Lajmet

Një vit pas marrjes së pushtetit, a do të qëndrojnë talibanët?

Grupi ekstremist ka monopolizuar pushtetin, duke mënjanuar shumë grupe etnike dhe politike.

Published

on

Një vit pas rrëzimit të Qeverisë afgane të njohur ndërkombëtarisht dhe marrjes së pushtetit, talibanët kanë konsoliduar kontrollin e tyre të ngushtë mbi vendin e shkatërruar nga lufta.

Grupi ekstremist ka monopolizuar pushtetin, duke mënjanuar shumë grupe etnike dhe politike. Ai, po ashtu, ka burgosur dhe rrahur gazetarë dhe mbrojtës të të drejtave të njeriut, të cilët kanë protestuar kundër kufizimeve të ashpra të talibanëve ndaj të drejtave të grave dhe lirisë së shtypit.

Rezistenca e vogël, ndonëse e qëndrueshme, ndaj sundimit taliban ka dështuar të bëjë depërtime të rëndësishme. Ndërkohë, militantët kanë zhvilluar një luftë të përgjakshme kundër grupit ekstremist rival, Shteti Islamik- Khorasan (IS-K).

Fushata e talibanëve ka mposhtur, por nuk e ka mundur IS-K, që ka vazhduar të vendosë bomba vdekjeprurëse në qytetet e mëdha.

Ekspertët thonë se kërcënimi më i madh për talibanët është përçarja në rritje. Përçarjet janë zgjeruar ndërsa fraksionet rivale luftojnë për fuqinë politike dhe burimet ekonomike.

Asnjë shtet nuk i ka njohur talibanët. Por, fuqitë perëndimore të prira për të zbutur politikat e ashpra të talibanëve dhe për të shmangur një katastrofë humanitare në Afganistan, kanë vazhduar dialogun me grupin ekstremist.

Akuzat se talibanët strehonin liderin e Al-Kaidës, Ayman al-Zawahirin, i cili u vra në një sulm të SHBA-së me dron në Kabul, vënë në rrezik qëllimin e grupit për të fituar legjitimitet dhe ndihmë ndërkombëtare, thanë vëzhguesit.

Opozita e armatosur dhe e paarmatosur

“Për talibanët, është shumë e rëndësishme që qeveria e tyre aktuale është i vetmi regjim në historinë e kaluar prej katër dekadash të Afganistanit që kontrollon gjithë vendin”, tha Sami Yousafzai, një gazetar dhe komentues veteran afgan që nga paraqitja e talibanëve në vitet 1990.

Dominimi territorial i talibanëve, tha ai, ka të ngjarë të parandalojë një luftë civile si në vitet 1990, kur vendet fqinje armatosën fraksionet rivale afgane që mbajti terren në pjesë të ndryshme të vendit. Edhe pasi talibanët mbizotëruan në luftën civile më 1996, ata nuk ishin në gjendje të pushtonin gjithë Afganistanin para se të rrëzohej nga pushteti pas pushtimit të udhëhequr nga ShBA-ja më 2001.

“Fqinjët e Afganistanit janë befasuar me fuqinë ushtarake të talibanëve, pavarësisht nga dobësia e tyre ekonomike”, tha Yousafzai. “Ata të gjithë e dinë se një luftë tjetër civile në Afganistan nuk do të zgjidhë asgjë, por do të hapë një kuti të re të Pandorës”.

Një pjesë e grupeve të vogla të armatosura kanë kundërshtuar sundimin taliban në rajone të ndryshme të vendit. Por, ato mbeten të dobëta, të ndara dhe nuk kanë asnjë strehë apo ndihmë nga jashtë, thanë ekspertët.

“Ato kryesisht shkaktojnë bezdi, jo një kërcënim për regjimin taliban”, tha Marvin Weinbaum, drejtor i studimeve për Afganistanin dhe Pakistanin në Institutin e Lindjes së Mesme në Uashington.

Grupi më i fuqishëm kundër talibanëve është Fronti i Rezistencës Kombëtare (NRF), i udhëhequr nga Ahmad Masud, djali i ish-komandantit muxhahedin Ahmad Shah Masud, i cili përdori vendlindjen e tij, Luginën Panjshir në Afganistanin verior, si bazë për të luftuar forcat sovjetike në vitet 1980 dhe talibanët në vitet 1990.

NRF-ja ka organizuar sulme vdekjeprurëse, sporadike kundër talibanëve, por nuk ka mundur ta luftojë kontrollin e luginës. Grupi militant ka përdorur forcë brutale për të shuar rezistencën, duke përfshirë vrasjen dhe torturimin e pretenduar të luftëtarëve të rezistencës dhe ndalimin dhe rrahjen e civilëve.

Weinbaum tha se fqinjët e Afganistanit dhe fuqitë e huaja nuk janë të interesuara të ndezin luftë më të gjerë civile duke armatosur grupet e rezistencës.

“Ata do të preferonin të kishte një qeveri në Kabul, mjaftueshëm të qëndrueshme për të lehtësuar përpjekjet ndërkombëtare për t’u marrë me një krizë humanitare që mund të sjellë një valë refugjatësh”, tha ai, duke shtuar se komuniteti ndërkombëtar gjithashtu dëshiron të frenojë kërcënimin e paraqitur nga grupe militantësh transnacionalë si IS-K në Afganistan.

Talibanët, gjithashtu, kanë shtypur dhunshëm opozitën paqësore ndaj sundimit të tyre.

Aktivistët e të drejtave të njeriut kanë akuzuar talibanët për kryerjen e vrasjeve jashtëgjyqësore, ndalimeve arbitrare, zhdukjeve të detyruara, torturave dhe rrëfimeve të detyruara, si pjesë e përpjekjeve të tyre për të shtypur mospajtimin. Militantët kanë vënë në shënjestër mbrojtësit e të drejtave të njeriut, gratë aktiviste, gazetarët dhe intelektualët.

Talibanët kanë shpërndarë me dhunë protestat paqësore të organizuara nga gratë që kërkojnë të drejtat e tyre themelore.

Mediat dikur të zëshme afgane gjithashtu janë heshtur kryesisht përmes frikësimit, ndalimit dhe rrahjes së gazetarëve.

‘Fraksionet’ e brendshme

Ekspertët thanë se kërcënimi më i madh për talibanët janë ndarjet e brendshme. Ndërkohë që talibanët janë përpjekur të shndërrohen nga një kryengritje në një qeveri funksionale pas marrjes së pushtetit, ka pasur raporte në rritje për konflikte të brendshme brenda grupit militant.

Mosmarrëveshjet për shpërndarjen e pushtetit dhe burimeve ekonomike kanë kaluar edhe në dhunë. Talibanët zhvilluan një fushatë ushtarake vdekjeprurëse kundër një komandanti disident në veri të Afganistanit në qershor. Vëzhguesit thanë se konfliktet kishin të bënin me kontrollin e minierave fitimprurëse të qymyrit.

Sipas ekspertëve, talibanët, kryesisht të përbërë nga pashtunë, janë të ndarë sipas linjave etnike, rajonale dhe fisnore. Ka gjithashtu dallime midis militantëve lidhur me politikën, thanë ata.

Besohet se ekziston një konkurrencë në rritje mes rrjetit Haqqani – një fraksion taliban me bazë në lindje – dhe një fraksioni të bashkëthemeluesve talibanë në jug të vendit. Gijthashtu, ekziston një fraksion më i vogël dhe më pak i fuqishëm i komandantëve talibanë etnikë taxhikë dhe uzbekë, të cilët janë të vendosur në Afganistanin verior.

Po ashtu, ka pasur përçarje midis figurave politike relativisht pragmatike të talibanëve, komandantëve të linjës së ashpër në terren dhe klerikëve radikalë, të cilët janë të vendosur të zbatojnë interpretimin e tyre fundamentalist të ligjit islamik.

Weinbaum tha se ka pasur mosmarrëveshje të forta midis fraksioneve rivale talibane. Por, ai theksoi se fraksioni i udhëhequr nga krerët e talibanëve jugorë ka fjalën e fundit.

“Duket një përpjekje e ndërgjegjshme për të shmangur llojin e thyerjeve që mund të minojnë kontrollin e regjimit në pushtet dhe për këtë arsye, një nxitje e fortë për t’i zbutur dallimet”, tha ai.

Pikë kthese

Ekspertët thanë se vrasja e Zawahirit më 31 korrik në një sulm me dron të ShBA-së në Kabul, mund të jetë një pikë kthese për talibanët.

Menjëherë pas vrasjes, Shtetet e Bashkuara akuzuan talibanët për strehimin e Zawahirit në kundërshtim me marrëveshjen e Dohas të vitit 2020. Sipas kësaj marrëveshjeje, e cila hapi rrugën për tërheqjen e trupave të huaja nga Afganistani, talibanët u zotuan për mosstrehim të rrjetit terrorist. Talibanët pretenduan se nuk dinin për praninë e Zawahrit në Kabul.

Shtetet e Bashkuara pushtuan Afganistanin pasi talibanët refuzuan të dorëzonin liderët e Al-Kaidës që Uashingtoni i konsideroi përgjegjës për sulmet terroriste të 11 shtatorit.

“Zbulimi i Zawahirit në qendër të Kabulit vë një kthesë në përpjekjet e talibanëve për të fituar legjitimitet dhe ndihmë nga bota perëndimore”, tha Asfandyar Mir, analist i lartë në Institutin e Paqes të Shteteve të Bashkuara në Uashington.

“Unë mendoj se në të ardhmen kjo do të jetë një sfidë e madhe për talibanët”.

Graeme Smith, një analist i Afganistanit për Grupin Ndërkombëtar të Krizave, tha se operacioni amerikan “përtej horizontit” që vrau Zawahrin, ka të ngjarë të ishte i vetëm. Ai nuk parashikon një fushatë më të gjerë ushtarake të SHBA-së kundër terroristëve me bazë në Afganistan.

Smith shtoi se vrasja e Zawahrit ka komplikuar bashkëpunimin perëndimor me talibanët. Ai iu referua pezullimit të bisedimeve mes zyrtarëve amerikanë dhe talibanëve lidhur me rezervat e ngrira të Bankës Qendrore afgane me 3.5 miliardë dollarë, që Uashingtoni tregoi se mund të lironte për të mbështetur stabilitetin makroekonomik në Afganistan.

“Mosbesimi thellohet kur talibanët nuk janë aspak të sinqertë për kërcënimin e Al-Kaidës në terren”, tha Smith./REL

Lajmet

Kurti merr pjesë në Forumin Ekonomik në Davos, pritet nënshkrimi i Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë me EFTA-n

Published

on

By

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka udhëtuar sot (e martë) për në Zvicër, ku do të marrë pjesë në Forumin Ekonomik Botëror në Davos.

Sipas njoftimit të Zyrës së Kryeministrit, në Davos do të nënshkruhet Marrëveshja e Tregtisë së Lirë me vendet anëtare të EFTA-s (Shoqatës Evropiane të Tregtisë së Lirë).

“Kosova është i vetmi vend në rajon që përveç negocimit për tregti të mallrave, ka negociuar edhe për tregti të shërbimeve me EFTA-n. Kjo marrëveshje do të krijojë mundësi të reja për prodhuesit dhe kompanitë tona vendore dhe do të forcojë partneritetin ekonomik dhe tregtar ndërmjet vendit tonë dhe Norvegjisë, Zvicrës, Lihtenshtajnit dhe Islandës si shtete anëtare të EFTA-s”, thuhet në njoftim.

Sipas komunikatës, gjatë qëndrimit atje, kryeministri Kurti gjithashtu do të ketë takime me përfaqësues shtetërorë të vendeve mike e partnere dhe me investitorë potencialë, si dhe do të marrë pjesë në panelin e diskutimit me titull “Demokracitë e qëndrueshme në një epokë të ndryshimit” dhe panelin “Inteligjenca Artificiale për Njerëzimin: inovacioni etik në epokën e Inteligjencës”. Të dy këto panele do të mbahen në Shtëpinë e Kosovës (House of Kosova) në Davos e cila është hapur për herë të parë.

Në Forumin Ekonomik në Davos marrin pjesë edhe ministrja e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari dhe ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli.

Në samitin e sivjetshëm pritet pjesëmarrja e 3 mijë personave si biznesmenë, politikanë, akademikë dhe përfaqësues të organizatave të shoqërisë civile nga më shumë se 130 vende, përfshirë dhe nga Ballkani, ndërsa 60 krerë të shteteve dhe qeverive do të mbajnë fjalime.

Në këtë periudhë kur ekonomia globale po përjeton një ndryshim paradigme, në samit do të diskutohet se si të rivendoset rritja, si të përfitohet nga teknologjitë e reja dhe mënyrat për të forcuar qëndrueshmërinë sociale dhe ekonomike në 220 sesione të ndryshme.

Në sesione, folësit do të ndajnë vlerësimet e tyre mbi politikat e reja të SHBA-së, fragmentimin që është shfaqur si rezultat i dobësimit gradual të bashkëpunimit global, politikat tregtare, inteligjenca artificiale dhe digjitalizimi, transformimi i energjisë së pastër, lufta kundër ndryshimeve klimatike, politikat monetare të bankave qendrore, normat e interesit dhe inflacioni.

Takimi vjetor i Forumit Ekonomik Botëror në Davos ka nis dje dhe zgjatë deri më 24 janar. Sipas një njoftimi në faqen zyrtare të Forumit Ekonomik Botëror thuhet se takimi vjetor 2025 mbledh liderët globalë për të adresuar sfidat kryesore globale dhe rajonale./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

​Akulli, rrezik për banorët e një ndërtese në Bregu Diellit

Published

on

By

Të martën, Policia e Kosovës ka bllokuar rrugën “Preng Doçi”, në lagjen Bregu i Diellit për shkaqe të rrezikshmërisë së akullit të krijuar në një ndërtesë.

Vendi u rrethua derisa punëtorët e “Dardaniaa SHPK”, kompani për mirëmbajtjen e rrugëve dhe trotuareve, larguan akullin.

Temperaturat e ulëta kanë krijuar akull të mëdhenj, gjë që sipas banorëve mund të rrezikojnë jetën e tyre.

Këtë çështje e ka komentuar edhe drejtori për Siguri dhe Emergjenca, Lulzim Fushtica. Ai ka thënë se kjo dukuri ka ardhur nga pakujdesia e banorëve të asaj ndërtese.

“Ne dje kemi dërguar inspektorët e drejtorisë për emergjenca dhe siguri, po ashtu edhe shërbimin e zjarrfikësve bashkë me kompaninë për intervenime emergjente. Sot kemi filluar me largimin e akullit që është në ndërtesë, e cila ka ardhur si pasojë e pakujdesisë nga banorët e ndërtesës dhe kjo paraqet jashtëzakonisht shumë rrezik për banorët dhe kalimtarët e rasti, pasi që mund të lëndohen me këputjen e ndonjë cope akulli deri në fatalitet”, ka deklaruar Fushtica.

Drejtori për Siguri dhe Emergjenca thotë, se çdo ditë kanë inspektime në kryeqytet dhe presin thirrje nga qytetarët për raste të tilla që të intervenohet sa më shpejtë.

Continue Reading

Bota

Davos – Scholz: SHBA-ja do të mbetet një nga aleatet më të afërta dhe më të domosdoshme të Gjermanisë

Published

on

Në fjalimin e tij të mbajtur gjatë Forumit Ekonomik Botëror në Davos më 21 janar 2025, kancelari gjerman Olaf Scholz ka theksuar rëndësinë e vazhdimit të bashkëpunimit dhe partneritetit të ngushtë mes SHBA-së dhe Gjermanisë, pavarësisht zhvillimeve të mundshme politike në Shtetet e Bashkuara, duke përfshirë rikthimin e Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.

Scholz e ka cilësuar SHBA-në si një nga aleatët më të afërt dhe më të domosdoshëm për Gjermaninë, duke theksuar se kjo është një lidhje strategjike që është thelbësore për sigurinë dhe zhvillimin ekonomik të të dyja vendeve dhe të rajonit më të gjerë. Ai është shprehur se bashkëpunimi i vazhdueshëm mes SHBA-së dhe Gjermanisë është në interesin e përbashkët, duke nënvizuar se përpjekjet për të ndërtuar një partneritet të qëndrueshëm janë gjithashtu të rëndësishme për stabilitetin dhe paqen globale.

Një aspekt i rëndësishëm që ka përmendur Scholz në fjalimin e tij është se, edhe pse çdo ndryshim politik, siç ishte kthimi i Trump në Shtëpinë e Bardhë për një mandat të dytë, mund të shkaktojë pasiguri ose tensione, kjo nuk duhet të çojë në reagime të tepruara ose në “biseda të ëmbla” që synojnë të krijojnë njëfarë “mirënjohjeje” të rreme për liderët e huaj. Ai është shprehur se nuk duhet që çdo konferencë shtypi apo deklaratë nga Uashingtoni të shkaktojë debate të nxehta dhe ekzistenciale që mund të krijojnë ndasi të panevojshme.

Scholz ka nënvizuar se është e rëndësishme që Evropa dhe SHBA të mbeten të bashkuar dhe të përqendrohen në temat e përbashkëta të interesit si siguria, stabiliteti global dhe zhvillimi ekonomik, dhe se përpjekjet për të krijuar paqe dhe siguri në botë janë të domosdoshme. Ai theksoi gjithashtu se, pavarësisht qëndrimeve dhe retorikës së ndryshme që mund të pasojnë pas kalimit të pushtetit në SHBA, aleanca mes SHBA-së dhe Gjermanisë është një shtyllë kyçe për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme për të dyja vendet dhe për botën në tërësi.

Në lidhje me pasigurinë e mundshme që mund të lindë nga rikthimi i Trump, Scholz ka theksuar se Gjermania dhe aleatët e saj evropianë janë të gatshëm të përballen me sfidat që mund të lindin, duke siguruar që aleanca transatlantike të mbetet e fortë dhe funksionale. Ai e përfundoi fjalimin e tij duke theksuar se bashkëpunimi dhe partneriteti i ngushtë me SHBA-në është thelbësor për paqen dhe sigurinë globale, si dhe për arritjen e një zhvillimi ekonomik të suksesshëm./UBTNews/

 

Continue Reading

Lajmet

Subjektet politike me më së shumti vëzhgues për zgjedhjet e 9 shkurtit

Published

on

By

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka akredituar 18 mijë e 163 vëzhgues të 21 subjekteve të ndryshme politike të cilat janë të certifikuara për pjesëmarrje në Zgjedhjet për Kuvendin e Kosovës, të cilat do të mbahen më 9 shkurt 2025.

Në mbledhjen e radhës të KQZ-së u bë e ditur se dy subjektet politike, Lëvizja Vetëvendosje (LVV) dhe Partia Demokratike e Kosovës (PDK) kanë aplikuar me numrin më të madh të vëzhguesve, me mbi 4 mijë.

Drejtori i Zyrës për Regjistrim, Certifikim dhe Kontrollin Financiar të Subjekteve Politike, Besnik Buzhala tregoi numrin e aplikuesve për vëzhgues nga 21 subjekte politike.

“Janë gjithsej 21 subjekte politike. Numri i vëzhguesve të subjekteve politike në total është 18 mijë e 163. Po filloj me Lidhjen Demokratike të Kosovës me gjithsej 3 mijë e 693 vëzhgues. Kosova Demokratik Turk Partisi me 257 vëzhgues…Serbska Lista me 290 vëzhgues. Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) dhe Nisma Socialdemokrate me 3 mijë e 571 vëzhgues. Koalicioni për Familje me 253 vëzhgues… Lëvizja Vetëvendosje ka aplikuar me gjithsej 4 mijë e 356 vëzhgues, të cilët nuk janë kandidatë përpos zgjedhor në Kosovë dhe të gjithë vëzhguesit janë në listën përfundimtare të votuesve…Partia Demokratike e Kosovës ka aplikuar me gjithsej 3 mijë e 939 vëzhgues, janë të grupit të dytë. Nëse përfshihen edhe vëzhguesit e grupit të parë, që kanë qenë 95. Në total janë 4 mijë e 34 vëzhgues”, tha Buzhala.

Përveç kësaj, ndër pikat e rendit të ditës ishte edhe miratimi i rekomandimit të sekretariatit për shfrytëzimin e hapësirave të institucionit të Avokatit të Popullit për vlerësimin dhe pranimin e dërgesave postare të votimit jashtë Kosovës.

Anëtari i KQZ-së, Arianit Elshani tha se janë paraparë të gjitha masat e sigurisë në raport me policinë e Kosovës dhe institucionet e tjera për shfrytëzimin e kësaj hapësire.

“Këshilli për Operacione Zgjedhore ka shqyrtuar rekomandimin e sekretariatit për shfrytëzimin e hapësirave të institucionit të avokatit të popullit. Për vlerësimin dhe pranimin e dërgesave postare të votimit jashtë Kosovës. Bëhet fjalë për zarfe dhe fletëvotimet. Ky proces do të fillojë me pranimin e pakove postare, në këtë rast që arrijnë në Kosovë. Përmes postës të trajtohen, të vlerësohen dhe të pranohen në ambientet e mësipërme. Nevojitet që të lëshohet një vendim. Janë paraparë të gjitha masat e sigurisë në raport me policinë e Kosovë dhe të tjerat”, tha Elshani.

Po ashtu, anëtarët e KQZ-së miratuan pikën sipas të cilës transporti i materialit zgjedhor nga qendrat komunave drejt këshillave të vendvotimit të bëhet përmes kombibusëve dhe kamionëve, e jo me mjete private të kryesuesve.

“Ne në rregullat zgjedhore kemi paraparë që transportimi i materialeve zgjedhore, i kutive të bëhet nga kryesuesit bashkë me Policinë e Kosovës. Por të bëhet me automjetet e tyre private. Duke parë vështirësitë që kanë në raport me gjetjet e këtyre, ka raste kryesuesi ose anëtarët e Këshillit të vendvotimit nuk kanë vetura ose nuk dëshirojnë të shfrytëzojnë veturën e tyre për këtë. Kemi vendosur t’i rikthemi asaj praktikës së mëhershme, që të mundësohet gjetja e kombibusëve dhe kamionëve të cilët do të mundësojë shërbimin e transportit të materialit zgjedhor nga qendra komunale e drejt këshillave të vendvotimit dhe anasjelltas”, potencoi Elshani.

Ndër të tjera, u aprovuan kërkesat që të bëhet zëvendësimi i anëtarit të komisionit komunal të zgjedhjeve në komunën e Deçanit, Isuf Mehemetaj me Lirije Turkaj Bufaj.

Gjithashtu, KQZ miratoi ndërrimin e lokacionit të qendrës komunale të numërimit për komunën e Gjilanit dhe të Skenderajt.

Në Gjilan u vendos që të zhvendoset në palestrën sportive “Bashkim Selishta”. Ndërkaq në Skenderaj u miratua që të zhvendoset në sallën e Edukatës Fizike në Shkollën e Mesme Teknike “Anton Çeta”. Zgjedhjet parlamentar në Kosovë mbahen më 9 shkurt.

Continue Reading

Të kërkuara