Institute on Deafness and Other Communication Disorders tregon se dëgjimi i njëanshëm për 9-12 muaj mund të çojë në asimetri dëgjimore.

Efekte edhe mbi lëkurën e kokës

Dermatologët paralajmërojnë se kufjet e mëdha me jastëkë të ngushtë ose plastike mund të shkaktojnë irritim të lëkurës dhe rrallim lokal të flokëve për shkak të presionit dhe mungesës së ajrosjes. Rekomandohet ndryshimi periodik i pozicionit të kufjeve dhe kontrolli i lëkurës për shenja skuqjeje apo djegieje.

Të rinjtë – më të ndjeshëm ndaj dëmtimit

Fëmijët janë më të rrezikuar nga dëmtimi i dëgjimit për shkak të përdorimit të tepërt të kufjeve. OBSH vlerëson se mbi 1 miliard të rinj në botë rrezikojnë humbje të dëgjimit. Sipas CDC, 1 në 8 fëmijë të moshës 6–19 vjeç ka dëmtime të lehta nga ekspozimi i tepërt ndaj zërit.

Sa është niveli i sigurt i zërit?

OBSH dhe Agjencia Evropiane për Sigurinë e Punës rekomandojnë që volumi të mos kalojë 80 decibel (dB) për dëgjim afatgjatë. Tingujt mbi 100 dB mund të dëmtojnë qelizat e veshit të brendshëm brenda pak minutash.

Si të mbroni dëgjimin tuaj?

Përdorni gjithmonë të dy kufjet, për të ruajtur balancën natyrale të dëgjimit.

Mbajeni volumin nën 60% të kapacitetit të pajisjes.

Bëni pushime çdo 60 minuta dëgjimi.

Zgjidhni kufje që izolojnë zhurmën e jashtme, për të shmangur ngritjen e volumit.

Aktivizoni opsionin e kufizimit automatik të volumit, kur është i disponueshëm.

OBSH propozon rregullin “60/60” – maksimum 60 minuta dëgjim në ditë me 60% të volumit.

Dëgjimi është dhuratë e çmuar, por edhe delikate. Dëmtimet e tij janë shpesh të pakthyeshme. Kujdesi i përditshëm e shmangia e dëgjimit me vetëm një kufje janë hapa të thjeshtë, për të ruajtur shëndetin e veshëve dhe ekuilibrin e trurit për një kohë të gjatë. /A.Z/UBT News/

Shëndet

5 gabime që bëjmë pas ngrënies së drekës

Published

2 days ago

November 8, 2025

UBT News

Shumë prej nesh kanë zakone të zakonshme pas vakteve, por disa prej tyre nuk janë të shëndetshme për tretjen.

1. Konsumimi i frutave menjëherë pas buke

Të hash fruta direkt pas një vakti mund të shkaktojë fryrje barku, diarre ose kapsllëk. Frutat tretën më mirë kur stomaku është bosh, ndaj rekomandohet t’i konsumoni mes vakteve.

2. Pirja e ujit menjëherë pas ushqimit

Uji mund të hollojë lëngjet tretëse e pengojë tretjen e ushqimit. Më mirë pini ujë një orë para vakti ose një gotë në mëngjes me stomak bosh.

3. Shëtitja menjëherë pas vaktit

Pas ushqimit, stomaku ka nevojë për qetësi për të tretur ushqimin. Pritni 10-20 minuta, pastaj mund të bëni një shëtitje të lehtë për 30 minuta, veçanërisht e dobishme për personat obezë.

4. Banjë direkt pas ushqimit

Dushi pas vakti mund të reduktojë qarkullimin e gjakut në sistemin tretës dhe të dobësojë tretjen. Koha më e mirë për dush është një orë pas ngrënies ose para gjumit.

5. Gjumi menjëherë pas ushqimit

Fjetja direkt pas darkës mund të ngarkojë stomakun dhe të favorizojë depozitimin e yndyrës. Prisni të paktën 20 minuta pas vakti para se të shkoni në shtrat.

Lejoni kohë për tretje, pini ujë, lëvizni pas vakteve për të mbajtur sistemin tretës në gjendje të shëndetshme. /A.Z/UBT News/

Shëndet

5 ushqime që njerëzit konsumojnë që nga kohët e lashta

Published

2 days ago

November 8, 2025

UBT News

Në lashtësi, burimet ushqimore ishin të kufizuara, por njerëzit ishin të shkathët dhe gjenin mënyra për të ruajtur dhe përpunuar ushqimin.

Metoda si tharja, fermentimi dhe konservimi ndihmuan në parandalimin e prishjes së ushqimeve. Disa prej ushqimeve që shijojmë sot kanë rrënjë mijëra vjeçare.

1. Tortë djathi (Cheesecake)

Në Greqinë e lashtë, cheesecake konsiderohej delikatesë e shërbehej vetëm në festa. Atletët e Olimpiadës së parë (776 p.e.s.) besohet se e konsumonin për energji. Receta e parë e shkruar daton në vitin 230 të erës sonë nga autori grek Athenaeus. Më vonë, romakët ndryshuan recetat duke shtuar djathë të grimcuar dhe vezë, dhe në vitin 1000 torta u përhap në Evropën Perëndimore. Sot, cheesecake shijohet globalisht, me versionin më të famshëm në Nju Jork.

2. Çokollata

Kakaoja përdorej që nga 1500 p.e.s. nga civilizimi Olmec dhe më pas nga Majat, si pjesë e pijeve ceremoniale dhe madje si monedhë tregtie. Në vitin 1828, kimisti holandez Coenraad Johannes van Houten zhvilloi pluhurin e kakaos, duke mundësuar prodhim më të lirë dhe popullaritet të rritur. Sot, Zvicra kryeson konsumin e çokollatës, me mbi 8 kg për person në vit.

3. Mjalti

Mjalti është përdorur për mijëra vjet si ushqim e qëllime shëndetësore. Vizatim shkëmbor paleolitik tregon mbledhjen e mjaltit që nga 40,000 vjet më parë, ndërsa prova arkeologjike nga 3,500 vjet më parë tregon përdorimin e qeramikës për ruajtjen dhe përpunimin e dyllit të bletës. Ai është një ushqim jashtëzakonisht i qëndrueshëm falë përbërjes së tij natyrore.

4. Petulla

Kanë histori mijëra vjeçare. Analiza e mjeteve të bluarjes 30,000 vjeçare tregon se petullat gatuaheshin gjatë epokës së gurit. Romakët përdornin miell gruri e vaj, ndërsa analiza e stomakut të “Otzi Njeriut të Akullit” tregon se konsumonte version të hershëm të petullave.

5. Kokoshka

Kokoshkat erdhën nga misri i ngrohur deri në shpërthim, dhe kultivoheshin nga popujt indigjenë që rreth 5,000 p.e.s. Në fillim përdorej si ushqim i zakonshëm, veçanërisht për mëngjes. Sot, misri i kokoshkave përbën një pjesë të madhe të prodhimit global dhe është një nga ushqimet më të njohura të shijshme dhe të lehta për të konsumuar.

Këto ushqime tregojnë se kreativiteti i njerëzve për të përpunuar dhe ruajtur ushqimin ka ekzistuar që nga kohët e lashta dhe disa prej tyre vazhdojnë të jenë pjesë e përditshmërisë sonë. /A.Z/UBT News/

Shëndet

Kura shtëpiake për gjunjë të fortë dhe pa inflamacion

Published

3 days ago

November 7, 2025

UBT News

Me kalimin e kohës, trupi humbet forcën dhe kyçet bëhen më të brishta, sidomos gjunjët të cilët mbajnë peshën e trupit dhe mundësojnë lëvizjen.

Kupa e gjurit ka nevojë për lubrifikim të vazhdueshëm; përndryshe, shfaqen inflamacion dhe dhimbje që shpesh lidhen me artritin, reumatizmën apo dëmtime të tendinave.

Kurat natyrale që ndihmojnë:

Speci i kuq djegës – përmban kapsaicinë, e cila bllokon ndjesinë e dhimbjes dhe redukton inflamacionin.

Uthulla e mollës – ndihmon në shpërbërjen e kristaleve të acidit urik në kyçe dhe zbut dhimbjen.

Vaji i ullirit – qetëson inflamacionin dhe shërben si vaj masazhi.

Xhenxhefili – ka efekt anti-inflamator dhe lehtëson dhimbjet e osteoartritit.

Pasta natyrale kundër dhimbjeve:

Përzieni 2 lugë spec djegës pluhur, 1 gotë uthull molle (ose ½ gote vaj ulliri të ngrohtë) e pak xhenxhefil të grirë. Aplikoni në gjunjë për 20 minuta, dy herë në ditë, më pas shpëlajeni.

Kjo përzierje ndihmon në reduktimin e inflamacionit dhe dhimbjes, por në raste të forta, kërkohet këshilla e mjekut. /A.Z/UBT News/