Lajmet

Nga temperaturat anormale 5 milionë vdekje shtesë çdo vit

. Të dhënat mbi vdekshmërinë dhe temperaturat u analizuan përgjatë viteve 2000-2019.

Published

on

Sipas një studimi të ri, temperaturat ekstreme të të nxehtit dhe të ftohtit, shkaktojnë më shumë se 5 milionë vdekje të tepërta çdo vit në të gjithë botën. Studimi në fjalë shqyrtoi “temperaturat jo optimale të ambientit”, duke iu referuar ekspozimit ndaj temperaturave ekstreme mbi dhe nën një interval të pranuar.

Këto nivele temperaturash dhe nivelet e vdekshmërisë u lokalizuan për secilën prej 750 vendndodhjeve anembanë globit për të vlerësuar vdekjet shtesë. Të dhënat mbi vdekshmërinë dhe temperaturat u analizuan përgjatë viteve 2000-2019, me temperaturat globale që kanë ndryshuar mesatarisht me 0.26 gradë Celsius për 1 dekadë.

“Ky është studimi i parë që ofron një pasqyrë globale të nivelit të vdekshmërisë për shkak të kushteve jo optimale të temperaturës midis viteve 2000-2019, periudha më e nxehtë që nga epoka para-industriale”- thotë epidemiologu i mjedisit Juming Guo  nga Universiteti Monash në Australi.

Studiuesit përdorën të dhënat bazë të 43 vendeve në 5 kontinente me klimë të ndryshme, kushte socio-ekonomike dhe demografike të ndryshme, dhe nivelet të ndryshme të infrastrukturës dhe shërbimeve të shëndetit publik.

Statistikat zbuluan një situatë shqetësuese, me 9.43 për qind të vdekjeve globale që i atribuohen temperaturave ekstreme të ulëta dhe të larta. Një studim i mëparshëm që përdorte një grup të dhënash më pak gjithëpërfshirëse,e përcaktoi atë në nivelin 7.71 përqind.

Tani për tani, rreth 9 në 10 nga këto vdekje të tepërta janë për shkak të të ftohtit. Por kjo gjëdo të ndryshojë teksa planeti ynë po ngrohet. Ndërkohë ne e dimë se ngrohja globale po shkakton valë të të ftohtit dhe të nxehtit ekstrem.

Azia dhe Afrika mbanin barrën më të rëndë të vdekjeve të lidhura me të ftohtin,respektivisht 2.4 milionë dhe 1.18 milionë vdekje çdo vit. Kur bëhej fjalë për vdekjet e lidhura me të nxehtin, shifrat më të larta vinin nga Azia me 224.000 dhe Evropa me 178.700.

Evropa ishte kontinenti i vetëm ku vdekjet e lidhura si me të ftohtin ashtu edhe me nxehtin ekstrem, ishin më të larta sesa mesatarja globale. Në përgjithësi, vdekshmëria e lidhur me klimën ra gjatë periudhës së studimit, por tendencat janë shqetësuese.

Vdekjet e lidhura me të ftohtin ranë me 0.51 për qind gjatë viteve 2000-2019, ndërsa ato të shkaktuara nga i nxehti u rritën 0.21 për qind. “Në periudhën afatgjatë ndryshimi i klimës pritet që të rrisë barrën e vdekshmërisë, pasi vdekshmëria e lidhur me të nxehtin do të vazhdojë të rritet”- thotë Guo.

Për ta shpjeguar këtë statistikë në një mënyrë tjetër, po flasim për 74 vdekje të tepërta për çdo 100.000 njerëz në të gjithë botën. Në kushtet kur vdekjet që lidhen me temperaturat jo optimale, janë aktualisht një nga 10 shkaqet kryesore të vdekshmërisë në të gjithë botën, ky është tashmë një problem i madh.

Por nuk janë vetëm nivelet e vdekshmërisë nga temperaturat në rritje. Ndërsa planeti ynë po ngrohet, ne do të shohim zona të caktuara që të bëhen jo mikpritëse apo të padobishme për rritjen e të korrave, ndërsa edhe kafshët do të gjenden nën një kërcënim të madh. Studimi është botuar në “The Lancet Planetary Health”. / Science Alert – Bota.al

Aktualitet

Shtetet që po shqyrtojnë tërheqjen nga Eurovision nëse Izraeli lejohet të marrë pjesë

Published

on

Irlanda, Spanja dhe Sllovenia kanë shprehur kundërshtimin e tyre ndaj përfshirjes së mundshme të Izraelit në Eurovision 2026, duke rritur mundësinë e tërheqjeve.

Në një deklaratë, transmetuesi kombëtar irlandez RTE tha se Irlanda nuk do të marrë pjesë në Festivalin e Këngës Eurovision 2026 nëse pjesëmarrja e Izraelit vazhdon, dhe vendimi përfundimtar në lidhje me pjesëmarrjen e Irlandës do të merret pasi të merret vendimi i EBU-së (Bashkimi Evropian i Transmetimeve), shkruan Anadolu.

Transmetuesi nënvizoi se pjesëmarrja e Irlandës do të ishte e paarsyeshme duke pasur parasysh humbjen e vazhdueshme dhe të tmerrshme të jetëve në Gaza.

Të hënën, Ministri i Kulturës i Spanjës, Ernest Urtasun, hapi publikisht derën e daljes së vendit nëse Izraeli nuk përjashtohet.

Të premten, transmetuesi publik i Sllovenisë, RTV Slovenija, njoftoi se vendi nuk do të marrë pjesë në Eurovision 2026 nëse Izraelit i lejohet të kthehet vitin e ardhshëm./S.K/KP/

Continue Reading

Aktualitet

Reagon Kamberi​ pasi Petkoviqi refuzon të diskutojë në Bruksel për Luginën

Published

on

Deputeti shqiptar Shaip Kamberi ka reaguar ashpër pasi në Bruksel, përfaqësuesi i Serbisë Petar Petkoviq refuzoi të diskutojë me palën e Kosovës për shqiptarët e Luginës së Preshevës, për subvencionimin e bujqve, ndihmë kjo që e jep Qeveria e Kosovës, por që është bllokuar nga Beogradi.

Në një postim në Facebook, Shaip Kamberi ka thënë se Serbia po mohon të drejtat për pakicat kombëtare, veçanërisht kur bëhet fjalë për komunitetin shqiptar, duke penguar qoftë edhe një ndihmë që jepet për zhvillimin e rajonit.

“Sanksionimi juridik kur përdoren simbolet kombëtare, përfaqësimi i pamjaftueshëm në sistemin e drejtësisë, polici e institucione publike, si dhe diskriminimi sistematik tregojnë se ekziston një asimetri midis politikës së jashtme të Serbisë dhe politikës së saj të brendshme ndaj pakicave”, ka shkruar ai.

Kamberi ka akuzuar Serbinë për kufizim të drejtave të shqiptarëve në Luginën e Preshevës, ndërkohë që këmbëngul në zbatimin e normave që nuk njeh as e drejta ndërkombëtare kur bëhet fjalë për statusin dhe të drejtat e komunitetit serb në Kosovë.

“Në rrethana të këtilla Qeveria e Kosovës, me të drejtë, zgjidhjen e sheh në ndërtimin e reciprocitetit si standard për të drejtat e pakicave në rajon”, ka shtuar Kamberi.

Kujtojmë, sot në Bruksel u mbajt raundi i ri i bisedimeve midis Kosovës dhe Serbisë me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Zëvendëskryeministri në detyrë i Kosovës Besnik Bislimi pas takimit tha se me palën serbe është diskutuar edhe për bllokimin e shpërndarjes së mjeteve për fermerët në Luginën e Preshevës nga ana e Serbisë.

“Pala serbe mendon që ne nuk duhet të kujdesemi për fermerët në Luginë dhe nuk duhet të sigurojmë që ata i marrin këto fonde”, tha ai.

Një milion euro të dedikuara për fermerët e Luginës së Preshevës nga Qeveria e Kosovës po mbahen të bllokuara nga Serbia./S.K/KP/

Continue Reading

Bota

​IGCP dëshiron tërheqjen e investitorëve të rinj për borxhin portugez

Published

on

Agjencia e Thesarit dhe Menaxhimit të Borxhit Publik (IGCP) dëshiron të diversifikojë dhe të tërheqë investitorë të rinj në borxhin publik të Portugalisë dhe ka punuar në këtë drejtim, tha presidenti i saj.

Sipas Pedro Cabeços, i cili ishte në një seancë dëgjimore në parlament, në Komisionin për Buxhet, Financa dhe Administratë Publike, entiteti ka kryer një diversifikim të bazës së investitorëve, raporton agjencia portugeze e lajmeve LUSA.

“Ka investitorë që nuk e përfshijnë Portugalinë në vendimet e tyre për investime”, theksoi ai, duke treguar se IGCP ka promovuar takime “për të zbuluar se çfarë duhet bërë për të qenë të interesuar. Ne jemi takuar me mbi 100 investitorë në dy vitet e fundit për të promovuar borxhin portugez”, tha Cabeços.

IGCP gjithashtu dëshiron të zgjerojë kanalet e shpërndarjes së Certifikatave të Kursimit dhe Thesarit, të cilat aktualisht janë të kufizuara në rrjetin CTT dhe bankën e madhe.

Presidenti i IGCP shprehu disponueshmërinë e plotë të entitetit për t’i nxjerrë këto instrumente në shitje në banka të tjera.

“Vetëm bankat e mëdha e pranuan këtë punë, bankat e tjera nuk e pranuan”, tha ai.

Pedro Cabeços dha gjithashtu një përshkrim të përpjekjeve të IGCP në modernizimin teknologjik, për të shmangur situatat e dështimit të sigurisë, të tilla si ajo që i lejonte një kursimtari të hynte në llogarinë e një tjetri, dhe për ta bërë jetën më të lehtë për ata që blejnë këtë lloj instrumentesh borxhi.

Falë kësaj përpjekjeje, IGCP kaloi nga 26 mijë kursimtarë me të dhëna të përditësuara në 577 mijë në këtë situatë për tri vjet./S.K/KP/

Continue Reading

Aktualitet

Nesër mblidhet Këshilli i Sigurimit të OKB-së rreth dronëve rus në zonën polake

Published

on

Disa anëtarë të NATO-s po dërgojnë trupa, artileri dhe sisteme mbrojtjeje ajrore për të siguruar krahun e saj lindor pas asaj që Polonia e quajti një inkursion të paprecedentë të dronëve rusë në hapësirën e saj ajrore.

Polonia ka kërkuar një seancë të Këshillit të Sigurimit të OKB-së në lidhje me incidentin, i cili do të zhvillohet të premten.

Në përgjigje të inkursionit me dronë, Holanda dhe Republika Çeke thanë se do të dërgonin mbrojtje në Poloni, ndërsa Lituania do të merrte një brigadë gjermane dhe paralajmërim më të madh për sulmet ruse ndaj Ukrainës që mund të kalonin kufirin, raporton CNN.

Gjermania tha gjithashtu se do të intensifikonte angazhimin e saj përgjatë kufirit lindor të NATO-s.

Duke iu drejtuar parlamentit të enjten, ministri polak i Mbrojtjes Wladyslaw Kosiniak-Kamysz renditi ofertat e mbështetjes nga partnerët e Polonisë, duke thënë se holandezët do të vendosnin sisteme mbrojtjeje ajrore, artileri dhe 300 trupa, ndërsa Çekia do të dërgonte helikopterë dhe 100 ushtarë.

Ai tha gjithashtu se francezët dhe britanikët mund të vendosnin avionë për të siguruar krahun lindor të NATO-s.

“Polonia ka dëgjuar vazhdimisht fjalë solidariteti dhe gjeste boshe gjatë gjithë historisë së saj”, tha Kosiniak-Kamysz.

Edhe pse dronët dhe raketat ruse kanë hyrë pa leje në disa vende anëtare të NATO-s më parë, ky ishte incidenti më serioz i këtij lloji që kur Moska nisi pushtimin e plotë të Ukrainës në shkurt 2022.

Kremlini tha se nuk kishte komente të mëtejshme për të bërë mbi pretendimet se Rusia kishte kërkuar qëllimisht të nxiste tensionet në Poloni. Megjithatë, shumë udhëheqës polakë dhe evropianë besojnë se pushtimi ishte i qëllimshëm.

“Ky provokim rus… nuk është gjë tjetër veçse një përpjekje për të testuar aftësitë tona”, tha presidenti i Polonisë Karol Nawrocki, duke i bërë jehonë komenteve të homologëve të tij gjermanë dhe francezë.

Megjithatë, mendimet e ekspertëve janë të ndara nëse Moska kishte ndërmend të lëshonte dronët në Poloni.

Gjithashtu edhe Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, ofroi udhëzime dhe trajnime për përfaqësuesit ushtarakë perëndimorë se si të mbrohen nga sulmet ajrore ruse, ashtu siç bëjnë forcat mbrojtëse ukrainase pothuajse çdo natë.

Përgjigja e presidentit të SHBA-së, Donald Trump, ndaj ndërhyrjes me dronë deri më tani ka qenë e heshtur.

Kujtojmë që në orët e para të së mërkurës, tre dronë rusë u rrëzuan pasi kaluan në hapësirën ajrore polake. Dronë të tjerë u rrëzuan në tokë dhe më vonë u gjetën në të gjithë Poloninë lindore./S.K/KP/

Continue Reading

Të kërkuara