Lajmet

Arsyet pse po kërkohet t’i ndryshohet emri nga ‘Zelanda e Re’ në ‘Aotearoa’

Partia tha se rrjedhshmëria në gjuhën amtare ra nga 90 përqind në 26 përqind.

Published

on

Partia Maori e Zelandës së Re ka nisur një peticion për të ndryshuar emrin zyrtar të vendit në ‘Aotearoa’, transmeton UBT News.

Partia Maori e Zelandës së Re filloi të martën një peticion për të ndryshuar zyrtarisht emrin e vendit në “Aotearoa”, që do të thotë “tokë e reve të gjata të bardha” në gjuhën indigjene Te Reo Maori.

Ndërsa filloi fushatën, partia gjithashtu i kërkoi qeverisë së Zelandës së Re të udhëhequr nga Jacinda Ardern të rivendoste emrat Maori për të gjitha qytetet, qytetet dhe emrat e vendeve.

“Ka kaluar shumë kohë që Te Reo Maori u rivendos në vendin e tij të ligjshëm si gjuha e parë dhe zyrtare e këtij vendi. Ne jemi një vend Polinezian – ne jemi Aotearoa”, tha partia e cila bën fushatë për të drejtat e autoktonëve në fushatën e saj.

“Tangata Whenua (njerëzit autoktonë) janë të ‘sëmurë deri në vdekje’, sepse emrat tanë stërgjyshorë po shkatërrohen, bastardohen dhe shpërfillen. Tani është shekulli 21, kjo duhet të ndryshojë”, shtuan ata.

Partia tha se rrjedhshmëria në gjuhën amtare ra nga 90 përqind në 1910 në 26 përqind në 1950.

Ndërsa Kryeministrja Ardern ende nuk ka bërë vërejtje publikisht mbi peticionin e fundit, ajo në vitin 2020 tha se ishte një “gjë pozitive” që fjala Aotearoa përdoret në mënyrë të ndërsjellë brenda vendit. “Sidoqoftë, një ndryshim zyrtar i emrit nuk ishte diçka që ne kemi eksploruar”, tha Ardern.

Popullsia fisnore në Zelandën e Re beson se emri Aotearoa u dha për herë të parë nga Kupe, një eksplorues polinezian lindor i cili figuron në përrallat maori diku rreth viteve 1200-1300 pas Krishtit, përcjell UBT News.

Sipas legjendave, kur Kupe, gruaja e tij Kuramarotini dhe ekuipazhi po lundronin për të zbuluar se çfarë ishte përtej horizontit, ata panë një masë të madhe toke të mbuluar me re të bardhë. Ishte atëherë kur Kuramarotini bërtiti ‘’He ao! Ai ao! Ai Aotea! He Aotearoa (Një re, një re! Një re e bardhë! Një re e gjatë e bardhë!) “.

Historia pas emrit të tanishëm të vendit kthehet në vitet 1640 kur Abel Tasman, një eksplorues holandez me Kompaninë Hollandeze të Indisë Lindore (VOC), pa Ishullin e Jugut. Vendi më pas shfaqet në hartat holandeze si “Nieuw Zeeland”, i quajtur sipas provincës holandeze të Zeeland.

Një shekull më vonë, navigatori anglez Kapiteni James Cook shkeli në Ishull dhe vazhdoi të vizatonte harta të detajuara dhe të sakta të vendit për herë të parë. Në hartën e tij, ai e përmend vendin si “Zelanda e Re”.

Ndërsa termi “Aotearoa” shpesh përdoret në mënyrë të ndërsjellë në Zelandën e Re dhe gjithashtu në disa dokumente zyrtare, duke përfshirë pasaportën e vendit, shumë në vend besojnë se Aotearoa fillimisht ishte përdorur për t’iu referuar vetëm Ishullit të Veriut, dhe jo të gjithë vendit./UBTNews

Bota

Suedia dhe Finlanda u bëjnë thirrje banorëve të bëhen gati për mundësinë e luftës

Published

on

Suedia dhe Finlanda kanë intensifikuar përpjekjet për të përgatitur qytetarët e tyre për mundësinë e luftës, duke dërguar mesazhe të fuqishme përmes mjeteve të ndryshme informative. Suedia ka nisur të shpërndajë rreth pesë milionë pamflete, duke i kërkuar banorëve të përgatiten për emergjenca të mundshme, përfshirë një mundësi të mundshme lufte. Kjo është pjesë e një përpjekjeje të gjerë për të rritur ndërgjegjësimin dhe gatishmërinë e popullsisë për t’u përballur me kriza të ndryshme.

Në të njëjtën linjë, Finlanda ka lansuar një faqe të re interneti, duke ofruar informacion dhe udhëzime për përgatitjen e banorëve të saj për situata emergjente dhe krizash. Ky informacion është një përpjekje për t’i siguruar qytetarët që të jenë të gatshëm për të përballuar pasojat e mundshme të tensioneve të sigurisë dhe përballjes me një krizë ushtarake.

Të dy shtetet kanë kaluar një periudhë transformimi të thellë në politikën e sigurisë që nga fillimi i luftës në Ukrainë, në shkurt të vitit 2022. Pas agresionit të Rusisë ndaj Ukrainës, Suedia dhe Finlanda heqën dorë nga politika e neutralitetit që kishin ndjekur për dekada dhe u bashkuan me aleancën ushtarake të NATO-s, një vendim kyç në kontekstin e rritjes së kërcënimeve nga Rusia.

Përgjigja e Suedisë ka qenë më e thelluar dhe ka përfshirë një udhëzues të quajtur “Nëse përballemi me krizë apo luftë”, i cili ofron informacione se si duhet të përgatiten qytetarët për situata të jashtëzakonshme si lufta, katastrofat natyrore, dhe sulmet kibernetike. Ky udhëzues është një version i përditësuar i një pamfleti që është lëshuar për herë të parë nga Suedia gjatë Luftës së Ftohtë në vitin 1961. Ai është shpërndarë pesë herë që nga Lufta e Dytë Botërore dhe përditësimi i vitit 2024 ka si fokus përgatitjen për një mundësi lufte të drejtpërdrejtë.

Mikael Frisell, drejtues i Agjencisë Suedeze të Kontigjencave Civile, tha se “situata e sigurisë është serioze dhe duhet të forcojmë qëndrueshmërinë për t’u përballur me kriza apo edhe ndonjë luftë”. Ai theksoi se udhëzuesi ofron informacione të detajuara se si duhet të sigurohen ushqimi dhe uji në rast emergjencash. Ky udhëzues do të shpërndahet gjatë dy javëve të ardhshme në 5.2 milionë shtëpi në Suedi, përfshirë përkthime në disa gjuhë të tjera.

Po ashtu, në Finlandë, një shtet që ndan një kufi prej 1.340 kilometrash me Rusinë, Qeveria ka lansuar një uebfaqe të dedikuar për t’u ofruar qytetarëve informacion të detajuar lidhur me përgatitjen për krizën. Ky hap i fundit është një vazhdim i politikave të sigurisë të përforcuara, të cilat përfshijnë gjithashtu trajnime dhe fushata ndërgjegjësimi për banorët që të jenë të përgatitur për çdo zhvillim të mundshëm.

Ky informacion vjen pas një periudhe të gjatë tensionesh dhe pasigurie që ka përfshirë Europën Lindore pas pushtimit rus të Ukrainës. Lufta ka shkaktuar humbje të mëdha jetësh dhe ka detyruar miliona njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre. Perëndimi ka reaguar ndaj veprimeve agresive të Rusisë me sanksione ekonomike të ashpra, ndërkohë që shtetet si Suedia dhe Finlanda kanë forcua sigurinë dhe gatishmërinë e tyre përballë rrezikut të mundshëm.

Me gjithë këto hapa, Suedia dhe Finlanda po bëjnë gjithçka që mundet për të siguruar se qytetarët e tyre janë të gatshëm për të përballuar çdo lloj krize të mundshme, duke i ofruar atyre mjete dhe udhëzime të nevojshme për të mbijetuar dhe ruajtur sigurinë në një periudhë të pasigurt./ASP/

Continue Reading

Bota

Mbretëresha Elizabeth refuzoi çmimin Nobel për Paqen

Published

on

Mbretëresha Elizabeth II, monarkja më jetëgjatë e Mbretërisë së Bashkuar dhe liderja e Komonuelthit për gati 71 vjet, ka refuzuar një nga nderimet më të mëdha ndërkombëtare, Çmimin Nobel për Paqen, gjatë mbretërimit të saj. Ky detaj u zbulua nga një oborrtar i lartë, që ndau një sekret të panjohur deri më tani për publikun.

Sipas raportimeve të Daily Mail, burimi i brendshëm tha se Mbretëresha “nuk e donte nderin” e një çmimi kaq të rëndësishëm. Edhe pse ishte nderuar gjatë gjithë karrierës së saj me shumë çmime për shërbimin e palodhur publik dhe angazhimin e saj për paqen dhe stabilitetin global, ajo kishte refuzuar një prej nderimeve më prestigjioze që mund të merrej, Çmimin Nobel për Paqen.

Misteri i refuzimit të çmimit ende mbetet i paqartë, por një fjalim i njohur i Mbretëreshës Elizabeth nga rinia e saj mund të ofrojë disa shpjegime. Kur ishte vetëm 21 vjeç, në vitin 1947, ajo tha: “Unë deklaroj para jush se e gjithë jeta ime, qoftë e gjatë apo e shkurtër, do t’i kushtohet shërbimit ndaj jush.” Ky angazhim i thellë për shërbimin dhe dedikimi për popullin e saj mund të jetë një indikacion i qëndrimit të saj të rezervuar ndaj çmimeve dhe nderimeve personale.

Mbretëresha Elizabeth, e cila u nda nga jeta më 8 shtator 2022, la një trashëgimi të pasur dhe një influencë të jashtëzakonshme në historinë e Mbretërisë së Bashkuar dhe Komonuelthit. Refuzimi i saj i Çmimit Nobel për Paqen është një tjetër shembull i përvujtërisë dhe përkushtimit të saj të pashoq ndaj shërbimit publik./UBTNews/

 

 

Continue Reading

Lajmet

Mjekë e infermierë në listën e 47 të akuzuarve për vdekjen e 10 foshnjave në Turqi

Published

on

By

Mjekët, infermierët dhe një shofer ambulance janë midis 47 personave të akuzuar për vdekjen e 10 foshnjave në një skemë të dyshuar për të mashtruar sistemin e sigurimeve shoqërore të Turqisë.

Të pandehurit akuzohen për transferimin e foshnjave në njësitë neonatale në 19 spitale private, ku dyshohet se mbaheshin për trajtime të zgjatura dhe ndonjëherë të panevojshme, raporton AP.

Të paktën 10 foshnja thuhet se kanë vdekur vitin e kaluar për shkak të neglizhencës ose gabimeve mjekësore në objektet që nuk ishin të pajisura për t’u ofruar atyre trajtimin e duhur mjekësor.

Në gjyqin në Stamboll, prokurorët pretendojnë se të pandehurit gjithashtu falsifikuan raportet për t’i bërë foshnjat të dukeshin se kishin kushte më të rënda shëndetësore sesa kishin në të vërtetë për të marrë pagesa nga shërbimi shtetëror i sigurimeve shoqërore.

Të pandehurit kryesorë kanë mohuar çdo akuzë, duke pretenduar se kanë marrë vendimet më të mira të mundshme dhe përballen me dënimin për pasoja të padëshiruara.

Rasti, i cili doli në dritë muajin e kaluar, shkaktoi zemërim publik dhe nxiti thirrje për të forcuar mbikëqyrjen e sistemit të kujdesit shëndetësor të Turqisë, ndërsa autoritetet turke që atëherë kanë hequr licencat dhe kanë mbyllur nëntë nga 19 spitalet e implikuar në skandal.

Dr. Firat Sari, i pandehuri kryesor që drejtonte njësitë e kujdesit intensiv neonatal në disa spitale private në Stamboll, përballet me një dënim të mundshëm deri në 583 vjet burg.

Continue Reading

Bota

Tërbim në Rusi për përshkallëzimin serioz të luftës me Ukrainën

Published

on

Vendimi i presidentit amerikan Joe Biden për të lejuar Ukrainën të përdorë raketa me rreze të gjatë veprimi, të furnizuara nga SHBA-ja, për të sulmuar brenda territorit rus ka shkaktuar një reagim të ashpër në Rusi, duke rritur shqetësimet për përshkallëzimin e mëtejshëm të konfliktit me Ukrainën.

Ky vendim është përshkruar nga media ruse si një “hap i paprecedentë”, i cili mund të çojë në pasoja katastrofike. Gazeta qeveritare ruse Rossiyskaya Gazeta e ka cilësuar atë si një nga vendimet më provokuese të administratës Biden, ndërsa deputeti i njohur rus Leonid Slutsky dhe senatori Vladimir Dzhabarov kanë paralajmëruar se ky veprim mund të çojë në një përshkallëzim serioz të luftës, madje duke e konsideruar si një hap të mundshëm drejt Luftës së Tretë Botërore.

Përveç kritikave të tjera të zyrtarëve rusë, që e kanë cilësuar këtë vendim si një “përshkallëzim të parashikueshëm”, mungon një reagim direkt nga presidenti Vladimir Putin. Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, tha se një vendim i tillë do të përshkallëzonte tensionet dhe do të krijonte një situatë të re përfshirjeje të SHBA-së në konfliktin me Ukrainën. Peskov e akuzoi administratën Biden se po “hedh benzinë në zjarr”, duke vazhduar të nxisë tensionin rreth konfliktit.

Në anën tjetër, liderët perëndimorë kanë theksuar se Rusia është ajo që po e nxit luftën, duke përfshirë trupa nga Koreja e Veriut për të luftuar përkrah forcave ruse dhe duke vazhduar sulmet ndaj Ukrainës. Kjo ka krijuar një hendek të thellë mes këndvështrimeve të Perëndimit dhe Kremlinit, që vazhdon të kërcënojë se do të shohë çdo përpjekje për të lejuar Ukrainën të përdorë raketa me rreze të gjatë si pjesëmarrje të drejtpërdrejtë të vendeve të NATO-s në luftën kundër Rusisë.

Në përgjigje të kërcënimeve të mundshme, Putin ka paralajmëruar në të kaluarën se një përshkallëzim i tillë do të sillte pasoja të rënda, duke përfshirë mundësinë e përdorimit të armëve bërthamore nga Rusia. Ai gjithashtu ka theksuar se nëse Ukraina mund të furnizohet me raketa për të goditur territorin rus, Rusia mund të bëjë të njëjtën gjë duke furnizuar kundërshtarët perëndimorë me armë të ngjashme që do të mund të sulmonin objektivat në vende të tjera.

Ndërkohë, reagimet në Rusi janë të përziera. Disa ekspertë ushtarakë kanë sugjeruar se këto raketa, si ato ATACMS, janë parë tashmë nga forcat ruse gjatë sulmeve në Krime dhe se vendimi i Biden mund të ketë ndikim më të madh në politikën e ardhshme amerikane, kur presidenti i zgjedhur Donald Trump të marrë detyrën. Trump ka shprehur disa herë skepticizëm ndaj ndihmës ushtarake për Ukrainën, dhe kjo mund të ndikojë në llogaritjet e Kremlinit./UBTNews/

 

 

Continue Reading

Të kërkuara