Lajmet
Nga temperaturat anormale 5 milionë vdekje shtesë çdo vit
. Të dhënat mbi vdekshmërinë dhe temperaturat u analizuan përgjatë viteve 2000-2019.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiSipas një studimi të ri, temperaturat ekstreme të të nxehtit dhe të ftohtit, shkaktojnë më shumë se 5 milionë vdekje të tepërta çdo vit në të gjithë botën. Studimi në fjalë shqyrtoi “temperaturat jo optimale të ambientit”, duke iu referuar ekspozimit ndaj temperaturave ekstreme mbi dhe nën një interval të pranuar.
Këto nivele temperaturash dhe nivelet e vdekshmërisë u lokalizuan për secilën prej 750 vendndodhjeve anembanë globit për të vlerësuar vdekjet shtesë. Të dhënat mbi vdekshmërinë dhe temperaturat u analizuan përgjatë viteve 2000-2019, me temperaturat globale që kanë ndryshuar mesatarisht me 0.26 gradë Celsius për 1 dekadë.
“Ky është studimi i parë që ofron një pasqyrë globale të nivelit të vdekshmërisë për shkak të kushteve jo optimale të temperaturës midis viteve 2000-2019, periudha më e nxehtë që nga epoka para-industriale”- thotë epidemiologu i mjedisit Juming Guo nga Universiteti Monash në Australi.
Studiuesit përdorën të dhënat bazë të 43 vendeve në 5 kontinente me klimë të ndryshme, kushte socio-ekonomike dhe demografike të ndryshme, dhe nivelet të ndryshme të infrastrukturës dhe shërbimeve të shëndetit publik.
Statistikat zbuluan një situatë shqetësuese, me 9.43 për qind të vdekjeve globale që i atribuohen temperaturave ekstreme të ulëta dhe të larta. Një studim i mëparshëm që përdorte një grup të dhënash më pak gjithëpërfshirëse,e përcaktoi atë në nivelin 7.71 përqind.
Tani për tani, rreth 9 në 10 nga këto vdekje të tepërta janë për shkak të të ftohtit. Por kjo gjëdo të ndryshojë teksa planeti ynë po ngrohet. Ndërkohë ne e dimë se ngrohja globale po shkakton valë të të ftohtit dhe të nxehtit ekstrem.
Azia dhe Afrika mbanin barrën më të rëndë të vdekjeve të lidhura me të ftohtin,respektivisht 2.4 milionë dhe 1.18 milionë vdekje çdo vit. Kur bëhej fjalë për vdekjet e lidhura me të nxehtin, shifrat më të larta vinin nga Azia me 224.000 dhe Evropa me 178.700.
Evropa ishte kontinenti i vetëm ku vdekjet e lidhura si me të ftohtin ashtu edhe me nxehtin ekstrem, ishin më të larta sesa mesatarja globale. Në përgjithësi, vdekshmëria e lidhur me klimën ra gjatë periudhës së studimit, por tendencat janë shqetësuese.
Vdekjet e lidhura me të ftohtin ranë me 0.51 për qind gjatë viteve 2000-2019, ndërsa ato të shkaktuara nga i nxehti u rritën 0.21 për qind. “Në periudhën afatgjatë ndryshimi i klimës pritet që të rrisë barrën e vdekshmërisë, pasi vdekshmëria e lidhur me të nxehtin do të vazhdojë të rritet”- thotë Guo.
Për ta shpjeguar këtë statistikë në një mënyrë tjetër, po flasim për 74 vdekje të tepërta për çdo 100.000 njerëz në të gjithë botën. Në kushtet kur vdekjet që lidhen me temperaturat jo optimale, janë aktualisht një nga 10 shkaqet kryesore të vdekshmërisë në të gjithë botën, ky është tashmë një problem i madh.
Por nuk janë vetëm nivelet e vdekshmërisë nga temperaturat në rritje. Ndërsa planeti ynë po ngrohet, ne do të shohim zona të caktuara që të bëhen jo mikpritëse apo të padobishme për rritjen e të korrave, ndërsa edhe kafshët do të gjenden nën një kërcënim të madh. Studimi është botuar në “The Lancet Planetary Health”. / Science Alert – Bota.al
Lajmet
Përditësohen të dhënat në pikat kufitare të Kosovës
Published
21 minutes agoon
December 22, 2025By
UBT News
Janë përditësuar të dhënat nga Qendra Kombëtare për Menaxhim Kufitar lidhur me kolonat në pikat kufitare në Kosovë.
Sipas të dhënave të fundit, pritjet për hyrje dhe dalje nga Kosova janë të shkurta.
Raportohen pritje deri në 5 minuta në hyrje në Muçibabë, Bërnjak, Dheu i Bardhë, Glloboqicë, Stançiq, Mutivodë dhe Vërmicë.

/S.K/KP/
Lajmet
122 vjet nga lindja e Odhise Paskalit
Published
22 minutes agoon
December 22, 2025By
UBT News
Odhise Paskali, njëri ndër themeluesit e skulpturës shqiptare dhe personalitetet më të rëndësishme të artit shqiptar, u lind në Përmet më 22 dhjetor 1903.
Hapat e para të karrierës së Odhisesë, janë në fushën e publicistikës, si dhe u shqua në estetikë dhe kritikë arti.
Më 1919 ai shkoi në Itali, ku kreu Liceun më 1923 dhe u regjistrua në Fakultetin e Letërsisë e të Filozofisë në Torino, më 1927 mbrojti diplomën në fushën e historisë së artit.
Skulptori i Popullit është i njohur për rreth 600 vepra në skulpturë, por mbi të gjitha në krijimtarinë e vet të larmishme janë të njohura veprat: “Monumenti i Skënderbeut në Tiranë” me bashkautorë, 1968, “Naum Veqilharxhi”, bust në bronz, në Korçë, “Partizani fitimtar” (Mathauzen, Austri) 1968 etj.
Veprat e tjera të Odhise Paskalit ndodhen në Galerinë Kombëtare të Arteve, në Muzeun Historik Kombëtar, si dhe në disa muze dhe institucione qendrore të Shqipërisë.
Pas vdekjes, studioja e tij u kthye në studio-muze, ku ishin vendosur vepra origjinale, si dhe variante dhe replika në gips të disa monumenteve, statujave dhe busteve, origjinalet e të cilave ndodheshin në ambiente të tjera, në rrugë e sheshe të Tiranës dhe qyteteve të tjerë.
Në studion-muze ruhej edhe arkivi i pasur i Odhise Paskalit me shënime, dokumente dhe materiale të tjera me interes për historinë e zhvillimeve artistike në Shqipëri. Nga trazirat pas vitit 1990, studioja u dëmtua bashkë me pjesën më të madhe të veprave.
Një pjesë e arkivit tani ruhet nga fondacioni “Paskali”, që u krijua nga vajza e skulptorit, studiuesja e spikatur e artit, Floriana Paskali.
Pas titujve Skulptor i Popullit dhe Akademik, Odhise Paskali është vlerësuar edhe me titullin Nderi i Kombit. Emrin e tij e mban sot një shkollë arti në Pejë dhe sheshi i qytetit në Përmet.
Ai ndërroi jetë në Tiranë, më 13 shtator 1985, i nderuar dhe i përcjellë me një ceremoni madhështore nga mijëra bashkatdhetarë e adhurues të veprës së tij të pavdekshme./S.K/KP/
Lajmet
Maqedonia e Veriut ndalon importin e kivit nga Serbia
Published
26 minutes agoon
December 22, 2025By
UBT News
Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë e Maqedonisë së Veriut njoftoi se ka ndaluar importin e më shumë se 20 tonë kivi nga Serbia pasi në fruta u gjetën larva dhe insekte.
“Për shkak të vetive të ndryshuara dhe pranisë së larvave dhe insekteve, një inspektor ushqimi nga Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë këtë javë ndaloi importin e 22.3 tonë kivi të destinuar për përpunim industrial dhe lëshoi një vendim që urdhëronte shkatërrimin e tyre të sigurt”, thuhet në deklaratë.
Kjo ka të bëjë me 22 mijë e 340 kilogramë fruta agrume të importuara nga Serbia, për të cilat një ekzaminim nga një inspektor ushqimi përcaktoi se ishin të pasigurta për import dhe përpunim të mëtejshëm.
“Importuesit iu dha një vendim me urdhër për shkatërrimin e padëmshëm të sasive të diskutueshme të kivit, pasi u njoftua se dërgesa nuk mund të kthehej në vendin eksportues”, thuhet në deklaratë./S.K/KP/
Lajmet
Rutte: Putin, pengesa kryesore për paqen në Ukrainë
Published
28 minutes agoon
December 22, 2025By
UBT News
Shefi i NATO-s Mark Rutte, akuzoi presidentin rus Vladimir Putin se është pengesa kryesore për paqen në Ukrainë.
I pyetur pse është kaq e vështirë të përfundojë lufta në Ukrainë, Rutte tha se arsyeja është Putin, i cili është gati të sakrifikojë 1.1 milion qytetarë të tij.
“Këtë vit, përparimi i tij (i Putin) ka qenë minimal: fitime territoriale të papërfillshme, më pak se një për qind e territorit ukrainas që nga fillimi i vitit, dhe, sipas vlerësimeve tona, deri në 1.1 milion njerëz janë vrarë ose plagosur në anën ruse”, tha Rutte duke shtuar se disa vende evropiane kanë deklaruar se janë gati të ofrojnë forca, nëse është e nevojshme.
“Po punohet për të përcaktuar strukturën e saktë të Koalicionit të Gatshëm: Si do të ndodhte vendosja? Çfarë do të ndodhte në tokë, në det, në ajër? Të gjithë këta elementë janë ende duke u përpunuar”, shtoi Rutte.
Ai tha se respekton shumë presidentin e SHBA-së Donald Trump pasi ai është i vetmi që ka arritur ta sjellë Putin në tryezën e negociatave dhe i vetmi që mund ta detyrojë të bëjë paqe.
“Edhe pse Trump e ka humbur durimin disa herë, kreu i NATO-s nuk pret që SHBA-ja të tërheqë mbështetjen për Ukrainën”, tha ai në gazetën gjermane Bild./S.K/KP/
Përditësohen të dhënat në pikat kufitare të Kosovës
122 vjet nga lindja e Odhise Paskalit
Maqedonia e Veriut ndalon importin e kivit nga Serbia
Rutte: Putin, pengesa kryesore për paqen në Ukrainë
Sllovakia paralajmëron se BE rrezikon besimin në Ballkanin Perëndimor
Supremja shqyrton ankesën ndaj dënimit me burgim të përjetshëm për Dardan Krivaqën
Sot vazhdon seanca gjyqësore ndaj të akuzuarve për vrasjen e Liridona Ademajt
Parashikimi i motit
UBT feston fundvitin 2025 duke nderuar përkushtimin dhe sukseset e përbashkëta
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Rajoni3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Vendi3 months agoNë UBT diplomon ushtaraku i FSK-së, Major Vilson Musaj
