Kulturë

Notre-Dame ka probleme me rindërtimin

Katedralja e Parisit njihet në gjithë botën dhe ka rëndësi të madhe kulturore.

Published

on

Tre vjet pas zjarrit të madh mungesa e kohës dhe mosmarrëveshjet e vështirësojnë rindërtimin e katedrales së Notre Dame, vëren mjeshtrja Barbara Schock-Werner, që ka qenë ngarkuar me rindërtimin e Katedrales së Këlnit”

Kjo ngjarje është prezente edhe sot”, thotë Barbara Schock-Werner, ish-mjeshtrja e ndërtimit në Katedralen e Këlnit, se cila kujton “kur pa në televizor krejtësisht e shokuar djegien e Katedrales së Parisit”. Asaj, si historiane arti, i ka mbetur në mendje sidomos momenti kur u rrëzua maja e kullës së kalimit (kulla ku takohet aniata kryesore me transeptën e një kishe) dhe ra tek harqet e transeptës gotike të kishës: “Shoku ishte i madh për mua.” Ajo e pati menjëherë të qartë se duhet të ofronte ndihmën e saj në rindërtimin e kishës.

Frankreich, Paris: Kathedrale Notre Dame

Katedralja e Parisit njihet në gjithë botën dhe ka rëndësi të madhe kulturore. Romancieri francez, Victor Hygo (1802–1885) e ka përjetësuar madhështinë e kishës në një roman historik. Më vonë „Këmbanaxhiu i Notre Damit”, në shqip i njohur si „Katedralja e Notre Damit”, është kthyer shumë herë në film. Kompozitori austriak Franz Schmidt (1874-1939) shkroi duke u bazuar në romanin e Hygoit, operën romantike “Notre Dame”. Napoleon Bonaparte (1769-1821) u kurorëzua në kishën gotike si monark i gjithë francezëve, siç pati bërë dikur më parë Mbreti angelz Heinrich VI (1421-1471). Efekti kulturor dhe identitar i kishës së ndërtuar nga 1163 deri 1345, është i madh sa më nuk bëhet. Silueta e saj ngrihet dhe sot mbi ishullin e Senës, Île de la Cité, në qendrën historike të Parisit.

Kur tre vjet më parë imazhet e katedrales në flakë u panë nga gjithë bota, ato shkaktuan hidhërim dhe një valë gatishmërie për ndihmë. Presidenti francez Emmanuel Macron, e shpalli restaurimin e katedrales projekt kombëtar. Dhe premtoi që rindërtimi të përfundojë brenda pesë vitesh. Vetëm donatorët francezë premtuan të japin 850 milionë euro për rindërtimin e Katedrales. 

Para dhe ekspertizë nga Gjermania

Oferta për të kontribuar u bënë edhe nga Gjermania, ku u mblodhën 700 000 euro. Tri ditë pas zjarrit të katedrales në Paris, Barbara Schock-Werner u emërua nga ish-ministrja gjermane e Kulturës në atë kohë, Monika Grütters, koordinatore e ndihmave gjermane.

Kur mbrëmjen e incidentit alarmi ra për herë të dytë, atëherë zjarrfikësit e kuptuan çfarë e shkaktonte zjarrin. Në papafingon e çatisë dhe në kullën e kalimit ishin duke u kryer punime, dhe një pjesë e Notre Damit ishte e rrethuar me skela ndërtimi. Ende pa përfunduar evakuimi i kishës, flakët përfshinë të gjithë skeletin e çatisë mbi transeptën qendrore. Drama nuk morri fund këtu: Në orën 19.56 – kur qindra zjarrfikës ishin duke luftuar me zjarrin, rrëzohet kulla e kalimit, maja më e lartë e Notre Damit. Kamerat e televizioneve gumëzhinin. Notre Dame po digjet, e paimagjinueshme! Deti i zjarrtë ndriçoi qiellin e mbrëmjes mbi Paris. Njerëzit ndaluan në rrugë dhe vunë duart në kokë. A mund të shpëtojë „Zonja jonë e Parisit?” E gjithë bota e pa zjarrin – live – duke u dridhur bashkë me francezët. Mëngjesin e ditës tjetër, në orën 9:50, gati 12 orë pas shpërthimit të zjarrit, zjarrfikësit lajmëruan se zjarri u shua plotësisht. 

“Mrekullia e Notre-Dame”

Çfarë e kishte shkaktuar zjarrin katastrofal? Ndonjë kontakt fallco? Apo cigarja e ndonjë punëtori të ndërtimit? Edhe sot hetuesit nuk e kanë gjetur shkakun e fatkeqësisë.

Direkt pas zjarrit, Barbara Schock-Werner bëri një bilanc të dëmeve. Sot ajo e di se përmasat e katastrofës janë shumë më të mëdha se sa u kujtua fillimisht. “Për fat të mirë nuk janë rrëzuar të gjitha harqet.” Vetëm tre prej tyre kanë rënë. Në altar shihet një e çarë. Në fillim ajo kujtoi se me siguri që Madona gotike ishte shkatërruar. “Megjithëse kulla e kalimit ka rënë pranë saj, asaj nuk i ka ndodhur gjë,” thotë ekspertja nga Këlni.

Por pasojat e zjarrit janë të konsiderueshme. Dhe një problem që nuk u pa në fillim: “Prej ujit që është përdorur për shuarjen e zjarrit, ndërtesa është gjithë lagështirë, edhe sot.” Deri sa të thahet e gjitha mund të duhen nja dhjetë vjet. Ogur jo i mirë për rindërtimin, sepse koha nuk pret në kantierin e ndërtimit. “Ajo që lyhet, gërryhet ose zbardhet me gëlqere nuk do të mbajë gjatë,” thotë Barbara Schock-Werner, “sepse do të shkëputet nga lagështia në mure.”

Restaurimi i Notre-Dame tregoi shpejt se është një projekt gjigand, si nga pikëpamja financiare, ashtu edhe nga pikëpamja organizative dhe ajo politike. “Në fillim kolegët e Parisit duhet të ngrinin një ekip. Të gjitha bisedat e para u zhvilluan në një lokal që ndodhet aty afër.” Pastaj e rëndësishme ishte që të ruhej pjesa që ka mbetur e pa prekur nga zjarri: Të gjitha dritaret duhet të nxirreshin përjashta, vendet e dritareve duhet të përforcoheshin, presioni që ushtrojnë krahët mbajtëse mbi mure duhet të ulej. Ngarkesat e para duhet të vendosnin ekuilibrin. Lëndët e shkrira nga zjarri që i ishin ngjitur skeletit duhet të hiqeshin me kujdes. “Këto u bënë vitin e parë, sepse ekzistonte rreziku që të rrëzoheshin edhe harqet e tjera.”

Edhe marrëdhëniet gjermano- franceze nuk kaluan në vaj. “Gjermania do të restaurojë dritaret e Notre Damit,” njoftoi zyra e ndërtimit të Katedrales së Këlnit, në përvjetorin e parë të zjarrit. “Kjo shkaktoi indinjatë tek kolegët francezë, që kujtuan se po u merrej puna nga duart,” tregon Schock-Werner. Po ajo i qetësoi duke u shpjeguar se: “Jo, ne nuk mund dhe nuk do e bëjmë një gjë të tillë, ne do të merremi vetëm me një pjesë të punës.” Deri më sot katër, nga 300 xhamat e dritareve të bëra nga mjeshtri i qelqit Jacques Le Chevallier (1896-1987), nuk kanë mbërritur në Këln. Barbara Schock-Werner kërkon “më shumë kujdes diplomatik”.

Punimet në organon kryesore

Tani, tre vjet pas zjarrit të madh ka filluar restaurimi i organos kryesore. Ajo nuk u prek as nga zjarri, as nga punimet për shuarjen e zjarrit. Por ajo u mbyt nga pluhuri helmues. 19 krahët e saj janë duke u restauruar në një atelie. Një punishte tjetër është duke pastruar 8000 tubat e instrumentit nga lëndët helmuese. Hap pas hapi do të bëhet restaurimi i gjithë pjesëve të tjera të organos. Në verë do t’u vijë radha katër pjesëve të fryrjes së ajrit.

Frankreich Kathedrale Notre-Dame de Paris | Ausgrabung, Sarkophag 14. Jahrhundert

Premtimit të Emmanuel Macronit, që Katedralja të hapet për vizitorët gjatë Lojërave Olimpike në pranverë 2024, ekspertja nga Këlni i shton me zë të ulët pakënaqësinë e saj. “Ky afat ekziston. Këtë e ka vendosur presidenti”, thotë Barbara Schock-Werner, “kjo gjë e bën punën edhe më të vështirë se sa është.”

E pasigurt është nëse ndërtimi i skeletit të çatisë do të përfundojë deri atëherë. Deri në pranverë 2023 pritet të vendosen sërish të gjitha dritaret. Pastaj duhet prishur skela dhe nxjerrë jashtë, duhet instaluar organoja e restauruar dhe duhet bërë akordimi i saj.

Pra do kohë deri sa Notre-Dame të shkëlqejë sërish. “Por e hapur për vizitorët katedralja do të jetë që më 2024”. A do quhet ato ditë presidenti i shtetit ende Emmanuel Macron, këtë e tregojnë zgjedhjet që zhvillohen në mes të muajit prill./DW

Continue Reading

Magazinë

Pirro i’a fshiu këngën Parashqevit, flasin nga kompania menaxhuese për të drejtat e autorit

Published

on

Lajmi që kënga ‘E duam lumturinë’ u fshi nga Pirro Çako ishte një ndër artikujt më të lexuar sot.

Publiku ka agravuar me komente të shumta në rrjet në lidhje me padrejtësinë që sipas tyre po i bëhet Parashqevi Simaku.

Ky veprim ka rikthyer vëmendjen tek artisti dhe muzikanti, që shpeshherë ka qenë nën hije të përjetshme të këngëtarëve më të njohur.

Të drejtat e këngës janë në menaxhimin e kompanisë “FOLÉ”. Ky ndryshim simbolizon hap të ri në mbrojtjen e të drejtave të artistëve shqiptarë, për të siguruar që ata të marrin atë që u takon nga puna. Pakënaqësitë e mëparshme për mënyrën si janë trajtuar të drejtat e autorit po shndërrohen në një debat më të gjerë mbi nevojën për transparencë dhe mbështetje institucionale për artistët.

Pirro Çako fshin nga YouTube këngën me 6 milion shikime të Parashqevi Simakut

UBT News ka kontaktuar me “FOLÉ” të cilët u shprehen se:

“Kënga e Parashqevit është një krijim i artistit Pirro Cako dhe të gjitha të drejtat e kësaj kënge i përkasin atij. Kemi vërejtur se kjo këngë është publikuar në disa platforma të tjera në mënyrë të paautorizuar (pirate). Si rrjedhojë, ne kemi ndërmarrë hapa ligjorë dhe kemi bërë disa kërkesa zyrtare tek YouTube për të hequr përmbajtjen e shpërndarë pa leje. Falenderojmë të gjithë ata që respektojnë të drejtën e autorit dhe mbështesin krijimtarinë artistike të mbrojtur ligjërisht. Me respekt, FOLÉ”, thanë ata. /UBT News/

 

Continue Reading

Magazinë

Angelina pranon se ndihet shpesh e vetmuar: Nuk e kam kuptuar si është të jetosh vetëm!

Published

on

Edhe pse Angelina gëzon shoqërinë e fëmijëve të saj, pranoi se ndihet e vetmuar e lidhet me personazhin e Maria Callas, të cilën e portretizon në filmin e ardhshëm “Maria”.

Jolie ka treguar për revistën Mirror se shpesh është vetëm e ndihet e vetmuar.

“Unë kam fëmijët e mi, të cilët i adhuroj, si e rritur ndihem shpesh vetëm. Ndihem e lidhur me vetminë që përjeton Maria në film. Ende nuk e kam kuptuar plotësisht si ta jetoj jetën tënde kur je vetëm. Ndoshta shumë artistët e shohin si një lloj lirie, por edhe izolimi”, tha ajo.

Angelina u nominua për Golden Globe për rolin e Marie Callas dhe filmi për këngëtaren legjendare të operës mund të shihet në kinema vitin e ardhshëm. Aktorja tregon se puna ishte emocionalisht sfilitëse, si “terapi”, se lotët në ekran ishin pasqyrë e dhimbjes dhe trishtimit të saj.

Përveç premierës, Angelina përballet me një tjetër betejë ligjore vitin e ardhshëm, Brad Pitt paditi ish-bashkëshorten për shitjen e aksioneve në vreshtin Chateau Miraval për 60 milionë euro. Pitt pretendon se Angelina shkeli marrëveshjen verbale, ndërsa ekipi ligjor pretendon se hodhi poshtë ofertën e Brad për ta blerë nga biznesi e nuk donte të nënshkruante  marrëveshje moszbulimi që ishte pjesë e marrëveshjes.

Tetë vite më parë ajo u nda nga aktori Brad Pitt, me të cilin ishte përfshirë në mosmarrëveshje të gjata ligjore për kujdestarinë e gjashtë fëmijëve të tyre dhe sot po bën një betejë ligjore me të për pronësinë e një vreshti në Francë. /UBT News/

Continue Reading

Magazinë

Pirro Çako fshin nga YouTube këngën me 6 milion shikime të Parashqevi Simakut

Published

on

Kënga “E duam lumturinë” e Parashqevi Simakut, një prej hiteve më të njohura të muzikës shqiptare, ka pësuar një ndryshim të papritur në platformën YouTube, duke shkaktuar një valë diskutimesh dhe spekulimesh në media dhe rrjetet sociale.

Pas më shumë se nëntë vjetësh në YouTube e me gati 6 milion shikime, versioni origjinal i këngës është fshirë nga kanali jozyrtar ku ishte ngarkuar. Një javë më parë, kënga kishte përjetuar rritje në numrin e klikimeve, me më shumë se 200 mijë vizita të reja.

Parashqevi Simaku, e cila është bërë simbol i muzikës shqiptare, duket se nuk ka përfituar monetarisht nga vepra e saj. Mungesa e menaxhimit të duhur të të drejtave të autorit ka qenë pengesë për shumë artistë, që çdoherë përballen me sfida në industrinë muzikore.

Fshirja e “E duam lumturinë” ka ngritur shumë pyetje. Pse u fshi kënga dhe kush është përgjegjës për këtë? Pas pak ditësh, kënga është rihedhur në YouTube, këtë herë nga kanali zyrtar i Pirro Çakos, kompozitorit të saj.

Ky veprim ka rikthyer vëmendjen tek artisti dhe muzikanti, që shpeshherë ka qenë nën hije të përjetshme të këngëtarëve më të njohur.

Të drejtat e këngës janë në menaxhimin e kompanisë “FOLÉ”. Ky ndryshim simbolizon hap të ri në mbrojtjen e të drejtave të artistëve shqiptarë, për të siguruar që ata të marrin atë që u takon nga puna. Pakënaqësitë e mëparshme për mënyrën si janë trajtuar të drejtat e autorit po shndërrohen në një debat më të gjerë mbi nevojën për transparencë dhe mbështetje institucionale për artistët.

Me këngën e saj, Parashqevi Simaku jo vetëm që ka rikthyer nostalgji te adhuruesit e muzikës tradicionale, por ka nxitur reflektim të rëndësishëm mbi sfidat që kanë artistët në botën digjitale. Pavarësisht nga fshirja e këngës, mbështetja e madhe nga publiku tregon se vlera e artit të saj është e pakontestueshme. Manifestimi i interesit të ri për këngën u ndihmua nga mediat sociale, ku fansat dhe përkrahësit e saj e kanë bërë këngën një nga temat më të diskutuara. Në një periudhë ku artistët e rinj shfaqin talentin në rrjetet sociale, rikthimi i këtij hiti të njohur tregon se arti vazhdon të ketë fuqi të madhe në krijimin e lidhjeve dhe mbështetje të ndërsjellë.

Përkundër pengesave që hasin artistët, pasioni për muzikën e traditat shqiptare mbetet i fortë. Një reflektim mbi vlerat që përfaqëson Simaku dhe këngët e saj, shërben si frymëzim për krijuesit e rinj, duke i inkurajuar të luftojnë për të drejtat e për të siguruar një vend në skenë. Me rikthimin e “E duam lumturinë”, shumë e kanë vënë re se krijuesit përpiqen të marrin kontrollin e duhur mbi punën e tyre

Ky rast shërben si levë për ndryshime, duke kontribuar në evoluimin e një skene muzikore të shëndetshme dhe më të drejtë për artistët. /UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Kongresi i Tiranës, pararendësi i kuvendeve kundër copëtimit të Shqipërisë

Published

on

Në një periudhë kur Shqipëria po përballej me sfidat e ekzistencës së saj si shtet, dhjetori i vitit 1918 shënoi fillimin e një kapitulli të ri në historinë kombëtare. Kongresi i Tiranës, i mbajtur më 19 dhjetor 1918, u ngjiz si një shprehje e fortë e vullnetit për të mbrojtur tërësinë territoriale të Shqipërisë dhe për të riorganizuar strukturat shtetërore pas rrënimeve të Luftës së Parë Botërore.

Ky Kongres, i pari në një varg mbledhjesh historike që do të pasonin, shërbeu si pararendës i Kuvendit të madh të Lushnjes (28-31 janar 1920), duke i hapur rrugën konsolidimit të pavarësisë dhe përpjekjeve për unitet kombëtar. Nismëtarët e tij ishin ndër figurat më të shquara të kohës, burra me vizion që kuptonin domosdoshmërinë e ruajtjes së kufijve dhe tërësisë territoriale në një kohë kur fuqitë e mëdha kishin vënë në pikëpyetje ekzistencën e Shqipërisë.

Rauf Fico, ish-nënprefekti i Tiranës, luajti një rol kyç në organizimin e këtij kuvendi. Në zyrën e tij, më 7 dhjetor 1918, u mblodhën disa nga personalitetet më të shquara të kombit, mes të cilëve Sotir Peçi, Abdyl Ypi, Ismail Ndroqi, Mytesim Këlliçi, Sinan Hoxha dhe Myslim Beshiri. Në këtë takim u diskutua rëndësia e bashkimit të trevave shqiptare si një mburojë kundër planeve për copëtimin e tyre.

Pjesëmarrësit vendosën të thërrisnin përfaqësues nga qarqet Elbasan, Peqin, Kavajë, Durrës, Mat dhe Dibër, duke i dhënë Kongresit përmasën e një kuvendi gjithëpërfshirës. Angazhimi i figurave si Abdi Toptani, firmëtar i Aktit të Pavarësisë, i dha më shumë peshë dhe legjitimitet këtij Kongresi, duke e kthyer atë në një simbol të shpresës dhe të qëndresës kombëtare.

Kongresi i Tiranës nuk ishte thjesht një mbledhje lokale, por një akt guximi dhe përkushtimi ndaj idealit të një Shqipërie të bashkuar dhe të pavarur. Ai hodhi bazat për bashkëpunimin ndërkrahinor dhe krijimin e një fryme të re kombëtare, duke përçuar mesazhin se uniteti ishte çelësi për të përballuar sfidat e mëdha të kohës.

Kongresi shërbeu gjithashtu si një shembull i mobilizimit politik dhe diplomatik, duke treguar se shqiptarët ishin të aftë të organizoheshin dhe të vepronin në interes të kombit, pavarësisht presioneve të jashtme dhe vështirësive të brendshme.

Si pararendës i Kongresit të Lushnjes, Kongresi i Tiranës la gjurmë të pashlyera në kujtesën historike të shqiptarëve. Ai u bë një shembull i asaj se si, përmes përpjekjeve të përbashkëta dhe vendimeve të guximshme, mund të mbrohet identiteti dhe të ardhmen e një kombi të rrezikuar.

Në këtë përvjetor të 106-të, kujtojmë me respekt dhe mirënjohje të thellë ata që dhanë gjithçka për të garantuar që flamuri kuq e zi të valëviste mbi një Shqipëri të lirë, të pandarë dhe të denjë për brezat që do të vinin./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara