Kulturë
Nobelisti Arno Penzias: Historia e pabesueshme që e çoi tek Teoria e Big Bang-ut
Djali i tij David e dha lajmin për New York Times.
Published
10 months agoon
By
Betim GashiBota e fizikës po mban zi për vdekjen e fizikanit dhe astrofizikanit amerikan Arno Allan Penzias, i cili vdiq të hënën më 22 janar në një shtëpi të moshuarish në San Francisco, në moshën nëntëdhjetëvjeçare. Djali i tij David e dha lajmin për New York Times, duke specifikuar se shkaku i vdekjes ishin ndërlikimet që lidhen me sëmundjen e Alzheimerit.
Studimi i tij astronomik ndihmoi në sigurimin e dëshmive të padiskutueshme të thelbit dinamik, në zhvillim, të pikës së origjinës së universit, duke konfirmuar teorinë e Big Bang-ut si një shpjegim i pranuar gjerësisht i origjinës dhe evolucionit të kozmosit. Por jo vetëm kaq, falë kontributit të tij u konsolidua baza shkencore e të kuptuarit tonë të universit dhe puna e tij mbetet një shtyllë themelore në kozmologjinë moderne.
Historia e pabesueshme e jetës së tij
Bota mundi të njihte gjeniun e tij të madh falë një historie të pabesueshme që përfshiu familjen e tij në prag të Luftës së Dytë Botërore, kur së bashku me prindërit dhe vëllain më të vogël jetonin në Gjermaninë naziste, e cila shpejti do të shkaktonte atë pjesë të dhimbshme të historisë që të gjithë e njohim.
Në prag të Luftës së Dytë Botërore, një pronar dyqani bojërash në Belleville, New Jersey dëgjoi një trokitje të drojtur në derë. Ishte një emigrant gjerman 28-vjeçar i quajtur Leo Gelbart, i cili shkonte shtëpi më shtëpi duke kërkuar ndihmë nga anëtarët e komunitetit hebre të qytetit, në mënyrë që të sillte familjen Penzias, të përbërë nga Karl dhe Justine dhe djemtë e tyre Arno dhe Guenther, nga Gjermania, për t’i shpëtuar regjimit nazist.
Për ta e vetmja alternativë ndaj kampit të përqendrimit ishte arratisja. Por për ta bërë këtë, atyre u nevojiteshin një sërë deklarimesh: dokumente zyrtare që vërtetonin ekzistencën e një të afërmi dhe një rrjet sigurie financiare në Shtetet e Bashkuara. Gelbart dyshohet se dha dokumentin e parë, duke pretenduar se miku Karl Penzias ishte kushëriri i tij. Por si kamarier nuk kishte para të mjaftueshme për të qenë garant financiar i familjes. Kështu ai po kërkonte dikë që të firmoste deklaratën e dytë dhe të merrte përgjegjësinë për familjen, nëse do të ishte e nevojshme.
Ndihma që ndryshoi historinë
Tregtari i bojërave pranoi t’i ndihmonte: “Do të jem i lumtur t’u jap një dorë derisa të jenë në gjendje të mbajnë veten,” shkroi ai në deklaratë. Kështu, familja Penzias u shpërngul në Amerikë nga Gjermania, jo me pak vështirësi, dhe Arno, djali i madh, u bë një nga fizikantët dhe astrofizikanët më të mëdhenj në botë. Në vitin 1978, së bashku me Robert Woodrow Wilson, ai fitoi Çmimin Nobel në Fizikë për zbulimin, në vitin 1964, të rrezatimit kozmik të sfondit mikrovalor, mbetjet e një shpërthimi që i dha jetë universit rreth 14 miliardë vjet më parë. Ai shpërthim, i njohur si Big Bang, është sot shpjegimi i pranuar gjerësisht për origjinën dhe evolucionin e universit.
Jeta e Arno Allan Penzias
Ai lindi në Mynih në vitin 1933, kur filloi ngritja e Hitlerit në pushtet. Në vitin 1938 familja u mblodh me hebrenj të tjerë që mbanin pasaporta polake dhe u detyrua të hipnin në një tren për t’u larguar në Poloni. Por treni u vonua dhe zyrtarët polakë ua shpallën të pavlefshme pasaportat para se të arrinin në kufi. Në vitin 1939, ndërsa po nxitonin të organizonin nisjen për në Amerikë, prindërit e Arnos dërguan dy djemtë e tyre të vegjël në Angli falë Kindertransport, një nismë humanitare britanike falë së cilës u shpëtuan 10,000 fëmijë, kryesisht hebrenj, nga territoret naziste.
Të dy kaluan nëpër familje të ndryshme kujdestare derisa Karl dhe Justine Penzias, falë ndihmës së marrë nga pronari amerikan i bojës, arritën të kishin të gjitha dokumentet e nevojshme për t’u larguar për në Shtetet e Bashkuara. Thuhet se në udhëtimin me anije për të kaluar Oqeanin Atlantik, siç raporton National Geographic, ata u mbijetuan uraganeve të forta dhe sulmeve të nëndetëseve gjermane.
Mundësia për të qenë në gjendje të studionte
Me të mbërritur në New York, familja u vendos në Bronx dhe Arno ishte në gjendje të studionte në Shkollën e Lartë Teknike të Brooklynit, e të diplomohej në City College, duke përfunduar, pas shërbimit ushtarak, një doktoraturë në fizikë në Universitetin e Kolumbias. Më pas ai iu bashkua Bell Laboratories ku nga viti 1972 mbajti postin e drejtorit të departamentit të kërkimit të radiofizikës, duke punuar në projekte pioniere, përfshirë komunikimet satelitore dhe fibrat optike.
Ai gjithashtu dha mësim në universitete të shumta amerikane, duke përfshirë Princeton dhe Kembrixh. Ai u bë anëtar i Shoqatës Amerikane të Astronomisë dhe Shoqatës Amerikane të Fizikës, si dhe i Unionit Ndërkombëtar Astronomik. Në vitin 1965, ndërsa me Robert W. Wilson po përpiqej të reduktonte zhurmën e sfondit të pranishëm në komunikimet me satelitët artificialë, ai zbuloi rrezatim të vazhdueshëm në 4.35 cm i cili, së bashku me rrezatimin e zbuluar pak më vonë në 20.7 cm, disponohej në një kthesë rrezatimi termik rreth 3°K. Për këtë zbulim, i cili përbën një nga të dhënat kryesore në mbështetje të teorisë kozmogonike të Big Bang-ut, të dy u nderuan me Çmimin Nobel për Fizikë në vitin 1978, së bashku me urimet e presidentit të atëhershëm Jimmy Carter. Pikërisht në përgjigje të atij telegrami ai i shkroi presidentit mirënjohjen, që pati mundësinë të jetonte në Shtetet e Bashkuara.
Fjalët prekëse
“Kam mbërritur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës tridhjetë e nëntë vjet më parë pa para, si refugjat nga Gjermania naziste. Për mua dhe familjen time, Amerika përfaqësonte një strehë të sigurt, një vend të lirë plot mundësi. Në një kohë kur premtimet dhe rëndësia e institucioneve amerikane shpesh vihen në dyshim, ndihem i detyruar të dëshmoj se si është realizuar premtimi amerikan në përvojën time personale të jetës. Jam thellësisht krenar që jam amerikan dhe shumë mirënjohës për Amerikën dhe popullin amerikan. Përfitoj pra nga rasti, t’ju shpreh juve, si përfaqësues i popullit amerikan, një pjesë të vogël të falënderimit tim për të gjithë amerikanët”. (Bota.al)
Magazinë
Publikohet trailer-i i filmit “Babygirl” me Nicole Kidman
Published
1 hour agoon
November 21, 2024Studio A24 ka publikuar zyrtarisht ‘trailer’-in e dytë zyrtar për filmin erotik “Babygirl” me regji të Halina Reijn me aktorë Nicole Kidman dhe Harris Dickinson. Ndonëse filmi del në kinema më 25 dhjetor, tashmë ka shkaktuar shumë polemika për shkak të deklaratës së aktores se duhej të ndërprisnin xhirimet pasi ishte aq e emocionuar sa i duhej të bënte një pushim.
Ndërsa shumë mezi e presin premierën, disa kanë shprehur shqetësimin se filmi do të shfaqet gjatë festave të Krishtlindjeve.
“Një film i vërtetë i Krishtlindjeve për të shikuar me familjen, sigurisht që nuk do të jetë i turpshëm”, “Kush vendosi që ky të jetë një shfaqje për Krishtlindje”, “Ky film, seriozisht, në Krishtlindje” – ishin vetëm disa nga komentet në YouTube.
Megjithatë, kritikët që patën mundësinë ta shikojnë filmin besojnë se do të jetë shumë i suksesshëm dhe se Kidman ndoshta do të ketë nominime të shumta për rolin e saj.
Duke gjykuar nga komentet poshtë ‘trailer’-it të publikuar, reagimet janë kryesisht pozitive.
Për kujtesë, filmi i shumëpritur u shfaq premierë në Festivalin e Filmit të Venecias sivjet dhe Nicole fitoi edhe çmimin ‘Volpi Cup’ për ‘aktoren më të mirë’.
Në filmin e lartpërmendur, ajo portretizon rolin e Romy, një drejtoreshë kompanie që bie në dashuri me praktikantin e ri Samuel, të luajtur nga Harris Dickinson. Bashkëshorti i saj Jacob luhet nga Antonio Banderas
Sot, më 21 nëntor, shënohet Dita Botërore e Televizionit, një ditë e shpallur nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara me anë të rezolutës 51/205 të datës 17 dhjetor 1996. Ky vendim historik u mor pas njohjes të ndikimit të madh që televizioni kishte dhe ka ende në jetën e përditshme të shoqërive të ndryshme, duke luajtur një rol kyç në formimin e opinionit publik dhe përcaktimin e rrjedhës së ngjarjeve botërore.
Përmes kësaj dite, Kombet e Bashkuara synojnë të ndalin vëmendjen për rolin e paçmueshëm që televizioni ka luajtur dhe vazhdon të luajë, jo vetëm si një mjet informimi, por edhe si një mjet që ka fuqinë të ndikojë në qëndrimet e politikës ndërkombëtare, duke sjellë në dritë konflikte, kërcënime për paqen dhe sigurinë, si dhe çështje të tjera ekonomike dhe sociale të rëndësishme për shoqëritë globale.
Megjithëse sot mund të duket se televizioni është duke humbur terren për shkak të shpërthimit të teknologjisë dhe mundësive të reja të transmetimit të përmbajtjes përmes platformave dixhitale dhe internetit, Dita Botërore e Televizionit nuk është një kremtim i thjeshtë i këtij mjeti komunikimi. Ajo është një reflektim mbi filozofinë që televizioni ka përfaqësuar dhe përfaqëson ende në botën moderne: një simbol të fuqishëm të komunikimit dhe globalizimit.
Televizioni ka qenë një nga shtyllat kryesore që ka mundësuar lidhjen e njerëzve në një shkallë globale, duke i mundësuar atyre të jenë të informuar për ngjarjet që ndodhin në çdo cep të botës. Ai ka pasur, dhe vazhdon të ketë, një ndikim të thellë në politikën botërore dhe në formësimin e opinionit publik, duke pasur një ndikim të drejtpërdrejtë në vendimmarrjet e qeverive dhe në lëvizjet shoqërore dhe kulturore.
Megjithatë, televizioni, si një mjet masiv i komunikimit, nuk është më i vetmi. Teknologjia e internetit dhe përhapja e platformave të transmetimit, siç janë shërbimet e transmetimit të përmbajtjes (streaming), kanë ndryshuar paradigmat e konsumit të informacionit. Platforma si Netflix, YouTube, dhe social media ofrojnë mundësi të reja për shikueshmëri dhe ndërveprim me përmbajtjen, duke i mundësuar individëve të konsumojnë informacionin sipas dëshirës dhe kohës së tyre. Megjithatë, edhe pse këto kanale alternative kanë fituar terren, televizioni tradicional, i cili transmetohet përmes valëve të radios dhe antenave, vazhdon të jetë një element i rëndësishëm në shumë pjesë të botës.
Ndërsa shumica e kanaleve tradicionale televizive janë duke përjetuar një rënie të ngadaltë të audiencës në favor të shërbimeve të internetit dhe përmbajtjes digjitale, mbetet për t’u parë se si do të zhvillohet e ardhmja e televizionit si një medium masiv. A do të shohim një rënie të mëtejshme të kanaleve tradicionale televizive, duke i lënë vendin platformave moderne, apo mund të ndodhë që të dy formatet, tradicional dhe dixhital, të bashkëjetojnë dhe të konkurrojnë paralelisht për vëmendjen e shikuesve?
Kjo është një pyetje e hapur dhe një sfidë që kërkon vëmendje, sepse televizioni – si një nga mjetet më të fuqishme të komunikimit – mbetet ende një faktor i rëndësishëm për ndihmën në formimin e shoqërive dhe politikave të përbashkëta globale. Në këtë ditë, kur përkujtojmë rëndësinë e tij, është e nevojshme të reflektojmë mbi rolin që ai ka luajtur dhe vazhdon të luajë në ndihmën e integrimit të shoqërive dhe zhvillimit të dialogut ndërkulturor. /UBTNews/
Aktualitet
Nën regjinë e profesoreshës së UBT, Marigona Ferati, shfaqja “Një vrasje e vogël aksidentale” arrin sukses në Festivalin Ndërkombëtar të Teatrit në Egjipt
Published
2 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSShfaqja teatrale “Një vrasje e vogël aksidentale”, një produksion i Teatrit të Qytetit “Muharrem Qena” në Mitrovicë, ka arritur një sukses të madh ndërkombëtar duke u bërë pjesë e festivalit prestigjioz Sharm el-Sheikh International Theater Festival, një nga ngjarjet më të mëdha dhe të rëndësishme të teatrit në botë. Ky festival, i njohur për grumbullimin e teatrove më të mirë nga mbarë bota, ka radhitur këtë vit mbi 4000 aplikime, duke e bërë konkurrencën shumë të fortë dhe prestigjioze.
Shfaqja është bazuar në veprën e autorit të njohur Jean Pierre Martinez dhe është drejtuar nga regjisorja Marigona Bekteshi Ferati, profesoreshë në UBT. Me këtë shfaqje, Teatri i Qytetit “Muharrem Qena” po konkuron me teatro të njohura dhe me renome ndërkombëtare, duke e vendosur atë në një pozicion të shkëlqyer në skenën teatrale globale. Ky është një hap i rëndësishëm për teatrot e Kosovës, duke u bërë pjesë e një ngjarjeje kaq të madhe dhe prestigjioze.
Një moment i veçantë i këtij festivali ishte kur aktorja e talentuar Qendresa Kajtazi mori çmimin për “Aktoren më të mirë të festivalit”, një arritje që jo vetëm që e nderon atë, por është një sukses i madh për të gjithë Teatrin e Qytetit “Muharrem Qena” dhe për teatrin kosovar. Ky çmim tregon nivelin e lartë të performancës dhe profesionalizmit të aktorëve të shfaqjes, duke vërtetuar se artistët nga Kosova po arrijnë të shpërthejnë në skenat ndërkombëtare.
Përveç aktorëve të talentuar dhe regjisores, shfaqja ka një tjetër element të rëndësishëm që ka kontribuar në suksesin e saj: kostumet e shfaqjes, të cilat janë krijuar nga Profesoresha e UBT-së, Aferdita Statovci. Puna e saj ka sjellë kostume të ngjyrosura dhe tërheqëse, duke i dhënë shfaqjes një pamje vizuale të jashtëzakonshme dhe duke e bërë edhe më të veçantë këtë produksion.
Suksesi vjen si rezultat i angazhimit dhe punës së palodhur të gjithë ekipit të shfaqjes, i cili ka arritur të prezantojë një teatër cilësor dhe të fitojë vëmendjen e audiencës ndërkombëtare. Ky hap përpara është një arritje e madhe për zhvillimin e kulturës dhe artit teatror shqiptar, duke e vendosur Teatrin e Qytetit “Muharrem Qena” në hartën e teatrove më të njohur dhe të respektuar në nivel global./UBTNews/
Aktualitet
Studentët e UBT-së mësojnë për redaksinë dhe procesin e prodhimit të lajmit në Telegraf
Published
3 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSKuadri i studimeve në drejtimin Media dhe Komunikim është shumë i gjerë dhe përfshin një mori temash që lidhin aspekte teorike, praktike dhe teknologjike të komunikimit. Ky program studimi përfshin lëndë të ndryshme, të cilat janë të rëndësishme për zhvillimin e aftësive dhe njohurive në këtë fushë, dhe krahas leksioneve, studentët kanë mundësi të realizojnë dhe vizita studimore.
Në vazhdën e takimeve, studentët e vitit të parë të departamentit të gazetarisë, të monitoruar nga zyrtarja e UBT-së, Albina Zeneli, kanë realizuar një vizitë në portalin Telegrafi, ku janë mirëpritur nga kryeredaktori, Muhamet Hajrullahu.
Hajrullahu ka shpjeguar më në detaje ecurinë e punës së një redaksie. Studentët patën rastin të parashtrojnë pyetje, ku janë informuar rreth punës që zhvillohet nga desku informativ, por edhe nga dhoma teknike, ku bëhet montazha dhe dizajni final.
“Puna në ekip ka rëndësi të madhe dhe përfshin bashkëpunimin midis individëve që kanë aftësi dhe role të ndryshme, por që punojnë së bashku për të realizuar qëllime të përbashkëta. Puna në ekip është thelbësore për arritjen e suksesit në shumë fusha, përfshirë lajmin në web me burime, dizajnin, fotografitë dhe montazhën cilësore,” tha mes tjerash Hajrullahu.
Ai ka theksuar që, pavarësisht ndryshimeve teknologjike, lajmi në këtë medium online ka vlerë të madhe dhe pohon faktin që më mirë të jetë pak i vonuar, por kur të transmetohet tek masa, të ketë efekt në lexueshmëri.
Kjo përvojë e drejtpërdrejtë në një ambient profesional i ndihmoi studentët të kuptonin më mirë sfidat dhe mundësitë që ofron industria e medias digjitale, dhe si mund të aplikojnë në praktikë njohuritë që po përftojnë në kurset e gazetarisë. Vizita ishte një hap i rëndësishëm për ata, duke i ndihmuar të zhvillojnë një pasqyrë më të qartë për atë çfarë do t’i presë në tregun e punës pas përfundimit të studimeve.
Përndryshe, UBT ka partneritet me Telegrafin dhe në kuadër të studimeve, studentet kanë mundësi ta mbarojnë punën praktike në këtë portal e pastaj edhe duke punuar me kontratë sepse kjo është jo vetëm një mënyrë për të siguruar një jetesë, por gjithashtu një mundësi për të zhvilluar aftësi, për të kontribuar në shoqëri dhe për të arritur qëllime personale dhe profesionale./UBT News/
Këto katër gjëra trashëgohen vetëm nga nëna
Rama: Dita e Kongresit të Manastirit, pjesë e zinxhirit të besëlidhjeve të shqiptarëve
Publikohet trailer-i i filmit “Babygirl” me Nicole Kidman
Serbia kërcënon bujqit në Luginën e Preshevës, tenton anulimin e subvencioneve nga Kosova
KRU “Prishtina” njofton për intervenime në disa zona
Dita Botërore e Televizionit
Hashani: 1.3 miliard euro të planifikuara për investime kapitale, nuk u shpenzuan
Sllovakia nderon revolucionin përmes protestave demokratike
Reshjet e dëborës mbulojnë të gjithë Evropën
Të kërkuara
-
Bota3 weeks ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota3 weeks ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje
-
Kulturë2 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman