Kulturë

Nobelisti Arno Penzias: Historia e pabesueshme që e çoi tek Teoria e Big Bang-ut

Djali i tij David e dha lajmin për New York Times.

Published

on

Bota e fizikës po mban zi për vdekjen e fizikanit dhe astrofizikanit amerikan Arno Allan Penzias, i cili vdiq të hënën më 22 janar në një shtëpi të moshuarish në San Francisco, në moshën nëntëdhjetëvjeçare. Djali i tij David e dha lajmin për New York Times, duke specifikuar se shkaku i vdekjes ishin ndërlikimet që lidhen me sëmundjen e Alzheimerit.

Studimi i tij astronomik ndihmoi në sigurimin e dëshmive të padiskutueshme të thelbit dinamik, në zhvillim, të pikës së origjinës së universit, duke konfirmuar teorinë e Big Bang-ut si një shpjegim i pranuar gjerësisht i origjinës dhe evolucionit të kozmosit. Por jo vetëm kaq, falë kontributit të tij u konsolidua baza shkencore e të kuptuarit tonë të universit dhe puna e tij mbetet një shtyllë themelore në kozmologjinë moderne.

Historia e pabesueshme e jetës së tij

Bota mundi të njihte gjeniun e tij të madh falë një historie të pabesueshme që përfshiu familjen e tij në prag të Luftës së Dytë Botërore, kur së bashku me prindërit dhe vëllain më të vogël jetonin në Gjermaninë naziste, e cila shpejti do të shkaktonte atë pjesë të dhimbshme të historisë që të gjithë e njohim.

Në prag të Luftës së Dytë Botërore, një pronar dyqani bojërash në Belleville, New Jersey dëgjoi një trokitje të drojtur në derë. Ishte një emigrant gjerman 28-vjeçar i quajtur Leo Gelbart, i cili shkonte shtëpi më shtëpi duke kërkuar ndihmë nga anëtarët e komunitetit hebre të qytetit, në mënyrë që të sillte familjen Penzias, të përbërë nga Karl dhe Justine dhe djemtë e tyre Arno dhe Guenther, nga Gjermania, për t’i shpëtuar regjimit nazist.

Për ta e vetmja alternativë ndaj kampit të përqendrimit ishte arratisja. Por për ta bërë këtë, atyre u nevojiteshin një sërë deklarimesh: dokumente zyrtare që vërtetonin ekzistencën e një të afërmi dhe një rrjet sigurie financiare në Shtetet e Bashkuara. Gelbart dyshohet se dha dokumentin e parë, duke pretenduar se miku Karl Penzias ishte kushëriri i tij. Por si kamarier nuk kishte para të mjaftueshme për të qenë garant financiar i familjes. Kështu ai po kërkonte dikë që të firmoste deklaratën e dytë dhe të merrte përgjegjësinë për familjen, nëse do të ishte e nevojshme.

Ndihma që ndryshoi historinë

Tregtari i bojërave pranoi t’i ndihmonte: “Do të jem i lumtur t’u jap një dorë derisa të jenë në gjendje të mbajnë veten,” shkroi ai në deklaratë. Kështu, familja Penzias u shpërngul në Amerikë nga Gjermania, jo me pak vështirësi, dhe Arno, djali i madh, u bë një nga fizikantët dhe astrofizikanët më të mëdhenj në botë. Në vitin 1978, së bashku me Robert Woodrow Wilson, ai fitoi Çmimin Nobel në Fizikë për zbulimin, në vitin 1964, të rrezatimit kozmik të sfondit mikrovalor, mbetjet e një shpërthimi që i dha jetë universit rreth 14 miliardë vjet më parë. Ai shpërthim, i njohur si Big Bang, është sot shpjegimi i pranuar gjerësisht për origjinën dhe evolucionin e universit.

Jeta e Arno Allan Penzias

Ai lindi në Mynih në vitin 1933, kur filloi ngritja e Hitlerit në pushtet. Në vitin 1938 familja u mblodh me hebrenj të tjerë që mbanin pasaporta polake dhe u detyrua të hipnin në një tren për t’u larguar në Poloni. Por treni u vonua dhe zyrtarët polakë ua shpallën të pavlefshme pasaportat para se të arrinin në kufi. Në vitin 1939, ndërsa po nxitonin të organizonin nisjen për në Amerikë, prindërit e Arnos dërguan dy djemtë e tyre të vegjël në Angli falë Kindertransport, një nismë humanitare britanike falë së cilës u shpëtuan 10,000 fëmijë, kryesisht hebrenj, nga territoret naziste.

Të dy kaluan nëpër familje të ndryshme kujdestare derisa Karl dhe Justine Penzias, falë ndihmës së marrë nga pronari amerikan i bojës, arritën të kishin të gjitha dokumentet e nevojshme për t’u larguar për në Shtetet e Bashkuara. Thuhet se në udhëtimin me anije për të kaluar Oqeanin Atlantik, siç raporton National Geographic, ata u mbijetuan uraganeve të forta dhe sulmeve të nëndetëseve gjermane.

Mundësia për të qenë në gjendje të studionte

Me të mbërritur në New York, familja u vendos në Bronx dhe Arno ishte në gjendje të studionte në Shkollën e Lartë Teknike të Brooklynit, e të diplomohej në City College, duke përfunduar, pas shërbimit ushtarak, një doktoraturë në fizikë në Universitetin e Kolumbias. Më pas ai iu bashkua Bell Laboratories ku nga viti 1972 mbajti postin e drejtorit të departamentit të kërkimit të radiofizikës, duke punuar në projekte pioniere, përfshirë komunikimet satelitore dhe fibrat optike.

Ai gjithashtu dha mësim në universitete të shumta amerikane, duke përfshirë Princeton dhe Kembrixh. Ai u bë anëtar i Shoqatës Amerikane të Astronomisë dhe Shoqatës Amerikane të Fizikës, si dhe i Unionit Ndërkombëtar Astronomik. Në vitin 1965, ndërsa me Robert W. Wilson po përpiqej të reduktonte zhurmën e sfondit të pranishëm në komunikimet me satelitët artificialë, ai zbuloi rrezatim të vazhdueshëm në 4.35 cm i cili, së bashku me rrezatimin e zbuluar pak më vonë në 20.7 cm, disponohej në një kthesë rrezatimi termik rreth 3°K. Për këtë zbulim, i cili përbën një nga të dhënat kryesore në mbështetje të teorisë kozmogonike të Big Bang-ut, të dy u nderuan me Çmimin Nobel për Fizikë në vitin 1978, së bashku me urimet e presidentit të atëhershëm Jimmy Carter. Pikërisht në përgjigje të atij telegrami ai i shkroi presidentit mirënjohjen, që pati mundësinë të jetonte në Shtetet e Bashkuara.

Fjalët prekëse

“Kam mbërritur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës tridhjetë e nëntë vjet më parë pa para, si refugjat nga Gjermania naziste. Për mua dhe familjen time, Amerika përfaqësonte një strehë të sigurt, një vend të lirë plot mundësi. Në një kohë kur premtimet dhe rëndësia e institucioneve amerikane shpesh vihen në dyshim, ndihem i detyruar të dëshmoj se si është realizuar premtimi amerikan në përvojën time personale të jetës. Jam thellësisht krenar që jam amerikan dhe shumë mirënjohës për Amerikën dhe popullin amerikan. Përfitoj pra nga rasti, t’ju shpreh juve, si përfaqësues i popullit amerikan, një pjesë të vogël të falënderimit tim për të gjithë amerikanët”. (Bota.al)

Magazinë

Një perandori e tërë, zbuloni pasurinë e Jennifer Lopez

Published

on

Perandoria e Lopez përfshin më shumë se 80 milionë albume të shitura globalisht.

Pasuria neto më 2025 vlerësohet në shifër marramendëse 400 milionë dollarësh, duke e vendosur midis grave më të suksesshme në industrinë e argëtimit.

Nga fillimet modeste si balerinë në videoklipe muzikore dhe një “Fly Girl” në In Living Color, Lopez e transformoi veten në një markë globale, duke përfshirë muzikën, filmin, televizionin, modën dhe më shumë.

Zbulimi i saj i madh erdhi në vitin 1997 me Selena, një rol që jo vetëm që tregoi aftësitë në aktrim, por hapi dyert për një kontratë regjistrimi me Sony Music.

Që nga ajo kohë, Lopez ishte e pandalshme, ajo kombinoi filma të suksesshëm si Anaconda dhe The Wedding Planner me një karrierë të lulëzuar muzikore, duke arritur në një moment suksesin e rrallë të të pasurit filmin dhe albumin numër një njëkohësisht.

Deri në vitin 2005, vrulli i saj u ngadalësua, por ajo e rikrijoi veten përsëri në vitin 2010, duke u bashkuar me American Idol dhe duke nisur partneritete fitimprurëse me marka.

Perandoria e Lopez përfshin më shumë se 80 milionë albume të shitura globalisht, aroma, linja mode dhe bashkëpunime me marka si L’Oréal dhe Fiat.

Vetëm midis viteve 2017 -2019, fitoi mbi 90 milionë dollarë nga sipërmarrje të ndryshme.

Ylli i muzikës pop ka fituar deri në 15 milionë dollarë për film dhe ka marrë 12 milionë dollarë çdo vit gjatë kohës së saj në American Idol.

 

Continue Reading

Magazinë

Lindsay Lohan flet për kirurgjinë: Ushqehem shëndetshëm dhe ndryshova kujdesin për lëkurën!

Published

on

Në muajt e fundit, shumë personazhe të famshëm kanë qenë objekt diskutimi për shkak të pamjes rinore.

Ylli për të cilin u fol, ndër të tjera, ishte Lindsay Lohan, për të cilën shumë shkruan se duket më e re sot se sa më parë.

Lindsay në një farë mënyre donte t’i jepte fund thashethemeve rreth kësaj teme në një intervistë të re me Elle.

Ajo thotë se pamja e saj është për shkak të një rutine për kujdesin e lëkurës e dietës, të cilat “ngadalësojnë plakjen”.

“Unë pi një lëng çdo mëngjes që ka karota, xhenxhefil, limon, vaj ulliri dhe mollë. Pi çaj jeshil dhe ujë”, tha Lindsay.

Lindsay shtoi se është në procesin e zhvillimit të linjës së kujdesit për lëkurën dhe po teston produkte të reja tek vetja.

“Duhet shumë kohë sepse jam shumë specifike, sepse jam e çmendur pas lëkurës dhe shëndetit tim”, tha ajo.

Ajo thotë se i pëlqen ta zhytë fytyrën në ujë me akull sapo zgjohet. “Pi shumë lëng limoni, hedh tufë fara chia në ujin tim. Vë një maskë për sytë çdo mëngjes. Gjithashtu më pëlqejnë lazerët”, tha ajo.

Lidhur me thashethemet se ajo ka bërë operacione plastike, Lindsay thotë: “Të gjithë bëjnë botoks”. Pastaj ndërhyri publicisti i saj, duke thënë se ka standarde të dyfishta të bukurisë në Hollywood.

Continue Reading

Magazinë

Prokurorët britanikë: Autorizohen 21 akuza kundër vëllezërve Tate

Published

on

Prokurorët në Mbretërinë e Bashkuar kanë konfirmuar për herë të parë se kanë autorizuar 21 akuza kundër Andrew dhe Tristan Tate, duke përfshirë përdhunim, dëmtim trupor dhe trafikim qeniesh njerëzore.

Shërbimi i Prokurorisë së Kurorës tha se kishte autorizuar akuzat kundër vëllezërve më 2024, para se të lëshohej urdhër ekstradimi për t’i sjellë nga Rumania.

Dy britaniko-amerikanët janë nën hetim në Rumani, duke u përballur me një numër akuzash, që i mohojnë e CPS tha se “çështjet penale të brendshme në Rumani duhet të zgjidhen së pari”. Vendimi i CPS-së për ngritjen e akuzave erdhi pasi mori dosje me prova nga Policia e Bedfordshire në lidhje me akuzat e bëra në Mbretërinë e Bashkuar.

CPS tha se Andrew Tate, një influencues 38-vjeçar dhe ish-kikbokser, përballet me 10 akuza të lidhura me tre viktima të dyshuara, duke përfshirë përdhunim, dëmtim trupor, trafikim qeniesh njerëzore dhe kontrollim të prostitucionit për qëllime fitimi. Tristan Tate, 36 vjeç, përballet me 11 akuza të lidhura me një viktimë të supozuar, duke përfshirë përdhunim, dëmtim trupor dhe trafikim qeniesh njerëzore.

Dyshja u lindën në SHBA, por u zhvendos në Luton të Mbretërisë së Bashkuar me nënën pasi prindërit e tyre u divorcuan. Vitet e fundit, Andrew Tate ka ndërtuar prani masive online, duke përfshirë 10 milionë ndjekës në X, duke ndarë stilin e tij të jetesës me makina të shpejta, avionë privatë dhe jahte.

Ai dhe vëllai u arrestuan për herë të parë në Rumani në dhjetor 2022, me Andrew-n të akuzuar për përdhunim dhe trafikim qeniesh njerëzore dhe Tristan-in të dyshuar për trafikim qeniesh njerëzore.

Continue Reading

Magazinë

Hailey Bieber shfaqet e tensionuar mes thashethemeve për krizë martesore

Published

on

Hailey Bieber është fotografuar ditën e martë në Beverly Hills, duke lënë ndërtesën e agjencisë UTA me një pamje të lodhur dhe të ftohtë.

28-vjeçarja, e cila aktualisht përfaqësohet nga IMG Models – një rival i UTA – zgjodhi të qëndrojë larg vëmendjes, ndërsa ndjekësit e saj vijojnë të komentojnë veprimet e fundit të Justin Bieber në rrjete sociale.

E veshur me një xhaketë lëkure të zezë, crop top dhe pantallona të gjera, Hailey u pa e vetme në dalje, pa bashkëshortin e saj, ndërsa spekulimet për probleme në martesë vazhdojnë.

Edhe pse u kthye në Los Angeles me avion privat, modelja duket se po fokusohet tek angazhimet profesionale në këtë periudhë të turbullt.

 

Continue Reading

Të kërkuara